Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2024

Η απανθρωπία του δικαιώματος, σήμερα



από Χρήστος Γιανναράς

-13 Φεβρουαρίου 2024


Εν όψει της έντονης συζήτησης που διεξάγεται στη δημόσια σφαίρα σχετικά με την επικείμενη νομοθέτηση του γάμου ομοφυλοφίλων ζευγαριών και της τεκνοθεσίας εκ μέρους αυτών, ο Χρήστος Γιανναράς παραχώρησε συνέντευξη στον Βασίλη Μπούτο*.

 Ο καθηγητής έχει ασχοληθεί επισταμένως με το δικαιωματοκεντρικό μοντέλο του νομικού πολιτισμού, έχοντας συγγράψει σε ανύποπτο χρόνο την μνημειώδη μελέτη του “Η απανθρωπία του δικαιώματος”.

Ερωτήσεις

Ποιές ανάγκες γέννησαν το νεωτερικό ατομικό δικαίωμα στην Δύση;

Αυτές οι ανάγκες δεν υπήρχαν, άραγε, στο πλαίσιο της Δημοκρατίας της αρχαίας (κλασσικής) Αθήνας;

Πώς εξηγείται το γεγονός, ότι δεν συναντάται κατ’ αυτήν η έννοια του ατομικού δικαιώματος;

Το περίφημο “δικαίωμα στην διαφορά”, στο πλαίσιο της περιβόητης αρχής του πλουραλισμού, επάγεται μία τέτοια α υ τ ο ν ό μ η σ η του ατόμου, προς τον σκοπό θωράκισής του, ώστε να άγει εν τέλει σε μία θεσμοποιημένη ά ρ ν η σ η της πραγματικότητας;

Το δικαιωματοκεντρικό πολιτισμικό μας παράδειγμα, ταυτίζοντας απολύτως την επιθυμία με το δικαίωμα και περιορίζοντας τον σχετικό προβληματισμό αποκλειστικώς στο τί θέλει και τί νοιώθει το «εγώ», οικοδομεί πλέον μία νέα «ηθική»;

Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2024

Μικρονοϊκή ξιπασιά



από Χρήστος Γιανναράς

-5 Φεβρουαρίου 2024

Κάποτε, αν συνεχίσει να υπάρχει το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη γη, οι νουνεχείς και γνωστικοί από τους ανθρώπους θα χαμογελούν, συγκαταβατικά και με οίκτο, για τον εκπεσμό της νοημοσύνης μας σήμερα. Μοιάζουν καθολικευμένα, σε πλανητική σχεδόν κλίμακα, τα φαινόμενα συλλογικής α-νοησίας και θριαμβικής παράνοιας – οι παραμικρές αντιγνωμίες, ασυμφωνίες ή ανικανοποίητες βουλιμικές ορέξεις, ακόμα και οι διαστροφές ζωτικών λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού, θέλουν να κατασφαλίζονται σαν, νομικώς θωρακισμένα, «ατομικά δικαιώματα».

Ποιο Δίκαιο, με ποια αυθεντία, επενδυμένο σε ποια εξουσία, μπορεί να εξασφαλίσει το κύρος πανανθρώπινης παραδοχής; Σήμερα, η λέξη «δικαίωμα» παραπέμπει, αποκλειστικά και μόνο, στη νομική (με συμβατικές διατάξεις) αναγνώριση και προστασία ενεργημάτων του ατόμου, όπως και πεποιθήσεων, απόψεων, γνωμών, προτάσεων οργάνωσης του συλλογικού βίου – στο σύνολο των νόμων, κανόνων, θεσμών, που επιτρέπουν σε μια συλλογικότητα να λειτουργεί.

Ο άνθρωπος, από τη φύση του και προκειμένου για την αναπαραγωγή του, διακρίνεται (βιολογικά και ψυχολογικά) σε θηλυκές και αρσενικές υποστάσεις – υποστασιάζεται η διαφορά, αυτή καθορίζει όχι απλώς φαινόμενες ή χαρακτηρολογικές συντεταγμένες της ατομικής ύπαρξης, αλλά τρόπους της ύπαρξης. Το «αρσενικό» ή το «θηλυκό» παραπέμπουν σε δεδομένες διαφοροποιήσεις της φύσης του ανθρώπου, προϋποθέσεις του «γίγνεσθαι» της φύσης που κορυφώνεται στην ύπαρξη ως σχέση, στην αυθυπερβατική ολοκλήρωση της ατομικής ελευθερίας.

Η λέξη που συγκεφαλαιώνει την ασυναρτησία – σύγχυση – παραλυτική αδυναμία για ανθρώπινη συνεννόηση, είναι σήμερα η λέξη «δικαίωμα». Ονομάζουμε «δικαίωμα» την κατασφάλιση που προσφέρει σε πράξεις – ενέργειες του ατομικού εγώ ένα «Δίκαιο», δηλαδή μια συμφωνημένη από την πλειονότητα των μελών της συλλογικότητας «αυθεντία». Η αυθεντία (κοινά παραδεκτή ορθότητα) δεν έχει αξιώσεις μετα-φυσικού χαρακτήρα, απλώς υπηρετεί συμβατικά τις αναγκαίες συνθήκες λειτουργίας της κοινωνίας των αναγκών.

Η «κοινωνία των αναγκών» είναι γνώρισμα ιδιαιτερότητας της ανθρώπινης συνύπαρξης, διαφοροποιεί την ανθρώπινη νοημοσύνη από την αλογία της κτηνώδους ορμής, τον ατομοκεντρισμό της αγέλης. Η αγέλη είναι προϊόν φυσικής αναγκαιότητας, ενώ η κοινωνία των σχέσεων, στην περίπτωση της ανθρώπινης συλλογικότητας, είναι προϊόν (κατόρθωμα) ελεύθερης αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς.

Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2024

Γιανναράς - Ράμφος για την Παιδεία, την Ιστορία, την Ελληνικότητα






Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Στέλιος Ράμφος συζητούν με τον Γιάννη Γρυντάκη και τον Χρήστο Παπαρίζο του παιδαγωγικού ινστιτούτου στην εκπομπή της Λιάνας Κανέλλη "Μη μου τη μέρα τάρατε" με αφορμή τα σχολικά βιβλία (αναγνωστικά και ιστορίας) για θέματα Ελληνικότητας, πατρίδας, ιστορίας και παιδείας.

Β. Μέρος






ΠΗΓΗ:

https://youtube.com/video/k7HnoPvnaC0

https://youtu.be/k7HnoPvnaC0?si=RNDjSqxqE-IQBSd6
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2023

Ακοινώνητοι στα ουσιώδη

Ο πάντα εύστοχος Χρήστος Γιανναράς με αναφορά στον δικό μας Θεόδωρο Παντούλα

Χρήστος Γιανναράς 24.12.23


Δίχως Αρχαία Ελληνικά στο σχολείο, πώς να συνειδητοποιήσει, ο περίπου ελληνόφωνος σημερινός Ελληνας, την καισαρική διαφορά που χωρίζει την ατομική κατανόηση από την κοινωνούμενη εμπειρία; Δεν συν-εννοούμαστε οι άνθρωποι σήμερα, δεν θέλουμε να ομονοούμε, η γνώση γίνεται εργαλείο ή όπλο επιβολής, όχι θησαύρισμα και χαρά κοινωνίας.

Πάντοτε υπήρχαν πόλεμοι – ο ισχυρότερος να υποτάξει (δούλο του) τον ασθενέστερο. Ομως, ποτέ η υποταγή (δουλεία) δεν θεωρήθηκε προσόν και προτέρημα, που μεταμορφώνει την απανθρωπία σε αυτονόητη δικαιωματική κατάκτηση. Οι κατακτητικές φιλοδοξίες των ισχυρών πείθουν τη λογική ή τη φαντασία μας ότι αναχαιτίζονται, όταν τα θύματα συμφωνήσουμε να λέμε τον συμβιβασμό «αυτοάμυνα», την αδικία «πολιτικό ρεαλισμό», τη βάναυση απανθρωπία «στρατηγική ισχύος».

Κάποιοι ηγέτες υπερφίαλων εθνών συνοψίζουν στη φυσιογνωμία τους την παγερή αποφασιστικότητα του αδίστακτου μακελάρη. Με τέτοιους ηγέτες, η σύνολη ανθρωπότητα διολισθαίνει στη σύγχυση της αλογίας, στη φρίκη της διαστροφής, στον σαδισμό της ανωμαλίας. Πατριαρχεία χριστιανικών Εκκλησιών, Ακαδημίες «επιστημονικών» ερευνών, προσωπικότητες χαρισματικές στο πεδίο της μουσικής μεγαλουργίας και των εικαστικών τεχνών, συντηρούν τη βεβαιότητα ότι η ζωή είναι το ιλιγγιώδες προνόμιο (αποκλειστική μοναδικότητα) του ελάχιστου πλανήτη: της γης.

Δυσεξήγητο είναι το πώς και το γιατί: Να είναι νεκρή, άζωη ύλη το απεριόριστο χωρικά και αέναο χρονικά σύμπαν, να πραγματώνεται η ενσυνείδητη ζωή, μόνο και αποκλειστικά, πάνω στον ελάχιστο πλανήτη «γαία=γη» – το θάμβος της υπαρκτικής μοναδικότητας, η ελευθερία της αγαπητικής αυτοπροσφοράς. Η πορεία της ανθρωπότητας πάνω στον πλανήτη γη μοιάζει μια σχεδιασμένη φυγή από το ερώτημα για το «νόημα» (αιτία και σκοπό) της ύπαρξης, του κόσμου, της Ιστορίας.

Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2023

Η α-νοησία είναι ανέορτη.

 

 ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ 

 
" Μοιάζει να έχει χαθεί, για το μεγαλύτερο ποσοστό του ανθρώπινου πληθυσμού στον πλανήτη σήμερα, η επίγνωση της διαφοράς ανάμεσα στη γιορτή και στην επιπόλαιη τέρψη. 

Η απώλεια μετριέται σε διάρκεια ενός ή των δύο τελευταίων αιώνων – τα Χριστούγεννα, λ.χ., τι σήμαιναν για τον παππού ή τον προπάππου μας και τι σημαίνουν για μας σήμερα;

Ένας ή και δύο αιώνες είναι διάρκεια ασήμαντη (σε σχέση με την ηλικία του σύμπαντος ή και σε σχέση με την ύπαρξη έλλογης ζωής πάνω στη γη). 

Πάντως, σε οποιοδήποτε βάθος χρόνου, τη γιορτή τη γεννούσε η απάντηση στο ερώτημα: από ποια αιτία και για ποιο σκοπό υπάρχει ο «κόσμος», γιατί ο λόγος-τρόπος της ύπαρξης των υπαρκτών να συνιστά κόσμημα αρμονίας, τάξης και κάλλους;

Δεν απασχολούσε όλους το ερώτημα, υπήρχαν πάντοτε και άνθρωποι άσκεφτοι, βοσκηματώδεις, που απλώς επιβίωναν χάρη στις ορμές αυτοσυντήρησης – χωρίς ερωτήματα για την αιτία και τον σκοπό της ύπαρξης. Υπήρχαν, ίσως και να πλεόναζαν, οι άσκεφτοι, αλλά τον χρόνο τον μετέπλαθαν σε Ιστορία μόνο όσοι πάλευαν να διακρίνουν «νόημα» της ύπαρξης. Αποτύπωναν την πάλη τους στην Τέχνη, στη Φιλοσοφία, στο «Πολιτικόν Αθλημα».

Σήμερα, για πρώτη ίσως φορά, ο χρόνος κυλάει, αλλά Ιστορία δεν γράφεται.

Συμβαίνουν πολλά και διάφορα, όπως συμβαίνουν και σε μια μυρμηγκοφωλιά ή σε κυψέλη μελισσών. Αφορούν στην ικανοποίηση του ενστίκτου και των ορμών επιβίωσης, όχι στο ερώτημα: γιατί η επιβίωση, γιατί η ύπαρξη. Τα όσα συμβαίνουν μεταποιούνται αμέσως σε «πληροφορία», η πληροφορία αξιολογείται χρηστικά, πουλιέται σαν «είδηση». Για να είναι ευπώλητη η είδηση πρέπει να εντυπωσιάσει, γι’ αυτό και υποτάσσεται ολοκληρωτικά στην προτεραιότητα του εντυπωσιασμού:

Δευτέρα 25 Δεκεμβρίου 2023

Τα Xριστούγεννα ως εκκλησιαστική εμπειρία



από Χρήστος Γιανναράς


1) Γιατί ήταν μωρία για τους Έλληνες η ενανθρώπιση του Θεού;

2) Πως η Γέννηση του Χριστού αναιρεί τον χρόνο και την ιστορία;

3) Τι είναι η ζωή και τι είναι ο θάνατος; Ποια ειναι η αλήθεια του ανθρώπου:

4) Αν το αδύναμο βρέφος στην φάτνη της Βηθλεέμ δεν είναι μια παραμυθένια γραφικότητα τότε τι θα πει Θεός και τι θα πει άνθρωπος;

5) Πως γίνεται να καθαρίσουμε το στάβλο της Βηθλεέμ από τη νοησιαρχική θρησκειοποίηση και τα γλυκερά ψυχολογήματα και να ψηλαφήσουμε εκεί τον Θεό εραστή και όχι χωροφύλακα του ανθρώπου;

6) Δύο χιλιάδες χρόνια Χριστούγεννα! Κάθε χρόνο, ανεπαίσθητα και ανεπίγνωστα, η κατακλυσμική αίσθηση της χαράς. Γιατί γιορτή τα Χριστούγεννα,ποια έκρηξη αρχικής χαράς παγιώθηκε στην τακτή επανάληψη;

Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023

Χρήστος Γιανναράς: η (νε)ορθοδοξία, ο αποφατισμός και η ετερότητα του ανθρωπίνου προσώπου




Χρήστος Γιανναράς: η (νε)ορθοδοξία, ο αποφατισμός και η ετερότητα του ανθρωπίνου προσώπου

– Χρήστος Γιανναράς, “Για το νόημα της πολιτικής”, Ίκαρος, Αθήνα 2019, Σελ. 180
– Χρήστος Γιανναράς, “Οντολογία του προσώπου”, Ίκαρος, Αθήνα 2016, Σελ. 72
– Χρήστος Γιανναράς, “Η Ευρώπη γεννήθηκε από το «Σχίσμα»”, Ίκαρος, Αθήνα 2015, Σελ. 352
– Χρήστος Γιανναράς & Norman Russell, “Η μεταφυσική ως πρόκληση επικαιρική”, Ίκαρος, Αθήνα 2018, Σελ. 240

Μύρων Ζαχαράκης – Fractal – 14/06/2023


Ο Χρήστος Γιανναράς οπωσδήποτε δεν χρειάζεται συστάσεις. Δεκαετίες τώρα, το έργο του διαμόρφωσε σημαντικά το τοπίο στη σύγχρονη θεολογία, τη χριστιανική φιλοσοφία και γενικότερα τα ελληνικά γράμματα. Τα τελευταία χρόνια συγγράφει μερικά μικρότερα σε όγκο βιβλία, όπου επιχειρεί να συνοψίσει τις κεντρικές ιδέες των παλαιότερων έργων του. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα βιβλία που θα παρουσιασθούν εδώ. Η παρουσίαση θα είναι κοινή, δεδομένου ότι τα τρία αυτά έργα αλληλεπικαλύπτονται, ως έναν βαθμό, θεματικά.

Αρχικά, τον Γιανναρά απασχολεί η οντολογία. Σκοπός του είναι να διατυπώσει μια προσωποκεντρική οντολογία. Βασική αρχή της συγκεκριμένης οντολογίας είναι η ιδέα ότι η ύπαρξη των όντων δεν είναι παρά ένα σύνολο σχέσεων. Επηρεασμένος από τις ψυχαναλυτικές θεωρίες του Lacan, ο Γιανναράς εξηγεί ότι ο άνθρωπος συγκροτείται ως λογικό υποκείμενο εξαιτίας της σχέσης, του συσχετισμού του με τους άλλους. Αυτή η σχέση έχει πρωτογενώς «ερωτικό» χαρακτήρα. Δεν είναι όμως μονάχα ο άνθρωπος, αλλά όλος ο φυσικός κόσμος είναι άθροισμα συντελούμενων σχέσεων των επιμέρους όντων όπως η σύγχρονη φυσική καταδεικνύει. Ωστόσο, από όλα τα όντα, μονάχα ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να συγκροτεί σχέσεις που δεν χαρακτηρίζονται αποκλειστικά από τις φυσικές αναγκαιότητες, στις οποίες μάλιστα μπορεί μέχρι και να εναντιώνεται. Αυτή του η δυνατότητα μπορεί να ονομασθεί με μια λέξη: ελευθερία. Η ελευθερία στον άνθρωπο σημαίνει πως δεν είναι υποταγμένος στη φύση/ουσία του, δηλαδή ότι έχει τη δυνατότητα να είναι και κάτι πέραν αυτών. Από όλα τα όντα μονάχα ο άνθρωπος είναι πρόσωπο. Κάθε άνθρωπος είναι μεν μέρος της ευρύτερης φύσης του (ανθρωπινότητα), συνάμα όμως είναι και προσωπική ύπαρξη («υπόσταση»). Έχει δηλαδή ιδιαιτερότητες («ετερότητα») οι οποίες υπερβαίνουν τη φύση/ουσία του. Ελευθερία, με τη γλώσσα του Γιανναρά, είναι η δυνατότητα του κάθε ανθρώπου να «υποστασιάζει ως υπαρκτική ετερότητα». Αυτή αντανακλά σε οτιδήποτε πράττει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εδώ η τέχνη, όπου όταν βλέπουμε ένα πίνακα του Van Gogh ή μία μουσική σύνθεση του Beethoven, δεν λέμε απλώς ότι αυτό είναι του αλλά ότι «αυτό είναι» Van Gogh ή αντίστοιχα Beethoven. Κορυφαία δυνατότητα της ύπαρξης είναι ο έρωτας, διότι δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να βγαίνει έξω από το εγώ του. Εκεί αναδεικνύεται η ελευθερία του, ύψιστο κατόρθωμα της οποίας είναι να υπάρχει κανείς επειδή το επιθυμεί, και να το επιθυμεί ακριβώς επειδή αγαπά. Ο Γιανναράς αντιπαραθέτει την έννοια «πρόσωπο» στην έννοια «άτομο», αντιστοιχίζοντας το πρώτο με την ελευθερία, την ετερότητα και την υπόσταση, ενώ το δεύτερο με τη φύση, την ουσία και την ομοιομορφία. Άτομο, μας λέει, είναι το αδιαφοροποίητο μέρος και τμήμα ενός συνόλου.

Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2023

" Finis Graeciae " του Χρήστου Γιανναρά



του Θανάση Πολυζόπουλου


" Πάμε πίσω 36 χρόνια όταν ο Χρήστος Γιανναράς λοιδορείται για το βιβλίο του "Finis Graeciae – Θρηνητική Εικασία" 1987. 

Τριάντα έξι χρόνια πριν την κατάρρευση του κράτους, την οικονομική καταστροφή, 
την απώλεια ανεξαρτησίας της χώρας. 

Εκείνη την εποχή στην χώρα μας μεσουρανούσε, η made in Greece εκδοχή του παπατζίδικου σοσιαλισμού και στις πίστες ο Λευτέρης Πανταζής.

Υπάρχει μια πάγια αναγνωστική συμπεριφορά 
που θεωρεί θεμιτές στους συγγραφείς τις υπερβολές. Έτσι, νομίζω, ότι προσπεράστηκε ο σπαραγμός εκείνης της διατύπωσης. Όχι ως κυριολεξία.

Γι' αυτό και συνεχίσαμε τις ζωές μας 
εμπιστευόμενοι τις διατυπώσεις άλλων, 
λιγότερο αρμόδιων αλλά και λιγότερο στενάχωρων.

Δεν χρειαζόταν προφητικό χάρισμα για την πρόβλεψη, αρκούσε ελάχιστη οξυδέρκεια.

Ήταν φανερή η κατεδάφιση κάθε στοιχείου 
ζωντανής συνέχειας του Ελληνισμού, 
μεθοδική σαν προγραμματισμένη: 

-Μονοτονικό, 

-εξοβελισμός των Αρχαίων από τα σχολειά,
 
-στρέβλωση της Ιστορίας, 

-καταργημένη η αξιολόγηση της ποιότητας, 

-σε διωγμό η αριστεία,

-χλεύη μανιασμένη για τον πατριωτισμό,  

-για κάθε όσιο και ιερό στις ρίζες των Ελλήνων. 

Μοναδική χαρά ζωής για τον Έλληνα η καταναλωτική ευωχία - ποδοσφαιρολαγνία, τζόγος, κρετινικ τηλεθέαση. 

Τα κείμενα που συνόδευαν τότε το Finis Graeciae φωτίζουν τώρα τη "λογική" της αυτοχειρίας.

Το διαβάζεις σήμερα και λες, τι διάολο, 
σίγουρα δεν γράφτηκε τώρα το βιβλίο; 

Επίκαιρο όσο ποτέ, αληθινό όσο λίγα, προφητικό όσο κανένα:

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[αποσπάσματα]

«…Πού είναι η Ελλάδα – θα σας το πω εγώ! 
Τη σκοτώσαμε, εσείς κι εγώ. 
Εμείς όλοι είμαστε οι φονιάδες της. 
Δεν νιώθετε γύρω σας το κενό; 
Δεν σας περονιάζει η παγωνιά που είσαστε χωρίς πατρίδα; 
Δεν ακούτε λοιπόν τίποτα από τον σαματά 
που κάνουν οι νεκροθάφτες θάβοντας την Ελλάδα; 
Δεν σας χτύπησε η μπόχα της σήψης; Σαπίζουν κι οι πατρίδες. 
Η Ελλάδα πέθανε, η Ελλάδα θα μείνει νεκρή!

Τρίτη 4 Ιουλίου 2023

Χρ. Γιανναράς: «Εύχομαι να ανακαλύψουν τα σημερινά παιδιά ότι Ελληνας δε γεννιέσαι, γίνεσαι…»




“Aπό ποια σχολεία να βγουν σήμερα οι ηγέτες, από ποιο κοινωνικό κλίμα;”


Χρήστος Γιανναράς, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας, συγγραφέας. Eίναι καθηγητής Φιλοσοφίας και πολυμεταφρασμένος συγγραφέας διεθνούς φήμης. Γεννήθηκε στην Aθήνα στις 10 Aπριλίου 1935.

Σπούδασε Θεολογία στην Aθήνα και Φιλοσοφία στη Bόννη και το Παρίσι (Σορβόνη) και είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας της Faculte des lettres et sciences humaines του Πανεπιστημίου της Σορβόνης και της Θεολογικής Σχολής του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Eπίσης, είναι επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Bελιγραδίου, του St Vladimir’s Orthodox Seminary της Nέας Yόρκης και της Σχολής του Tιμίου Σταυρού της Bοστόνης, αλλά και εκλεγμένο μέλος της Eταιρείας Eλλήνων Συγγραφέων, καθώς και της Academie International des Sciences Humaines στις Bρυξέλλες. Eχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, τη Γενεύη, τη Λοζάνη και στο Pέθυμνο Kρήτης.
Advertisement

Aπό το 1982 μέχρι το 2002 υπήρξε τακτικός καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Kοινωνικών Eπιστημών, αρχικά στο τότε ενιαίο Tμήμα Πολιτικής Eπιστήμης και Διεθνών Σπουδών και μετά στο Tμήμα Διεθνών και Eυρωπαϊκών Σπουδών. Eχει επιδείξει ιδιαίτερα πλούσιο συγγραφικό έργο με θεματολογία που σχετίζεται με την έρευνα των διαφορών ανάμεσα στην ελληνική και στη δυτικοευρωπαϊκή φιλοσοφία και στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα ευρωπαϊκές γλώσσες.

Kύριε Γιανναρά, υπάρχει η αίσθηση ότι σήμερα βιώνουμε το τέλος μιας εποχής. Ποιες είναι οι συνέπειες στην Eλλάδα;


Tις συνέπειες τις βιώνουμε, με οδύνη και πανικό, κάθε μέρα. Aλλά ο περιγραφικός εντοπισμός τους μάλλον κουράζει και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να τις αναχαιτίσει.

Πώς αντιλαμβάνεστε την οικονομική κρίση που μας έπληξε τα τελευταία χρόνια; Yπήρχε, άραγε, εναλλακτική λύση;


Πιστεύω ότι υπήρχε εναλλακτική λύση. Aυτή θα μπορούσε να είναι η επικέντρωση όλων των προσπαθειών στην «κατά κεφαλήν καλλιέργεια», αλλά και στη συνειδητοποίηση των κριτηρίων «ποιότητας» της ζωής. Γιατί τη Φινλανδία ή την Eλβετία δεν τις διαλύει η «κρίση»;

Tις προηγούμενες δεκαετίες είχε επικρατήσει ευρέως η «φιγούρα» και η υπερκατανάλωση. Πιστεύετε ότι η κρίση μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά σε επίπεδο αξιών;


H ζωή προχωρεί με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων, όχι τις αφηρημένες «αξίες». Στις προηγούμενες δεκαετίες, ανάγκη των Eλλαδιτών ήταν η φιγούρα και η καταναλωτική απληστία. Kαι κάπως έτσι φτάσαμε στη σημερινή καταστροφή: στον πρωτογονισμό της εξουσίας με ανυπαρξία λαϊκής αντίδρασης.


O στόχος της E.E. ήταν η σύγκλιση (η πολιτική, η οικονομική, η πολιτιστική). Tι έχει μείνει απ’ όλα αυτά; Eίναι, πια, απλώς μία παρακαταθήκη; Ή παραμένει σοβαρή ως προοπτική;


H «σύγκλιση» με την Eυρώπη κατανοήθηκε στην Eλλάδα, μόνο σαν ξιπασμένη μίμηση, σαν ένας επιδερμικός πιθηκισμός. Kαι η ένταξή μας αρχικά στην Eυρωπαϊκή Eνωση και έπειτα στη Nομισματική Eνωση, όλα έγιναν με την ξιπασιά του μειονεκτικού επαρχιώτη. Φοβούμαι πως δεν υπάρχει «κάθαρση» σε τόσο φτηνιάρικες τραγωδίες.

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2023

Δίκοπη η αρχοντιά


Χρήστος Γιανναάς| 15 Jan 2023



«Ταπεινά φρονώ», έλεγαν οι Έλληνες σοφοί (όταν και όσο υπήρχαν), προκειμένου να εκφράσουν γνώμη, άποψη, εμπειρική βεβαιότητα. Όποιον αποφαινόταν εκφέροντας τη γνώμη του σαν ισχυρισμό, δεν τον εμπιστεύονταν – λογάριαζαν επιπόλαιη και πιθανόν εσφαλμένη κάθε ατομική βεβαιότητα. Γίνεται έγκυρη γνώση η ατομική βεβαιότητα, μόνο όταν «κοινωνείται» – όταν «πάντες ομοδοξούσι (έχουν ομού την δόξαν – γνώμη – εμπειρική πιστοποίηση) και έκαστος επιμαρτυρεί». Η «α-λήθεια» (η μη λήθη – απόκρυψη, η λογική φανέρωση – εμφάνεια) προϋποθέτει κοινωνούμενη τη σημαινόμενη εμπειρία.

Μια τέτοια γνωσιοθεωρία (διάκριση της έγκυρης – ορθής γνώσης από την πλάνη ή το ψεύδος) βρίσκεται στους αντίποδες του τρόπου οργάνωσης και πραγμάτωσης του συλλογικού βίου, αλλά και της ατομικής ανθρώπινης ύπαρξης σήμερα. Σήμερα, στον παγκοσμιοποιημένο τρόπο του βίου ή πολιτισμό, αλήθεια είναι η γνώση, που την εγκυρότητά της την εγγυάται μια υπέρτατη, αλάθητη αυθεντία ή μια κοινή των ανθρώπων συμφωνία – σύμβαση. Μπορούμε να συν-εννοηθούμε, σήμερα, όχι με βάση την εμπειρία της άμεσης σχέσης με την πραγματικότητα, αλλά μόνο με μια βουλητική, ατομική συγκατάθεση ή άρνηση – απόρριψη της κοινής σύμβασης που αφορά στη σημαινόμενη από τις λέξεις εμπειρία.

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2023

Η Ευρώπη γεννήθηκε απο το Σχίσμα – Χρήστος Γιανναράς (βίντεο)





Οι Εκδόσεις Ίκαρος παρουσίασαν την Παρασκευή, 6 Νοεμβρίου 2015 και ώρα 2030 στο βιβλιοπωλείο Ιανός το βιβλίο του Χρήστου Γιανναρά με τίτλο Η Ευρώπη γεννήθηκε από το «Σχίσμα»

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2023

«Να κάνουμε τα ζώπυρα φωτιά»


Αντιγράφω από αδημοσίευτο κείμενο του Θεόδωρου Παντούλα: 

«Στη φετεινή επέτειο του Πολυτεχνείου (17 του Νοέμβρη) κανόνιζαν φίλοι μου προσυγκέντρωση, για την καθιερωμένη πορεία. Ζήτησα από τους νεώτερους να έχουν μαζί τους σημαίες – made in China, βεβαίως, αλλά ελληνικές σημαίες. Αντέδρασαν ομοθύμως: “Οχι σημαίες, θα μας την πέσουν” – ήσαν κατηγορηματικοί στην άρνησή τους.

Τις μέρες που προηγήθηκαν της επετείου, σε ένα ατελιέ γραφικών τεχνών, παρακολούθησα μιαν ακόμη λαλέουσα απρέπεια. Ενας εκπαιδευτικός ετοίμαζε την αφίσα για τον σχολικό εορτασμό του Πολυτεχνείου, ζητώντας από την γραφίστρια να μεγαλώσει την ιστορική εικόνα της πύλης του Πολυτεχνείου, τόσο όσο να μην φαίνονται οι σημαίες που βρίσκονταν αμφιπλεύρως της πύλης – “να μην μας πούνε και εθνίκια”, όπως δικαιολογήθηκε. Εμεινα ενεός και μετανιώνω για την αμηχανία μου. Εξομολογήθηκα το περιστατικό σε φίλη, που ήταν επίσης υπεύθυνη για τον εορτασμό στο σχολείο της. Κι αυτή με τη σειρά της μου επιβεβαίωσε τον σκανδαλισμό των συναδέλφων της, όταν τους ανακοίνωσε ότι η γιορτή θα έκλεινε με τον εθνικό ύμνο: “Ε, όχι και τον εθνικό ύμνο στην επέτειο του Πολυτεχνείου”! αντέδρασαν ομοφώνως.

Ολα αυτά τα αναφέρω για να σας θυμίσω ότι την ώρα που το τανκ έριχνε την πόρτα του Πολυτεχνείου, ο νεαρός εκφωνητής του παράνομου ραδιοσταθμού του απήγγειλε τον εθνικό ύμνο –λυπάμαι που σας κακοκαρδίζω, αλλά δεν απήγγειλε ούτε τα “Στρουμφάκια” ούτε τη “Διεθνή”. Διονύσιο Σολωμό απήγγειλε ο άνθρωπος.

Αυτά το ’73. Σήμερα σκιαζόμαστε μην “μας την πέσουν”. Ποιοι θα μας την πέσουν, ποιοι είναι αυτοί που μας την πέφτουν; Ποιοι είναι οι πορτιέρηδες, οι νταβατζήδες του Πολυτεχνείου; Τους μνημόνευσα πριν από λίγο. Οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας είναι. Και κάποιοι νέοι, που είναι λιγότερο κομψοπρεπείς και πολύ πιο ειλικρινείς στην αρνησιπατρία τους: “στο Διάολο η οικογένεια, στο Διάολο η πατρίς, η Ελλάδα να πεθάνει, να ζήσουμε εμείς”.

Αν πίστευα ότι όλα αυτά είναι υπερβολές μιας βολεμένης νεότητας, δεν θα τα ανέφερα. Αν πίστευα ότι ανήκουν σε ένα περιθώριο, δεν θα τα κουβέντιαζα. Δεν ανήκουν όμως. Ενα “παλιόπανο” είναι η σημαία μας, που όταν δεν το παίρνει ο άνεμος, το κάνουμε προσάναμμα μόνοι μας! Ξέρετε γιατί σας μιλώ. Οι μαρτυρίες δεν λείπουν. Οι διαψεύσεις, ναι, λείπουν. Οπως λείπει και η ντομπροσύνη να παραδεχτούμε πως η πατρίδα κι ο πατριωτισμός μπορεί να μην είναι ακριβώς στον Διάολο, που τη στέλνουν τα καλόπαιδα, αλλά είναι, μετά βεβαιότητας, καθ’ οδόν. Αμφότερα βρίσκονται σε αποδρομή…

Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2023

"Ανήκομεν εις την Δύσιν" και ο Παπαδιαμάντης;




Το Σάββατο 10 Μαρτίου 2012 στην αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Κηφισιάς “Βασ. Γκατσόπουλος, πραγματοποιήθηκε διάλεξη του ομότιμου καθηγητή φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Χρήστου Γιανναρά με θέμα “Ανήκομεν εις την Δύσιν” και ο Παπαδιαμάντης; όπου μεταξύ άλλων τόνισε τις “διαφορές” με τo Δυτικό μοντέλο, αναρωτήθηκε τι προσφέρει στη χαρά της ζωής η ελληνική ταυτότητα, και αναζήτησε συγκεκριμένους αλλά ρεαλιστικούς τρόπους επανάκαμψης. Δείτε παρακάτω την ομιλία και την συζήτηση που ακολούθησε.

Δες και αυτό:


Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2022

Χρ. Γιανναράς: Η Παιδεία "κλειδί" στην "λοβοτομή" της Ελληνικής Συλλογικότητας





Ο καθηγητής φιλοσοφίας και πολυγραφότατος συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς, σε μια άκρως αποκαλυπτική συζήτηση στον 98.4 εξηγεί γιατί σύμφωνα με την οπτική του, η Παιδεία είναι το χαμένο στοίχημα για την Ελληνική κοινωνία και την νεολαία της.

 Παιδιά που, όπως λέει , πηγαίνουν σχολείο για να πάρουν εφόδια και να γεμίσουν στόχους και όχι παιδιά που θα παίξουν, θα μάθουν τον διάλογο και την άνθιση της κριτικής σκέψης, είναι τα παιδιά του σημερινού ελληνικού σχολείου.

 Μια νεολαία που βγαίνει στην κοινωνία ανέραστη, χωρίς εμπειρία έρωτα και αγάπης, ως συνέπεια ενός εκπαιδευτικού συστήματος στείρου ανταγωνισμού , όπου κατά την Υπουργό Παιδείας με σπουδές στο Χάρβαρντ, όλα είναι στόχοι κι όχι δημιουργία όπως θα έπρεπε να είναι ένα σχολείο που διεκδικεί την μοναδικότητα στην ελληνικότητα της κριτικής σκέψης. 

Ο Χρήστος Γιανναράς μιλάει για την αγοραία εόρτια κακογουστιά τις ημε΄ρες των Χριστουγέννων, την απουσία ήθους στις λέξεις αλλά και τα ψαλιδισμένα οράματα της ελληνικής συλλογικής εμπειρίας.

Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2022

Ο γιορτινός διάκοσμος της Αθήνας



ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 11-12-2022  

"... Ο γιορτινός διάκοσμος της Αθήνας για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, είναι ίσως το κορύφωμα της ασέλγειας και του βανδαλισμού, ύβρις στην κυριολεξία, για μια πόλη που εξακολουθεί να διασώζει κορυφώματα του ανθρώπινου πολιτισμού – της πάλης του ανθρώπου για να «πει» την άρρητη ψηλάφηση της αθανασίας. Τέτοιο νεοπλουτίστικο «κιτσαριό» σε μια πόλη που σώζει ακόμα σύμβολό της τον Παρθενώνα και την Καπνικαρέα, δεν καταθλίβει μόνο τον καλλιεργημένο «αρχαιόφιλο», προσβάλλει την ευαισθησία ακόμα και των τραγικών θυμάτων της καταναλωτικής υστερίας που δυναστεύει, απαίσιος λοιμός, τους άλλοτε «άρχοντες» – στυλοβάτες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Γιορτή για κάφρους τα Χριστούγεννα της Αθήνας. Αισθητική πρωτόγονων και αδαών, αδίστακτων υβριστών του κάλλους και της αλήθειας, που λάμπει όταν φωτίζει το άρρητο. Αν ξαναϋπάρξει «πολιτισμός» πάνω στον πλανήτη, φωτισμός του αινίγματος της λογικής ύπαρξης και των στόχων της, ίσως κατανοηθεί και ο άμετρος σήμερα πόνος για τη βεβήλωση του ελληνικού ονόματος...." 

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2022

H συνταγματική αποτύπωση του αφελληνισμού



  ΧΡΗΣΤΟΣ  ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ  


"Η​​ κυβέρνηση της κατ’ ευφημισμόν «Αριστεράς» (και διά το θυμηδέστερον «ριζοσπαστικής») εισηγείται την αναθεώρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος: Να απαλειφθεί από τον καταστατικό χάρτη της χώρας η ιστορική πιστοποίηση και της κοινής βούλησης προσεπικύρωση ότι «επικρατούσα θρησκεία εν Ελλάδι είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας». Εχοντας αποβάλει κάθε ίχνος «φύλλου συκής» αριστερών προσχημάτων και υπηρετώντας, τρία χρόνια τώρα, ως ο ευπειθέστερος των λακέδων, τα βίτσια και τις ορέξεις των «Αγορών», θέλει να βεβαιώσει ο ΣΥΡΙΖΑ αναλλοίωτο τον «ριζοσπαστικό» αριστερισμό του αναμασώντας μπαγιάτικα αντιθρησκευτικά στερεότυπα. Θέλει το κράτος να είναι «ουδετερόθρησκο».

Όμως η ξιπασιά της «προοδευτικής» επαρχιωτίλας έγινε αφορμή να ακουστούν, από το βήμα της Βουλής, αγορεύσεις και παρεμβάσεις διαφορετικού επιπέδου και άλλης ποιότητας: στους αντίποδες της μικρονοϊκής επιθετικότητας που κυριαρχεί, κατά κανόνα, στο κοινοβούλιο. Όχι ότι έλειψε η φανατισμένη στενομυαλιά ή ο χυδαϊσμός της αλαζονικής αγραμματοσύνης. Ακούστηκαν όμως και αγορεύσεις που ξάφνιαζαν με τη σοβαρότητα και την εμπεριστατωμένη γνώση που προϋπέθεταν – γνωρίσματα σπάνια στην ελλαδική κοινοβουλευτική πρακτική.

Για να υποστηρίξει τα προτερήματα του «ουδετερόθρησκου» πολιτεύματος, ο καθηγητής και βουλευτής Αριστείδης Μπαλτάς επικαλέστηκε ως δεδομένη την απροσδιοριστία δογματικής (ιδεολογικής) θρησκευτικότητας των Ελλήνων. Παρατήρησε εύστοχα ότι ο Ελληνας εκφράζει την απόλυτη απαξίωση κάποιου, με τον χαρακτηρισμό: «δεν έχει ιερό και όσιο»! Θεωρεί, επίσης, ως ύψιστη δέσμευση, να ορκιστεί «σε ό,τι έχει ιερό».

Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2022

Συμβιβασμός με την ανυπαρξία

Χρήστος Γιανναράς

Από το 1974 και μετά, με πρόσχημα την αντίσταση στο ενδεχόμενο μελλοντικής (φαντασιωδώς επερχόμενης) χούντας, όλες οι κυβερνήσεις, σοσιαλεπώνυμες ή μη, παρέδωσαν κάθε πτυχή του δημόσιου βίου σχετική με την «παιδεία» και τον «πολιτισμό» σε συντεχνίες πρωτουργών της «Αριστεράς» και της «προόδου».

Η οργιαστική ασυδοσία αυτής της επιλογής εξακολουθεί να ελέγχει τον λεγόμενο «πνευματικό» βίο της χώρας μοιράζοντας θώκους και οικονομικές προνομίες. Ανεχόμαστε όλοι την οργιαστική αυτή «προοδευτική» ασυδοσία, νομιμοποιούμε τις παραχαράξεις της «προόδου», πειθαρχούμε παθητικά στην προπαγανδιστική δολιότητα, στην απροκάλυπτη («δίχως αιδώ ή λύπην») τρομοκρατία, ειδικά στο πεδίο της εξωσχολικής παιδείας-καλλιέργειας.

Η κυρίως πολιτική, που ασκείται στη σχολική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση, στα μετά τη δικτατορία χρόνια, εκμεταλλεύεται απροσχημάτιστα τις μαρξιστικές ετικέτες της «προόδου» και του ιστορικο-υλιστικού «ρεαλισμού». Στα σχολικά βιβλία δημοτικού και γυμνασίου η γνώση εξαντλείται στην κωδικοποιημένη πληροφορία, ο στόχος (και μόχθος) της «καλλιέργειας» διαστέλλεται από το άθλημα της σχέσης, της κοινωνίας των στόχων. Η γνώση δεν κοινωνείται, καταναλώνεται, ο δάσκαλος δεν είναι τόσο χρήσιμος όσο ο υπολογιστής.

Τρίτη 16 Αυγούστου 2022

"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα"

"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα"



Του Βασίλη Στοϊλόπουλου

«Δεν νομίζουμε», έγραφε στην επιφυλλίδα του στον «ΕΠΕΝΔΥΤΗ» ο αείμνηστος Κωστής Παπαγιώργης, «ότι υπάρχει αναγνώστης που θα διαβάσει το ”Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα” (του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά) και δεν θα νοιώσει ένα σκίρτημα ευγνωμοσύνης για τον συγγραφέα” (*). 

Όντως – μια διαπίστωση που ισχύει ασχέτως αν συμμερίζεται κανείς όλες τις απόψεις του συγγραφέα - τότε και τώρα! Πόσο μάλλον μετά από μια δεύτερη, ύστερα από τρεις σχεδόν δεκαετίες, πιο διεισδυτική και πιο καταφατική ανάγνωση ενός ίσως από τα πιο σημαντικά βιβλία για την κατανόηση «της εξέλιξης του πολιτισμού των Ελλήνων των νεότερων χρόνων». 

Εξ αρχής, εντύπωση προκαλεί που ο Γιανναράς δεν θέτει, ως είθισται, αφετηρία του Νεότερου Ελληνισμού το 1204 ή κατ΄ άλλους το 1453, αλλά «μάλλον το 1354». Τη χρονιά δηλαδή που ο Δημήτριος Κυδώνης μεταφράζει στα ελληνικά την περίφημη “Summa Theologiae” του Θωμά Ακινάτη και αναλαμβάνει να μεταλαμπαδεύσει με πρωτόγνωρο ζήλο το εξ Εσπερίας «καινούριο φως» στους Έλληνες συμπατριώτες του.
Ο λόγος επιλογής αυτής της «άγνωστης» εν πολλοίς ημερομηνίας (1354) είναι που για τον Γιανναρά οι πρώτες ελληνικές μεταφράσεις του Ακινάτη αποτελούν «την απαρχή αλλοτρίωσης της ιστορικής και πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας των Ελλήνων». Αλλοτρίωση που σηματοδοτεί όχι μόνο την «απώλεια της ιδεοπροσωπίας για χάρη του μιμητισμού ξένων προτύπων» αλλά και μια «αυτό-υποτίμηση» και μάλιστα σε μια περίοδο «εκπληκτικής (και τελευταίας) άνθησης της ελληνικής σκέψης και της ελληνικής τέχνης» (Παλαιολόγεια Αναγέννηση). Πολλοί μιλούν και για «κόμπλεξ κατωτερότητας» απέναντι στη Δύση που έκτοτε έχει αποκτήσει πλέον διαστάσεις «επιδημίας» στην ελληνική ιστορία - και στην ελληνική διανόηση.