Απ. Αποστόλου : Χυλοποιούν τις Εθνικές Ιστορίες και Ομογενοποιούν τις κοινωνίες

Ο καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας στα πανεπιστήμια Παντείου, Πάντοβας, Ρώμης, Μιλάνου, στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Federiciana Ρώμης, καθώς και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, Απόστολος Αποστόλου, αναλύει στον 98.4 τις βαθύτερες στοχεύσεις κατά την οπτική του, πίσω από την έκθεση Verheyen που εγκρίθηκε με 19 ψήφους υπέρ έναντι 7 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θέτει την ευρωπαϊκή ιστορία πάνω από την ιστορία των εθνών. 

Πρόκειται για μια συνολική επαναδιατύπωση της ιστορίας που υπερασπίζεται την ιδέα του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού και στοχεύει να θεωρήσει ότι η ευρωπαϊκή οικοδόμηση είναι πολύ πιο σημαντική από το εθνικό παρελθόν μιας χώρας. Όπως όμως σημειώνει, η στόχευση είναι η χυλοποίηση των εθνικών ιστοριών και η σταδιακή ομογενοποίηση των κοινωνιών, σε ένα ενιαίο αφήγημα υπό την ομπρέλα της ευρωπαϊκής Ιστορίας . 

Στο βάθος είπε, βρίσκεται η παρέμβαση στην ταυτοτική φυσιογνωμία των λαών και τελικά των μέχρι σήμερα υποκειμένων στη συγκρότηση των κοινωνιών, στη λογική της δημιουργίας μίας νέας ιστορικής κανονικότητας του μετανθρώπου.

Ηλίας Βενέζης: «Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 1955»

«Οι απίστευτες βαρβαρότητες του όχλου της αντίπερα όχθης του Αιγαίου εναντίον του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης ξυπνούνε σε τούτο εδώ το έθνος μνήμη ανατριχιαστική. Η Ελλάδα ξαναθυμάται τις μέρες του 1922, -τις μέρες που ήταν φλόγες, και κραυγή θηρίου, και αίμα και κοπάδια κυνηγημένων, ξεριζωμένων ανθρώπων, γυναικών και παιδιών και γερόντων. Είχαμε πάρει τότε τους εφέστιους θεούς μας και ξεκινήσαμε γυμνοί απ’ την Ανατολή, αφήνοντας τη γη και τα κόκαλα των πατέρων μας. Και είπαμε να ριζώσουμε στη γη της Ελλάδας και να ξεχάσουμε.

Βάζουμε το χέρι στην καρδιά πως κάναμε το καθετί για να ξεχάσουμε. Στα βιβλία που γράφαμε, όσα δένονταν με το δράμα του ‘22, κοιτάζαμε να βλέπουμε όσο γίνεται λιγότερο το θηρίο της Ασίας, όσο γίνεται λιγότερο τον «εχθρό». Ανιχνεύαμε να βρούμε τον άνθρωπο, να τα εξηγήσουμε όλα με τη μοίρα του, να βρούμε μια δικαίωση εκεί που μονάχα το ένστικτο του θηρίου και το πάθος έδιναν τη σωστή εξήγηση και ερμηνεία στα γεγονότα. Προχωρήσαμε ακόμα πιο πολύ. Είπαμε να ξεχάσουμε την Ιστορία – εμείς, ένας λαός που έχει ανάγκη ν’ ακουμπά στην Ιστορία.

Και αλλάξαμε τον τόνο των βιβλίων που δίδασκαν στα παιδιά μας. Αμβλύναμε τις σκληρές γραμμές, τα μαρτύρια του Γένους στον καιρό του 1821 και στους μετέπειτα καιρούς, φτάσαμε ακόμα να σβήνουμε περιστατικά, ονόματα, θηριωδίες. Όλα αυτά, ίσως συναντηθούμε με την αντίπερα χώρα, ίσως επιτέλους γίνουμε φίλοι.

Ηλίας Βενέζης: «Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 1955»

«Οι απίστευτες βαρβαρότητες του όχλου της αντίπερα όχθης του Αιγαίου εναντίον του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης ξυπνούνε σε τούτο εδώ το έθνος μνήμη ανατριχιαστική. 

Η Ελλάδα ξαναθυμάται τις μέρες του 1922, -τις μέρες που ήταν φλόγες, και κραυγή θηρίου, και αίμα και κοπάδια κυνηγημένων, ξεριζωμένων ανθρώπων, γυναικών και παιδιών και γερόντων. Είχαμε πάρει τότε τους εφέστιους θεούς μας και ξεκινήσαμε γυμνοί απ’ την Ανατολή, αφήνοντας τη γη και τα κόκαλα των πατέρων μας. Και είπαμε να ριζώσουμε στη γη της Ελλάδας και να ξεχάσουμε.

Βάζουμε το χέρι στην καρδιά πως κάναμε το καθετί για να ξεχάσουμε. Στα βιβλία που γράφαμε, όσα δένονταν με το δράμα του ‘22, κοιτάζαμε να βλέπουμε όσο γίνεται λιγότερο το θηρίο της Ασίας, όσο γίνεται λιγότερο τον «εχθρό». Ανιχνεύαμε να βρούμε τον άνθρωπο, να τα εξηγήσουμε όλα με τη μοίρα του, να βρούμε μια δικαίωση εκεί που μονάχα το ένστικτο του θηρίου και το πάθος έδιναν τη σωστή εξήγηση και ερμηνεία στα γεγονότα. Προχωρήσαμε ακόμα πιο πολύ. Είπαμε να ξεχάσουμε την Ιστορία – εμείς, ένας λαός που έχει ανάγκη ν’ ακουμπά στην Ιστορία.

Τι λένε για την Ελλάδα τα σχολικά βιβλία της Αλβανίας;

Πώς παρουσιάζουν τους Έλληνες τα σχολικά βιβλία στην Τουρκία;

Τι λένε τα σχολικά βιβλία των Σκοπίων για την Ελλάδα;

Περί Εθνικών μύθων… και άλλων μυθολογιών

από

 Αντώνης  Σμυρναίος

 -

23 Μαρτίου 2021

11

1410

Μέλος ανεκτίμητο μιας εθνικής ταυτότητας είναι οι λεγόμενοι «εθνικοί μύθοι», δηλαδή οι σύντονες αφηγήσεις λογίων συνήθως ανδρών του παρελθόντος, οι οποίες οικοδόμησαν την έννοια της εθνικής ταυτότητας ως διαχρονικού ιδιώματος. Κι είναι γνωστό ότι μια ηγεμονική σήμερα ακαδημαϊκή και δημοσιογραφική γραφή καταφέρεται συστηματικά εναντίον της, χρησιμοποιώντας ευρύτατα την απαξίωση αυτών των μύθων. Επισείοντας μάλιστα τη σημαία του σολωμικού προτάγματος  ότι «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές», ισχυρίζεται ότι έχει πλέον απεμπλακεί από αντι-επιστημονικά σχήματα ερμηνειών, κατηχώντας με τη σειρά της συστηματικά την εκπαιδευτική και όχι μόνο κοινότητα στα υποτιθέμενα θέσφατα της ιστοριογραφικής επιστήμης, που ευνοούν, το λιγότερο, έναν «νέο πατριωτισμό», μακριά από «νατιβιστικές» προκαταλήψεις…

Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με την ανασκευή της απαξίωσης αυτών των μύθων, αλλά θα στρέψουμε την προσοχή μας σε μια αποσιωπημένη διάσταση του ζητήματος, που αποτελεί και το θεωρητικό του υπόβαθρο: τον υποχρεωτικά ανθρώπινο χαρακτήρα της μυθοπλασίας και τη θετικιστική ιστοριογραφική αντίληψη που εμφιλοχωρεί πίσω από την προγραμματική άρνησή της.

1. Όταν κατά το 19ο αιώνα αποφάσισαν οι ιστορικοί ότι η ιστοριογραφία πρέπει επιτέλους να περιβληθεί την τήβεννο μιας επιστημονικής «πειθαρχίας» (discipline), το πλέον πρόσφορο παράδειγμα που είχαν ήταν αυτό των φυσικών επιστημών που άρχιζε με τα συναρπαστικά τότε επιτεύγματά του να επιβάλλεται στις συνειδήσεις, αλλά και στο ίδιο το ασυνείδητο των ανθρώπων. Η εποχή του ατμού και του ηλεκτρισμού «γέννησε» μια θετικιστική ιστοριογραφία, η οποία ήταν βέβαιη ότι, αν μελετούσε εξαντλητικά τις ιστορικές πηγές και αν ευφυώς τις συνέδεε, θα μπορούσε να αποτυπώσει τα έργα του παρελθόντος «όπως πραγματικά συνέβησαν» («wie es eigentlich gewesen», κατά τη διάσημη έκφραση του Leopold von Ranke). Αυτή η αντίληψη περί της άκρως εφικτής δυνατότητας να υπάρξει αντικειμενικότητα και απροσωποληψία στην ιστοριογραφία άρχισε να αμφισβητείται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά παραμένει μέχρι σήμερα για τους ιστορικούς «το ευγενές όνειρό» τους (P. Novick), αν και είναι «ένας διάσημος κόμβος» (E. Carr).

Περί Εθνικών μύθων… και άλλων μυθολογιών

από

 Αντώνης  Σμυρναίος

 -

23 Μαρτίου 2021

11

1410

Μέλος ανεκτίμητο μιας εθνικής ταυτότητας είναι οι λεγόμενοι «εθνικοί μύθοι», δηλαδή οι σύντονες αφηγήσεις λογίων συνήθως ανδρών του παρελθόντος, οι οποίες οικοδόμησαν την έννοια της εθνικής ταυτότητας ως διαχρονικού ιδιώματος. Κι είναι γνωστό ότι μια ηγεμονική σήμερα ακαδημαϊκή και δημοσιογραφική γραφή καταφέρεται συστηματικά εναντίον της, χρησιμοποιώντας ευρύτατα την απαξίωση αυτών των μύθων. Επισείοντας μάλιστα τη σημαία του σολωμικού προτάγματος  ότι «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές», ισχυρίζεται ότι έχει πλέον απεμπλακεί από αντι-επιστημονικά σχήματα ερμηνειών, κατηχώντας με τη σειρά της συστηματικά την εκπαιδευτική και όχι μόνο κοινότητα στα υποτιθέμενα θέσφατα της ιστοριογραφικής επιστήμης, που ευνοούν, το λιγότερο, έναν «νέο πατριωτισμό», μακριά από «νατιβιστικές» προκαταλήψεις…

Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με την ανασκευή της απαξίωσης αυτών των μύθων, αλλά θα στρέψουμε την προσοχή μας σε μια αποσιωπημένη διάσταση του ζητήματος, που αποτελεί και το θεωρητικό του υπόβαθρο: τον υποχρεωτικά ανθρώπινο χαρακτήρα της μυθοπλασίας και τη θετικιστική ιστοριογραφική αντίληψη που εμφιλοχωρεί πίσω από την προγραμματική άρνησή της.

1. Όταν κατά το 19ο αιώνα αποφάσισαν οι ιστορικοί ότι η ιστοριογραφία πρέπει επιτέλους να περιβληθεί την τήβεννο μιας επιστημονικής «πειθαρχίας» (discipline), το πλέον πρόσφορο παράδειγμα που είχαν ήταν αυτό των φυσικών επιστημών που άρχιζε με τα συναρπαστικά τότε επιτεύγματά του να επιβάλλεται στις συνειδήσεις, αλλά και στο ίδιο το ασυνείδητο των ανθρώπων. Η εποχή του ατμού και του ηλεκτρισμού «γέννησε» μια θετικιστική ιστοριογραφία, η οποία ήταν βέβαιη ότι, αν μελετούσε εξαντλητικά τις ιστορικές πηγές και αν ευφυώς τις συνέδεε, θα μπορούσε να αποτυπώσει τα έργα του παρελθόντος «όπως πραγματικά συνέβησαν» («wie es eigentlich gewesen», κατά τη διάσημη έκφραση του Leopold von Ranke). Αυτή η αντίληψη περί της άκρως εφικτής δυνατότητας να υπάρξει αντικειμενικότητα και απροσωποληψία στην ιστοριογραφία άρχισε να αμφισβητείται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά παραμένει μέχρι σήμερα για τους ιστορικούς «το ευγενές όνειρό» τους (P. Novick), αν και είναι «ένας διάσημος κόμβος» (E. Carr).

Χρήση και κατάχρηση της Ιστορίας και της Μνήμης

Γιάγκος Ανδρεάδης*

Στις 2 Δεκεμβρίου παρουσιάστηκε στην ελληνική της εκδοχή η Πλατφόρμα MOG (Memories of the Occupation in Greece - Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα). Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης Οφειλών για τα εγκλήματα των Γερμανών στην Κατοχή κατήγγειλε την πρωτοβουλία αυτή ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου του γερμανικού κράτους με δύο κυρίως στόχους: τον ενταφιασμό, πρώτον, της ελληνικής απαίτησης για αποζημιώσεις, αφού η «γερμανοελληνική φιλία» εμφανίζεται ουσιαστικά ως υποκατάστατο των γερμανικών οφειλών. Και, δεύτερον, την αναθεώρηση της Ιστορίας και την υπόσκαψη της μνήμης του ελληνικού λαού μέσα από την εξίσωση θυτών και θυμάτων.

Η πλατφόρμα MOG βασίζεται στην επιλεκτική χρησιμοποίηση στο πλαίσιο «σεναρίων» δεκατριών από τις ενενήντα τρεις συνεντεύξεις που σχετίζονται με την Κατοχή. Και προσπαθεί χρησιμοποιώντας τις πολύτιμες αυτές αφηγήσεις ζωής να νομιμοποιηθεί επιστημονικά αναφερόμενη σε ένα ρεύμα ιστορικής σκέψης, αυτό της Προφορικής Ιστορίας. Η οποία ωστόσο, όπως θα δούμε, θα ήταν άδικο να ενοχοποιηθεί γι’ αυτές και άλλες προσπάθειες αναθεώρησης.

Η συζήτηση για το ρεύμα αυτό μπορεί να ξεκινήσει από το κλασικό βιβλίο του ιστορικού και κοινωνιολόγου Paul Thompson, εμπνευσμένου πρωτοπόρου της Προφορικής Ιστορίας στη Μεγάλη Βρετανία. («Φωνές από το παρελθόν», μετ. Ρ. Β. Μπουσχότεν, Πλέθρον, 2009). Ο συγγραφέας, πολυσχιδής προσωπικότητα που συνδυάζει επιστημονικά, δημιουργικά και πολιτικά ενδιαφέροντα, παρουσιάζει γλαφυρά τους στόχους αυτού του ρεύματος που στοχεύει να δώσει φωνή για να μιλήσουν για τις μνήμες τους αυτοί που συνήθως δεν έχουν φωνή. Παράλληλα, προτείνει έγκυρους μεθοδολογικούς κανόνες επιμένοντας στον έλεγχο των προφορικών πηγών μέσα και από τον διάλογο με άλλους κλάδους της ιστορικής επιστήμης.

Πώς γράφεται η Ιστορία; (Αρχείο ΕΡΤ, 1983)

Τα Σεμινάρια του ιστορικού Σπύρου Ι. Ασδραχά είναι πλέον διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή στο αποθετήριο Ήλιος του ΕΙΕ

Ένα πλούσιο ηχητικό υλικό 218 διαλέξεων, συνολικής διάρκειας 500 ωρών διατίθεται πλέον ελεύθερα στην επιστημονική κοινότητα μέσω του αποθετηρίου Ήλιος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

11.12.2018

ΕκπαίδευσηΕπιστήμηΈρευναΨηφιακό Περιεχόμενο

Ένας χρόνος συμπληρώνεται από την απώλεια του σπουδαίου Έλληνα ιστορικού Σπύρου Ι. Ασδραχά. Ο Σπ. Ασδραχάς, μέλος της οικογένειας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), ασχολήθηκε με το ερευνητικό πεδίο της οικονομικής ιστορίας και άφησε το αποτύπωμα του στην εγχώρια και διεθνή επιστημονική κοινότητα μελετώντας τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δομής της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων. Απασχολήθηκε ως ερευνητής στο ΕΙΕ, αρχικά ως συνεργάτης του αείμνηστου Κ.Θ. Δημαρά και στη συνέχεια ως διευθυντής ερευνών του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ.

Ξεχωριστή σημασία και επιστημονικό αντίκτυπο είχαν τα περίφημα «Σεμινάρια Ασδραχά», που λάμβαναν χώρα στο ΕΙΕ από το 1994 μέχρι και το 2007. Τιμώντας την μνήμη του σπουδαίου Έλληνα ιστορικού, συνεργάτες του ΕΙΕ μετέτρεψαν το σωζόμενο αναλογικό ηχητικό υλικό του κύκλου των πολυετών σεμιναριακών διαλέξεων του Σπ. Ασδραχά σε ψηφιακό και το μεταφόρτωσαν στο αποθετήριο Ήλιος. Με αυτό τον τρόπο ένα διαβαθμισμένο επιστημονικά κοινό που προέρχεται από τον τομέα των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών (ΑΚΕ) μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε ηχητικό υλικό 218 διαλέξεων, συνολικής διάρκειας 500 ωρών!

σχόλιο περί νεότουρκων ... στο άρθρο του Αντώνη Λιάκου

σχόλιο περί νεότουρκων

... στο άρθρο του Αντώνη Λιάκου

Ίρις Τζαχίλη

Σεπτέμβριος 2015

Διάβασα με τεράστια έκπληξη το άρθρο του Αντώνη Λιάκου στον Χρόνο με θέμα “έχει η Ελλάδα Νεότουρκους;” που, αν κατάλαβα καλά, είναι μία έκκληση να πάμε κόντρα στο ρεύμα για να σώσουμε την κοινωνία μας. Μου φάνηκε το λιγότερο περίεργο και πλήρες αδιαφορίας για τους δεκάδες ανθρώπους που για έτη πολλά αγωνίστηκαν και αγωνίζονται και συλλογικά και ο καθένας χωριστά για την κοινωνική ισοτιμία και την ανθρώπινη ευτυχία. Αυτοί τι κάνουν, δεν πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα; Ως εδώ ωστόσο δεν θα αντιδρούσα θεωρώντας το άρθρο συγκυριακό αιτώντας μία πιο βαθιά δέσμευση από όση είναι πρόθυμοι οι συμπολίτες μας να παράσχουν αυτή τη στιγμή και αυτή την ώρα της ήττας. Πόσο μάλλον που πολλές φορές τα γραπτά και τα λόγια του Αντώνη Λιάκου μας βοηθούν να δούμε πλευρές και σκέψεις του εαυτού και της κοινωνίας πολύτιμα για την αναγνώριση των καταστάσεων και κάποιου δέοντος.

Αλλά η χρήση του όρου Νεότουρκοι με εξέπληξε βαθιά. Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα και επιθυμώ να επαναλάβω είναι σχετικά με το βάρος των λέξεων, κάτι που πολλές φορές είχε αναπτύξει με το γνωστό ταλέντο του ο Τάσος Χριστίδης. Οι λέξεις δεν είναι ουδέτερες ούτε μπορούμε να τις υποχρεώσουμε να δηλώνουν κάτι διαφορετικό από ό,τι είναι η συμβατική τους έννοια, ούτε να αφαιρέσουμε το συναισθηματικό και ιστορικό τους βάρος. 

Αναφέρομαι στη χρήση του αμφιλεγόμενου όρου νεότουρκος. Δεν είμαι ιστορικός της νεότερης ιστορίας αλλά από ό,τι γνωρίζω και ό,τι διάβασα στο άρθρο του Χρόνου είναι οι ομάδες των προοδευτικών όλων των εθνών της οθωμανικής αυτοκρατορίας που γρήγορα ξέχασαν τα κοινωνικά τους προτάγματα και τον διεθνισμό τους για να λουστούν στον εθνικισμό και στο αίμα. Τι εννοείς Αντώνη λέγοντας να γίνουμε όλοι νεότουρκοι; 

Νομίζω ότι όλοι επιθυμούμε ακριβώς το αντίθετο. Τότε γιατί να μας ενοχλεί ο ελληνικός εθνικισμός; Η μόνη τους διαφορά είναι ότι αυτοί επέτυχαν το στόχο τους και με τεράστια επιτυχία εξολόθρευσαν Αρμένιους Έλληνες και Ασσύριους. 

Οι εκτελεστές τους δε, όπως αυτοί που κατέστρεψαν τους Αρμένιους στον Ντιγιαρμπακίρ έγιναν οι φοβεροί και πάμπλουτοι ηγέτες της νέας τάξης. Αυτούς να έχουμε πρότυπο; 

Ένα από τα δράματα της ιστορίας είναι η μετάλλαξή τους σε αυταρχικούς εθνικιστές απολύτως αντίθετους με τις αρχικές τους αξίες. 

Ή να θαυμάσουμε τους σημερινούς προσωπολάτρες κεμαλιστές που βάζουν από ένα πορτρέτο του σε κάθε σπίτι (αυτό το είδα με τα δύο μου τα μάτια). Μάλλον δεν κατάλαβα καλά, ή το παράδειγμα με το ιστορικό του βάρος είναι ατυχές.

Για τη γενοκτονία των Ποντίων

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη*

ομ. καθηγήτρια φιλοσοφίας, συγγραφέας

Δεκέμβριος 2015

Θέμα αυτού του άρθρου δεν είναι οι εντάσεις που προκάλεσε η δήλωση με την οποία ο υπουργός Παιδείας κ. Φίλης επανέλαβε την άποψή του περί εθνοκαθάρσεως των Ποντίων, αλλά το επιχείρημα της επιστημονικότητας που επικαλέστηκε για την υποστήριξή της. 

Το θέμα της επιστημονικότητας απόψεων που άπτονται της ιστορικής μνήμης αξίζει να μας απασχολεί, γιατί ακόμη και αν, υπό την πίεση των αντιδράσεων της κοινής γνώμης, αποσύρονται προς στιγμήν, μπορούν και αξιώνουν την ισχύ τους, ενώ, την ίδια στιγμή, η κοινή γνώμη ελέγχεται ως υπερασπιζόμενη μύθους που ναι μεν εκφράζουν επώδυνες ιστορικές εμπειρίες, αλλά είναι άσχετοι με τα πορίσματα της ιστορικής έρευνας. 

Το ζήτημα, επομένως, πότε και υπό ποιους όρους μια ιστορική άποψη είναι επιστημονική έχει τη σημασία του, αφού ο ρόλος της ιστορικής επιστήμης δεν είναι να κατασκευάζει μυθεύματα ή ιδεολογήματα, αλλά να περιορίζει την παρέμβασή τους όχι μόνο στην έρευνα αλλά και στον επηρεασμό της κοινής γνώμης, όταν μάλιστα η τελευταία παρεμποδίζει τη χάραξη μιας φωτισμένης και επωφελούς για την κοινωνία πολιτικής.

Το ζήτημα της επιστημονικότητας των ιστορικών απόψεων, αν και καθαρά επιστημολογικό, έχει σχέση με την πολιτική διαχείριση της ιστορικής μνήμης, πράγμα που γνωρίζουν οι πολιτικοί, αρκεί να διαθέτουν ευρύτερη μόρφωση, βαθύτερη παιδεία και στέρεη πολιτική συγκρότηση. Πορτογάλος συνάδελφος, το 2011, μου έλεγε εν προκειμένω ότι, παράλληλα με τις υποχρεώσεις του στο Νέο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας, δίδασκε φιλοσοφία και ρητορική σε σχολή πολιτικής∙ αντικείμενα άχρηστα για τον επαγγελματία πολιτικό, αλλά απαραίτητα για το λειτούργημα του πολιτικού που τον βοηθούν να αποφεύγει, μεταξύ άλλων, ολισθήματα που θίγουν την ιστορική αλήθεια και τη διερεύνησή της στο πλαίσιο της ιστορικής επιστήμης. Όταν, λοιπόν, ο πολιτικός επικαλείται την επιστημονικότητα της άποψης που υπερασπίζεται, εννοείται ότι γνωρίζει υπό ποιους όρους διαμορφώθηκε.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ

Του Γιώργου Ρακκά

Η δημόσια εκπαίδευση, δεν μπορεί να είναι πραγματικά δημόσια, αν δεν καλλιεργεί την εθνική συνείδηση. Κι αυτό γιατί ύψιστο κοινωνικό αγαθό μιας κοινωνίας, είναι η καλλιέργεια και αναπαραγωγή του πολιτιστικού της τρόπου, δηλαδή του εθνικού της χαρακτήρα που έλεγε και ο Μαξ Βέμπερ. Είναι ζήτημα που εμπίπτει στην αρχή αυτοδιάθεσης των εθνών.

Αυτό που έχει συμβεί στο παρελθόν, βέβαια, είναι ότι συγκεκριμένα πολιτικά καθεστώτα, εργαλειοποίησαν αυτήν την ανάγκη, τροποποιώντας την διδακτική της εθνικής παιδείας ώστε να ταιριάζει με τον δικό τους χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό, θα πρεπε όμως να ανοίξει μια συζήτηση σε σχέση με την διδακτική της εθνικής παιδείας, και όχι με την αποδόμησή της, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες.

Φυσικά, η λογική της εθνοαποδόμησης μέσα στην εκπαίδευση δεν είναι αθώα, ούτε ιδεοληπτική, ακολουθεί τον τρόπο των προαναφερόμενων καθεστώτων, δηλ. την εργαλειοποίηση της παιδείας, γιατί υπηρετεί ένα άλλο καθεστώς, υπερεθνικού τύπου. Επιθυμεί, επομένως, να κατασκευάσει μια συνείδηση αεθνική, γιατί θεωρεί ότι η παιδεία οφείλει να συμπράξει στο χτίσιμο των υπερεθνικών κοινωνιών του μέλλοντος.

Ο προσανατολισμός αυτός, έρχεται να επιβληθεί στην ελληνική κοινωνία από έξω και από τα πάνω.

Η ιστορική της ανάγκη, αντίθετα, μέσα στον 21ο αιώνα κινείται στον αντίποδα: Καθώς, όπως είπε και ο ... πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, η δυτική ηγεμονία βαδίζει προς το τέλος της, η Δύση αναδιπλώνεται και η Ανατολή τείνει να προεκτείνεται οικονομικά, δημογραφικά, ακόμα και πολιτιστικά. Ο ελληνισμός, που αποτελεί μια διακριτή συνιστώσα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, καθώς συνθέτει τον ανθρωποκεντρισμό της Δύσης με την θρησκευτική πνευματικότητα της Ανατολής, πιέζεται με εξαφάνιση, γιατί εντοπίζεται γεωγραφικά στο σύνορο αυτών των δυο κόσμων.

Στην ανάγκη του, λοιπόν, να επιβιώσει ο ελληνισμός οφείλει να καλλιεργήσει την πολιτισμική του ιδιαιτερότητα --κι αυτό όχι μόνο για να διατηρήσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής του μέσα στον 21ο αιώνα. Αλλά γιατί, αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος αντιπροσωπεύει και ένα πολιτισμικό κεφάλαιο για την ελληνική κοινωνία, που αν το καλλιεργήσει συστηματικά, μπορεί να ενισχύσει την θέση της στο παγκόσμιο περιβάλλον της εποχής μας.

Πώς δει ιστορίαν διδάσκειν

(Σμύρνη και Νέα Σμύρνη)

Του Μάνου Στεφανίδη

Οι δύο εικόνες που ακολουθούν - περίεργα επίκαιρες - σιωπηρά υποδεικνύουν πως δει ιστορίαν ξυγγράφειν άμα τε και διδάσκειν. Ιδιαίτερα σε καιρούς νερόβραστους και κενούς νοήματος σαν τους σημερινούς. Ώστε να μην απολεσθεί η μνήμη αλλά και να μην αμβλυνθεί η κρίση. Να μην χαθεί πρωτίστως η συνείδηση του συνανήκειν, η έννοια της πατρίδας, η εθνική ταυτότητα, όλα αυτά τα οποία οφείλουμε να υπερασπιστούμε αγαπώντας και τιμώντας τα: Εικόνα πρώτη, 10 Σεπτεμβρίου 1922, σφαγιασθέντες Ρωμιοί στη Σμύρνη. Παππούς και εγγονή. Φριχτό ντοκουμέντο από τον φακό του Γεωργίου Καλημεριάδη. Τις ημέρες που ακολούθησαν τον περιβόητο "Συνωστισμό"...

Ερώτημα: Το διδάσκουμε ή το αποσιωπούμε, σήμερα, εκατό χρόνια μετά; Επειδή ιστορία σημαίνει κυρίως επιλογή από ένα χάος γεγονότων, σύνθεση και βέβαια ερμηνεία.

Μ' άλλα λόγια, γιατί περί αυτού πρόκειται, διδάσκουμε στα παιδιά μας μια ιστορία στρογγυλεμένη, εκτός "ιστορίας", εκτός τραγωδιών ή θριάμβων και χωρίς τα πρόσωπα που μάτωσαν και θυσιάστηκαν, ή επιμένουμε σε ένα politically correct αφήγημα που πληροφορεί τυπικά χωρίς να συγκινεί και χωρίς να διεγείρει; Δηλαδή υιοθετούμε μια ιστορία όπως θα την αφηγούνταν "εμπαθείς" τύποι σαν τον Ίωνα Δραγούμη, τον Δημήτρη Φωτιάδη ή τον Νίκο Σβορώνο ή αντισηπτικοί σαν τον Αντώνη Λιάκο ή την Μαρία Ρεπούση; Μοντέρνο ή μεταμοντέρνο;

( Εικόνα δεύτερη τώρα που φωτογράφησα χτες στην πλατεία Ν. Σμύρνης. Προφανώς κάποιος "προοδευτικός" πιτσιρικάς, μαθητής των εθνοφοβικών ιστορικών μιλάει για πράγματα που δεν γνωρίζει. Σμύρνη και Νέα Σμύρνη. Εκατό χρόνια μετά. Πόσο άδικο δηλαδή όχι για εκείνους που σφαγιάστηκαν άλλα για εμάς που επιζήσαμε, αν λησμονήσουμε).

Από την άλλη πρέπει να συμφωνήσουμε ότι αλλιώς διδάσκει την ιστορία στο δημοτικό και το γυμνάσιο κι άλλως στο λύκειο ή το πανεπιστήμιο. Με άλλο τρόπο κι άλλη αισθητική. Με άλλη φωνή τελικά!

Και ναι, συμφωνώ πως την ύλη ή τον τρόπο διδασκαλίας της ιστορίας δεν τα καθορίζουν τα κόμματα ούτε οι εκάστοτε υπουργοί Παιδείας. Όμως εν προκειμένω η Κεραμέως έχει δίκαιο. Η διδασκαλία της ιστορίας πρέπει να χτίζει, χρονιά την χρονιά, εθνική συνείδηση. Κι αυτό είναι χρέος της πολιτείας. Η γνώση - καλύτερα, η επίγνωση - της ταυτότητας. Χωρίς ασφαλώς εθνικιστικές υστερίες ή μαξιμαλισμούς. Χωρίς σωβινιστικά ψεύδη. Όμως με τον αναγκαίο, εθνικό Μύθο. Που θα εμπνέει και θα ποιεί ήθος. Όλα τα μεγάλα έθνη, πεποιημένα σαν τους Αμερικανούς ή μη πεποιημένα, "ιστορικά" σαν τους Γάλλους, το κάνουν. Και είναι υπερήφανοι για αυτό.

Επειδή προέχει, είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση μας, το παιδί να είναι υπερήφανο για τον τόπο, τη γλώσσα, την ιστορία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις του. Τον τρόπο μας, αυτό των Ελλήνων. Εκτός κι αν είναι κακό και απευκτέο πράγμα η φιλοπατρία. Ή, είναι ντροπή, η συγκίνηση εξ αυτού του συναισθήματος. Στο όνομα ενός θολού διεθνισμού στον οποίο πλέον δεν πιστεύουν ούτε κι οι πιο μονοδιάστατοι κήρυκες του. (Κι ο "αντιπατριώτης" επαναστάτης της φωτογραφίας κατά βάθος πιστεύω ότι κάνει πλάκα).

Μιλώντας τώρα πιο εξειδικευμένα, πιο επιστημονικά, πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν υπάρχει ιστορικό αφήγημα που να μην είναι ιδεολογικοποιημένο. Που να είναι δηλαδή "αντικειμενικό". Η κατασκευή ελλοχεύει παντού. Αυτό το γνώριζαν όλοι οι μεγάλοι ιστορικοί. Από τον Θουκυδίδη έως τον Μισελέ ή τον Τόϊνμπι. Ακόμη κι η λεγόμενη "κοινωνική" ιστορία είναι άκρως ιδεολογικοποιημένη και...καλά κάνει. Γιατί η κάθε ιστορική καταγραφή επηρεάζεται από την εποχή, τις εκάστοτε συνθήκες, τις νέες αντιλήψεις ή θεωρίες κλπ. Τέλος ιστορία είναι εκείνο το κείμενο που σταθερά αναθεωρείται, που ξαναγράφεται στο διηνεκές. 

Άρα, εμείς τί οφείλουμε να διδάσκουμε; 

Οφείλουμε να διδάσκουμε με μετριοπάθεια αλλά και υπερηφάνεια το αφήγημα που μάς συγκρότησε ως έθνος. Όλα όσα απορρέουν από την συνείδηση του συνανήκειν. Απ'το κοινό, αξιακό σύστημα.

Και τί επιδιώκουμε; Να προκαλέσουμε συγκίνηση και προβληματισμό στον μικρό μαθητή. Για να αποκτήσει πάλι αυτή η κοινωνία δεσμούς και σημεία αναφοράς. Σύμβολα και ήρωες. Σε βάθος χρόνου. Λόγους να χαίρεται και να λυπάται. Να εορτάζει και να πενθεί. Όχι τυπολατρικά και επιφανειακά αλλά ουσιαστικά. Υπαρξιακά.Γιατί η ιστορία ένα μόνο πράγμα απαγορεύεται να είναι: βαρετή.

Ο καημός της Άννας Κομνηνής και το μάθημα της ιστορίας

Όλα θα έρθει καιρός που θα ξεχαστούν. Όσοι θα γράψουν για την οικογένειά της, θα περιοριστούν σε μάχες και χρονολογίες, θα ασχοληθούν με την οικονομική πολιτική και τη διπλωματία του πατέρα της περιληπτικά, θα αναφερθούν στα χρυσόβουλλά του, επικρίνοντας ή επαινώντας τον αυθαίρετα. Για την καθημερινή αγωνία, τις πίκρες, τα οράματα και τις διαψεύσεις του κανείς δεν θα μιλήσει. Δεν θα νοιαστεί κανείς αν κάθιζε στο τραπέζι και δεν μπορούσε να καταπιεί από τη στενοχώρια του, ούτε για τους πόνους των ποδιών του, ούτε για τις αγρύπνιες του. Συχνά βουρκώνει η Άννα, όταν αναρωτιέται τι θα απογίνουν μέσα στον χρόνο. Αν θα τους θυμηθεί κανείς ποτέ. Ποιος θα τους βράσει λίγο στάρι ή θα τους ψάλει ένα τρισάγιο.

Έτσι διαλογίζεται πικρά η Άννα Κομνηνή, πρωτότοκη του Αυτοκράτορα Αλεξίου και της Αυγούστας Ειρήνης, στο ιστορικό μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα, Ένας Σκούφος από Πορφύρα. Έτυχε να διαβάσω το απόσπασμα λίγες ώρες προτού πέσουν στην αντίληψή μου οι προτάσεις για το νέο πρόγραμμα σπουδών Ιστορίας. Λες και οι προτάσεις αυτές απαντούσαν στην Κομνηνή: «Όχι κυρά μου, ούτε εσάς θα θυμόμαστε, ούτε καν τα χρυσόβουλλα του πατέρα σου, ούτε μας έγνοιαξε ο πόνος σας ούτε και κόλλυβα θα σας κάνουμε. Εμάς μας ενδιαφέρουν μόνο οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, κι αυτές περιληπτικά».

Αυτό άλλωστε δεν θέλει και ο νεαρός μαθητής; Γιατί να ταλαιπωρείται με γεγονότα του παρελθόντος, με πρόσωπα που απέχουν εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια από τον ίδιο;

Έγραψαν Ιστορία ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης, ο Ξενοφών, η Άννα Κομνηνή, ο Νικήτας Χωνιάτης, και άλλοι στον καιρό τους και στον καιρό μας, με μεράκι και επιστημοσύνη, να μη λησμονηθούν τα πάθη και τα κατορθώματα των ανθρώπων, να γνωρίζουμε τις ρίζες που βυθίζονται βαθιά στον χρόνο, γιατί η λήθη είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου, και το φυτό μπορεί να αυξάνει χωρίς επίγνωση των χυμών του, ο άνθρωπος όμως όχι. Γι’ αυτό ο γιος ρωτά και ξαναρωτά τον πατέρα να του διηγηθεί δικές του ιστορίες, και τα εγγόνια τη γιαγιά τους, και οι νέοι μοναχοί τους γέροντες της μονής, που έχουν μάτια σαν λευκώματα φωτογραφιών από αλλοτινούς καιρούς. Κι ακούν απ’ αυτούς συχνά τα ίδια και τα ίδια, με πανομοιότυπες λεπτομέρειες, και με το ενδιαφέρον της πρώτης φοράς.

ΝΙΜΙΤΣ, ΣΟΡΟΣ, ''USAID'', SDRSEE, μυστικές υπηρεσίες, το ξαναγράψιμο των βιβλίων ιστορίας, ο ρόλος της "διεθνιστικής" , νέας ΝΑΤΟικής αριστεράς!!! ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ!!!

Με αφορμή τη δημοσίευση του Γιώργου Γκόντζου στο f/b που την παραθέτουμε,  καθώς και την εκπομπή του Δρ. Mihali Nevradaki,  "Η Σπηλιά του Πλάτωνα" της ΕΡΤ Open 106.7 FM, με τον δημοσιογράφο Περικλή Δανόπουλο, για τα πολλά ερωτήματα που αφορούν την ουδετερότητα και το παρελθόν του "ειδικού μεσολαβητή" του ΟΗΕ για το Μακεδονικό, Μάθιου Νίμιτς, που τείνουν προς αμφισβήτηση την Συμφωνία των Πρεσπών, θυμηθήκαμε το ξαναγράψιμο των βιβλίων ιστορίας για τα Βαλκάνια.

Στην εκπομπή συμμετέχουν η Άννα Στάικου και ο Λεωνίδας Αποσκίτης.

ΚΛΙΚ εδώ ή στην εικόνα για να ακούσετε την εκπομπή

Μπορείτε να βρείτε τις δύο συνεντεύξεις στο podcast (αρχείο συνεντεύξεων) μας, και στο YouTube:

• ΕΡΤ Open: https://www.youtube.com/watch?v=n8DUZIQmOJk, https://www.youtube.com/watch?v=EqiDFaaTE_4
• Παραπολιτικά: https://www.youtube.com/watch?v=5mT0XzfaNrw, https://youtu.be/8gLvU3c5iXk?t=2295

Του Γιώργου Γκόντζου

Βενεζουέλα, Κούβα, Βαλκάνια, Ελλάδα –Επιλεκτικές ευαισθησίες, διεθνιστές –αντιεθνικιστές, και άλλα τινά.. Περί USAID ο λόγος...

Είδα την αναφορά στην USAID, σε κείμενο καταδίκης των Αμερικάνικων «παρεμβάσεων» στις εξελίξεις στην Βενεζουέλα…στο οποίο γίνεται αναφορά στην συνεργασία «με την αμερικανική πρεσβεία στην Μποκοτά και την USAID (την υπηρεσία αρωγής των ΗΠΑ που έχει εμπλακεί σε ουκ ολίγες επιχειρήσεις ανατροπής κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο).»

Μάθιου Νίμιτς πρωταγωνιστής και συμμέτοχος όλων αυτών των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων.  Άνθρωπος του SOROS και ενεργός δεκαετίες τώρα για την εφαρμογή του σχεδίου ΑΝΑΝ στην Κύπρο και της ονοματοδοσίας των ΣΚΟΠΙΩΝ

Αρχικά θυμήθηκα μια ενδιαφέρουσα παρέμβαση από το παρελθόν του Κώστα Ήσυχου, πρώην μέλους του Π.Γ του ΣΥΡΙΖΑ, με καίριες επισημάνσεις σε σωστή κατεύθυνση για μια σειρά διεθνή θέματα )για την ''πρόσφατη ανακάλυψη ότι η περίφημη και διαβόητη ''κρατική'' ΜΚΟ των ΗΠΑ ''USAID'', σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες της Ουάσιγκτον, οργάνωσε και χρηματοδότησε ένα δαιδαλώδες δίκτυο, χρηματοπιστωτικό και διαδικτυακό, με εταιρείες που έχουν έδρα φορολογικούς παραδείσους, αλλά και διαδικτυακές εταιρείες βιτρίνας που στόχευαν σε μεθοδική διάχυση ψευδών ειδήσεων σε εκατοντάδες Κουβανούς πολίτες μέσω Twitter και facebook...''

Τα νέα Προγράμματα Σπουδών για την Ιστορία. Πώς θα διδάσκεται, πώς θα αξιολογείται.

Δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ τα νέα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας στο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Α΄Λυκείου.

Στην εισαγωγή των νέων προγραμμάτων σπουδών παρουσιάζονται οι σκοποί, οι μέθοδοι και τα μέσα διδασκαλίας του μαθήματος καθώς και ο τρόπος αξιολόγησης:

Σκοποί του μαθήματος της ιστορίας

Διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης

Καλλιέργεια ιστορικής σκέψης

Καλλιέργεια εθνικής ταυτότητας

Καλλιέργεια δημοκρατικής συνείδησης

Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών

Μέθοδοι και μέσα διδασκαλίας και μάθησης

Το μάθημα της Ιστορίας δεν θα απελευθερωθεί από τα δεσμά της μετωπικής αφήγησης και της μηχανικής αποστήθισης, παρά μόνο όταν αναμορφωθεί με βάση τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης. Η θεωρία του οικοδομισμού/κονστρουκτιβισμού, η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία, οι θεωρίες της εμπλαισιωμένης μάθησης και της γνωστικής μαθητείας υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος κατακτά ουσιαστικά τη γνώση με ενεργητικό τρόπο, ερευνώντας, ανακαλύπτοντας και στοχαζόμενος, ενταγμένος σε ομάδες όπου αλληλεπιδρά, προχωρώντας βήμα προς βήμα από τα γνωστά στα άγνωστα. Και τα κάνει όλα αυτά, όταν τον ενδιαφέρει και έχει κίνητρο, όταν και επειδή επιθυμεί να εμπλακεί σε μια διαδικασία αναζήτησης για να λύσει ένα πρόβλημα, μια γνωστική απορία, όταν αποκτά νόημα γι’ αυτόν η διαδικασία. Διαμορφώνοντας ανάλογα μαθησιακά περιβάλλοντα, διδάσκοντας μέσα σε αυτά και, κυρίως, αναγνωρίζοντας νέα, παιδαγωγικά έγκυρα και λειτουργικά αξιολογικά κριτήρια, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών τους και να τους προσφέρουν συναρπαστικές γνωστικές εμπειρίες πλήρεις ιστορικού νοήματος.

Για να επιτευχθεί αυτό όμως πρέπει να τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις:

ΕΚΤΟΣ εξεταστέας ύλης η ελληνική επανάσταση

της Μπέτης Μπιζά

ΕΚΤΟΣ εξεταστέας ύλης η ελληνική επανάσταση, στην Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου, σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου Παιδείας, ενώ εντός ύλης είναι η αμερικανική επανάσταση (2 σελίδες) και η γαλλική (4 σελίδες) !!

Η γαλλική, μάλιστα, περιλαμβάνει μια δυσνόητη για 15χρονα παιδιά ορολογία πολιτικών επιστημών, ένα απίστευτο μπέρδεμα με λέσχες Ιακωβίνων, Κορδελιέρων, Γιρονδίνους, Ορεινούς, δεξιούς αριστερούς κεντρώους, ριζοσπάστες "αβράκωτους", αντιδραστικούς, εθνοσυνελεύσεις, συνελεύσεις συντακτικές συμβατικές νομοθετικές, επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις, στα οποία, προσωπικά, ποτέ δεν ζητώ από τους μαθητές να εντρυφήσουν, γιατί δεν υπάρχει λόγος να ταλαιπωρούνται με ανούσιες γι' αυτούς λεπτομέρειες, αλλά το υπουργείο τα έχει εντάξει όλα αυτά στην εξεταστέα ύλη του Ιουνίου. Και δεν θα με πείραζε αυτό - εγώ τα εξαίρεσα, όπως έχω το δικαίωμα, αφού επιλέγουμε τα 2/3 της διδαχθείσας ύλης - αλλά με πειράζει που το υπουργείο θεώρησε αυτά τα ... "γαλλικά", πιο σπουδαία από την Ελληνική Επανάσταση. Από τη μάχη στα Δερβενάκια, το Χάνι της Γραβιάς, την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη, την καταστροφή της Χίου, των Ψαρών... Τα θεώρησε πιο σπουδαία από την γνώση των ονομάτων, έστω, των απελευθερωτών μας, του Παπαφλέσσα, του Κολοκοτρώνη, της Μπουμπουλίνας, του Καραϊσκάκη, του Μπότσαρη - προσωπογραφίες των οποίων υπάρχουν στο κεφάλαιο αυτό. Όλα τα γεγονότα και πρόσωπα του Αγώνα του 1821 τα έθεσε εκτός εξεταστέας ύλης το Υπουργείο, αφού προηγουμένως είχε ορίσει να διδαχθούν "χωρίς έμφαση", με "απλή αναφορά", μέσα σε ΜΙΑ διδακτική ώρα (45 λεπτά) !!!

Σπύρος Ασδραχάς: Σκεφθείτε, ζούμε και μετά τον θάνατό μας...

ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 24.11.2002

Συνέντευξη στους Νίκο Γ. Ξυδάκη και Ολγα Σελλά

O Σπύρος Ασδραχάς στα εξήντα εννιά του χρόνια θεωρείται ανάμεσα στους δυο-τρεις κορυφαίους Ελληνες ιστορικούς σήμερα, μεταπολεμικός απόγονος του Νίκου Σβορώνου και του K. Θ. Δημαρά. Από τα χέρια του έχουν βγει δεκάδες ιστορικοί, έχει διευθύνει περίπου 250 μεταπτυχιακά διπλώματα και 50 διδακτορικές διατριβές. Ολα εκτός ελληνικού πανεπιστημίου... Από τις αρχές της δεκαετίας του '70 έως σήμερα δίδαξε στη Σορβόνη και στην Εκόλ Πρατίκ, στο Παρίσι, μα δεν αξιώθηκε μια πανεπιστημιακή έδρα στην Ελλάδα... H επιρροή του βέβαια στη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία είναι μεγάλη? δεν είμαστε οι αρμόδιοι να πούμε πόση και ποια ακριβώς, μα οι ακόλουθες γενιές ιστορικών σίγουρα θα του δώσουν τη θέση του.

Προς το παρόν, ο Λευκαδίτης Σπύρος Ασδραχάς χαίρεται τη ζωή με την οικογένειά του, με τους μαθητές του, με τους ομοτέχνους του, αφοσιωμένος στη μελέτη και τη συγγραφή. Το γραφείο του στη Νέα Σμύρνη είναι γεμάτο δελτία, σημειώσεις, χαρτιά? ένα εργαστήρι. Μάς δέχτηκε μερικές ημέρες μετά το συνέδριο για την ελληνική ιστοριογραφία στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Το συνέδριο χαρακτηρίστηκε σαν τελετή ενηλικίωσης για τους Ελληνες ιστορικούς, και ο Σ. Ασδραχάς ήταν πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής. Μας δέχτηκε προσηνής και με λεπτό χιούμορ σχολίασε: «Δεν πιστεύω να νομίζετε ότι αυτή η συνέντευξη θα είναι η διαθήκη μου, σαν του Σβορώνου και του Δημαρά! Εχω πολλά να γράψω ακόμη...».

- Η ιστορική επιστήμη στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ο πιο ρωμαλέος επιστημονικός κλάδος. Προσελκύει καλά μυαλά, τα βιβλία ιστορίας κάνουν μεγάλες πωλήσεις...