Οι κοινωνικές επιπτώσεις από τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού και ιδίως του «VIP τουρισμού» – Το παράδειγμα της Νάξου

Και σαν συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για τη "ζωή" των συναδέλφων στην τουριστική Ελλάδα μου εστάλη το αποκαλυπτικό κείμενο του συναδέλφου και φίλου με καταγωγή από τη Νάξο για τις συνέπειες της "μονοκαλλιέργειας" του τουρισμού

Φαίνεται ότι εκτός το ουκρανικό και τα φιλοδωρήματα του πρωθυπουργού υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα που αν δεν μας απασχολήσουν θα μετατρέψουν ολόκληρες περιοχές στη χώρα μας σε αφιλόξενες, μετανεωτερικές, δυτικές αποικίες VIP τουριστών...

ΓΕΡΟΜΟΡΙΑΣ

Οι κοινωνικές επιπτώσεις από τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού και ιδίως του «VIP τουρισμού» – Το παράδειγμα της Νάξου

Το τελευταίο διάστημα, ιδίως μετά το πέρας της οξείας φάσης της πανδημίας του κορονοϊού, έχει δοθεί έμφαση στα νησιά μας στην ανάπτυξη του λεγόμενου «ποιοτικού τουρισμού», επί της ουσίας του «VIP τουρισμού», όπου γίνεται προσπάθεια προσέλκυσης επισκεπτών από το εξωτερικό υψηλής οικονομικής επιφάνειας και άρα υψηλής αγοραστικής δύναμης, έχοντας προφανώς ως πρότυπο το παράδειγμα της Μυκόνου. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται το μοντέλο της «τουριστικής μονοκαλλιέργειας», ενός παρασιτικού τύπου οικονομικού μοντέλου, βάσει του οποίου οι τοπικές οικονομίες εξαρτώνται σχεδόν απόλυτα από την εισροή εσόδων και κεφαλαίων κυρίως από το εξωτερικό, με τη δημιουργία σχέσεων εξάρτησης από ξένα οικονομικά (και πολιτικά) κέντρα, υπονομεύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο κάθε προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας βασισμένης πρωτίστως στον πρωτογενή τομέα. Αντί δηλαδή ο τουρισμός να λειτουργεί επικουρικά για την εθνική οικονομία και να βρίσκεται σε αρμονία με τις τοπικές κοινωνίες και το φυσικό περιβάλλον, τοπικές οικονομικές ολιγαρχίες, έχουν επιδοθεί σε ένα αέναο κυνήγι παρασιτικού υπερκέρδους, με αποκλειστικό γνώμονα την εξυπηρέτηση των άμεσων και εφήμερων ατομικών τους συμφερόντων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι πολιτικές αυτές για το κοινωνικό σύνολο.

Έτσι σήμερα βλέπουμε π.χ. στη Νάξο, ένα νησί γνωστό για το φυσικό του κάλλος, όχι μόνο για τις παραλίες του, αλλά και για το ορεινά χωριά του, και κυρίως για την πλούσια ιστορία του, τα μνημεία του και εν γένει για την πλούσια πολιτιστική του κληρονομιά, να έχει μπει σε τροχιά «μυκονοποίησης» και από μία «μικρή Κρήτη» τείνει να καταντήσει μία «μεγάλη Μύκονος».

Ιδίως το φετινό καλοκαίρι η διάχυτη αυτή αίσθηση έγινε ακόμα πιο έντονη, με τους νησιώτες, (στη μεγάλη τους πλειονότητα δεν βιοπορίζονται από τον τουρισμό), αλλά και τους απλούς επισκέπτες του νησιού, να διαπιστώνουν ότι η τσέπη τους αδειάζει πιο γρήγορα από κάθε άλλη φορά. Πέρα από τα πανάκριβα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, οι τιμές των καταλυμάτων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, καθιστώντας επί της ουσίας απαγορευτική την εκεί διαμονή Ελλήνων τουριστών προερχόμενων από τα λαϊκά στρώματα, ενώ και η εστίαση και οι λοιπές υπηρεσίες, έχουν πάρει επίσης την ανιούσα, απευθυνόμενες σχεδόν αποκλειστικά στα υψηλά βαλάντια, με παράλληλη την υποβάθμιση για εμάς της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι δε τιμές των προϊόντων στα σουπερμάρκετ είναι ιδιαίτερα υψηλές, σχεδόν απαγορευτικές για τον μέσο πολίτη. Πλέον εύπορα άτομα, κάθε ιδιαιτερότητας, αντικαθιστούν σιγά σιγά τα ζευγάρια και τις οικογένειες, που επισκέπτονταν (και επισκέπτονται) έως τώρα το νησί της Νάξου, ενώ οι Έλληνες τουρίστες σταδιακά μειώνονται, εκτοπιζόμενοι από τους Δυτικοευρωπαίους και τους Βορειοαμερικανούς τουρίστες.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται αργά αλλά σταθερά μία ζώνη απροσπέλαστη και απαγορευμένη εν τοις πράγμασι για τους Έλληνες, προφανώς τους μη προνομιούχους, στο πλαίσιο ενός κακώς νοούμενου «VIP τουρισμού», με τους ξενοδόχους να αποτελούν επί της ουσίας κράτος εν κράτει στο νησί. Οι ίδιοι π.χ. μπορούν να κατασπαταλούν ασύδοτα το πολύτιμο νερό του νησιού, στο όνομα της ανάπτυξης της κατ’ ευφημισμόν «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας μας, τη στιγμή που επιβάλλονται πρόστιμα σε όλους τους υπόλοιπους (και πολύ σωστά) για αλόγιστη χρήση νερού, μπορούν επίσης να σταθμεύουν προνομιακά τα αυτοκίνητα των επιχειρήσεών τους μέσα στο λιμάνι, κάτι που για εμάς τους υπόλοιπους απαγορεύεται, ενώ πανέμορφες παραλίες – «φιλέτα» του νησιού (π.χ. Άγιος Προκόπιος, Αγία Άννα, Πλάκα) έχουν εκχωρηθεί σε ιδιώτες, για να τοποθετήσουν ομπρέλες και ξαπλώστρες, αφήνοντας ελάχιστο χώρο για τους ιθαγενείς, τους μη προνομιούχους, την «πλέμπα», αν προτιμάτε. Έτσι, ο κάθε γηγενής, που θέλει να κάνει το μπάνιο του στην αγαπημένη του παραλία, στον ίδιο τον τόπο του, υπό φυσιολογικές συνθήκες, όπως έκανε επί τόσα χρόνια, είναι πλέον υποχρεωμένος να βάζει βαθιά το χέρι του στην τσέπη, πληρώνοντας τη βουτιά του τουλάχιστον 50 ευρώ. Οι δε «πληβείοι», οι μη κατέχοντες, συνωστίζονται σε βραχώδεις και επικίνδυνες παραλίες, αφού οι ιδιώτες επιχειρηματίες έχουν επιλέξει για τον εαυτό τους και έχουν καρπωθεί τα γεμάτα αμμουδιά «φιλέτα» των παραλιών προς εκμετάλλευση.

Δυτικά αρνητικά στερεότυπα για τους Έλληνες

Η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης. Οι Βενετοί χρησιμοποίησαν τα κατάρτια των πλοίων τους ως γέφυρα για να μπορέσει να μπει ο στρατός στην Πόλη πηδώντας πάνω από τα τείχη (E. Hallam, ed., Chronicles of the Crusades, 218-19)

του Θανάση Δ. Κωτσάκη*, Ιστορικού από το νέο Λόγιο Ερμή τ. 4 

Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση ο ελληνικός κόσμος ήλθε ουσιαστικά για πρώτη  φορά σε στενή επαφή με τον λατινικό, σε μια συνύπαρξη με πολλαπλές παραμέτρους. Πέρα όμως από την πολιτισμική ώσμωση μεταξύ των δύο πλευρών (αφενός τις επιδράσεις του ελληνικού πολιτισμού στον ρωμαϊκό και αφετέρου την πρόσληψη ρωμαϊκών πρακτικών και θεσμών από την Ανατολή μέσω της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας), οι δύο κόσμοι ήλθαν και σε σύγκρουση ήδη από τον πρώιμο Μεσαίωνα. Παρατηρήθηκαν μάλιστα ανταγωνισμοί και προστριβές σε εκκλησιαστικό επίπεδο μεταξύ Παλαιάς και Νέας Ρώμης, που οδήγησαν στο σχίσμα μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων.
Οι σχέσεις μεταξύ Ανατολής – Δύσης επιδεινώθηκαν μετά τη μεγάλη μετανάστευση, που έλαβε χώρα από τον 3ο έως τον 5ο αι. μ.Χ., όταν τα γερμανικά φύλα κατέκλυσαν τη δυτική Ευρώπη και κατέλυσαν το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας, καταλαμβάνοντας τη Ρώμη (476 μ.Χ.)¹. Παρά όμως τις επιδρομές, τις λεηλασίες και τις καταστροφές και στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας, τα γερμανικά φύλα δεν κατόρθωσαν να επιβληθούν και εκεί. Επιφανή μέλη της κωνσταντινουπολίτικης αριστοκρατίας συγκρότησαν το «Πανελλήνιον», έναν φορέα με έντονο αντιγερμανικό προσανατολισμό, που είχε ως στόχο την εκδίωξή τους από την περιοχή, κάτι που τελικά πραγματοποιήθηκε με τη λαϊκή εξέγερση του 400 μ.Χ. και την εξόντωση των Γότθων του πολεμάρχου Γαϊνά, που παρεπιδημούσαν στην Κωνσταντινούπολη².

Συναυλίες «οθωμανικής μουσικής» στην Ελλάδα και οι «Οθωμανοί Έλληνες»

Του Θανάση Δ. Κωτσάκη*

Τέλη Ιουλίου 2020: ο τουρκικός στόλος ξαναβγαίνει στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με σκοπό να αμφισβητήσει εκ νέου τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου και να εγκαθιδρύσει σταδιακά τη «Γαλάζια Πατρίδα». Τα στελέχη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως και οι ακρίτες μας, βρίσκονται με το δάκτυλο στην σκανδάλη. Παράλληλα, στις 24 Ιουλίου, ο σουλτάνος Ερντογάν μετατρέπει το εμβληματικό για τον ελληνισμό μνημείο της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος. Κι όμως, το Υπουργείο Πολιτισμού της χώρας μας, μάλιστα εν μέσω κορωνοϊού, ανακοινώνει για τις 25 Ιουλίου 2020 στο Θέατρο Χόρτου Μαγνησίας «Συναυλία Εργαστηρίου Οθωμανικής Μουσικής», υπό την καθοδήγηση του Αχιλλέα Τίγκα, με την Ορχήστρα Ανατολικής Μουσικής (Κ.Ε.Μ.Φ.Α.) και τη συμμετοχή της Χορωδίας Κατοίκων Νοτίου Πηλίου «Χορτωδία». Στη αφίσα της ανακοίνωσης της διεξαγωγής της συναυλίας απεικονίζονται μορφές ασιατικής καταγωγής. Σημειώνεται δε ότι η μουσική του ισλαμικού τάγματος των Σούφι, γνωστού για τον σημαίνοντα ρόλο του στον εξισλαμισμό του ελληνικού χώρου και ιδίως της Μικράς Ασίας, έχει συχνά την τιμητική της στο πλαίσιο ανάλογων εκδηλώσεων. Η διοργάνωση πάντως της συναυλίας αυτής και μάλιστα τη δεδομένη χρονική συγκυρία προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, θύελλα αντιδράσεων από την πλευρά μελών της τοπικής κοινωνίας[1]. Είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο του 2020 η συμμετοχή της «αναβιωτικής ομάδας Οθωμανικής Στρατιωτικής Μουσικής» στις αποκριάτικες εκδηλώσεις στον Σοχό Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, η οποία επίσης προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις[2].

Το ενδιαφέρον της όλης υπόθεσης είναι ότι στην πραγματικότητα οι διοργανωτές της εν λόγω συναυλίας με τον όρο «οθωμανική μουσική» δεν φέρεται να εννοούν μόνον τη μουσική των γειτόνων μας Τούρκων. Ο όρος «οθωμανική μουσική» λειτουργεί ενδεχομένως εδώ ως ομπρέλα, προσδιορίζοντας τη λόγια και έντεχνη κατά κύριο λόγο μουσική παράδοση των Τούρκων, αλλά και όλων των λαών που ζούσαν υπό τουρκική κυριαρχία, εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μεταξύ των οποίων των Μικρασιατών, των Ποντίων, των Κωνσταντινουπολιτών και γενικότερα των Ελλήνων της Ανατολής. Πέραν όμως της μουσικής των Ρωμιών, ως «οθωμανική» ονοματίζεται και η μουσική των Αρμενίων, των Εβραίων, των Αράβων, των Περσών και των υπολοίπων λαών που διαβιούσαν εντός της οθωμανικής επικράτειας. Η υιοθέτηση της ονομασίας (και άρα και της ταυτότητας) του ξένου κατακτητή για το πολιτισμικό γίγνεσθαι υπόδουλων λαών της περιοχής προφανώς και είναι προβληματική. Παραδείγματος χάριν πόσο δόκιμος μπορεί να θεωρηθεί ο όρος «οθωμανική εκκλησία», όταν αναφερόμαστε σε ορθόδοξες εκκλησίες που κτίστηκαν μετά την Άλωση, αντί του ορθού επιστημονικά «μεταβυζαντινή εκκλησία»; Θα μπορούσαμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε τους όρους «βενετσιάνικη εκκλησία» ή «αγγλική εκκλησία» όταν αναφερόμαστε στους ορθόδοξους ναούς που ανεγέρθηκαν επί Βενετοκρατίας και επί Αγγλοκρατίας αντίστοιχα, σε Επτάνησα και Κύπρο; Προφανώς και όχι. Το φαινόμενο αυτό μάς παραπέμπει συνειρμικά στην τάση των σύγχρονων Τούρκων που θέλουν να αποκόψουν τον ελληνισμό από τις ιστορικές του ρίζες στη Μικρά Ασία και τη διαχρονική του εκεί παρουσία μέχρι το 1922, κάνοντας λόγο για «ρωμαϊκές» αρχαιότητες στην Ιωνία, αναφερόμενοι στα υλικά κατάλοιπα των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, που τοποθετούνται χρονικά στην εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας.