Χρ. Γιανναράς: Υπάρχει Ελληνισμός χωρίς Μεγάλη Ιδέα;

ΠΗΓΗ: https://youtu.be/R4PEHMxt_eU?si=2_lpvElsfd9pKAL6

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

1922: Από τη Μεγάλη Ιδέα στη Μεγάλη Ανάμνηση

 

 

 

Μάρτος Δημήτρης

Το 1922, η Mικρασιατική Kαταστροφή ανέτρεψε το κλίμα ανάτασης και ελπίδας που δημιούργησαν η επανάσταση του 1821, οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-13) και η Συνθήκη των Σεβρών (1920). Η προσδοκία που συμπυκνώθηκε για αιώνες στις παραλλαγές του θρήνου «…πάλι δικά σας θάναι», ενώ φαινόταν αρχικά να επιτυγχάνεται, στην κρίσιμη στιγμή, όμως, δημιουργήθηκε πολιτική κρίση, με το θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου, που οδήγησε στην εκλογική ήττα του Βενιζέλου (1920) και στη μυστηριώδη αλλαγή των “συμμάχων’’.

Το 1922 ο ελληνικός στρατός θα γίνει άθυρμα των διχαστικών αγκυλώσεων των πολιτικών ηγεσιών και θα υποστεί ταπεινωτική ήττα. Η συνειδητοποίηση της μεγάλης εδαφικής και πολιτισμικής καταστροφής θα εσωτερικεύσει τη μοιρολατρία και την ανημποριά στην εθνική ταυτότητα. Όλοι διαισθάνονταν ότι ο Ελληνισμός, ως ιστορική και γεωγραφική κατηγορία, τελείωσε και αυτή η αίσθηση, σε συνδυασμό με την συνειδητοποίηση της αδυναμίας τους να παρέμβουν, μετατρέπεται σε μεγάλο πόνο.

Πρακτικά, ο μεγάλος πόνος μεταφραζόταν σε αυτοκτονίες (Καρυωτάκης) ή σε αναζήτηση υποκατάστατων της Μεγάλης Ιδέας. Ο Σεφέρης γράφει το “Μυθιστόρημα” και ο Ελύτης “το Άξιον Εστί”, που είναι διακηρύξεις διατήρησης της Μεγάλης Ιδέας, όχι με πολεμιστές, πόλεις και εδάφη, αλλά με λέξεις και εικόνες. Ο Βάρναλης και ο Ρίτσος θα βρουν υποκατάστατο της ρωμηοσύνης στις σοσιαλιστικές ιδέες, που φέρνουν οι Δυτικοευρωπαίοι και οι εξελίξεις στη Ρωσία.

Ο Βάρναλης, επιπλέον, με το «Δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα / προσμένοντας ίσως κάποιο θάμα», διαπιστώνει την ανυπαρξία εσωτερικής δυναμικής ανάτασης. Ο Παλαμάς, σοκαρισμένος από την καταστροφή, θα αναδιπλωθεί τα χρόνια του υπερρεαλιστικού μεσοπολέμου, με τους στίχους του: «Θα διαβούμε και στεριά και πέλαγο / Θα σταθούμε, όπου το πόδι δεν μπορεί / Τούρκου κανενός να μας πατήσει», για να αναθαρρέψει όταν οι Έλληνες θα ξαναβγούνε στο βουνό ως πολεμιστές (1940).

1922 και Μεγάλη Ανάμνηση

Χρ. Γιανναράς: Υπάρχει Ελληνισμός χωρίς Μεγάλη Ιδέα;

Το τέλος της «Μεγάλης Ιδέας» που κατέρρευσε το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή

Τον Αύγουστο του 1922 μπήκαν στη Σμύρνη οι πρώτες κεμαλικές δυνάμεις

Του Νίκου Χρ. Χαραλάμπους

Το μικρό ελληνικό κρατίδιο, που προέκυψε από τη Διάσκεψη του Λονδίνου το 1830, ήταν πολύ κατώτερο των οραμάτων του έθνους των Ελλήνων. Το νεαρό κράτος θα χρειαστεί τον εθνικισμό –έννοια που έχει βάναυσα κακοποιηθεί τελευταία– ο οποίος θα εμβολιαστεί με το ιδεολόγημα και το όραμα της «Μεγάλης Ιδέας» για την απελευθέρωση των αλυτρώτων και την εδαφική του επέκταση. Με το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, τα εδαφικά όρια του κράτους διπλασιάστηκαν, καθώς και ο πληθυσμός του.

Το ιδεολόγημα της Μεγάλης Ιδέας καταρρέει το 1922, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή η οποία συντελέστηκε και τυπικά στις 25 Σεπτεμβρίου 1922 με την ανακωχή των Μουδανιών. Έκτοτε, ο Ελληνισμός, το ελληνικό κράτος, δεν θα έχει εδαφικές διεκδικήσεις και θα περιοριστεί στη σημερινή εδαφική επικράτειά του, με μόνη εξαίρεση τις περιπτώσεις των Δωδεκανήσων και της Κύπρου. 

Στην πρώτη περίπτωση, ο Ελληνισμός πέτυχε. Με τη Συνθήκη των Παρισίων στις 10 Φεβρουαρίου 1947, παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα και το Καστελλόριζο. Στη δεύτερη, απέτυχε.

Η εθνική περιπέτεια της Μικράς Ασίας, που είχε άδοξη κατάληξη, αρχίζει με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1918 που βρήκε την Ελλάδα στο πλευρό των νικηφόρων συμμαχικών δυνάμεων της Αντάντ (Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας).