Ο Παπαδιαμάντης του κοινοτισμού

Του  Γιώργου Σταματόπουλου

Δύο είναι οι ερωτήσεις που προκύπτουν αβίαστα: Μπορεί ένας συγγραφέας του προπερασμένου αιώνα να συνομιλήσει με τους νέους τού σήμερα αλλά και τον πνευματικό κόσμο της χώρας; Δεύτερον: μπορεί η γλώσσα του Παπαδιαμάντη να γίνει κατανοητή και -ως εκ τούτου- κατανοητό και το έργο του;

Θα προσπαθήσω να απαντήσω και φιλολογικά -παρότι δεν είμαι θεράπων της φιλολογικής επιστήμης- και λογοτεχνικά υπό το πρίσμα όμως της δημοσιογραφικής ματιάς στον πολιτικο-κοινωνικό χαρακτήρα τής λογοτεχνίας. Είμαι της γνώμης ότι η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι αδύνατον να μεταφραστεί ή να αποδοθεί έστω στα νέα ελληνικά χωρίς να χαθεί η αίγλη και το μεγαλείο του πρωτότυπου έργου. 

Θεωρώ ότι ένας νέος σήμερα δεν είναι ικανός -λόγω της μονοδιάστατης Παιδείας του κυρίως - να κατανοήσει την οιονεί αρχαΐζουσα γλώσσα του Σκιαθίτη συγγραφέα, που είναι ταυτόχρονα καθαρεύουσα, εκκλησιαστική, γλώσσα των εφημερίδων, δημοτική, βυζαντινή, λαϊκή. Όλες οι μορφές αυτές είναι το μεγάλο όπλο έκφρασής του, το αποκλειστικά δικό του γλωσσικό φρόνημα. Μ’ αυτή τη γλώσσα δημιουργεί τη μεγάλη λογοτεχνία. Κάθε απόπειρα να αποδοθεί στη νέα ελληνική είναι ματαιοπονία. Απλούστατα θα χάσει την ψυχική της βαθύτητα και την καταγωγή της, που είναι η ίδια η ιδιαίτερη πατρίδα του.

Ο Μπουφόν έλεγε ότι ο άνθρωπος είναι το ύφος του, ο Χάιντεγκερ και ο Βιτγκενστάιν θεωρούσαν ότι ο άνθρωπος είναι η γλώσσα του. Αυτό είναι ο Παπαδιαμάντης.

Διαβάστε π.χ., το έργο "Ο έρωτας στα χιόνια" όπως το απέδωσε στα νέα ελληνικά ο πρόσφατα αποβιώσας Μένης Κουμανταρέας. Αυτό δεν είναι Παπαδιαμάντης. Μπορεί να είναι ο,τιδήποτε άλλο, όχι όμως Παπαδιαμάντης. Άρα οι εκπαιδευτικοί φιλόλογοι είναι ανάγκη πάσα να βρουν άλλον τρόπο να μεταλαμπαδεύσουν στους μαθητές το νόημα και την ουσία του μοναδικού αυτού έργου του. Να μπουν στο βάθος του, να το κάνουν κτήμα τους και να το μεταδώσουν ατόφιο και αναλλοίωτο στους διψασμένους να μάθουν νέους, σε όσους τελοσπάντων νοιώθουν υπερήφανοι για τέτοιους προγόνους.

Η ποίηση ως αυτοσυνειδησία ενός λαού

Με μεζέ και κρασί στο παλιό τυπογραφείο της «Στιγμής». Από αριστερά προς τα δεξιά, Αιμίλιος Καλιακάτσος (εκδότης), Κική Δημουλά, Σπύρος Τσακνιάς και Παναγιώτης Κονδύλης αγορεύων. Κάτω το πρωτότυπο της επιστολής του στην ποιήτρια

Συντάκτης: 

Γιώργος Σταματόπουλος

Ηλθε στα χέρια μας χειρόγραφη επιστολή του Ελληνα διανοητή Παναγιώτη Κονδύλη προς την Ελληνίδα ποιήτρια Κική Δημουλά, χρονολογημένη το 1994, τέσσερα χρόνια πριν εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο. Τη θεωρώ σημαντικό κειμήλιο για πολλούς λόγους.

Πρώτον, γιατί έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τον γραφικό του χαρακτήρα, από τον οποίο πολλά πηγάζουν για τον οιονδήποτε παρατηρητή. Δεύτερον, ερχόμαστε σε άμεση επαφή με την αγάπη που έτρεφε ο συγγραφέας αυτός για την ποίηση και τον σπουδαίο ρόλο που της απέδιδε στη συγκρότη εθνικού λόγου και εθνικής συνείδησης, πώς, δηλαδή, τη θεωρούσε μέγιστη πολιτική πράξη. Τρίτον, είναι μια ευκαιρία για όσους ενδιαφέρονται για τα πολιτικά [την πολιτική] να αναλογιστούν εάν πρέπει ή όχι να εντρυφήσουν στην ποίηση και να τη δουν σαν αιχμή του δόρατος της πολιτικής σκέψης [και πράξης] της χώρας.

Οι αισυμνήτες

Δεν ξεχνάμε ότι στα αρχικά στάδια του πολιτισμού, της ίδρυσης κοινωνιών, οι ποιητές ήσαν αυτοί που με τον λόγο τους και τη σκέψη τους ώθησαν στην καταγραφή του Δικαίου και το έκαναν νου της Πολιτείας. Αυτοί συνέβαλαν στη γένεση της δημοκρατίας σπάζοντας την αριστοκρατική παράδοση της κληρονομικής διαδοχής στην εξουσία. Οι ποιητές, οι αισυμνήτες, είναι οι πρώτοι πολιτικοί.

Δεν είναι κληρονομικοί άρχοντες και κυβερνούν με τη θέληση των πολιτών [αιρετοί τύραννοι]. Μερικοί από τους Επτά Σοφούς αποδεικνύουν με τη διοίκηση και τη νομοθεσία τους το αληθές. Χίλων, Πιττακός, Βίας, Κλεόβουλος, Σόλωνας και άλλοι στη Σικελία και Κάτω Ιταλία. Ακολούθησε η έκρηξη των Λυρικών και κορυφώθηκε τον πέμπτο αιώνα η εγκαθίδρυση τη δημοκρατίας.

«Ξεροκόμματα στα μούτρα των Ελλήνων»

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Καθόλου δεν πειράζει όταν πολλοί θυμίζουν στον κ. Τσίπρα τη σκληρή γλώσσα που είχε χρησιμοποιήσει εναντίον της προηγούμενης κυβέρνησης όταν η τελευταία χονδροειδώς, δηλαδή καθαρά πολιτικάντικα, είχε διανείμει κοινωνικό τάχα μέρισμα.

Ελεγε τότε γεμάτος πόζα και έπαρση και ασύστολη επαναστατικότητα και αυτοπεποίθηση ο νυν πρωθυπουργός και τότε (2014) αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης (αντλώ τα κυριότερα σημεία όπως δημοσιεύτηκαν στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Κόντρα»).

«Θεωρούμε πράξη ντροπής, πράξη καταισχύνης και πράξη ταπείνωσης του κάθε πολίτη της χώρας, από τη μια να του αρπάζουν το ψωμί από το τραπέζι και από την άλλη να του πετούν κάποια ψίχουλα στο τραπέζι για να τον εξαγοράσουν. Και έχουν σκοπό όχι μόνο το ψωμί, αλλά και το ίδιο το τραπέζι και τις καρέκλες και το σπίτι να αρπάξουν.

»Αν αυτό δεν είναι ο απόλυτος πολιτικός ξεπεσμός, τότε νομίζω ότι αυτές οι λέξεις έχουν αρχίσει να χάνουν το νόημά τους. Πρόκειται για μια πράξη βαθιά ταπεινωτική, ανήθικη (...) Πώς πετάει αυτό το ξεροκόμματο της άγνοιας και της περιφρόνησης στα μούτρα των Ελλήνων επιχειρώντας με αυτόν τον τρόπο να τους αφαιρέσει το τελευταίο όπλο που τους έχει απομείνει, την αξιοπρέπειά τους; (...) Η θεσμοθέτηση και προπαγάνδιση της εθνικής επαιτείας και της εθνικής φιλανθρωπίας είναι εθνική πολιτική ή πολιτική εξευτελισμού του λαού μας; (...)
»Το πλεόνασμά τους είναι σεσημασμένο για τους Ελληνες και τις Ελληνίδες. Σε αυτό κρύβονται όλες οι συμφορές, όλη η σήψη, όλη η απάτη της σημερινής πολιτικής. Σε αυτό κρύβεται το δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων, η καταστροφή νοικοκυριών και επιχειρήσεων, οι λιποθυμίες παιδιών από ασιτία στα σχολεία, τα εκατομμύρια των ανέργων, η ζωή εν τάφω στα νοσοκομεία, τα ψυχιατρεία και τα άσυλα ανιάτων, οι παγωμένες νύχτες και μέρες χιλιάδων και χιλιάδων συνταξιούχων. Πρόκειται για πλεόνασμα δυστυχίας, τραγωδίας ακόμη και αίματος, αλλά και για πλεόνασμα θράσους και απάτης».

Πολιορκημένοι

Συντάκτης: Γιώργος Σταματόπουλος

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Διονυσίου Σολωμού σε συνδυασμό με τη Γυναίκα της Ζάκυθος, πέρα από την ύψιστη ποιητική τους αξία, αποτελούν δύο πολύτιμα βοηθήματα και για την κατανόηση της ίδιας της Ιστορίας, μια και αποτυπώνουν ιστορικές μαρτυρίες των επαναστατικών γεγονότων του ξεσηκωμού του '21.

Φαίνεται εκεί όλο το μεγαλείο της θέλησης του ανθρώπου για ζωή και ελευθερία, η εσωτερική του δύναμη και το σθένος και πάθος για αντίσταση στις εχθρικές προς τη ζωή δυνάμεις αλλά και η δυσειδής διχόνοια. Στο Μεσολόγγι ο ποιητής βλέπει πώς ο άνθρωπος ξεπερνά τη μικρότητά του μέσω της συνείδησης και του χρέους απέναντι σε έννοιες (όπως η πατρίδα) που τον καθορίζουν και νοηματοδοτούν την ύπαρξή του. Γι' αυτό και η ποίησή του δεν είναι στενά εθνική-πατριωτική, αλλά ξεπερνά την ιστορική στιγμή και «αποκτά ένα γενικότερο πανανθρώπινο, παγκόσμιο νόημα», όπως θεωρούσε και ο ίδιος.

Διάβασα με αμείωτο ενδιαφέρον [που συνεχώς κορυφωνόταν (!)] το θαυμάσιο βιβλίο της Μαρίας Δεληβοριά «Ο αγώνας του '21 και η υπονόμευσή του» με υπότιτλο «Οι σύγχρονες μαρτυρίες και η κρίση του Σολωμού» (εκδόσεις Αγρα). Η συγγραφέας βάζει τα πράγματα στη θέση τους, βασιζόμενη κυρίως στις πηγές της εποχής και διαβάζοντας τον Σολωμό σαν ανταποκριτή της ασφυκτικής πολιορκίας. Μια «απάντηση» σε 'κείνους τους ιστορικούς μας, που διατείνονται ότι δεν υπήρχε ελληνικό κράτος ώς τον 19ο αιώνα και ότι η εθνική συνείδηση επινοήθηκε, για τους οποίους λέει ότι οι απόψεις τους είναι τόσο ανιστορικές όσο και αντιεπιστημονικές και θέλουν «να τις εφαρμόσουν, μηχανιστικά και αναχρονιστικά, στην ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων αιώνων πριν από το 1821, την οποία, όπως προκύπτει, αγνοούν».

Αποδομώντας τον Ντε Σαντ

του Γιώργου Σταματόπουλου.

Καιρός ήταν να βγει ένας Γάλλος διανοούμενος και να τα πει έξω από τα δόντια για πολλούς ομοτέχνους του, που κάνουν το άσπρο μαύρο γιατί έτσι τους κάπνισε ή γιατί ήθελαν να προκαλέσουν τα κοινά και χρηστά ήθη της εποχής τους ή για να ξεχωρίσουν ή… Ο Μισέλ Ονφρέ δεν μασάει τα λόγια του και ας έχει να κάνει με δήθεν ιερές αγελάδες του γαλλικού πνεύματος, όπως ο Απολινέρ (ο πρώτος διδάξας), ο Μπρετόν, ο Αραγκόν, ο Μπατάιγ (αυτόν πια τον εξευτελίζει), ο Μπαρτ (ποια κοινωνία του θεάματος), ο (εντελώς δυσνόητος) Λακάν, ο Ντελέζ και άλλοι πολλοί που κατάφεραν να πείσουν ότι ο Ντε Σαντ ήταν ένας δημοκράτης, απελευθερωτής των αισθήσεων, μάλλον των παραισθήσεων θα λέγαμε και της ασυναρτησίας.

Ενας μαρκήσιος που χρησιμοποιώντας τη δύναμή του (υψηλές γνωριμίες και χρήμα) διαστρέφει τη γενετήσια πράξη θεωρώντας ότι υπακούει στο ενδότερο κακό που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση, κοντά στον Χομπς που πρέσβευε το ίδιο και κόντρα στον Ρουσό που πίστευε στη φυσική καλοσύνη του είδους άνθρωπος.

Με αυτό το διανοητικό τερατούργημα βίαζε και βασάνιζε αθώα μικρά κορίτσια, λέγοντας πως απελευθερώνει την ακράτητη ορμή του ανθρώπου για κατοχή και χρήση δύναμης ακόμη και αν αυτά επέφεραν τον θάνατο των νεαρών υπάρξεων.

Είχε δίκιο ο Ρενέ Ζιράρ όταν έγραφε ότι αν δώσεις στους ανθρώπους ό,τι επιθυμούν αυτοί θα καταλήξουν στην παρανόηση.

Το τέλος της αλήθειας

(EUROKINISSI/ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

 

Γιώργος Σταματόπουλος

Με συνοπτικές διαδικασίες, την ώρα που ο κόσμος διαδήλωνε κατά της καταστροφικής πολιτικής των μνημονίων που εφαρμόζει η σαν αρνάκι υπάκουη και ταπεινωμένη, πλην όμως κυβερνώσα Αριστερά, μέσα στη Βουλή ο νυν πρόεδρος Νίκος Βούτσης καταργούσε την Επιτροπή Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος βάζοντας φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του.

Θα χαμογελούσε άγρια, εικάζω, την ώρα που υπέγραφε διότι, πλέον, εξαφανίζεται (έτσι νομίζουν οι αφελείς) κάθε ίχνος από την ενοχλητική προκάτοχό του.

Με αστραπιαίες ενέργειες ξηλώθηκαν όλοι οι ηλεκτρονικοί σύνδεσμοι για την εν λόγω επιτροπή από το επίσημο site της Βουλής. Μη βιάζεστε να αναζητήσετε τους λόγους της κατάργησης· δεν υπάρχουν.

Ετσι, αυθαίρετα αποφάσισαν ότι δεν τη γουστάρουν (νέα, αριστερά ήθη)· με λίγα λόγια πετάνε στα σκουπίδια ένα από τα ισχυρότερα όπλα που διαθέτει η ελληνική κυβέρνηση απέναντι στις αποικιακές εντολές των δανειστών, εντός του οποίου υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία για την αδικοπραξία (και αλαζονεία) των εταίρων, παρακαλώ.

Η Σαμπιχά

   

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Εξακολουθούν (ένιοι;) να παίζουν το ίδιο βιολί εκεί όπου λαμβάνονται οι κεντρικές αποφάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Χρίζουν κάποιον υποψήφιο και μετά λίγες μέρες τον καταργούν, χωρίς να αισχύνονται βεβαίως· μα, τι λέμε τώρα· ποιος γράφει τη βάση, την κοινωνία; οι ειδικοί και οι γνώστες της κορυφής να ‘ναι καλά (και ας αποδεικνύονται ανεπαρκείς).

Ας αποδεχτούμε ότι τσαλαβουτάνε στα ρηχά και ότι κάποια στιγμή, επιτέλους, θα μάθουν (την τύφλα τους). Τώρα μας προέκυψαν νέα φρούτα, κάτι πανεπιστημιακοί που τρέχουν να μπουν υποψήφιοι στα ευρωψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά, αχ δεν μπορούν, όταν έχουν συνυποψήφια μια Τσιγγάνα (ρομά την αποκαλούν στο πολιτικώς ορθόν φθέγμα τους), που αρνείται ότι «η μειονότητα είναι ένα ενιαίο συμπαγές πράγμα», που «το δημιούργησε το ελληνικό κράτος με τις πολιτικές του ώς το 1990» (το ‘96 «έπεσαν» οι μπάρες στα Πομακοχώρια…) και λοιπά. Τι εννοεί ο κύριος αυτός, όταν λέει ότι «οι διάφοροι μηχανισμοί ελαφρού και βαθέος κράτους βάλθηκαν να μας πουν ότι η μειονότητα δεν είναι ένα ενιαίο συμπαγές τούρκικο πράγμα»; Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι -κόντρα, σαφώς, στην κεντρική απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ- «δούλεψε» για να διωχθεί η Τσιγγάνα συνυποψήφιά του (που αρνείται να δηλώσει Τουρκάλα και επιμένει ότι είναι Ελληνίδα μουσουλμάνα· τι θράσος!). Μάλιστα. Ποιος Τσίπρας και ποιο επιτελείο του; ο καθηγητής Χριστόπουλος καθορίζει τις επιλογές και την πολιτική του κόμματος. Αντε μετά να βρεθεί άκρη…

Πλούτος

Του Γιώργου Σταματόπουλου

http://www.efsyn.gr

Μία από τις πολλές συζητήσεις-σχολιασμούς τούτες τις μέρες ήταν οι περιουσίες των αριστερών, το αν είναι θεμιτό ή όχι να έχουν τεράστιες περιουσίες την ώρα που οι πολλοί ζουν μες στην ανέχεια και την ανεργία. Παίρνω το μέρος των κατακρινόντων, αυτών που ισχυρίζονται ότι είναι προκλητικά τα τόσο υψηλά «πόθεν έσχες» των αριστερών βουλευτών και εν γένει πολιτικών της Αριστεράς. Εν αρχή εστί ο Προυντόν, ο οποίος με σαφήνεια και παρρησία και μπόλικο ορθολογισμό διατύπωσε ότι «η ιδιοκτησία είναι κλοπή». Αλλά ας μη δώσουμε σημασία σ’ αυτό. Τι σημαίνει ότι κάποιος έχει πολλά χρήματα; Είτε τα κληρονόμησε, είτε είχε μεγάλο επιχειρηματικό, αποδοτικό πνεύμα, είτε τα απέκτησε μέσα από τη διαπλοκή και τις μίζες. Αποκλείουμε βέβαια την τελευταία περίπτωση, οπότε φαντάζει ανθρώπινο να είναι κάποιος αριστερός πολιτικός πλούσιος. Ναι, αλλά δεν φαντάζει καθόλου ανθρωπίνως ηθικό (και ιδεολογικό) το να θέλει να παραμένει πλούσιος ή να επιδιώκει να επεκτείνει τον πλούτο του. Αυτό σημαίνει (το να αγοράζει π.χ. ομόλογα από σαδιστικά εκμεταλλευτικές εταιρείες) ότι δεν γνοιάζεται για την κοινωνία, τον πολιτισμό, το δίκαιο. Ας κρατήσει όσα επιθυμεί για να σπουδάσει τα παιδιά του στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, ας αποκτήσει υλικά αντικείμενα που νομίζει ότι βελτιώνουν τη ζωή του. Τα υπόλοιπα; Εάν κάποιος ήταν γνήσιος αριστερός θα τα διέθετε για την ανακούφιση χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων ή σε ίδρυση βιβλιοθηκών, ερευνητικών κέντρων, σε φορείς που διασώζουν και αναβιβάζουν το επίπεδο του πολιτισμού και της παιδείας σε μια αναλογικά διακυβερνώμενη κοινωνία. Τόσο απλό, τόσο εύκολο, τόσο αντικαπιταλιστικό και τόσο (επιτέλους) αριστερό! Τι σχέση έχει η αριστερή ιδεολογία με την κατάκτηση (με όποιον τρόπο) πλούτου;