Ψηφιακή Επανάσταση, "δημιουργική" Παιδεία και άλλες ιστορίες για δράκους

Του Γιώργου Παπαδόπουλου Τετράδη 

Σκεφτομαι το παρακατω εξαιρετικο αρθρο του Δ Βασιλειου για την επελαση της διαστροφης στα σχολεια και την ανακρουση πρυμνας απο τη Φινλανδια που επιστρεφει στην κανονικη μαθηση.

Ψηφιακή Επανάσταση, "δημιουργική" Παιδεία και άλλες ιστορίες για δράκους 

** οπότε ΜΗΝ το διαβάσετε αν δεν αντέχετε να πέφτετε από τα σύννεφα....

Πριν πάμε στο κυρίως μέρος του post θα ήθελα μια εισαγωγή "υποδομής", ειδικά για τους φίλους που δεν είναι συχνοί να διαβάζουν τις ασυναρτησίες μου.

Εχει επικρατήσει [κακώς] η κατάληξη "-φοβικός" και όποιον εναντιώνεται σε κάτι για οποιουσδήποτε λόγους. Αν και κάποτε η κατάληξη ήταν "-μάχος" ("εικονομαχία" και όχι "εικονοφοβία"), με την έννοια της σφοδρής εναντίωσης, η Πολιτική Ορθότητα έχει επιβάλει την δικτατορία της "δίκης προθέσεων", όπου αν εναντιώνεσαι σε κάτι είναι γιατί σώνει και ντε το φοβάσαι ως κομπλεξικός και όχι γιατί μπορεί ακόμη και να αποδείξεις ότι είναι επιβλαβές, πράγμα για το οποίο έχει "αποφανθεί" η πλειονότητα, δλδ η βολεμένη ή/και δειλή μάζα (το ότι η πλειοψηφία έχει πάντα άδικο για αυτόν ακριβώς το λόγο, του βολέματος, το έχει αποδείξει ο Ιψεν από τα τέλη του 19ου αιώνα). Ετσι λοιπόν υπάρχει το "ομοφοβικός", "τεχνοφοβικός" κλπ, υπονοώντας ότι είναι αυτονόητο να υποστηρίζουμε την διαφορετικότητα, την τεχνολογία κλπ

Σε σχέση με την τεχνολογία δεν με λες "οπισθοδρομικό", καθώς σε πολλά πράγματα που απαιτείται είμαι power user - πολλά εργαλεία στη δουλειά και πολλά και στην καθημερινότητα και άρα "τεχνοφοβικό" δεν μπορείς να με πεις με κανένα τρόπο. Είμαι όμως δηλωμένα "τεχνομάχος" για 3 αλληλοσυνδεόμενους λόγους. 

Ο ένας λόγος είναι ότι το ανθρώπινο σώμα, βιολογικά και εγκεφαλικά, ΔΕΝ είναι φτιαγμένο για το επίπεδο μετάλλαξης (δλδ την καλπάζουσα "εξέλιξη") της τεχνολογίας που έχουμε οδηγηθεί ως "επίτευγμα" και άρα είναι κάτι εντελώς ΜΗ-φυσιολογική η χρήση της με κολοσσιαίες συνέπειες του τεχνολογικού τρόπου ζωής για το σώμα μας, τον εγκέφαλό μας, την υγεία μας κλπ. 

Άλλος λόγος είναι η φιλοσοφική μετάλλαξη που προκαλεί η μαζική καλπάζουσα χρήση της τεχνολογίας, διαμορφώνοντας πνευματικά ένα μεταλλαγμένο είδος ("νεο-Ανθρωπος"). 

Και τρίτος λόγος, συνέπεια και των προηγούμενων, είναι η βαριά επίπτωση της τεχνολογίας στη Βιωσιμότητα του Συστήματος, την οποία διαλύει κυριολεκτικά, με τρομερή σπατάλη πόρων, σώζοντας πολύ περισσότερους από όσους πρέπει από εμάς και δίνοντας στον καθένα πόρους που δεν υπάρχουν πλέον στο Σύστημα. Η Αειφορία/Βιωσιμότητα και Τεχνολογία ΔΕΝ μπορεί να είναι στην ίδια φράση. Απλό.

---------------------------

Μετά από αυτή την -τεράστια ομολογώ- εισαγωγή (!), θυμίζω πόσους τόνους μελάνι έχουν χυθεί για την ψηφιοποίηση της Παιδείας (αλλά και την "καλλιτεχνοποίησή" της μέσω της τεχνολογίας). Τι έχουμε ακούσει για ψηφιακές τάξεις, τι για εικονικές περιηγήσεις των μαθητών, τι, τι, τι... 

Κορωνίδα αυτής της επιχειρηματολογίας έχει υπάρξει το "Φινλανδικό θαύμα" το οποίο στηρίχθηκε σε δύο πυλώνες του σύγχρονου σχολείου: 

α) την ψηφιακή επανάσταση στα σχολεία με laptop παντού και 

β) την μη-ανταγωνιστικότητα και τον πλουραλισμό της εκπαιδευτικής "διδασκαλίας", με πρακτική κατάργηση της πραγματικής διδασκαλίας και την προώθηση ευρύτερης ενασχόλησης, δραστηριοτήτων καλλιτεχνικών και άλλων και την επαφή με τον "πραγματικό" κόσμο κυρίως μέσω τεχνικών και τεχνολογικών εφαρμογών.

Το σύνθημα "όχι τσάντες στο σπίτι" και "μόνο pc στην τάξη" στηρίχθηκε σε μια σειρά δεικτών στους διεθνείς "διαγωνισμούς" που έδειχναν ότι τα Φινλανδάκια ήταν προνομιούχα. Η Φινλανδία βρισκόταν για πολλά χρόνια πολύ υψηλά στους σχετικούς δείκτες, παρά το ότι δεν ήταν λίγοι εκείνοι που από τότε έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου και προέβλεπαν δυσοίωνο μέλλον. Οι ανησυχίες τους, ωστόσο, καλύπτονταν από τις εντυπωσιακές επιδόσεις των μαθητών ηλικίας μέχρι 15 ετών, οι οποίες ήταν πολύ καλύτερες από εκείνες άλλων χωρών, με τους μαθητές να απολαμβάνουν μια σειρά από ευεργετήματα ειδικά σχεδιασμένα ώστε να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Ξεκινώντας από τα 7 χρόνια τους τα παιδιά εντάσσονται (ακόμη, αλλά μάλλον όχι για πολύ) σε ένα πλαίσιο όπου έννοιες όπως αποστήθιση κειμένων, παπαγαλία ή ακόμη και φροντιστήρια (που έχουμε δαιμονοποιήσει συλλήβδην στην Ελλάδα), αποτελούν άγνωστες λέξεις.

Η ψηφιακή αποβλάκωση: μια μαζική παιδοκτονία

Μετάφραση, Προσαρμογή στα Ελληνικά και Επιμέλεια, Γιάννης Παπαμιχαήλ, τ. Καθηγητής Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου.

Για τους περισσότερους ανθρώπους η χρήση οθονών είναι κομμάτι της καθημερινότητας τους. Αποτελεί συχνά την «παρέα τους», το περιβάλλον μέσα από το οποίο αλληλεπιδρούν, ψυχαγωγούνται, εργάζονται, επικοινωνούν, διασκεδάζουν στα πλαίσια της κατοικιδιοποιημένης συνθήκης της καθημερινής τους ζωής.

Τι συμβαίνει όμως όταν αυτή η συνθήκη καθημερινής ζωής αφορά παιδιά προσχολικής ή πρώτης σχολικής ηλικίας; Ποιες οι συνέπειες στην ψυχοδιανοητική και σωματική τους ανάπτυξη; Ποιες οι επιρροές της πολλαπλής χρήσης οθονών στην προεφηβεία και την εφηβεία; Πόσο θα έχουν αλλάξει τα παιδιά του παρόντος ως ενήλικες του μέλλοντος μέσα από την συστηματική αλληλεπίδρασή τους με τα κινητά, τα ταμπλετ, τους υπολογιστές και τις smart τηλεοράσεις;

Είναι πλέον ευκόλως εμπειρικά διαπιστώσιμη, ακόμα και στην ελληνική πραγματικότητα, η έντονη ενασχόληση των παιδιών με τις οθόνες. Όπως πληροφορούμαστε συζητώντας με ψυχολόγους που ασκούν κλινικό έργο, ένα από τα συχνότερα ζητήματα που φέρνει τους γονείς στην πόρτα ενός ειδικού ψυχολόγου για βοήθεια είναι α) η αδυναμία των γονέων να αποσπάσουν τα παιδιά τους από τις οθόνες, β) οι δυσκολίες στην οριοθέτηση των παιδικών συμπεριφορών και απαιτήσεων. Συνδυάζοντας τα δυο συχνότερα αιτήματα για υποστήριξη και συμβουλευτική θα λέγαμε πως οι σημερινοί γονείς δυσκολεύονται να οριοθετήσουν την χρήση, από την πλευρά των παιδιών τους, των κινητών και των τάμπλετ (σε επίπεδο ωρών χρήσης, περιεχομένου κλπ).

Δυστυχώς, η μη χρήση οθονών από τα παιδιά σε καθημερινή βάση αποτελεί στις μέρες μας μια εξαιρετικά σπάνια συνθήκη για τις περισσότερες οικογένειες. Βεβαίως, να σημειώσουμε πως τα παιδιά δεν βρέθηκαν από μόνα τους μπροστά σε οθόνες. Η ευκολία της «οθόνης – νταντάς» αυτοπαγίδευσε πολλούς γονείς, οι οποίοι στην προσπάθεια τους να απασχολήσουν εύκολα, γρήγορα και με «ασφάλεια» τα παιδιά, τους έδωσαν πρόσβαση σε έναν αχανή κόσμο, γεμάτο παιχνιδιάρικες, πολύχρωμες «παιδικές σειρήνες» που τα καλεί «να μην αφήσουν δευτερόλεπτο το κινητό από τα χέρια τους»…

Είναι το “ψηφιακό σχολείο” ολόγραμμα του μέλλοντος;

ΡΟΥΠΑΣ ΗΡΑΚΛΗΣ

Ελπίζω να μη χαρακτηριστώ ως οπισθοδρομικός ή φοβικός με το ρόλο της τεχνολογίας στην εξέλιξη της κοινωνίας, της οικονομίας και της παιδείας, γράφοντας ότι προβληματίστηκα διαβάζοντας για την παρουσίαση του “ψηφιακού σχολείου” από τον υπουργό Παιδείας, στα μακρινά Ριζώματα Ημαθίας.

Σε λίγα χρόνια, σκέφθηκα, δεν θα χρειάζεται καν να επισκέπτεται περιοχές που ίσως δεν γνώριζε ότι υπήρχαν. Με την βοήθεια της τεχνολογίας θα μπορούν οι πολιτικοί μέσω πλατφόρμας ολογράμματος να εξασφαλίζουν την “εικονική” τους παρουσία που θα φαντάζει πραγματική, σε κάθε εκδήλωση ξεχασμένων περιοχών. Κατά τον τρόπο αυτό η απόσταση από την εικονική πραγματικότητα θα μηδενίζεται.

Κατά τον τρόπο που σήμερα γίνεται προσπάθεια μηδενισμού του εκπαιδευτικού κενού, που χρόνο με τον χρόνο διευρύνεται εις βάρος των μαθητών, καθώς εικονικός είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των σχολείων που εξαγγέλλεται. Προεκλογικά πάλι. Προφανώς είμαι υπέρ κάθε βήματος προόδου. Όμως, οι εξαγγελίες από τα μακρινά Ριζώματα για το “ψηφιακό σχολείο” γίνονται χωρίς ευρύτερη προσέγγιση για την ανάδειξη των ουσιαστικών προβλημάτων της παιδείας.

Το “ψηφιακό σχολείο” δε λύνει τα προβλήματα

Προβλημάτων, η προέκταση των οποίων αγγίζει όλο το εύρος του κοινωνικού συνόλου και της οικογένειας. Εκτός αν έχει την εντύπωση ο κύριος Πιερρακάκης ότι με το “ψηφιακό σχολείο” και το “ψηφιακό φροντιστήριο” ξαφνικά θα λυθούν τα διαχρονικά και εντεινόμενα προβλήματα. Η στρεβλότητα των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει από την πομπώδη – κατά την ταπεινή μου άποψη – αναφορά των “ψηφιακών φροντιστηρίων” ως «ένα βήμα προς το μέλλον».

Λυπάμαι που θα πρέπει να γίνω λίγο καυστικός, αλλά για να βρεθούμε στο μέλλον πρέπει πρώτα να υπάρχει γνώση και ενσυναίσθηση για το παρόν. Το παρόν δε για μεγάλο τμήμα της Παιδείας που αφορά τα δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια φαντάζει δύσκολο. Από εκπαιδευτικής σκοπιάς δε, απρόβλεπτο. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι η στρεβλότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της “φροντιστηριακής” παιδείας στην οποία κανείς πολιτικός δεν αναφέρεται ως πρόβλημα.