Το χρονικό της Άλωσης:Την Τετάρτη 23 Μαΐου του 1453...

Το χρονικό της Άλωσης:

• Την Τετάρτη 23 Μαΐου του 1453, οι ηρωικοί απεσταλμένοι ναυτικοί περνώντας μέσα από τον Οθωμανικό στόλο, φτάνουν στην Πόλη με άσχημα μαντάτα: Στον ορίζοντα δεν φαίνεται Δυτικό πανί.

Οι σύμβουλοι (σύντροφοι καλύτερα να πούμε) προτρέπουν τον Βασιλέα να φύγει.

 Ο Ιουστινιάνης με την αγωνία του φίλου τον παρακαλεί να μπει σʹ ένα δικό του καράβι.

Ο Κωνσταντίνος όμως δεν είναι ένας συνηθισμένος πολιτικός άνδρας:

«Εάν έφευγα τι θα έλεγε για μένα η οικουμένη; Σας ικετεύω μην με παρακαλάτε να φύγω. Επιθυμώ να πεθάνω εδώ μαζί σας» απαντά.

Και απαντά στον Μωάμεθ: 

«Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοὶ δοῦναι οὔτ' ἐμὸν ἐστίν οὔτ' ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ˙ κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως άποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν.»

 

Λόγια του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Δραγάτση Παλαιολόγου, του τελευταίου αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρώμης, προς τον Οθωμανό Μωάμεθ Β΄, που του ζητούσε την παράδοση της Πόλης με «αντάλλαγμα» τη ζωή του και όλα του τα πλούτη.

Από τα παράθυρα του παλατιού φτάνουν οι κραυγές των Οθωμανών. Ο Μωάμεθ τους τάζει γλέντι τριών ημερών εάν του φέρουν την Βασιλεύουσα κι εκείνοι υποδέχονται την υπόσχεση με ζητωκραυγές, χορούς και τυμπανοκρουσίες.

Ο Αυτοκράτορας δεν αντέχει άλλο: ξεσπά σε κλάματα για την Πόλη που χάνεται, προδομένη από “φίλους” και προπάντων διχασμένη…

ΕΝ ΗΜΕΡΑ ΘΛΙΨΕΩΣ

ΕΝ ΗΜΕΡΑ ΘΛΙΨΕΩΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Μέρα που δεν ξυπνάς «με ένα μαρμάρινο κεφάλι στα χέρια που μου εξαντλεί τους αγκώνες» όπως γράφει ο αγαπημένος ποιητής, αλλά με διάθεση να ξεφυλλίσεις την Ιστορία του Μιχαήλ Δούκα και να διαβάσεις όσα (ξανα) γίνανε στην Αγία Σοφία το μαύρο πρωί κάποιου Μαΐου. Αντιγράφω:

«Αυτός δε κελεύσας ένα των αυτού μιαρών ιερέων, ανέβη ο κληθείς επ’ άμβωνος και εδιελάλησε την μιαράν αυτού προσευχήν.

Ο δε υιός της ανομίας, ο πρόδρομος του αντιχρίστου, αναβάς επί της αγίας τραπέζης, εποίησε την προσευχήν. Βαβαί της συμφοράς, φευ του φρικώδους τέρατος• οίμοι, τι γεγόναμεν;

Αι, αι, τι είδαμεν;

Τούρκος εν τω αγίω θυσιαστηρίω, εν ω λείψανα αποστόλων και μαρτύρων ίδρυνται, και επάνω αυτού ασεβής.

Φρίξον, ήλιε. Και πού ο αμνός του Θεού και πού ο υιός και λόγος του πατρός, ο θυόμενος επάνω και εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος; Όντως εις κίβδηλον ελογίσθημεν. Η λατρεία ημών εις ουδέν ελογίσθη τοις έθνεσιν. Διά τας αμαρτίας ημών ο επ’ ονόματι της του Θεού λόγου Σοφίας ανοικοδομηθείς ναός και τέμενος της Αγίας Τριάδος, ονομαζόμενος και Μεγάλη Εκκλησία και Νέα Σιών, σήμερον βωμός βαρβάρων και οίκος του Μωάμεθ επεκλήθη και γέγονεν».

Η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης και η διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου

Η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης και η διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου 

Το Βυζαντινό Κοσμοσύστημα και ο προσανατολισμός προς ένα μετακρατοκεντρικό κόσμο ανεξάρτητα του πότε θα έλθει.

Π. Ήφαιστος – P. Ifestos

Ιστορικοί, πολιτικοί επιστήμονες και πολιτικά πρόσωπα όταν συζητούν για το Βυζαντινό Κοσμοσύστημα δημιουργείται η εντύπωση ότι είναι ένα αμφιλεγόμενο ιστορικό ζήτημα. Όμως, εξ αντικειμένου, τουλάχιστον ως προς τα γεγονότα, δεν είναι.

Για στιγμές μέσα στην ιστορική δίνη, δεν μπορούμε να αποφανθούμε και οι σοβαροί ιστορικοί, ως προς αυτό, είναι πολύ προσεκτικοί. Όπως εξελίσσονται τα γεγονότα και επηρεάζονται από πλήθος μεταβλητών μεγάλης κύμανσης και όπως μικρά και μεγάλα ιστορικά κύματα συμπλέκονται δεν είναι εφικτό να μιλήσεις φωτογραφικά και προσδιοριστικά παρά μόνο προσανατολιστικά. Το πώς δηλαδή περίπου ήταν οι αφετηρίες, ποιοι ήταν οι ευδιάκριτοι προσανατολισμοί του ιστορικού γίγνεσθαι και οι βαθύτερες διαμορφωτικές δυνάμεις –αναμφίβολα πάντα οι μεγάλες δυνάμεις της ιστορίας– και ποιοι ήταν οι μεγάλοι ιστορικοί σταθμοί και τα αποτελέσματα. Υπό αυτό το πρίσμα και όσον αφορά το Βυζαντινό κοσμοσύστημα κανείς θα μπορούσε να αναφέρει συντομογραφικά τα κύρια και αξονικά.

Πόλεις και Δημοκρατικός προσανατολισμός

Κατά πρώτον, οι συστατικές κοινωνικές οντότητες ήταν οι Πόλεις, πρωτίστως και κύρια οι διαχρονικές Ελληνικές. Το σύστημα Πόλεων συγκροτήθηκε εν πολλοίς ήδη από τα Ομηρικά χρόνια και σταδιακά εξελίχθηκε στο κλασσικό κρατοκεντρικό σύστημα. Εδώ έχουμε ένα μεγάλο σταθμό και μεγάλες μαρτυρίες κυρίως του Θουκυδίδη και του Αριστοτέλη. Εντός των Πόλεων ωρίμασε η δημοκρατία. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι το Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός ήταν προσανατολισμένο προς την Ιθάκη της Πολιτικής ελευθερίας υπό συνθήκες Ανεξαρτησίας («ιδεώδες της Ανεξαρτησίας» τότε και εθνική ανεξαρτησία σήμερα).

Η εθνική ανεξαρτησία ήταν προϋπόθεση εσωτερικής αυτεξούσιας πολιτειακής αυτό-θέσπισης. Επειδή επίγειοι ιδεατοί κόσμοι δεν υπάρχουν, τότε και πάντα όταν μιλάμε για δημοκρατία δεν μιλάμε για άνευρα και άοσμα πλάσματα. Αφορά τον δημοκρατικό προσανατολισμό εντός του οποίου οι πολίτες επιδίδονται στο (πολύ δυναμικό) άθλημα του κατ’ αλήθειαν συλλογικού βίου για τον προσδιορισμό της συλλογικής πολιτικής ηθικής, της διανεμητικής δικαιοσύνης, της αλλαγής τους όπως η Πόλη εξελισσόταν και την σταθερή αξίωση των πολιτών να είναι ολοένα και περισσότερο εντολείς μιας ανακλητής εντολοδόχου πολιτικής εξουσίας. Όσο περισσότερο το επιτύγχαναν τόσο περισσότερη δημοκρατία και αυτό ισχύει έκτοτε και σήμερα εάν θέλει να ορίσει την δημοκρατία χωρίς εσχατολογικούς ιδεολογικούς προκαθορισμούς.

Αυτές ήταν οι πόλεις: Αυτεξούσιες, αυτοθεσπιζόμενες και δημοκρατικά προσανατολισμένες. Και πάλι, χωρίς την παραμικρή σχετικοποίηση και επειδή επίγειοι ιδεατοί κόσμοι δεν υπάρχουν η διαδρομή τους μέχρι που έγιναν οι συστατικές πολιτικές μονάδες της Βυζαντινής Οικουμένης ήταν γεμάτη καμπυλότητες. Στο σημείο αυτό ας το κάνουμε ξεκάθαρο: Η θρησκευτική εσχατολογική πολιτική θεολογία υποσχόμενη παραδείσους και πιλάφια ανακουφίζει και εξωθεί προς μια πιο ενάρετη ζωή. Ο ύστερος φτωχός συγγενής της τα ιδεολογικά δόγματα υπόσχονται έσχατους επίγειους τόπους εντός ενός οικονομικά ανθρωπολογικά εξομοιωμένου και πολιτικά εξισωμένου ενοποιημένου πλανήτη πλην όπως σωστά έγραψε ο Παναγιώτης Κονδύλης «η απουσία εσχατολογίας και ευθύγραμμων αντιλήψεων για το ιστορικό γίγνεσθαι, οι οποίες ως γνωστόν έχουν ιουδαιοχριστιανική προέλευση και εκκοσμικεύθηκαν τόσο από τον σοσιαλιστικό μαρξισμό όσο και από τον καπιταλιστικό φιλελευθερισμό. Για να αποφευχθεί η υστερία μπροστά στον πλήρη και αμετάκλητο θάνατο, νομιμοποιήθηκε κοσμοθεωρητικά η υστερία της εσχατολογίας.»

Ο Λουκάς Νοταράς και η άλωση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453)

γράφει ο Κωνσταντίνος  Λινάρδος

Την Πέμπτη μέρα μετά την άλωση,  δύο έφηβοι και κατόπιν ένας άντρας, αποκεφαλίζονται. Εκείνος ήταν ο Λουκάς Νοταράς, ο ισχυρότερος πολίτης της Κωνσταντινούπολης, που μετά την άλωση  είχε συλληφθεί  παραμένοντας μαζί με την οικογένεια του στην οικία του. Ο Νοταράς έδωσε θάρρος στα παιδιά του, (κατά μία εκδοχή ο ένας ήταν ο γαμπρός του) ενώ απεδέχθη το μοιραίο με υψηλό ηθικό και γενναία ψυχή.  (Κριτόβουλος ``Ούτω γενναίως και μετά φρονήματος καθεστώτος και ψυχής ανδρείας απέθνησκεν``).

Αλλά και στον επικήδειο που έγραψε για εκείνον ο λόγιος της εποχής Ιωάννης Μόσχος , αποτυπώνεται το πρότυπο ενός γενναίου και φιλοπάτριδος αξιωματούχου ``  Όσα τοίνυν αγωνιζόμενος άμα τω βασιλεί και αυ ιδία προς σπουδήν εφελκόμενος πάντας και προθυμίαν ων η πόλις τότε εδείτο εφαίνετο``. Σύμφωνα με την ιστορία του Δούκα, ο Νοταράς λίγους μήνες πριν φερόμενος ως αρχηγός της ανθενωτικής παράταξης αναφωνούσε `` Κρειττότερον εστί ειδέναι εν μέσον τη Πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν``  ενώ σύμφωνα με το χρονικό του Φραντζή, φύλαξε την περιουσία του προτάσσοντας την δική του σωτηρία , πράξη που όμως προκάλεσε την οργή του Σουλτάνου, που διέταξε να θανατωθεί, με τον Δούκα να αναφέρει ως αιτία θανάτου, την άρνηση του να παραδώσει στις σεξουαλικές ορέξεις του Μεχμέτ, τον ανήλικο υιό του.

Έχοντας ως βάση τα γραφόμενα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, κατατάσσουν τον Νοταρά, στην κατηγορία των προδοτών της Πατρίδος. Κατά πόσο όμως αυτή η βαριά κατηγορία ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και κατά πόσο τα λεγόμενα των ιστορικών της εποχής είναι αξιόπιστα; Ο Δούκας ανήκε στην ενωτική παράταξη και ως απεσταλμένος της οικογένειας των Γατελούζων που εξουσίαζε το νησί της Λέσβου, είχε την δυνατότητα να έρχεται κάθε χρόνο στην Οθωμανική αυλή προκειμένου να καταβάλλει τον φόρο υποτέλειας….

Ο Δούκας ήταν ενήμερος για τα τεκταινόμενα στην Πόλη  και η φράση `` καλύτερα φακιόλι τούρκικο παρά τιάρα λατινική `` πιθανότατα να απηχούσε την ιδεολογία αρκετών από εκείνους που κυκλοφορούσαν στην πόλη, βρίζοντας τον αυτοκράτορα και τους υποστηρικτές του, από πουθενά όμως  δεν προκύπτει ότι η φράση ειπώθηκε από τον Νοταρά , αλλά και όπως θα δούμε παρακάτω δεν ήταν σύμφωνη ούτε με την πολιτική του ιδεολογία. Για το μεγάλο χρονικό του Φραντζή, είναι πλέον κοινά αποδεκτό, ότι σε κάποια σημεία υπάρχουν μεταγενέστερες προσθήκες από τον Μακάριο Μελισσηνό , η οικογένεια του οποίου είχε αντιπαλότητα με την οικογένεια των Νοταράδων, κοινό σημείο των οποίων ήταν η καταγωγή τους από την Μονεμβασιά!  Το γεγονός αυτό αυτονόητα έχει επίπτωση στην αξιοπιστία των γραφομένων, που πριν υιοθετηθούν θα πρέπει να εξεταστούν διεξοδικότερα…

ΒΙΝΤΕΟ – Θρήνος Αναστάσιμος για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο

Ο τελευταίος βασιλέας έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε σε εκείνες τις περιστάσεις. Η στάση του υπήρξε η ιδανική όσον αφορά τη θέση του, το αξίωμα του και το ιστορικό του καθήκον.

Έχει πολύ σωστά ειπωθεί πως ο Κωνσταντίνος με τη θυσία του έσωσε την ψυχή της Ρωμιοσύνης και της έδωσε την ελπίδα να συνεχίσει να μάχεται και να υπομένει τον οθωμανικό ζυγό-αν είχε παραδοθεί όπως γενναιόδωρα του προσέφερε ο Μωάμεθ, η Ρωμανία θα είχε σβήσει άδοξα και η Βασίλισσα των Πόλεων θα είχε καταληφθεί με σκυμμένο το κεφάλι.

Δείτε το βίντεο – αφιέρωμα του Cognosco Team στον τελευταίο Ρωμαίο αυτοκράτορα που έφυγε δοξασμένος κατά την άλωση της Βασιλεύουσας, της Πόλεως των πόλεων:

Πως φτάσαμε στην Άλωση – Τα διδάγματα για το σήμερα

Λαυρέντζος Αναστάσιος

Η 29η Μαΐου είναι ημέρα μνήμης και οδύνης για τον Ελληνισμό. Αυτή τη μέρα του 1453 η υπερχιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, πλήρως εξελληνισμένη στην τελική της φάση, πέρασε οριστικά στο παρελθόν. Είχε βεβαίως προηγηθεί μια μακρά πορεία παρακμής και αποσύνθεσης, ώστε η πτώση της Πόλης να είναι απλώς η τελευταία πράξη. Πώς όμως το μακροβιότερο κρατικό μόρφωμα στη Δυτική Ιστορία έφτασε στο τέρμα του και ποια τα βαθύτερα αίτια της παρακμής του; Τι διδάγματα θα μπορούσε να αντλήσει ο σύγχρονος παρατηρητής;

Το Βυζάντιο για αιώνες υπήρξε ένα ισχυρό κρατικό μόρφωμα, το οποίο από πολλές απόψεις διέθετε αρκετά σύγχρονα στοιχεία: ένα αδιαμφισβήτητο κέντρο εξουσίας, ενιαία νομοθεσία σε όλη την επικράτειά του, αναλογικό φορολογικό σύστημα, αξιόλογο σύστημα κρατικής πρόνοιας, ισχυρό νόμισμα, κ.λπ. Ακόμη και ο στρατός μέσα από τον θεσμό των Θεμάτων είχε αποκτήσει στοιχεία «στρατεύσιμης λαϊκής δύναμης».

Αυτό ίσχυσε κυρίως στην περίοδο του Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου, ο οποίος στήριξε τους μικροϊδιοκτήτες γης και στηρίχθηκε σε αυτούς. Πεθαίνοντας ο Βασιλείος ο Β’ (1025), άφησε το κράτος στο απόγειο της δύναμής του: όχι μόνο όλοι οι εχθροί της αυτοκρατορίας είχαν εξουδετερωθεί, αλλά, παρά τους μακροχρόνιους πολέμους, τα κρατικά ταμεία ήταν γεμάτα και ο στρατός ήταν ισχυρότερος από ποτέ.

Παρ’ όλα αυτά, μόλις 46 χρόνια μετά –χρονικό διάστημα ιστορικά ελάχιστο– ο βυζαντινός στρατός θα υφίστατο μια ταπεινωτική ήττα στο Ματζικέρτ (1071), η οποία θα άνοιγε διάπλατα την πόρτα του μικρασιατικού οροπεδίου στα τουρκικά φύλα. Μόλις δέκα χρόνια μετά, είχε χαθεί ο έλεγχος στο μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας, καθώς σημαντικές πόλεις είχαν περιέλθει στα χέρια Τούρκων φυλάρχων. Πού οφείλεται άραγε αυτή η ραγδαία μεταστροφή των δεδομένων;

Τα αίτια της βυζαντινής παρακμής

Τα βιβλία της Ιστορίας αναφέρουν ότι η βασική αιτία της βυζαντινής παρακμής υπήρξε η σύγκρουση ανάμεσα στην αυλική αριστοκρατία της Πόλης και στην ανερχόμενη στρατιωτική αριστοκρατία. Στο πλαίσιο αυτής της σύγκρουσης κορυφώθηκε η ευνοιοκρατία, η κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, επιδιώχθηκε συστηματικά η εξασθένηση του στρατού και έγιναν εμφύλιες συγκρούσεις.

Ο κόσμος, η τέχνη και η «ιδεολογία» της εθνικής μας χαρμολύπης που γέννησε το θαύμα του 1821!

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης. Τοιχογραφία σε ναό της Μονής Μολντοβίτσα της Ρουμανίας (1537).

Στέλιος Κούκος

Με ποιο κουράγιο ο λαός μας διά μέσου του ποιητή -που δεν σώζεται, βεβαίως, το όνομά του- έγραψε τους στίχους-προφητεία, τους στίχους-απαντοχή, τους στίχους-δύναμη, προσμονή, επιμονή, κουράγιο: “Πάλιν με χρόνους και καιρούς πάλιν δικά μας θάναι”! Ή ακόμη η “Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι’ άλλο”!

Και δεν είναι μόνον αυτό! Ο στιχουργός δεν παρηγορεί μόνον τους συνανθρώπους του και την πονεμένη, την απεγνωσμένη Ρωμιοσύνη, αλλά κάνει κάτι πολύ πιο συγκλονιστικό! Ενώνει συμπαθητικά, δηλαδή στο ίδιο πάθος, τον ουρανό και την γη, τα θεία και τα ανθρώπινα και σπεύδει να παρηγορήσει και την Υπεραγία Θεοτόκο. Έτσι αμέσως μετά τον στίχο του δημοτικού τραγουδιού που λέει η “Δέσποινα ταράζεται και κλαίει και δακρύζει”, ο ποιητής σπεύδει να την ενθαρρύνει κι’ αυτήν λέγοντάς της, “Σώπασε, κυρά Δέσποινα μη κλαίεις μη δακρύζεις” και ακολουθεί ο εμβληματικός στίχος που προαναφέραμε, “Πάλιν με χρόνους και καιρούς πάλιν δικά μας θάναι”.
Υπάρχει όμως και ο στίχος, ο οποίος δεν είναι τόσο γνωστός, “Πάλι με χρόνους και καιρούς, πάλι δικά σου είναι”!

Και σε ποιαν δίνει κουράγιο ο ποιητής; Στην Υπέρμαχο Στρατηγό, στην προστάτιδα της Πόλης, στην Αγία Σκέπη της Βασιλίδας των πόλεων. Σ’ αυτήν, που τόσα χρόνια πάσκιζε να κρατά την Κωνσταντινούπολη ελεύθερη από κάθε βαρβαρική επιδρομή, άλωση και κάθε άλλη πληγή. Και, μάλιστα, μερικές φορές Την έβλεπαν οφθαλμοφανώς πάνω στα κάστρα να την υπερασπίζεται! Και όχι μόνον οι προστάτες της αλλά και οι εχθροί της! Το ομολογούσαν οι ίδιοι!

Παράλληλα, όμως, με την παρηγοριά που προσφέρει ο ποιητής μας στην Θεοτόκο μοιάζει να παραδέχεται έμμεσα και αυτός ότι η Βασιλεύουσα χάθηκε για τις αμαρτίες του γένους όπως έχει επικρατήσει να λέγεται. Έτσι η Ίδια αφ’ ενός δεν φταίει, δεν φέρει ευθύνη για το κούρσεμά της και αφ’ ετέρου να μην στενοχωριέται εμείς θα την ξαναπάρουμε.

π. Γεώργιος Μεταλληνός "Ἡ Ἅλωση τῆς Πόλης"

Π. Ήφαιστος, Η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης

Η άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης του Ελληνικού κοσμοσυστήματος της Βυζαντινής Οικουμένης σε πρώτη φάση από τους Σταυροφόρους της Θεοκρατικής Ρώμης το 1204 μ.Χ. και στην συνέχεια στις 29 Μαίου 1453 μ.Χ. είναι μια πολλαπλά σημαντική επέτειος, όχι μόνο για τους Έλληνες. Θα περιοριστούμε σε ανάρτηση δύο βίντεο και μιας σύντομης εισαγωγής. Το πρώτο βίντεο είναι το Ρωσικό ιστορικό ντοκιμαντέρ «Κατάρρευση της αυτοκρατορίας το Βυζαντινό μάθημα» και δεύτερο το «1453, η Άλωση της Πόλης» του National Geographic.

Εξαρχής διατυπώνουμε μια εκτίμηση που δεν είναι μόνο δική μας. Μπορεί το βίντεο του Τύχωνα να προσφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα περιγραφή των σκοπών και της θηριωδίας των κατακτητών της Κωνσταντινούπολης αλλά, κατά κάποιο τρόπο, υιοθετεί την θέση ότι εξελληνίστηκε περιθωριοποιώντας τον Χριστιανισμό και εθνικοποιώντας τη Βασιλεύουσα Πόλη και το κοσμοσύστημά της. Δεν θα ήταν υπερβολικό να πει κανείς πως μια τέτοια ρωσική προσέγγιση, ενδέχεται να έχει σχέση με τη σύγχρονη στρατηγική της Μόσχας. Να υποβάλει δηλαδή τη θέση ότι το Βυζάντιο δεν ήταν κατ’ ανάγκη 

Ελληνικό αλλά πρωτίστως Χριστιανικό. Επομένως οποιοσδήποτε σύγχρονος Χριστιανός, ιδιαίτερα ένα ισχυρό Ορθόδοξο κράτος, το κληρονομεί. Ως προς αυτά, αξίζει να τονιστεί ότι ενώ η ανθρωποκεντρική Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν ένας σημαίνων πνευματικός παράγων του Ελληνικού Βυζαντινού κοσμοσυστήματος, δεν ανέπτυξε θεοκρατικές και δεσποτικές αξιώσεις όπως συνέβη με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Εντολέας του Βασιλέα ήταν η Σύγκλητος των Πόλεων. Όσον αφορά το δεύτερο βίντεο, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι πέραν κάποιων αξιομνημόνευτων ιστορικών πτυχών οι απόψεις εδράζονται στη συμβατική Δυτική θεώρηση.

Εύλογα μπορεί κανείς να διερωτηθεί γιατί το σύγχρονο Ελληνικό κράτος, του οποίου η Κοινωνία είναι ο φορέας των εθνικών πολιτικών παραδόσεων της διαχρονικής Ελληνικότητας και του Ελληνικού Βυζαντινού κοσμοσυστήματος, δεν έχει φροντίσει να πρωτοστατήσει με αναλύσεις συμπεριλαμβανομένων βίντεο στην αποτύπωση αυτών των ιστορικών γεγονότων. Οι λόγοι βέβαια είναι γνωστοί σε όλους και οι τελευταίες συζητήσεις για την Επανάσταση του 1821 αναδεικνύουν τα αίτια.

ΒΙΝΤΕΟ – Ο τελευταίος λόγος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου πριν από την Άλωση

Η Άλωση της Πόλης, στη θύμιση της ύστερα από πάνω από πέντε αιώνες, μας γεμίζει ταυτόχρονα πόνο και περηφάνεια. Πόνο για την ήττα, την κατάκτηση, την σφαγή, το βύθισα της Ρωμιοσύνης από την ανεξαρτησία στη δουλεία. Περηφάνεια όμως για την ηρωική, αξιοπρεπή στάση των υπερασπιστών της, και πάνω από όλα του τελευταίου αυτοκράτορα.

Στην τελευταία του ομιλία, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος παροτρύνει τους πολεμιστές του να αγωνιστούν για τον Θεό, τη βασιλεία, την πατρίδα και τις οικογένειες τους, να φανούν αντάξιοι της κληρονομιάς τους. Τα λόγια του προκαλούν ως σήμερα ανατριχίλα.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

«Μιμηθείτε τους λίγους ελέφαντες των αρχαίων Καρχηδονίων, που μόνο με τη φωνή και την όψη τους έτρεψαν σε φυγή μέγα πλήθος ρωμαϊκού ιππικού. Και αν είχαν τη δύναμη να τρέψουν σε φυγή ζώα χωρίς λογική, πόσο μάλλον εμείς που είμαστε κύριοι των ζώων αυτοί που έρχονται να μας αντιπαραταχθούν σαν ζώα χωρίς λογική, είναι χειρότεροι απ’ αυτά. Τα δόρατά μας, οι ρομφαίες μας, τα τόξα μας και τα ακόντιά μας θα στραφούν εναντίον τους. Και φανταστείτε πως παίρνετε μέρος σε κυνήγι αγριόχοιρων, για να καταλάβουν οι ασεβείς ότι δεν αντιμάχονται με ζώα χωρίς λογική, όπως είναι αυτοί, αλλά με άρχοντες, και αφέντες τους, και απογόνους των Ελλήνων και των Ρωμαίων.»

Πώς φτάσαμε στην Άλωση – Τα διδάγματα για το σήμερα - Αναστάσιος Λαυρέντζος

Η 29η Μαΐου είναι ημέρα μνήμης και οδύνης για τον Ελληνισμό. Αυτή τη μέρα του 1453 η υπερχιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, πλήρως εξελληνισμένη στην τελική της φάση, πέρασε οριστικά στο παρελθόν. Πριν την Άλωση, είχε βεβαίως προηγηθεί μια μακρά πορεία παρακμής και αποσύνθεσης, ώστε η πτώση της Πόλης να είναι απλώς η τελευταία πράξη. Πώς όμως το μακροβιότερο κρατικό μόρφωμα στη Δυτική Ιστορία έφτασε στο τέρμα του και ποιά τα βαθύτερα αίτια της παρακμής του; Τι διδάγματα θα μπορούσε να αντλήσει ο σύγχρονος παρατηρητής;

Το Βυζάντιο για αιώνες υπήρξε ένα ισχυρό κρατικό μόρφωμα, το οποίο από πολλές απόψεις διέθετε αρκετά σύγχρονα στοιχεία: ένα αδιαμφισβήτητο κέντρο εξουσίας, ενιαία νομοθεσία σε όλη την επικράτειά του, αναλογικό φορολογικό σύστημα, αξιόλογο σύστημα κρατικής πρόνοιας, ισχυρό νόμισμα, κ.λπ. Ακόμη και ο στρατός μέσα από τον θεσμό των Θεμάτων είχε αποκτήσει στοιχεία «στρατεύσιμης λαϊκής δύναμης».

Αυτό ίσχυσε κυρίως στην περίοδο του Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου, ο οποίος στήριξε τους μικροϊδιοκτήτες γης και στηρίχθηκε σε αυτούς. Πεθαίνοντας ο Βασιλείος ο Β’ (1025), άφησε το κράτος στο απόγειο της δύναμής του: όχι μόνο όλοι οι εχθροί της αυτοκρατορίας είχαν εξουδετερωθεί, αλλά, παρά τους μακροχρόνιους πολέμους, τα κρατικά ταμεία ήταν γεμάτα και ο στρατός ήταν ισχυρότερος από ποτέ.

Παρ’ όλα αυτά, μόλις 46 χρόνια μετά –χρονικό διάστημα ιστορικά ελάχιστο– ο βυζαντινός στρατός θα υφίστατο μια ταπεινωτική ήττα στο Ματζικέρτ (1071), η οποία θα άνοιγε διάπλατα την πόρτα του μικρασιατικού οροπεδίου στα τουρκικά φύλα. Μόλις δέκα χρόνια μετά, είχε χαθεί ο έλεγχος στο μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας, καθώς σημαντικές πόλεις είχαν περιέλθει στα χέρια Τούρκων φυλάρχων. Πού οφείλεται άραγε αυτή η ραγδαία μεταστροφή των δεδομένων;

Τα αίτια της βυζαντινής παρακμής

Πάρθεν η Ρωμανία: Ο Ποντιακός θρήνος για την Άλωση της Πόλης - 29 Μαΐου 1453

Πάρθεν η Ρωμανία: Ο Ποντιακός θρήνος για την Άλωση της Πόλης - 29 Μαΐου 1453

Η άλωση της Πόλης ήταν συγκλονιστικό γεγονός. Η Πόλη των πόλεων έπεσε στα χέρια των εχθρών. Μολονότι οι χρησμοί το προφήτευαν, κανείς δεν ήθελε να το πιστέψει. Η Πόλη των πόλεων. Το γεγονός της Άλωσης της Πόλης υπήρξε η αφορμή για Πανελλήνιους θρήνους και θρύλους.

Ιδιαίτερος και ο συγκλονισμός στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Θρήνοι που γράφτηκαν από την ψυχή των κατοίκων, της έως τότε αυτόνομης αυτής περιοχής.

Αν και μακριά από την πολιορκημένη Πόλη, οι "Έλληνες" της Τραπεζούντας ζουν το δράμα της Άλωσης.

Σε έναν από τους πιο γνωστούς θρήνους ένα πουλί μεταφέρει τα μαντάτα στους κατοίκους. Γνωρίζοντας, ότι μεταφέρει κάτι εξαιρετικά δυσάρεστο, κανείς δεν τολμά να πάει να πάρει το μήνυμα που έχει αφήσει το πουλί. Μόνο ένα παίδι - συνήθως χήρας γιος - πηγαίνει το διαβάζει και αναγγέλλει αυτός τα τρομερά νέα στον εκεί Ελληνισμό...

Η περιοχή της Τραπεζούντας θρήνησε για την Άλωση της Πόλης: "Αϊλί εμάς και βάι εμάς η Ρωμανία πάρθεν...".

Ωστόσο, στο τέλος υπάρχει και το αισιόδοξο μήνυμα: "Η Ρωμανία αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο..."

Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλην

ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,

επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον.

Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,

εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,

Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης

έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.

Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.

Ν' αϊλί εμάς και βάι εμάς οι Τούρκοι την Πόλ' επαίραν 

επαίραν το βασιλοσκάμ' κι ελάεν η Αφεντία.

Μοιρολογούν τα εκκλησιάς κλαίγνε τα μοναστήρα

κι ο Αι Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπισκάται.

- Μη κλαις, μη κλαις, Αγιάννε μου μη δερνοκοπισκάσαι

η Ρωμανία 'πέρασεν η Ρωμανία 'πάρθεν.

- Η Ρωμανία (κι) αν 'πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο...

Η πολιορκία και η Άλωση της Κωνσταντινούπολης

Από το βιβλίο της Αιμιλίας Ιωαννίδου, Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2000, σελ. 71 – 94.

ΙΙ. Η πολιορκία

Στις 5 Απριλίου 1453, πενήντα τρεις μέρες πριν από την άλωση, ο νεαρός, 21 χρονών τότε, σουλτάνος Μεχμέτ έστησε τη σκηνή του μπροστά στην Κωνσταντινούπολη, αντίκρυ από την πύλη του Αγίου Ρωμανού (Τοπ Καπού – Τοπ=κανόνι, Καπού=πύλη). Εκεί παρέταξε και τους γενιτσάρους καθώς και το μεγάλο κανόνι που κατασκεύασε ο Ουρμπάν. Από την πύλη του Αγίου Ρωμανού ως τη Χαρσία ή πύλη της Αδριανούπολης (Εντιρνέ Καπού) – απ’ όπου άρχιζε η περίφημη Μέση οδός που οδηγούσε στην αγορά του Θεδόσιου, στον Ιππόδρομο και στην Αγια Σοφιά – θα δινόταν ο κύριος αγώνας, καθώς το μέρος αυτό, κοιλάδα που διέσχιζε το ποταμάκι Λύκος, εκτιμήθηκε ως το πιο πρόσφορο για την άλωση της Πόλης.

Εκεί λοιπόν στο Μεσοτείχιο όπως το ονόμαζαν, παράταξαν και οι πολιορκημένοι τις πιό εκλεκτές δυνάμεις τους. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος με τους καλύτερους τουρμάρχες του και κένταρχους και δίπλα σ’ αυτόν ο Τζουστινιάνη με τους σιδερόφραχτους πολεμιστές του. Οι πολιορκημένοι είχαν ν’ αντιτάξουν στις μεγάλες λουμπάρδες του εχθρού λιγοστά και μικρά κανόνια, που νωρίς έπαψαν να χρησιμοποιούνται καθώς έκαναν μεγαλύτερη ζημιά στα παλιά τείχη τραντάζοντάς τα, παρά στον εχθρό. Τα όπλα τους ήταν λιγοστά μολυβδοβόλα ή τούφακες (βαριά τουφέκια που ρίχνανε πέντε ίσαμε δέκα κομμάτια μολύβια σε κάθε βολή), οι τζάγρες (μηχανή με σύστημα εκτόξευσης βέλους σε μεγάλη απόσταση), τα τόξα, τα βέλη, τ’ απελατίκια (ραβδί σιδερένιο με ακίδες) και βέβαια τα σπαθιά.

Στις 7 Απριλίου ο Μεχμέτ πλησίασε το στρατό του στα 1200 μέτρα από τα τείχη. Στις 12 Απριλίου φάνηκε να έρχεται και η μεγάλη αρμάδα (ο στόλος). Πέρασε μπροστά από την Πόλη και τα πληρώματά της φώναζαν με άγριες κραυγές και βάραγαν τα τουμπελέκαι για να τρομάξουν τους πολιορκημένους. Πήγε κι άραξε στη δυτική ακτή του Βόσπορου, στο Διπλοκιόνιο (πλησίον του σημερινού ανακτόρου του Ντολμά Μπαχτσέ). Ο τεράστιος αυτός στόλος διέβη τον Ελλήσποντο γεμίζοντας κατάπληξη και τρόμο όσους τον έβλεπαν να περνά, γιατί ποτέ πριν και σε κανένα μέρος δεν είχε ξαναφανεί τέτοια θαλάσσια δύναμη. Η θέα της ανησύχησε τους πολιορκημένους.  Ως τότε, διέθεταν την υπεροχή στη θάλασσα και έτσι στις πολιορκίες έπρεπε να αμυνθούν μόνο από την ξηρά. Ετσι, προμηθεύονταν ότι τους χρειαζόταν μέσω του θαλασσίου εμπορίου. Τώρα ξαφνιάζονταν βλέποντας πως ο πόλεμος ερχόταν από γη και θάλασσα.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος στην νεοελληνική λογοτεχνία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μούσσας // *

 O Δραγάσης Παλαιολόγος, ο πρώτος και τελευταίος αυτοκράτορας που έπεσε στις επάλξεις της βασιλεύουσας κατάφερε να περάσει όχι απλώς στη διάσταση του θρύλου, αλλά και στις πνευματικές δημιουργίες των σπουδαιότερων λογοτεχνών μας.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πως συναντούμε την μαρτυρικής αυτή μορφή σε δεκάδες ποιήματα, διηγήματα και ιστορικά μυθιστορήματα. Καμιά άλλη προσωπικότητα δεν ηρωποιήθηκε και δεν ταυτίστηκε με την λαϊκή συνείδηση διαχρονικά και σε τέτοιο βαθμό (ούτε καν αυτός ο Μέγας Αλέξανδρος).

Και δεν είναι απλώς το γεγονός του τραγικού τέλους, της θυσίας του θρυλικού βασιλιά της Πόλης των Πόλεων, αλλά κάτι βαθύτερο, κάτι που εμπνέει όλους όσοι αγωνίζονται για το υψηλότερο των ιδανικών και το πολυτιμότερο της ανθρώπινης ύπαρξης: την Ελευθερία.

Σε όλες σχεδόν τις λογοτεχνικές ή ακόμη και ιστορικές αναφορές, καταγράφεται θρήνος και ανείπωτη οδύνη για την άλωση της Πόλης και την τραγική κατάληξη του εμβληματικού, για την οικουμενική ορθοδοξία, ναού της Αγιάς Σοφιάς, όχι όμως και για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Για τον αυτοκράτορα που πέρασε στην σφαίρα του μύθου, εκφράζεται μια συγκλονιστική και σωτήρια ελπίδα.

Αυτός είναι κι ο λόγος που επηρέασε, συγκίνησε και τελικά καθόρισε την οπτική πολλών σημαντικών δημιουργών. Η ελπίδα αποτέλεσε μοναδική παρηγοριά και κινητήριο δύναμη των υπόδουλων ελλήνων κατά την τουρκοκρατία, των χιλιάδων ξεριζωμένων  μετά την μικρασιατική καταστροφή αλλά και του πλήθους των ηρώων στο αλβανικό μέτωπο κατά τον Β΄παγκόσμιο πόλεμο και πιο μετά στην εθνική αντίσταση την δύσκολη περίοδο της κατοχής. Η ελπίδα αυτή, η προσδοκία και η πίστη στην προάσπιση της ελευθερίας που πηγάζει ανεξάντλητη από τον εθνομάρτυρα Κωνσταντίνο φτάνει ως τις μέρες και καθορίζει ακόμη και σήμερα τον τρόπο σκέψης πολλών ελλήνων, του πολιτισμού, της διανόησης ή και της πολιτικής.

Ίσως και κατ’ αυτόν τον τρόπο ο θρυλικός «μαρμαρωμένος βασιλιάς» συνεχίζει τον ανένδοτο αγώνα, στις επάλξεις της ελευθερίας, ακόμη και σήμερα, ζωντανός και αήττητος, εκεί στη μοιραία Πύλη του Ρωμανού.

Oδυσσέας Eλύτης

Θάνατος καὶ Aνάστασις τοy Κωνσταντίνου Παλαιολόγου                                                     

[…]Θεέ μου και τώρα τι    Πού ῾χε με χίλιους να παλέψει    χώρια με τη
μοναξιά του    ποιός    αυτός πού ῾ξερε μ᾿ ένα λόγο του να δώσει ολά-
κερης της γης να ξεδιψάσει

Αυτὸς
ο τελευταιος Ελληνας!

  

1

Κ. Καρυωτάκης

Μαρμαρωμένε Βασιλιά!

Μαρμαρωμένε Βασιλιά, πολύ δε θα προσμένεις.

Ένα πρωί απ’ τα νερά του Βόσπορου κει πέρα

θε να προβάλει λαμπερός,

μιας Λευτεριάς χαμένης,

ο ασημένιος ήλιος. Ω, δοξασμένη μέρα!

Μνήμες της Άλωσης

Θεόφιλου,«Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται Ατρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29» (1928, τοιχογραφία αποτοιχισμένη από το σπίτι-καφενείο Γ. Αντίκα στη Σκόπελο Γέρας Μυτιλήνης, 141×179 εκ.

Μνήμες Άλωσης 

Του Γιώργου Καραμπελιά από το βιβλίο του, 1204, η Διαμόρφωση του Νεώτερου Ελληνισμού, Εναλλακτικές Εκδόσεις σσ. 383 – 391.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης προκάλεσε τόσο βαθιά εντύπωση στους Έλληνες, από τον Πόντο και την Παλαιστίνη έως τη Νότια Ιταλία, ώστε αναρίθμητοι θρήνοι, δημοτικοί ή λογιότεροι, πλάστηκαν ή γράφτηκαν γι’ αυτό το σχεδόν απίστευτο κοσμοϊστορικό γεγονός. Παρ’ ότι η Βασιλεύουσα ήταν πια σκιά του εαυτού της, ερημωμένη και ερειπωμένη, μια νησίδα στην οθωμανική θάλασσα, εντούτοις η ύπαρξή της σηματοδοτούσε ακόμα την ύπαρξη του βυζαντινού ελληνισμού[1]. Γι’ αυτό και το τέλος της άργησε να γίνει πιστευτό από τους ραγιάδες και βιώθηκε ως μια ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Ταυτόχρονα όμως, υπογραμμίζει ο Νικόλαος Πολίτης, η Άλωση λειτούργησε λυτρωτικά, απελευθέρωσε τους Έλληνες από τις φρούδες ελπίδες της ανάστασης ενός σεσηπότος οργανισμού και από την κατάθλιψη που τους βάραινε μπρος στο αναπόφευκτο τέλος:

Προ ταύτης μεν [δηλ. της αλώσεως] τα περί του μέλλοντος μαντεύματα ήσαν απαίσια και προανήγγελλον όλεθρον και καταστροφάς, μετά δε την άλωσιν αντίθετα όλως διεδίδοντο, μαρτυρούντα μεταβολήν του φρονήματος του έθνους. Από πολλού μεν χρόνου προ της αλώσεως της πρωτευούσης του κράτους ανεφέροντο χρησμοί περί της επικειμένης καταστροφής, ευθύς δ’ όμως μετά την άλωσιν εγεννήθησαν αίσιαι περί της μελλούσης τύχης του έθνους ελπίδες, και ερριζώθη η πεποίθησις παρά τω ελληνικώ λαώ ότι αφεύκτως διά της σπάθης θ’ ανακτήσει την διά της σπάθης αρπασθείσαν υπό των εχθρών πατρικήν κληρονομίαν[2].

Ο Γεώργιος Ζώρας, στη Βυζαντινήν Ποίησιν, καταγράφοντας τους «θρήνους» της Άλωσης, εμφαίνει τη διαφοροποίηση ανάμεσα σε όσους γράφτηκαν αμέσως μετά την Άλωση και τους μεταγενέστερους, αφού είχε μεσολαβήσει η σκληρή δοκιμασία της σκλαβιάς. Ο άγνωστος συγγραφέας στην «Ἅλωσι Κωνσταντινουπόλεως», από τους 1045 στίχους –που άλλοτε αποδίδονταν στον Εμμανουήλ Γεωργιλά– επικρίνει τους Βυζαντινούς, διότι «τρία πράγματα ἐχάλασαν τὴν Ῥωμανίαν ὅλην:/ὁ φθόνος, ἡ φιλαργυρία καὶ ἡ κενὴ ἐλπίδα», καθώς και τους Δυτικούς για την αδιαφορία τους:

     296 Ὦ Βενετία φουμιστή, μυριοχαριτωμένη,

             Αὐθέντες εὐγενέστατοι, λάθος μεγάλον ἦτον,

       Εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μεγάλο κρῖμα ἦτον·

299 Ποῦ ἦτον ἡ βοήθεια σας, αὐθέντες Βενιτζιάνοι;[3]

Ωστόσο, επιχειρεί να συγκινήσει τους χριστιανούς, και κυρίως τον πάπα, ώστε να οργανώσουν μια απελευθερωτική σταυροφορία:

289 Ἦλθε καιρὸς τῶν χριστιανῶν, Λατίνων καὶ Ῥω­μαί­ων,

        Ῥού­σων καὶ Βλά­χων καὶ Οὐγγρῶν, Σέρβων καὶ Ἀλαμάνων,

291  ὅ­λοι νὰ ὁ­μο­νοι­ά­σου­σιν, νὰ γέ­νου­σι τὸ ἕ­να [ ]

604 Ὦ κο­ρυ­φὴ τῆς ἐκ­κλη­σι­ᾶς, πα­να­γι­ώ­τα­τε πά­πα,

        Τῆς πί­στης τὸ στε­ρέ­ω­μα, Χρι­στια­νῶν ἡ δό­ξα,

        ’ς τὴν ἁ­γι­ο­σύ­νη σου κρε­μᾷ ὅλ’ ἡ χριστιανοσύνη·

        νὰ τοὺς ἐ­φέ­ρῃς εἰς καλὸν ἐκ τὴν δι­ατανωσύνη [ ]

608  καὶ νὰ ση­κώ­σῃς τὸν σταυ­ρὸν μὲ φόβον καὶ μὲ τρόμον[4].

Θάνατος καὶ Aνάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Θάνατος καὶ Aνάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

[…]Θεέ μου και τώρα τι Πού ῾χε με χίλιους να παλέψει χώρια με τη
μοναξιά του ποιός αυτός πού ῾ξερε μ᾿ ένα λόγο του να δώσει ολά-
κερης της γης να ξεδιψάσει

Αυτὸς
ο τελευταιος Ελληνας!

Oδυσσέας Eλύτης

ΠΗΓΗ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΝΑ ΠΑΝΤΟΤΙΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΗΘΟΥΣ: Η ΘΑΡΡΑΛΕΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ ΝΑ ΠΑΡΑΔΩΣΕΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ ΝΑ ΓΛΥΤΩΣΕΙ Ο ΙΔΙΟΣ

Ἀπαρτίσας οὖν τὰ πάντα, ὡς αὐτῷ ἐδόκει καλῶς, ἔπεμψεν ἔνδον λέγων τῷ βασιλεῖ «Γίνωσκε τὰ τοῦ πολέμου ἤδη ἀπήρτησθαι• καὶ καιρός ἐστιν ἀπό τοῦ νῦν πρᾶξαι τὸ ἐνθυμηθὲν πρὸ πολλοῦ παρ’ ἡμῖν νῦν• τὴν δὲ ἔκβασιν τοῦ σκοποῦ τῷ Θεῷ ἐφίεμεν. Τί λέγεις; Βούλει καταλιπεῖν τὴν πόλιν καὶ ἀπελθεῖν, ἔνθα καὶ βούλει, μετὰ τῶν σῶν ἀρχόντων καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῖς, καταλιπὼν τὸν δῆμον ἀζήμιον εἶναι καὶ παρ’ ἡμῶν καὶ παρά σοῦ; ἤἀντιστῆναι καὶ σὺν τῇ ζωῇ καὶ τὰ ὑπάρχοντα ἀπολέσεις σύ τε καὶ οἱ μετὰ σέ, ὁ δὲ δῆμος αἰχμαλωτιστθεὶς παρὰ τῶν Τούρκων διασπαρῶσιν ἐν πάσῃ τῇ γῇ;»

Ὁ βασιλεὺς δ’ ἀπεκρίνατο σὺν τῇ συγκλήτῳ• «Εἰ μἐν βούλει, καθὼς καὶ οἱ πατέρες σου ἔζησαν, εἰρηνικῶς σὺν ἡμῖν συζῆσαι καὶ σύ, τῷ Θεῷ χάρις. Ἐκεῖνοι γὰρ τοὺς ἐμοὺς γονεῖς ὡς πατέρας ἐλόγιζον καὶ οὕτως ἐτίμων, τὴν δὲ πόλιν ταύτην ὡς πατρίδα• καὶ γὰρ ἐν καιρῷ περιστάσεως ἅπαντες ἐντὸς ταύτης εἰσιόντες ἐσώθησαν καὶ οὐδεὶς ὁ ἀντισταίνων ἐμακροβίω. Ἔχε δὲ καὶ τὰ παρ’ ἡμῖν ἁρπαχθέντα ἀδίκως κάστρα καὶ γῆν ὡς δίκαια καὶ ἀπόκοψον καὶ τοὺς φόρους τόσους, ὅσους κατὰ τὴν ἡμετέραν δύναμιν, κατ’ ἔτος τοῦ δοῦναι σοι καὶ ἄπελθε ἐν εἰρήνῃ. Τί γὰρ οἶδας, εἰ θαῤῥῶν κερδᾶναι εὐρεθῇς κερδανθείς; Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοι δοῦναι, οὔτ’ ἐμόν ἐστιν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ• κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν».

Ἀπόδοση:

(Ὁ Μεχεμέτ), ἀφοῦ ἑτοίμασε τὰ πάντα ὅπως καλύτερα νόμιζε, ἔστειλε μήνυμα λέγοντας στὸ βασιλιά: «Μάθε ὅτι ἔχουν τελειώσει οἱ πολεμικὲς προετοιμασίες. Ἦρθε πιὰ ἡ ὥρα νὰ κάνουμε πράξη αὐτὸ ποὺ θέλουμε ἐδῶ καὶ πολὺ καιρό. Τὴν ἔκβασή του τὴν ἀφήνουμε στὸ Θεό. Τί λές; Θέλεις νὰ ἐγκαταλείψεις τὴν Πόλη καὶ νὰ φύγεις, ὅπου θέλεις, μαζὶ μὲ τοὺς ἄρχοντές σου καὶ τὰ ὑπάρχοντά τους, ἀφήνοντας ἀζήμιο τὸ λαὸ καὶ ἀπὸ μένα καὶ ἀπὸ σένα; Ἢ θέλεις νὰ ἀντισταθεῖς καὶ νὰ χάσεις τὴ ζωή σου καὶ τὰ ὑπάρχοντά σου καὶ σὺ καὶ οἱ μετά σου, κι ὁ λαὸς ἀφοῦ αἰχμαλωτιστεῖ ἀπὸ τοὺς Τούρκους, νὰ διασκορπιστεῖ σ’ ὅλη τη γῆ;»

Κι ὁ βασιλιὰς μὲ τὴ σύγκλητο ἀποκρίθηκε: «Ἂν θέλεις νὰ ζήσεις μαζί μας εἰρηνικά, ὅπως καὶ οἱ πρόγονοί σου, ἂς ἔχεις τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἐκεῖνοι θεωροῦσαν τοὺς γονεῖς μου ὡς πατέρες τους καὶ τοὺς τιμοῦσαν ἀνάλογα, κι αὐτὴ τὴν πόλη τὴ θεωροῦσαν ὡς πατρίδα τους. Σὲ καιρὸ ἀνάγκης ὅλοι τους ἔτρεχαν μέσα νὰ σωθοῦν καὶ κανένας ἀντίπαλός της δὲν ἔζησε πολλὰ χρόνια. Κράτα τὰ κάστρα καὶ τὴ γῆ πού μᾶς ἅρπαξες ἄδικα, ὅρισε καὶ ἐτήσιους φόρους ἀνάλογα μὲ τὴ δύναμή μας καὶ φύγε εἰρηνικά. Σκέφτηκες ὅτι ἐνῷ νομίζεις πὼς θὰ κερδίσεις μπορεῖ νὰ βρεθεῖς χαμένος; Τὸ νὰ σοῦ παραδώσω τὴν Πόλη οὔτε δικό μου δικαίωμα εἶναι οὔτε κανενὸς ἄλλου ἀπὸ τοὺς κατοίκους της· γιατί ὅλοι μὲ μιὰ ψυχὴ προτιμοῦμε νὰ πεθάνουμε μὲ τὴ θέλησή μας καὶ δὲ λυπόμαστε γιὰ τὴ ζωή μας».

Γεώργιος Φραντζής, Ἡ Πόλις ἑάλω

Όλα έγιναν πάρα πολύ γρήγορα...Στο Μυστρά έγινε η πιο μελαγχολική στέψη, όλοι ήξεραν.

Του Χρήστου Βακαλόπουλου

Όλα έγιναν πάρα πολύ γρήγορα. Η Έρση ήρθε ένα απόγευμα και σου είπε ότι είμαστε πίσω, έχουμε μείνει πολύ πίσω. Ο γνωστός κόσμος προχωρούμε ακάθεκτος, δεν προλαβαίναμε με τίποτα, είμαστε καταδικασμένοι. Είχαμε μείνει πολύ πίσω γιατί ο Γεμιστός πήγε στην Ιταλία και τους έψησε για τον Πλάτωνα. Από τη στιγμή που ο Γεμιστός πήγε στην Ιταλία μείναμε πάρα πολύ πίσω. Όσοι έμειναν εδώ δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις, κάθισαν εδώ, αυτό ήταν το λάθος τους. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κάθισε να τον φάνε, αυτό ήταν το λάθος του. Θα μπορούσε να είχε πάει στην Ιταλία και να τους λέει για τον Πλάτωνα, θα είχε προλάβει τις εξελίξεις.

Κάθισε να τον φάνε, τι δουλειά είχε με τα στίφη των αγρίων, ήταν μορφωμένο παιδί από το Μυστρά και θα μπορούσε άνετα να γίνει καθηγητής στην Ιταλία, να τους λέει για τον Πλάτωνα. Κάθισε να τον σφάξουν κι έτσι μείναμε πίσω, πάρα πολύ πίσω. Έπρεπε να φύγουμε όλοι, μείναμε απελπτιστικά πίσω, μείναμε εδώ, είμαστε εδώ πίσω. Έπρεπε να φύγουμε όλοι να πάμε στην Ιταλία, να γίνουμε καθηγητές. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, κάτι θα είχαμε να διδάξουμε. Θα παίρναμε το πρωϊνό μας, θα διαβάζαμε τρείς σελίδες Πλάτωνα, θα παίρναμε το ελαφρύ μεσημεριανό μας. Θα μας άκουγαν με ανοιχτό το στόμα, θα είμασταν πολύ μπροστά. Μείναμε πίσω και δεν γίνεται τίποτα, ο Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος διάβασε τρείς σελίδες Πλάτωνα και τώρα έχει νοικιάσει όλα τα δωμάτια. Από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο δεν έμεινε τίποτα ενώ θα μπορούσε να έχει γράψει σαράντα βιβλία, ήταν μορφωμένο παιδί από το Μυστρά. 

29 ΜΑΙΟΥ 1453: Η ΠΟΛΙC ΕΑΛΩ

Του Αχιλλέα  Ομήρου

29 ΜΑΙΟΥ 1453: Η ΠΟΛΙC ΕΑΛΩ : 

Η Βασιλεύουσα έπεσε στα χέρια του Οθωμανών. Δεν υπήρξε απλά η κατάκτηση μιας πόλης. Αλλά τομή στην παγκόσμια Ιστορία και ιδιαίτερα για τον Ελληνισμό όχι μόνο αρχή της σκλαβιάς, του κατατρεγμού και της προσπάθειας εξόντωσης του, εξισλαμισμού του και οριστικής καταδίκης του σε ρόλο υποτελούς ή κομπάρσου στα σχέδια όλων των μεγάλων ανταγωνιστών της αλλά και όλων όσων μέχρι σήμερα υφίσταται. 

Ξέρω οι λογής – λογής «προοδευτικοί» διανοούμενοι, πολιτικοί και πολιτικάντηδες θα γελάσουν ή θα σχολιάσουν ειρωνικά «ακόμα ένας Ελληνάρας». Αλλά τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί τον Έλληνα δεν τον καθορίζει, δεν τον προσδιορίζει βέβαια ούτε το αίμα του, ούτε η φυλετική καταγωγή του. Το έθνος δεν είναι βιολογικό φαινόμενο. «Η επιστημονική φυλετική ξεκινάει από τη θέση ότι «το έθνος είναι κοινότητα ανθρώπων που οφείλει την δημιουργία της σε ιστορικά αίτια. Δεν είναι λοιπόν κοινότητα φυλής και γένους…Η σύγχρονη ανθρωπολογία αρνείται ότι η ανάπτυξη των εθνικών πολιτισμών και γλωσσών εξαρτιέται αιτιακά από τη ράτσα. Πολύ συχνά τα έθνη αποτελούνται από διάφορες φυλές, όπως και μια φυλή μπορεί να αποτελεί συστατικό στοιχείο διαφόρων εθνών » (Άρης Πουλιανός : «Η προέλευση των Ελλήνων – εθνογενετική έρευνα» εκδ. ΘΕΜΕΛΙΟ, ΑΘΗΝΑ 1966). Το ποιοι είναι οι Έλληνες απασχόλησε και ακόμα φαίνεται απασχολεί και τους ίδιους αλλά και την διεθνή κοινότητα – επιστήμονες, πολιτικούς κλπ. 

Δεν πρόκειται φυσικά εδώ να ασχοληθούμε ούτε καν περιληπτικά με το τι έχει ειπωθεί και γραφτεί. Παραμένουμε στην απλή διαπίστωση ότι μέσα στο διάβα των αιώνων, των πολέμων και κατακτήσεων, των προσπαθειών να χάσουν την ελληνική εθνική τους ταυτότητα, από κατακτητές και κατακτητές, αυτοί που πίστευαν πως ήταν Έλληνες, λόγω γλώσσας, ηθών και εθίμων, φιλοσοφίας και θρησκείας. οι άνθρωποι αυτοί αντιστάθηκαν με σθένος, το πλήρωσαν με αίμα, δάκρυα και πόνο για να παραμείνουν Έλληνες. 

Παρέμειναν όλα τα χρόνια της τουρκοκρατίας από τις ακτές Εύξεινου Πόντου μέχρι τα Βαλκάνια, τον αρχαίο ελληνικό χώρο και φυσικότατα και όπου αλλού υπήρχαν κοινότητες τους, έξω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Είναι πραγματική απόλαυση να χάνεσαι διαβάζοντας για την «περιπέτεια» του ελληνισμού – όχι μόνο για τις αποικίες τους από αρχαιοτάτων χρόνων – όπως των αρχαίων Φωκιανών που ίδρυσαν τη Μασσαλία και που το έμβλημα τους, ο πετεινός, είναι έμβλημα της Γαλλίας. Απόλαυση να διαβάζεις το βιβλίο του Δημήτρη Κυρτάτα «Κατακτώντας την αρχαιότητα», να θλίβεσαι με το «Η παρακμή του Μεσαιωνικού ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού» του Σπύρου Βρυώνη. και να «εξοργίζεσαι» με το «Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια» του αείμνηστου Κυριάκου Σιμόπουλου μαθαίνοντας πώς «Από τους Ρωμαίους ως την ΕΟΚ, η Ελλάδα πάντοτε ολομόναχη σ΄ έναν εχθρικό κόσμο» ή ο «Φιλελληνισμός (υπήρξε) το μέγα ψεύδος», ότι η «Προστασία και ξενοδουλεία: ένα διαχρονικό σύνδρομο», «Για κακουργίες των Μεγάλων Δυνάμεων εναντίον του Ελληνικού Έθνους» και για τις «Επεμβάσεις και εξάρτηση: τα αίτια της παρακμής και τα μυθεύματα της Ελληνικής Ιστορίας». Είναι τέσσερα βιβλία που μού ‘ρθαν έτσι πρόχειρα στο μυαλό. Που θα ήταν καλό, μαζί κι άλλα πολλά και σχετικά θα έπρεπε να διαβάζουμε όλοι, να γίνονται μάθημα στα σχολειά μας και προπαντός να γνωρίζουν οι πολιτικοί «ηγέτες» μας όταν καμώνονται ότι προσπαθούν να λύσουν εθνικά προβλήματα (θα χρειαζόντουσαν και ιστορία του Μακεδονικού, του Κυπριακού κλπ κλπ. Ο Λακάν, ο Φουκώ κι ο Αλτουσέρ δεν φτάνουν). 

Η σημερινή ημέρα – επέτειος μιας μεγάλης, κορυφαίας εθνικής συμφοράς – πρέπει να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για έναν εθνικό αναστοχασμό. Πρέπει πρώτα από όλα να γίνει συνείδηση – κι αυτό μόνο μελετώντας την ιστορία να το βεβαιώσουμε – ότι την σημερινή ύπαρξη μας, σ ‘ αυτή τη νοτιοανατολική γωνία της Ευρώπης, την χρωστάμε στους αγώνες που έδωσαν οι Έλληνες, όπου υπήρχαν, υπερασπιζόμενοι τον πολιτισμό τους, την γλώσσα τους, το πιστεύω τους πολλές φορές ενάντια όχι μόνο στους επίβουλους εχθρούς τους αλλά και στην δειλή, δουλοπρεπή , αντιλαϊκή και αντεθνική κοινωνική-πολιτική και ιδεολογική ηγεσία τους. 

Όπου και αν πάμε η Πόλη θα είναι πάντα δίπλα μας, Σκιά μας. Στην Αγιά Σοφιά θα στρέφουμε πάντα το βλέμμα και την σκέψη μας – θεοσεβούμενοι και μη – την έχουμε πάντα στην καρδιά μας.

Τούρκος δημοσιογράφος για την Άλωση το 1453: «Αυτά τα μέρη δεν ήταν δικά μας, ήρθαμε μετά και τα πήραμε με τη βία»

Σε ένα εντυπωσιακά ειλικρινές άρθρο, που δημοσιεύθηκε στην έγκυρη εφημερίδα SABAH το 2009, από τον Engin Ardiη, γνωστό συγγραφέα και δημοσιογράφο στην Τουρκία στηλιτεύεται ο τουρκικός τρόπος εορτασμού της πτώσης της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου. 

Στο εν λόγω άρθρο ο συγγραφέας παρουσιάζει µια σειρά από αλήθειες για τις οποίες το Κεµαλικό καθεστώς εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να καταπνίξει. Αξίζει να παρατεθεί μεταφρασμένο το πλήρες κείμενο, από τη συγκεκριμένη διεύθυνση της τουρκικής εφημερίδας Sabah το οποίο έχει ως εξής: 

Διαβάστε το άρθρο: 

«Αν οργανωνόταν στην Αθήνα συνέδριο με θέμα :

«Θα πάρουμε πίσω την Πόλη»…

Αν έφτιαχναν μακέτα με τα τείχη της πόλης και τους στρατιώτες με τις πανοπλίες τους να επιτίθενται στην Πόλη… (όπως εμείς στην Τουρκία κάνουμε κάθε χρόνο !)

Αν ένας τύπος ντυμένος όπως ο περίφημος Ελληνας νικηφόρος και σχεδόν μυθικός Διγενής Ακρίτας έπιανε τον δικό μας Ουλουμπατλί Χασάν και τον γκρέμιζε κάτω…

Αν ξαφνικά έμπαινε στην πόλη κάποιος ντυμένος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος πάνω σε ένα λευκό άλογο και δίπλα του άλλος ως Λουκάς Νοταράς, ως Γεώργιος Φραντζής κι έμπαιναν ως αντιπρόσωποι της πόλης… (όπως εμείς στην Τουρκία κάνουμε κάθε χρόνο !)

Αν έφτιαχναν μια χάρτινη Αγία Σοφία που δεν είχε μιναρέδες αλλά Σταυρό…

Αν έκαιγαν λιβάνι και έλεγαν ύμνους, θα μας άρεσε;

Δεν θα μας άρεσε, θα ξεσηκώναμε τον κόσμο, μέχρι που θα καλούσαμε πίσω τον πρέσβη μας από την Ελλάδα. Τότε, γιατί το κάνετε εσείς αυτό, κάθε χρόνο; Πέρασαν 556 χρόνια και γιορτάζετε (την Άλωση) σαν να ήταν χθες; Γιατί κάθε χρόνο τέτοια εποχή, (μ΄ αυτές τις γιορτές πού κάνετε) διακηρύσσετε σε όλο τον κόσμο ότι:

«Αυτά τα μέρη δεν ήταν δικά μας, ήρθαμε εκ των υστέρων και τα πήραμε με τη βία».

Για ποιο λόγο άραγε φέρνετε στη μνήμη μια υπόθεση 6 αιώνων; Μήπως στο υποσυνείδητό σας υπάρχει ο φόβος ότι η Πόλη κάποια μέρα θα δοθεί πίσω;

Μην φοβάστε, δεν υπάρχει αυτό που λένε μερικοί ηλίθιοι της Εργκενεκόν περί όρων του 1919.

Μη φοβάστε, τα 9 εκατομμύρια Ελλήνων δεν μπορούν να πάρουν την πόλη των 12 εκατομμυρίων, και αν ακόμα την πάρουν δεν μπορούν να την κατοικήσουν.

Κι οι δικοί μας που γιορτάζουν την Άλωση είναι μια χούφτα φανατικοί μόνο που η φωνή τους ακούγεται δύσκολα.

Ρε σεις, αν μας πούνε ότι λεηλατούσαμε την Πόλη τρεις μέρες και τρεις νύχτες συνεχώς τι θα απαντήσουμε; Θα υπερασπιστούμε τον εαυτό μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή θα αφήσουμε το θέμα στους ιστορικούς;

Αντί να περηφανευόμαστε με τις πόλεις που κατακτήσαμε, ας περηφανευτούμε με αυτές που ιδρύσαμε, αν υπάρχουν. Αλλά δεν υπάρχουν. Ολη η Ανατολή είναι περιοχή με τη βία κατακτημένη…