Ο Πωλ Βεν για τον Μέγα Κωνσταντίνο

από

 Δημήτρης Γ. Ιωάννου

 

Ο Μέγας Κωνσταντίνος είναι μια από τις πιο παρεξηγημένες και αμφισβητούμενες μορφές της παγκόσμιας Ιστορίας. Οι ιστορικοί, προπάντων οι ξένοι, είναι προκατειλημμένοι εναντίον του. Για αυτό και είναι μια ευχάριστη έκπληξη να βλέπει κανείς να δικαιώνεται το έργο του, και μάλιστα από έναν κορυφαίο ιστορικό της ύστερης αρχαιότητας, τον Πωλ Βεν (Paul Veyne). Αναφέρομαι στο βιβλίο του τελευταίου, «Όταν ο κόσμος μας έγινε χριστιανικός» (Εστία, β έκδοση 2019), το οποίο επικεντρώνεται ακριβώς στη μορφή του Μεγάλου Κωνσταντίνου. 

Ο Πωλ Βεν ξεκινά θυμίζοντάς μας ότι το έτος 312 έγινε κάτι απροσδόκητο, η μεταστροφή του Κωνσταντίνου, που ήταν το αποτέλεσμα ενός οράματος με το χριστόγραμμα («Εν τούτω νίκα»). Ο Κωνσταντίνος είδε το εν λόγω όραμα λίγο πριν την μάχη στην Μουλβία Γέφυρα, όπου θα αντιμετώπισε στρατιωτικά τον Μαξέντιο. Τι είδους άνθρωπος ήταν λοιπόν ο Κωνσταντίνος και είχε αυτή την μεταστροφή; Μερικοί λένε ότι ασπάστηκε τη νέα θρησκεία από υπολογισμό, άλλοι ότι ήταν προληπτικός, αλλά ο Βεν διαφωνεί. «Κατά τη γνώμη μου, γράφει, ήταν ένας άνδρας με όραμα. Η μεταστροφή του του επέτρεπε να συμμετάσχει σε μια υπερφυσική εποποιία… να αναλάβει την καθοδήγηση της Αυτοκρατορίας και να διασφαλίσει έτσι τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Αισθανόταν ότι, για τη σωτηρία αυτή, η βασιλεία του … είχε να διαδραματίσει τεράστιο ρόλο» (σ. 12). Επιπλέον, ο Κωνσταντίνος ήταν ένας άνθρωπος ειλικρινής: πράγματι θεωρούσε ότι «ήταν εκλεκτός, ότι ήταν προορισμένος από τη θεία βούληση να παίξει έναν προνοιακό ρόλο στη χιλιαστική οικονομία της Σωτηρίας» (σ. 13). Ήταν ένας ευφάνταστος ηγεμόνας, «μεγαλομανής» (ο όρος εδώ σημαίνει ότι συνελάβε ένα άκρως τολμηρό σχέδιο), «άνθρωπος της δράσης, γεμάτος σύνεση όσο και γεμάτος ενέργεια». Την 28η Οκτωβριου του 312 «ο Θεός τον οδήγησε στην περίφημη νίκη της Μουλβίας Γέφυρας. Ο Μαξέντιος συντρίφθηκε και σκοτώθηκε από τα στρατεύματα του Κωνσταντίνου, που διαφήμιζαν την προσωπική θρησκεία του αρχηγού τους, του οποίου ήταν όργανα: οι ασπίδες τους έφεραν … το λεγόμενο χριστόγραμμα» (σ. 14-5). Η νίκη, για τον Κωνσταντίνο είχε επιτευχθεί χάρη στον Θεό των Χριστιανών. Και ο Θεός αυτός, πράγμα που ο Κωνσταντίνος καταλάβαινε καλά, σύναπτε με τα πλάσματά του «μια σχέση μόνιμη, αμοιβαία και προσωπική», αντίθετα από τους θεούς του παγανισμού, «που ζούσαν για τον εαυτό τους» (σ. 18), που είχαν με τους πιστούς τους σχέσεις συμβατικές και περιστασιακές.

Είναι πολύ βασικό να καταλάβουμε, ειδικά σε μια εποχή όπου η κάθε λογής ετερόδοξη προπαγάνδα συκοφαντεί τις μεγάλες χριστιανικές μορφές, ότι ο Κωνσταντίνος κάθε άλλο παρά ήθελε να επιβάλει την νέα θρησκεία με τη βία στους υπηκόους του. Αποκαλούσε ρητά τον παγανισμό «δεισιδαιμονία», ωστόσο ο τελευταίος απολάμβανε πλήρη ανεκτικότητα από την πλευρά του. Είναι αλήθεια παράλληλα ότι οι μεγάλες αποφάσεις που πήρε ο Κωνσταντίνος μετά τον 312 «αποσκοπούν να προετοιμάσουν ένα χριστιανικό μέλλον για τον ρωμαϊκό κόσμο».

Στήβεν Ράνσιμαν: H Ελλάδα και η Δ’ Σταυροφορία

στο Στήβεν Ράνσιμαν: H Ελλάδα και η Δ’ Σταυροφτου Στήβεν Ράνσιμαν. Από το The New Griffon, Περιοδική Έκδοση της Γενναδίου Βιβλιοθήκης. Πηγή

ΑΡΔΗΝ

[Περίληψη της διάλεξης που δόθηκε στη Μονεμβασία στις 31 Ιουλίου 1982, την οποία ο συγγραφέας είχε την πρόθεση να επεξεργαστεί για τη δημοσίευση. Το κείμενο της περίληψης μοιράσθηκε στο ακροατήριο της 31ης Ιουλίου 1982.]

Μετάφραση-Περίληψη: Αλ. Γ. Καλλιγάς.

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ακόμη καταλήξει σε τελικό συμπέρασμα για τους λόγους για τους οποίους άλλαξε πορεία η Δ’ Σταυροφορία. Άλλοι θεωρούν, δηλαδή, ότι η αλλαγή πορείας της Σταυροφορίας και η εγκατάσταση στην Κωνσταντινούπολη της Λατινικής Αυτοκρατορίας ήταν ένα σχέδιο προετοιμασμένο από τη Βενετία και ίσως από μερικούς αρχηγούς των Σταυροφόρων, ενώ άλλοι το αποδίδουν σε λάθος της τύχης. Ίσως το ασφαλέστερο θα ήταν να πει κανείς ότι οι Ενετοί και οι Σταυροφόροι ευνοούσαν την εγκατάσταση στην Κωνσταντινούπολη φιλικής προς αυτούς κυβερνήσεως και εν συνεχεία μια σειρά απρόβλεπτα γεγονότα, για τα οποία ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η ανικανότητα της οικογένειας των Αγγέλων, οδήγησαν στην τραγωδία της Άλωσης της Πόλης και του διαμελισμού της Αυτοκρατορίας.

Η Δ’ Σταυροφορία σημειώνει μια καμπή στην ιστορία του Βυζαντίου, που ως τότε υπήρξε το προπύργιο του Χριστιανισμού εναντίον του Ισλάμ. Από την περίοδο αυτή όμως, που οι Τούρκοι άρχισαν να προωθούνται στη Μικρά Ασία, οι Βυζαντινοί δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τον από την Ανατολή κίνδυνο, παρ’ όλο που θα μπορούσαν να είχαν εκμεταλλευτεί τις επιδρομές των Μογγόλων εναντίον των Τούρκων,για να τους εξουθενώσουν. Αλλά το Βυζάντιο είχε καταλήξει πια ένα μικρό κράτος στην Ανατολική Ευρώπη, ανάμεσα σε άλλα, ισχυρότερα, κράτη.

Η Δ’ Σταυροφορία όμως αποτελεί καμπή και στην ιστορία των Σταυροφοριών, που ως τότε κατευθύνονταν εναντίον των Μουσουλμάνων και γίνονταν σε συνεργασία με τους Βυζαντινούς, τους οποίους όμως οι Δυτικοί δεν θεωρούσαν σίγουρους συμμάχους: αισθάνονταν απέχθεια καί αντιζηλία γι’ αυτούς, στα μάτια τους ήταν σχισματικοί, επειδή η Εκκλησία τους δεν υποτάσσονταν στην παπική εξουσία. Γι’ αυτό θεωρούσαν ότι έπρεπε εκείνοι να αναλάβουν την εξουσία στο Βυζάντιο. Αλλά παρά τις προσπάθειες των Δυτικών να δικαιώσουν ηθικά το αποτέλεσμα της Δ’ Σταυροφορίας, υπήρξε ένα τρομερό λάθος και πολιτικό και στρατηγικό. Οι τελευταίες δεκαετίες του 12ου αιώνα είναι μία περίοδος αδυναμίας για το κουρασμένο, από τα φιλόδοξα σχέδια του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού, Βυζάντιο. Έτσι οι Τούρκοι μπόρεσαν να εγκατασταθούν στη Μικρά Ασία και οι Σταυροφόροι δεν μπορούσαν πια να κατευθύνονται προς τη Συρία δια ξηράς.

Ένα πιο σοβαρό αποτέλεσμα της Δ’ Σταυροφορίας ήταν ότι θεωρήθηκε ιερό καθήκον των Δυτικών να κρατήσουν την Ανατολική Εκκλησία υπό τον έλεγχο της Ρώμης καί να πολεμούν, επομένως, εναντίον των σχισματικών Ελλήνων. Έτσι, αντί να πολεμούν στην Παλαιστίνη, διάφοροι φιλόδοξοι ιππότες μπορούσαν να πολεμούν σε πολύ πιο ευχάριστο περιβάλλον, στην Ελλάδα, εγκαθιστώντας εκεί ηγεμονίες. Και το πιο τρανό παράδειγμα της περίπτωσης αυτής είναι του Γοδεφρείδου Βιλλαρδουίνου, που εγκαταστάθηκε στην Πελοπόννησο και έγινε Πρίγκιπας της Αχαΐας.

Μια σταγόνα ιστορίας στο παλιό κέντρο της Αθήνας

Μια σταγόνα ιστορίας στο κέντρο της Αθήνας

200 χρόνια μετά την Επανάσταση του ’21, ένα «οικόπεδο» θυμάται…

Του Νικόλα Δημητριάδη

ιστορικού, σκιτσογράφου, υποψήφιου δημ. Συμβούλου με τον συνδυασμό του Γ. Καραμπελιά «Αθήνα για την Ελλάδα»

Βγαίνοντας από τον σταθμό του μετρό στο Μοναστηράκι, στην οδό Άρεως, αντικρύζουμε το τζαμί του Τζισταράκη και μια αρχαίεα κιονοστοιχεία. Πρόκειται για τη βιβλιοθήκη του Αδριανού, που δώρισε στην αρχαία Αθήνα ο Ρωμαίος αυτός αυτοκράτορας, σε εκείνη τη μακρινή εποχή που οι τότε «Μεγάλες Δυνάμεις», από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέχρι το Βασίλειο της Περγάμου, διαγωνίζοντας για το ποια θα προικίσει την Αθήνα με τα λαμπρότερα κτήρια.

Τον 3ο αιώνα μ.Χ., με τις επιδρομές των Ερούλων (ενός βαρβαρικού γερμανικού φύλου), η Αθήνα καταστρέφεται. Η βιβλιοθήκη ενσωματώνεται στα τείχη της πόλης και το προαύλιό της υποδέχεται τις λειτουργίες της αρχαίας Αγοράς που είχε ερειπωθεί. Το πολεοδομικό αυτό τετράγωνο, ανάμεσα στις σημερινές οδούς Άρεως και Αιόλου, όπως το οριοθετούσαν τα ερείπια της βιβλιοθήκης, αποτέλεσε στη συνέχεια το κέντρο της πόλης για τα επόμενα… 1600 περίπου χρόνια, τόσο στα βυζαντινά χρόνια όσο και στην Τουρκοκρατία.

Απ'το Βυζάντιο ως την Επανάσταση του 1821

ΠΗΓΗ: https://www.youtube.com/watch?v=6aM5Zh1ELfw
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ο Δόγης Δάνδολος που έστρεψε τη Δ’ Σταυροφορία εναντίον της Κωνσταντινούπολης, την οποία άλωσε το 1204. Οι Βυζαντινοί θησαυροί κοσμούν ακόμη τα μουσεία της Ιταλίας.

Το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης μας, Αναστάσιος-Σπυρίδων Μαλεσιάδας 

Στις 12 Απριλίου του 1204 οι Σταυροφόροι, στο πλαίσιο της επονομαζόμενης Δ’ Σταυροφορίας, καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη και την λεηλατούν αγρίως, καταλύοντας προσωρινά την Βυζαντινή αυτοκρατορία. Όμως, ήταν από την αρχή η Σταυροφορία αυτοσκοπός της Μεσαιωνικής Δύσης; Πού «λοξοδρόμησε» η θρησκευτική φύση της Σταυροφορίας και ποια η ευθύνη […]

Διαβάστε Περισσότερα: ΕΔΩ

Μνήμες της Άλωσης

Θεόφιλου,«Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται Ατρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29» (1928, τοιχογραφία αποτοιχισμένη από το σπίτι-καφενείο Γ. Αντίκα στη Σκόπελο Γέρας Μυτιλήνης, 141×179 εκ.

Μνήμες Άλωσης 

Του Γιώργου Καραμπελιά από το βιβλίο του, 1204, η Διαμόρφωση του Νεώτερου Ελληνισμού, Εναλλακτικές Εκδόσεις σσ. 383 – 391.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης προκάλεσε τόσο βαθιά εντύπωση στους Έλληνες, από τον Πόντο και την Παλαιστίνη έως τη Νότια Ιταλία, ώστε αναρίθμητοι θρήνοι, δημοτικοί ή λογιότεροι, πλάστηκαν ή γράφτηκαν γι’ αυτό το σχεδόν απίστευτο κοσμοϊστορικό γεγονός. Παρ’ ότι η Βασιλεύουσα ήταν πια σκιά του εαυτού της, ερημωμένη και ερειπωμένη, μια νησίδα στην οθωμανική θάλασσα, εντούτοις η ύπαρξή της σηματοδοτούσε ακόμα την ύπαρξη του βυζαντινού ελληνισμού[1]. Γι’ αυτό και το τέλος της άργησε να γίνει πιστευτό από τους ραγιάδες και βιώθηκε ως μια ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Ταυτόχρονα όμως, υπογραμμίζει ο Νικόλαος Πολίτης, η Άλωση λειτούργησε λυτρωτικά, απελευθέρωσε τους Έλληνες από τις φρούδες ελπίδες της ανάστασης ενός σεσηπότος οργανισμού και από την κατάθλιψη που τους βάραινε μπρος στο αναπόφευκτο τέλος:

Προ ταύτης μεν [δηλ. της αλώσεως] τα περί του μέλλοντος μαντεύματα ήσαν απαίσια και προανήγγελλον όλεθρον και καταστροφάς, μετά δε την άλωσιν αντίθετα όλως διεδίδοντο, μαρτυρούντα μεταβολήν του φρονήματος του έθνους. Από πολλού μεν χρόνου προ της αλώσεως της πρωτευούσης του κράτους ανεφέροντο χρησμοί περί της επικειμένης καταστροφής, ευθύς δ’ όμως μετά την άλωσιν εγεννήθησαν αίσιαι περί της μελλούσης τύχης του έθνους ελπίδες, και ερριζώθη η πεποίθησις παρά τω ελληνικώ λαώ ότι αφεύκτως διά της σπάθης θ’ ανακτήσει την διά της σπάθης αρπασθείσαν υπό των εχθρών πατρικήν κληρονομίαν[2].

Ο Γεώργιος Ζώρας, στη Βυζαντινήν Ποίησιν, καταγράφοντας τους «θρήνους» της Άλωσης, εμφαίνει τη διαφοροποίηση ανάμεσα σε όσους γράφτηκαν αμέσως μετά την Άλωση και τους μεταγενέστερους, αφού είχε μεσολαβήσει η σκληρή δοκιμασία της σκλαβιάς. Ο άγνωστος συγγραφέας στην «Ἅλωσι Κωνσταντινουπόλεως», από τους 1045 στίχους –που άλλοτε αποδίδονταν στον Εμμανουήλ Γεωργιλά– επικρίνει τους Βυζαντινούς, διότι «τρία πράγματα ἐχάλασαν τὴν Ῥωμανίαν ὅλην:/ὁ φθόνος, ἡ φιλαργυρία καὶ ἡ κενὴ ἐλπίδα», καθώς και τους Δυτικούς για την αδιαφορία τους:

Ο Ιερώνυμος Μπος και η τέχνη της θανάσιμης αγωνίας του φεουδαλισμού

του Allan Woods

(Μετάφραση: Κώστας Θεριανός)

Ο Ιερώνυμος Μπος είναι ένας από τους πιο γνωστούς και γνήσιους ζωγράφους όλων των εποχών. Τα έργα του, παρά το ότι έχουν δημιουργηθεί πεντακόσια χρόνια πριν, φαίνονται σύγχρονα και μοιάζουν σουρεαλιστικά. Είναι η τέχνη ενός κόσμου που βρίσκεται σε αναταραχή, σπαρασσόμενος από αντιφατικές τάσεις – ένας κόσμος όπου το φως της λογικής έχει σβήσει και τα ζωώδη ένστικτα κυριαρχούν, ένας κόσμος τρομοκρατίας και βίας, ένας ζωντανός εφιάλτης. Κοντολογίς, ένας κόσμος όπως ο σύγχρονος.

Ο Άλλαν Γουντς προσεγγίζει το έργο του Μπος μέσα από τον ιστορικό υλισμό. 

Μπος, Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου  

Ελάχιστα πράγματα μας είναι γνωστά από την ζωή του ανθρώπου που έμεινε γνωστός με το όνομα Ιερώνυμος Μπος. Ακόμη και το όνομα δεν είναι δικό του, αλλά είναι το ψευδώνυμο με το οποίο υπέγραφε τα έργα του. Το πραγματικό του όνομα ήταν Jeroen Anthoniszoon van Aken και είχε γεννηθεί γύρω στο 1450 στην εμπορική Φλαμανδική πόλη Χερτόχενμπος, κοντά στα γερμανικά σύνορα. Ήταν μια ευημερούσα πόλη με 25.000 περίπου κατοίκους. Η υφαντουργία ήταν η σπουδαιότερη βιομηχανική δραστηριότητα της πόλης. Όμως, υπήρχε αρκετά αναπτυγμένη βιοτεχνία μουσικών οργάνων, κατασκευής καμπανών, μαχαιριών, κ.λπ. Το 90% του πληθυσμού ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης.   

Ο Μπος έζησε σε μια περίοδο που ο Χουιζίνγκα έχει αποκαλέσει δύση του Μεσαίωνα. Η περίοδος αυτή συνέπιπτε με την απαρχή της πολιτιστικής αφύπνισης που χαρακτηρίζουμε ως Αναγέννηση. Η έρευνα και οι επιστημονικές ανακαλύψεις ευδοκίμησαν σε μια ατμόσφαιρα διανοητικής περιέργειας. Κάτω από την επιφανειακή θρησκευτική τελετουργία με τις πομπές, τα προσκυνήματα και την ευλάβεια, οι άνθρωποι γίνονταν όλο και πιο δύσπιστοι προς την Εκκλησία και είχαν αμφιβολίες σχετικά με την θεοκρατική τάξη των πραγμάτων. Η εφεύρεση της τυπογραφίας βοήθησε στην άνοδο του μορφωτικού επιπέδου περισσότερων ανθρώπων. 

Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com

Η πρώτη Άλωση της Πόλης από τούς Φράγκους πριν 800 χρόνια

Η πρώτη Άλωση της Πόλης

από τούς Φράγκους πριν 800 χρόνια
Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Μεταλληνού

Καθηγητού Πανεπιστημίου

          ΑΝη 29η Μαΐου είναι ημέρα πένθους για τον Ελληνισμό, διότι φέρνει στη μνήμη μας την Άλωση της Πόλης από τούς Οθωμανούς το 1453, άλλο τόσο αποφράς είναι για το Γένος μας και η 13η Απριλίου, διότι κατ' αυτήν έπεσε η Πόλη το 1204 στους Φράγκους. Το δεύτερο γεγονός δεν υστερεί καθόλου σε σημασία και συνέπειες έναντι τού πρώτου. Αυτή είναι σήμερα η κοινή διαπίστωση της ιστορικής έρευνας. Από το 1204, η Πόλη, και σύνολη η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, δεν μπόρεσε να ξαναβρεί την πρώτη της δύναμη. Το φραγκικό χτύπημα εναντίον της ήταν τόσο δυνατό, πού έκτοτε η Κωνσταντινούπολη ήταν«μια πόλη καταδικασμένη να χαθεί»(Ελ. Αρβελέρ).

Αξίζει, συνεπώς, μια θεώρηση τού γεγονότος αυτού, έστω και στα περιορισμένα όρια ενός άρθρου.

ΣΤΙΣ 13 Απριλίου 1204, έπειτα από μια πεισματική και μακρόχρονη πολιορκία, κατελάμβαναν οι Φραγκολατίνοι Σταυροφόροι την Κωνσταντινούπολη. Η χριστιανική Αυτοκρατορία της Ρωμανίας/Βυζαντίου έσβηνε κάτω από το θανάσιμο πλήγμα της φραγκικής Δύσεως. Το γεγονός αυτό ήταν σημαντικότατο σε δύο κατευθύνσεις

α)εσωτερικά, διότι σφράγισε καθοριστικά την περαιτέρω πορεία της Αυτοκρατορίας και
β)εξωτερικά, διότι καθόρισε επίσης τελεσίδικα τις σχέσεις με τη Δύση, αλλά και με την ανερχόμενη δύναμη των Οθωμανών.

Η τραγική ιστορική επιλογή τού Ρωμαίικου, πού εκφράζεται με τον γνωστό εκείνο λόγο«κρειττότερον (..) φακιόλιον (..) Τούρκων ή καλύπτρα λατινική», υποστασιώνεται στα 1204, όταν πλέοναποκαλύπτονται αδιάστατα οι διαθέσεις της Φραγκιάςέναντι της Ρωμαίικης Ανατολής.

Από το1095αρχίζουν οι Σταυροφορίες, εκστρατείες δηλαδή τού χριστιανικού κόσμου της Ευρώπης, με σκοπό, κατά τις επιφανειακές διακηρύξεις, την απελευθέρωση και υπεράσπιση των Αγίων Τόπων.

Π. Ήφαιστος, η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης. Μια αξιοπρόσεκτη ρωσική ταινία.

ΕΝΑ ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΟ ΡΩΣΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΗΝ ΑΚΜΗ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΗΛΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ.

Η Άλωση της Βασιλεύουσας Πόλης είναι ένα πολλαπλά σημαντικό γεγονός. Κατά την εκτίμηση πολλών το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός.

Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΡΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟ-ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ.

O π. Ιωάννης Ρωμανίδης ως ιστορικός

Στην εποχή τού Μνημονίου, καθώς οι λαοί τής Ευρώπης απομακρύνονται ολοένα ο ένας από τον άλλο και αλληλοβρίζονται εκτοξεύοντας ρατσιστικά σλόγκαν, τα λόγια τού Ρωμανίδη ακούγονται, για άλλη μια φορά, προφητικά…

O π. Ιωάννης Ρωμανίδης ως ιστορικός 

του Αναστασίου Φιλιππίδη, Bachelor of Arts, Yale University,

ΗΠΑ - Master of Arts, Georgetown University

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Η τεράστια συνεισφορά τού π. Ιωάννη Ρωμανίδη στη θεολογία βασίστηκε στη στέρεη εμπειρική, βιωματική γνώση πού απέκτησε από το οικογενειακό του περιβάλλον, ιδιαίτερα τη μητέρα του Ευλαμπία. Παρομοίως, η συνεισφορά του στην ιστορική επιστήμη βασίστηκε επίσης σε βιωματικές εμπειρίες πού είχε, οι οποίες τον οδήγησαν σε πρωτότυπες σκέψεις και σε ρηξικέλευθα συμπεράσματα, μετά, βεβαίως, από εξαντλητική έρευνα.

Ο ίδιος ξεκινά το πρώτο του ιστορικό βιβλίο, τη «Ρωμηοσύνη» (1975) με την αφήγηση ενός περιστατικού πού έζησε το 1951, νεαρός εφημέριος στην Αμερική. Ειδοποιήθηκε να μεταβεί σε σπίτι ασθενούς, κτύπησε όμως λάθος πόρτα και γνώρισε εκεί έναν Έλληνα. Ταυτόχρονα εμφανίστηκε στο σαλόνι ο αδερφός αυτού τού Έλληνα, τόν οποίον όμως ο Ρωμανίδης γνώριζε ως αρχηγό των Αλβανών τής πόλης! Ούτε τά δυο αδέρφια ούτε ο Ρωμανίδης μπορούσαν τότε νά εξηγήσουν το παράδοξο. Τό κλειδί γιά τήν ερμηνεία βρίσκεται στίς σελίδες πού ακολουθούν στό βιβλίο «Ρωμηοσύνη».

Επίσης, ασφαλώς δέν είναι τυχαίο ότι η «Ρωμηοσύνη» γράφηκε μετά από τή γνωριμία τού Ρωμανίδη μέ τό Λίβανο καί τή Συρία, στή Θεολογική Σχολή τού Μπελεμόντ. Εκεί συνειδητοποίησε ότι χιλιάδες πιστοί πού ανήκουν στό Πατριαρχείο Αντιοχείας αυτοπροσδιορίζονταν ως «Ρωμηοί Ορθόδοξοι», χωρίς νά είναι Έλληνες, ούτε κάν Ελληνόφωνοι. Τό παράδοξο βρήκε καί αυτό τή λύση του στό βιβλίο «Ρωμηοσύνη».

Περί Ρωμανίας και Φραγκίας. Η σημερινή μας κρίση υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης σύγκρουσης των δύο κόσμων

Μικρό ιστορικό σχόλιο 

Ιωάννης Κ. Νεονάκης MD, MSc, PhD. 

Καθώς ο λαός μας βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής, πιστεύω ότι είναι πλέον επείγουσα και sine qua non συνθήκη επιβίωσης για μάς, να αναστοχαστούμε την ιστορία μας, να την προσεγγίσομε με κριτικό βλέμμα και εξ αυτού να καταλάβομε ακριβώς που βρισκόμαστε και πάνω από όλα ποίοι είμαστε εμείς, αλλά και ποιοι είναι οι άλλοι με τους οποίους σχετιζόμαστε και από τους οποίους δυστυχώς εξαρτάται πλέον η ζωή μας. Βασική προϋπόθεση στην προσέγγισή μας αυτή θα πρέπει να είναι ο προσδιορισμός του διπόλου Ρωμανίας - Φραγκίας. Είμαι σίγουρος ότι εάν ερωτηθούν εκατό νεοέλληνες για το τι είναι η Ρωμανία η συντριπτική τους πλειοψηφία είτε θα δηλώσει πλήρη άγνοια, είτε θα αναφερθεί λανθασμένα στο σύγχρονο κράτος της Ρουμανίας. Όλοι έχομε ακούσει και θεωρούμε ότι είμαστε απόγονοι και συνεχιστές του «Βυζαντίου» ή όπως λέμε της «Βυζαντινής Αυτοκρατορίας», όμως λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι το πραγματικό όνομα του κράτους μας ήταν Ρωμανία και οι πρόγονοί μας αποκαλούνταν Ρωμηοί και ποτέ «Βυζαντινοί».

Σωτήρη Δημόπουλου: Παναγιώτης Κανελλόπουλος: Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και Βυζάντιο

Παναγιώτης Κανελλόπουλος:

Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και Βυζάντιο

«Και του γένους εσμέν και της γλώττης αυτοίς (τοις Έλλησι)

κοινωνοί και διάδοχοι»[1]

Θεόδωρος Μετοχίτης

«Ecce, Grecia nostro exsilio transvolavit Alpes»[2]

Ιωάννης Αργυρόπουλος

Με τη συγγραφή της «Ιστορίας του Ευρωπαϊκού Πνεύματος» ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος κατήγαγε, αναμφίβολα, έναν άθλο. Η ολοκλήρωση ενός ψηφιδωτού μνημειακών διαστάσεων, αποτελούμενου από χιλιάδες ψηφίδες πνευματικής δημιουργίας αιώνων, γερά αρμοσμένες στο ιστορικό τους πλαίσιο, συνιστά έργο απαράμιλλο και θαυμαστό. Η βαθιά και εμπεριστατωμένη μελέτη όλων των εκφάνσεων του ευρωπαϊκού πνευματικού πολιτισμού επέτρεψε στο συγγραφέα, προς όφελος και απόλαυση του αναγνώστη, να κινείται με παροιμιώδη άνεση στο χώρο και στο χρόνο. Κάθε αναφορά και κρίση του διέπεται από εκπληκτική ικανότητα αντίληψης της πνευματικότητας που φέρουν και εκδηλώνουν τα έργα του ανθρώπινου πολιτισμού. Και ως συνεπής ακόλουθος ενός υψηλού ιδεαλισμού, τα τοποθετεί, με το μέγιστο σεβασμό, σε μια ιδεατή πνευματική κλίμακα.