«Πάντα ανοιχτά πάντα άγρυπνα
τα μάτια της ψυχής μου»
Το 1821 στα διακόσια χρόνια που πέρασαν συνδέθηκε με την οπτική και τα οράματα των ιδεολογικών ρευμάτων κάθε εποχής. Και η συνάντηση αυτή θα πρέπει να εκληφθεί ως ευλογία για όσους αξιώθηκαν του πνεύματος της ελευθερίας που ενέπνευσε η μεγάλη Επανάσταση των Ελλήνων.
Είναι αλήθεια ότι η υψηλή αναγνώριση και η αγάπη στα πρόσωπα των ηρώων, ο ψυχικός δεσμός του Έλληνα με το μεγάλο γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους, συνετέλεσε καθοριστικά αλλά και εργαλειοποιήθηκε στο παρελθόν τόσο στη διαμόρφωση της ελληνικής εθνικής συνείδησης, όσο και στο αίτημα για κοινωνικοπολιτική αλλαγή.
Από την έναρξη του 20ού αιώνα οι ιστορικές αναγνώσεις για το 1821 στον χώρο της Αριστεράς συνδέθηκαν με το ζητούμενο της ιστοριογραφικής ανανέωσης. Οι νέες προσεγγίσεις τους δημιούργησαν μια νέα οπτική της Επανάστασης.
Οι Έλληνες μαρξιστές ιστορικοί, όπως ο Γεώργιος Σκληρός, ο Γιάννης Κορδάτος, πρόβαλλαν το κοινωνικό-ταξικό στοιχείο έναντι της εθνικής ιστορίας. Τους ακολούθησαν αργότερα εισάγοντας την οικονομική διάσταση ως προς τη συγκρότηση της αστικής τάξης, ο Σεραφείμ Μάξιμος στη δεκαετία του ’40 και στη συνέχεια ο Νίκος Σβορώνος με την τόσο σημαντική προσέγγισή του συνέβαλαν στην ανανέωση της ελληνικής ιστοριογραφίας. Η ανάδειξη της έννοιας του εθνολαϊκού στοιχείου από το Γιάννη Ζέβγο και το Γιώργη Λαμπρινό συμπλήρωσε την αριστερή οπτική για το ΄21 και τη νεότερη μεταπολεμική ελληνική ιστορία.
