«Ο χορός των αραπάδων» του Δ. Καμπούρογλου Η «πολυπολιτισμική / πολυθρησκευτική» δέηση για βροχή στην παλιά Αθήνα

Κώστας Θεριανός

Όποιος κάνει τον κόπο να διαβάσει ελάχιστα την ιστορία των Αθηνών και των Αθηναίων, θα διαπιστώσει ότι η «εθνικά και θρησκευτικά ομοιογενής» Αθήνα του παρελθόντος, που τα τελευταία χρόνια «αλλοιώθηκε» είναι ένας μύθος που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Ο «αναδρομάρης» των Αθηνών Δ. Καμπούρογλου μας παραδίδει μια μαρτυρία της πολυθρησκευτικής / πολυπολιτισμικής δέησης για βροχή στην παλιά Αθήνα.

Στην Αθήνα, την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας, κατοικούσαν στην περιοχή που σήμερα είναι τα Αναφιώτικα (δεν είχαν ακόμη κτισθεί) Αιθίοπες που τους χρησιμοποιούσαν ως υπηρέτες οι πλούσιοι Οθωμανοί. Οι παλιοί Αθηναίοι τους αποκαλούσαν «Αραπάδες». Για αυτό και το όνομα της περιοχής πριν κτισθούν εκεί τα Αναφιώτικα ήταν «Μαύρες Πέτρες».

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο γνωστός συγγραφέας παραμυθιών, περιγράφει τη γειτονιά των Αφρικανών κατοίκων της παλιάς Αθήνας στο Οδοιπορικό του στην Ελλάδα.

 
Στην περιοχή του Ναού του Ολυμπίου Διός οι Αφρικανοί κάτοικοι της Αθήνας, μαζί με μουσουλμάνους αλλά και με χριστιανούς έκαναν μαζί δεήσεις, ο καθένας στη θρησκεία του, προκειμένου να βρέξει στην Αθήνα σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.
Μια τέτοια πολυθρησκευτική δέηση έχει καταγράψει ο Καμπούρογλου στο απόσπασμα που ακολουθεί:

Το προσκύνημα των αραπάδων

Οι υπηρετούντες ως σκλάβοι τους Τούρκους Αραπάδες, εις το Ολύμπιον είχον το υπαίθριον προσκύνημα των, συγκεντρούντο δε δια να δεηθώσι, παρά τους τρεις απομεμονωμένους κίονας.
Η προσευχή των ήτο ένας συνεχής αλαλαγμός.

Εις δεδόμενον από τον πρεσβύτερον των σύνθημα , ευθύς όλοι ανέτεινον τας χείρας προς τον ουρανόν, έχοντες δε εστραμμένην την κεφαλήν και προσηλωμένα τα βλέμματα των προς άνω, εδέοντο με αγρίας κραυγάς επικαλούμενοι την κωφεύουσαν Αντίληψιν. Ενίοτε μάλιστα εκτυπούσαν και τα στήθη των.

Αλοίμονον! Κανείς δεν τους ήκουε!...

Νεοφιλελευθερισμός και Εκπαίδευση

Νεοφιλελευθερισμός και Εκπαίδευση

Κώστας Θεριανός

Την περασμένη δεκαετία, έγιναν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις σε διάφορες χώρες με κυρίαρχα χαρακτηριστικά:

• τη διοικητική αποκέντρωση των σχολείων μέσω της παροχής διοικητικής αυτονομίας σε επίπεδο σχολικής μονάδας,

• την παροχή της δυνατότητας στους γονείς να επιλέγουν το σχολείο που θα παρακολουθήσουν τα παιδιά τους (parental choice),

• τη χρηματοδότηση των σχολείων με κριτήριο τον αριθμό των μαθητών που εγγράφουν.

 Πιο συγκεκριμένα, οι χώρες στις οποίες έγιναν μεταρρυθμίσεις σε αυτήν την κατεύθυνση είναι η Αγγλία, η Ουαλία, οι Η.Π.Α., η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Σουηδία. Η εκπαιδευτική πολιτική της κάθε χώρας έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και παραμέτρους, των οποίων η αναλυτική παρουσίαση ξεφεύγει από τα πλαίσια αυτού του άρθρου. Η χρηματοδοτική αποκέντρωση στην Αγγλία και την Ουαλία έχει ολοκληρωθεί, στη Νέα Ζηλανδία βρίσκεται στην αρχή, ενώ στις Η.Π.Α. έχουν εμφανισθεί και άλλες μορφές αποκέντρωσης όπως τα ανάδοχα σχολεία (charter schools). Όμως, το κοινό σημείο που χαρακτηρίζει τις νεοφιλελεύθερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν και γίνονται σε αυτές τις χώρες είναι η αναδιανομή της εξουσίας ανάμεσα στο κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση, τα σχολεία, τους γονείς και η αλλαγή του τρόπου χρηματοδότησης των σχολικών μονάδων.

Το κύριο επιχείρημα των κυβερνήσεων για τις μεταρρυθμίσεις αυτές είναι ότι αν το εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργήσει σε συνθήκες ανταγωνισμού όπου:

• το κάθε σχολείο θα προσπαθεί να προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες από τα άλλα προκειμένου να προσελκύσει περισσότερους μαθητές,

• και το όλο σύστημα (σχολική μονάδα και εκπαιδευτικοί) αξιολογείται σε εθνικό επίπεδο

Σπάρτακος. Η εξέγερση των μονομάχων

Κώστας Θεριανός

Στη μνήμη του Παναγή Λεκατσά

Έναν περίπου αιώνα πριν από τη γέννηση του Χριστού, η ιταλική χερσόνησος συνταράχτηκε από την εξέγερση των μονομάχων του Σπάρτακου, η οποία πήρε μαζικές διαστάσεις. Ο Σπάρτακος (περ. 109 π.Χ.-71 π.Χ.) ήταν ένας από τους ηγέτες των εξεγερμένων, μάλλον ο σημαντικότερος, και για αυτό η εξέγερση έμεινε στην ιστορία με το όνομα του [i].

Ο Πλούταρχος αναφέρει στο Βίο του Κράσσου ότι αυτή την εποχή έγινε στην Ιταλία εξέγερση και λεηλασία από δούλους, η οποία ονομάστηκε «Σπαρτάκειος πόλεμος»[ii].

Οι εξεγέρσεις των δούλων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Δουλεία υπήρξε πολλούς αιώνες πριν από τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Όμως, όπως επισημαίνει ο Λεκατσάς «μεγάλοι δουλικοί πόλεμοι θα ξεσπάσουνε στην Ιταλία και στη Σικελία μονάχα, δύο χώρες, που, με το σύστημα της αγροτικής οικονομίας τους, σωρεύουνε παραμεγάλα σκλαβοπλήθη»[iii].

Η χαμηλή ανάπτυξη της τεχνικής, των μέσων παραγωγής, είναι η αιτία της δουλείας. Όμως, υπάρχει και άλλος ένας σημαντικός παράγοντας. Στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπάρχει εκτεταμένος εκχρηματισμένος και αύξηση της εμπορευματικής παραγωγής, της παραγωγής δηλαδή που γίνεται με σκοπό τα προϊόντα της να πουληθούν στο εμπόριο. Στα ορυχεία, τα τεράστια αγροκτήματα, τις οικοδομές, τους βοσκοτόπους η δουλική εργασία εντατικοποιείται. Οι δούλοι εργάζονται σχεδόν όλη την ημέρα με πολύ εντατικούς ρυθμούς προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες του εμπορίου. Η πίεση είναι αφάνταστη, οι συνθήκες εργασίας στην κυριολεξία απάνθρωπες. Πράγμα (res) είναι ο δούλος στη Ρώμη. Αν τον Ρωμαίο πολίτη τον περιμένει η φυλάκιση για κάποιο παράπτωμα ή το πρόστιμο, τον δούλο τον περιμένει η ποινή του θανάτου με σταύρωση[iv].

Η θέση του δούλου είναι στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία πολύ χειρότερη από ότι ήταν στην αρχαία Ελλάδα. Στη διαφοροποίηση αυτή παίζουν ρόλο και πολιτιστικοί παράγοντες, κληρονομημένοι από το παρελθόν. Όμως, η πίεση της εμπορευματικής παραγωγής και η ανάγκη να κρατιέται με το φόβο της σταύρωσης όλο αυτό το πλήθος των δούλων υποταγμένο είναι οι βασικές αιτίες της θέσης και των συνθηκών ζωής των δούλων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. 

Την εποχή του Σπάρτακου το 1/3 του πληθυσμού της ιταλικής χερσονήσου ήταν δούλοι[v]. Ήταν τέτοιο το πλήθος των δούλων που κάποτε, όταν η Σύγκλητος συζήτησε το ενδεχόμενο του ομοιόμορφου ντυσίματος τους, ο Σενέκας παρατήρησε «Αλίμονο μας και αν γινότανε αυτό! Γιατί έτσι θα μπορούσαν να μας μετρήσουν»[vi].

Αυτές οι συνθήκες είναι που οξύνουν τις κοινωνικές αντιθέσεις και βρίσκονται πίσω από τις μαζικές δουλικές εξεγέρσεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.    

Η καταγωγή του Σπάρτακου

Ο Σπάρτακος ήταν Θρακιώτης από μια νομαδική φυλή. Η φυλή του ήταν από εκείνες που έχοντας καλό ιππικό, επιτίθονταν στις ρωμαϊκές λεγεώνες αιφνιδιαστικά και ύστερα, μετά το χτύπημα, οι ιππείς εξαφανίζονταν[vii]. Κάποια στιγμή το πολεμικό ενδιαφέρον των Ρωμαίων στράφηκε προς τους Δαρδανούς, άγρια φυλή της Βαλκανικής[viii]. Ο Σπάρτακος μαζί με άλλα μέλη της φυλής του, συμπορεύτηκε ως μισθοφόρος με τον ρωμαϊκό στρατό ενάντια στους Δαρδανούς[ix].

Ο Ιερώνυμος Μπος και η τέχνη της θανάσιμης αγωνίας του φεουδαλισμού

του Allan Woods

(Μετάφραση: Κώστας Θεριανός)

Ο Ιερώνυμος Μπος είναι ένας από τους πιο γνωστούς και γνήσιους ζωγράφους όλων των εποχών. Τα έργα του, παρά το ότι έχουν δημιουργηθεί πεντακόσια χρόνια πριν, φαίνονται σύγχρονα και μοιάζουν σουρεαλιστικά. Είναι η τέχνη ενός κόσμου που βρίσκεται σε αναταραχή, σπαρασσόμενος από αντιφατικές τάσεις – ένας κόσμος όπου το φως της λογικής έχει σβήσει και τα ζωώδη ένστικτα κυριαρχούν, ένας κόσμος τρομοκρατίας και βίας, ένας ζωντανός εφιάλτης. Κοντολογίς, ένας κόσμος όπως ο σύγχρονος.

Ο Άλλαν Γουντς προσεγγίζει το έργο του Μπος μέσα από τον ιστορικό υλισμό. 

Μπος, Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου  

Ελάχιστα πράγματα μας είναι γνωστά από την ζωή του ανθρώπου που έμεινε γνωστός με το όνομα Ιερώνυμος Μπος. Ακόμη και το όνομα δεν είναι δικό του, αλλά είναι το ψευδώνυμο με το οποίο υπέγραφε τα έργα του. Το πραγματικό του όνομα ήταν Jeroen Anthoniszoon van Aken και είχε γεννηθεί γύρω στο 1450 στην εμπορική Φλαμανδική πόλη Χερτόχενμπος, κοντά στα γερμανικά σύνορα. Ήταν μια ευημερούσα πόλη με 25.000 περίπου κατοίκους. Η υφαντουργία ήταν η σπουδαιότερη βιομηχανική δραστηριότητα της πόλης. Όμως, υπήρχε αρκετά αναπτυγμένη βιοτεχνία μουσικών οργάνων, κατασκευής καμπανών, μαχαιριών, κ.λπ. Το 90% του πληθυσμού ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης.   

Ο Μπος έζησε σε μια περίοδο που ο Χουιζίνγκα έχει αποκαλέσει δύση του Μεσαίωνα. Η περίοδος αυτή συνέπιπτε με την απαρχή της πολιτιστικής αφύπνισης που χαρακτηρίζουμε ως Αναγέννηση. Η έρευνα και οι επιστημονικές ανακαλύψεις ευδοκίμησαν σε μια ατμόσφαιρα διανοητικής περιέργειας. Κάτω από την επιφανειακή θρησκευτική τελετουργία με τις πομπές, τα προσκυνήματα και την ευλάβεια, οι άνθρωποι γίνονταν όλο και πιο δύσπιστοι προς την Εκκλησία και είχαν αμφιβολίες σχετικά με την θεοκρατική τάξη των πραγμάτων. Η εφεύρεση της τυπογραφίας βοήθησε στην άνοδο του μορφωτικού επιπέδου περισσότερων ανθρώπων. 

Αυτό ήταν ένα σημαντικό σημείο καμπής στην ιστορία. Ήταν μια περίοδος, όπου τα θεμέλια της φεουδαρχίας είχαν υπονομευθεί από τον καπιταλισμό. 

Όπως εξηγούν οι Μαρξ και Ένγκελς: 

«Από τους δουλοπάροικους του μεσαίωνα προήλθαν οι ελεύθεροι πολίτες των πρώτων πόλεων. Απ' αυτόν τον αστικό πληθυσμό αναπτύχθηκαν τα πρώτα στοιχεία της αστικής τάξης.

Οι όροι του πολιτισμού

Will Durant

(μετάφραση: Κώστας Θεριανός)

Δύο λόγια για το έργο του Will Durant.

Το μεταφρασμένο κείμενο είναι το πρώτο κεφάλαιο του πρώτου τόμου του ενδεκάτομου έργου (σύμφωνα με την αγγλική έκδοση των Simon and Schuster) του Will Durant Ιστορία του Πολιτισμού. 

Ο Γουίλ Ντυράν (William James Durant) (1885-1981) ήταν ιστορικός του πολιτισμού.

Η Ιστορία του Πολιτισμού του Γουίλ Ντυράν εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα από τον εκδοτικό οίκο Συρόπουλος & Κουμουνδαρέας Ο.Ε., το 1965.

«Θέλω να γνωρίσω ποια ήταν τα βήματα της ανθρωπότητας για να περάσει από την βαρβαρότητα στον πολιτισμό»

Βολταίρος.

Ο πολιτισμός είναι κοινωνική τάξη που προωθεί την πολιτισμική δημιουργία. Τέσσερα στοιχεία συγκροτούν τον πολιτισμό: η οικονομία, η πολιτική οργάνωση, οι ηθική παραδόσεις και η αναζήτηση της γνώσης μαζί με την ανάπτυξη των τεχνών. Ο πολιτισμός αρχίζει εκεί που τελειώνουν το χάος και η ανασφάλεια. Διότι όταν ο φόβος έχει ξεπεραστεί και η έρευνα είναι ελεύθερη, ο άνθρωπος περνά από την κατάσταση της φυσικής παρόρμησης στην κατάσταση της κατανόησης και του εξωραϊσμού της ζωής.

Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να προωθήσουν τον πολιτισμό ή να εμποδίσουν την εξέλιξη του. 

Πρώτον, γεωλογικές συνθήκες. Ο πολιτισμός είναι ένα διάλειμμα μεταξύ των εποχών των παγετώνων. Αν οι παγετώνες αυξηθούν σε όλο τον πλανήτη, τα έργα των ανθρώπων θα καλυφθούν από πάγο και η ζωή θα περιορισθεί σε μια μικρή περιοχή του. Ο πολιτισμός οικοδομείται, επίσης, με την άδεια του δαίμονα του σεισμού που ανά πάσα στιγμή μπορεί να φέρει μεγάλη καταστροφή.

O Αντόνιο Γκράμσι και η εκπαίδευση

Κώστας Θεριανός

Ο Αντώνιο Γκράμσι (1891-1937) γεννήθηκε στην Σαρδηνία, στο χωριό Γκιλάρτσα. Η καταγωγή της οικογένειας Γκράμσι, σύμφωνα με τον Τζουζέπε Φιόρι που έγραψε την βιογραφία του Γκράμσι κάνοντας έρευνα αρχείου και συνεντεύξεις από ζώντα μέλη της οικογένεια, ήταν από την περιοχή της Ηπείρου:

«Ένας Γκράμσι ελληνοαλβανός, προπάππος μας είχε φύγει από την Ήπειρο στη διάρκεια ή μετά των λαϊκών κινημάτων του 1821 και αμέσως εξιταλίστηκε» (Φιόρι, 1977: 10).

Η οικογένεια του Αντόνιο Γκράμσι είχε μια σχετική οικονομική άνεση για την εποχή. Ο πατέρας του ήταν προϊστάμενος στο ληξιαρχείο του Σόργκονο. Στις εκλογές του 1897, ο πατέρας του Γκράμσι υποστήριξε ανοικτά έναν τοπικό πολιτευτή. Ο πολιτευτής δεν εκλέχτηκε και οι πολιτικοί αντίπαλοι κατεδίωξαν τους υποστηρικτές του μετά τις εκλογές. Φαίνεται ότι ο πατέρας του Γκράμσι έπεσε θύμα μιας πλεκτάνης με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για έκδοση ψευδών πιστοποιητικών και να χάσει την δουλειά του. Η απόλυση του σήμαινε και το τέλος της οικονομικής άνεσης της οικογένειας.

Η απόλυση αλλά και η φυλάκιση του πατέρα του Γκράμσι ήρθε μαζί με άλλο ένα τραγικό συμβάν για την οικογένεια. Ο μικρούλης Αντόνιο εμφάνισε ένα εξόγκωμα στην πλάτη του, το οποίο διαρκώς μεγάλωνε χωρίς αυτός να ψηλώνει. Παρά τις προσπάθειες της οικογένειας και των γιατρών, ο Γκράμσι δεν ψήλωσε ποτέ περισσότερο από ενάμιση μέτρο και ήταν καμπούρης.

Εθνογραφία στην Εκπαίδευση και Κριτική Παιδαγωγική

Κώστας Θεριανός

1. Κριτική Παιδαγωγική: τι είναι και τι δεν είναι   

Η Κριτική Παιδαγωγική συμβαδίζει με την ευαισθησία του εβραϊκού συμβόλου tikkun, το οποίο σημαίνει «να θεραπεύεις, να διορθώνεις και να μετασχηματίζεις τον κόσμο, όλα τα υπόλοιπα είναι ερμηνευτικά σχόλια».

Peter McLaren (2010: 281)

Ο όρος «Κριτική Παιδαγωγική» χρησιμοποιήθηκε από τον Henry Giroux και στη συνέχεια από τουςStanley Aronowitz και Peter McLaren για να χαρακτηρίσει ένα ρεύμα θεωρητικής παιδαγωγικής σκέψης και εκπαιδευτικής πρακτικής που εμφανίστηκε στην αρχή της δεκαετίας του 1980 στις Η.Π.Α.^[1] Η Κριτική Παιδαγωγική δεν συνιστά ομοιογενές σύνολο απόψεων και γι’ αυτό και δεν υπάρχει συμφωνία ως προς τις θεωρητικές της καταβολές. Ο  McLaren (2007) συνδέει την Κριτική Παιδαγωγική με την Σχολή της Φραγκφούρτης αναγνωρίζοντας, ταυτόχρονα, ότι υπάρχει μια ολόκληρη «κριτική» θεωρητική παράδοση, η οποία έχει δώσει θεωρητικά εργαλεία στην Κριτική Παιδαγωγική^[2]. Οι Γούναρη και Γρόλλιος (2010), αν και αναφέρονται στην άποψη του McLaren και στην σύνδεση της Κριτικής Παιδαγωγικής με την παράδοση και τις τάσεις της Κριτικής Θεωρίας, παρακολουθούν όλη την βιβλιογραφία παραγωγής και εξέλιξης της Κριτικής Παιδαγωγικής σε σχέση με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο καταλήγοντας ότι η έναρξη της Κριτικής Παιδαγωγικής εντοπίζεται στο έργο του Freire και στην επεξεργασία της θεωρίας της αντίστασης από τον Giroux (Giroux, 2010α). Από εκεί και πέρα, αναπτύχθηκαν διάφορες τάσεις στο πλαίσιο της Κριτικής Παιδαγωγικής. Η τάση που συνδέεται με τον μαρξισμό εκπροσωπείται από τον έργο των Paulo Freire, Herny Giroux, Stanley Aronowitz, RaminFaramandpur και Peter McLaren. Ορισμένοι από αυτούς τους θεωρητικούς έχουν αξιοποιήσει και πλευρές του «προοδευτικού», όπως τον αποκαλούν, μεταμοντερνισμού (McLaren & Farahmandpur, 2005) αλλά και όψεις των πολιτισμικών σπουδών (Giroux, 2010β). Σύντομα και σχηματικά, επισημαίνουμε ότι η έννοια του «προοδευτικού» μεταμοντερνισμού – που διατυπώθηκε κυρίως από τον McLaren την δεκαετία του ’90 - συγκροτείται στη λογική  ότι μια όψη του μεταμοντέρνου «επιτίθεται» και «αποδομεί» ηγεμονίες και κυριαρχίες, όπως την ηγεμονία της λευκής φυλής, την ομογενοποιητική και καθολικά ηγεμονική ευρωκεντρική σκέψη, την κυριαρχία των ανδρών, των κάθε φύσης κυρίαρχων εκδοχών του Δυτικού Λόγου που έχουν αξιοποιηθεί από την αστική ιδεολογία, κ.λπ.. Έτσι, από αυτή την άποψη ο μεταμοντερνισμός όχι μόνο δεν είναι ανταγωνιστικός σε σχέδια και απόπειρες κοινωνικής χειραφέτησης, αλλά μπορεί αν συνδυαστεί με την ταξική ανάλυση να εμπλουτίσει τη σύγχρονη μαρξιστική θεωρία και να συμβάλλει ακόμη περισσότερο, στο πλαίσιο της Κριτικής Παιδαγωγικής, στην κατανόηση του πως το κεφάλαιο και ο νόμος της αξίας^[3] διαμορφώνουν ταυτότητες, αντιλήψεις και πρακτικές στο χώρο του σχολείου. Αυτή η κατανόηση συνιστά προϋπόθεση για την κριτική συνειδητοποίηση και την εκπαιδευτική και κοινωνική αλλαγή (McLaren, 2000· McLaren & Farahmandpur, 2005)^[4].

Ο Δημήτρης Γληνός και ο «σχολικός απολογισμός».

Κώστας Θεριανός

«Η μελέτη των περιστοιχιζόντων ημάς φαινομένων, είπεν ο μέγιστος των νεωτέρων κοινωνιολόγων ο Herbert Spencer, είνε ασύγκριτως υπερτέρα της μελέτης των γραμματικών και των λεξικών. Τουναντίον επράξαμεν ημείς εν τη εκπαιδεύσει. Εθυσιάσαμεν όλον το πραγματικόν μέρος εις το δήθεν μορφωτικόν, το οποίον ετοποθετήσαμεν εις τους αφηρημένους τύπους της αρχαίας, εις αφηρημένα μαθηματικά, εις ορισμούς λέξεις κενάς, αποστηθίσεις, αποκλείσαντες παν σχεδόν το χρήσιμον εις τον βίον».

Δημήτρης Γληνός, 1904. 

Ο προγραμματισμός του σχολικού έργου και ο απολογισμός του στο τέλος της σχολικής χρονιάς εφαρμόζονται σήμερα στα σχολεία. Οι δράσεις αυτές έγινε προσπάθεια σε όλο το προηγούμενο διάστημα να συνδεθούν και με την αξιολόγηση / αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας και των εκπαιδευτικών. Η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι θέλει να κρατήσει το σχήμα της αυτοαξιολόγησης, με τη μορφή μιας διαδικασίας αναστοχασμού του συλλόγου διδασκόντων για τα πεπραγμένα του στο σχολείο.

Όμως, ποιο είναι το νόημα και το περιεχόμενο ενός τέτοιου αναστοχασμού αν δεν τεθούν ερωτήματα του τύπου «ποιος είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης», «ποια είναι η επίδραση της κοινωνίας στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης», «τι διδάσκουμε και πως το διδάσκουμε στο σχολείο».

Μετανάστες δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα: από τα διεθνή σύνορα στα «κοινωνικά εσωτερικά σύνορα της μεγαλούπολης»

Κώστας Θεριανός, Εκπαιδευτικός, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης

1. Εισαγωγή

"O μετανάστης δεν είναι μόνο ένας ξένος αλλά τις περισσότερες φορές είναι και ένας εργάτης". Nancy Green

Η εισήγηση αποτελεί θεωρητική ανασκόπηση της έρευνας για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς που έγινε στο πλαίσιο του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών και έχει ως αντικείμενο την διερεύνηση της σχέσης των Αλβανών, Βουλγάρων, Ρουμάνων μεταναστών δεύτερης γενιάς με το σχολείο και την εργασία . Η ανασκόπηση αφορά ένα «ξαναδιάβασμα» των βασικών ευρημάτων της έρευνας όχι μόνο υπό το πρίσμα της θεωρίας, αλλά και υπό το πρίσμα της συζήτησης που έχει ανοίξει με αφορμή το νομοσχέδιο για την απόδοση ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς.

Στην έρευνα, μέσα από συνεντεύξεις με μαθητές μετανάστες δεύτερης γενιάς και τους γονείς τους αναδεικνύονται οι αναπαραστάσεις και οι αξιολογήσεις τους για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, οι προσδοκίες που έχουν από την εκπαίδευση αλλά και από τη μετανάστευση στη χώρα μας, τα κοινωνικά δίκτυα που έχουν αναπτύξει, ο βαθμός και το είδος συμμετοχής τους στις πολιτιστικές εκφράσεις της κοινωνίας μέσα από τις δραστηριότητες που αναπτύσσουν στον ελεύθερο χρόνο και στο πολιτικό σύστημα.

«Λευκότητα» (whiteness)», ο νέος ρατσισμός από τα παλιά

Κώστας Θεριανός

Η προσήλωση της αριστεράς στην διεκδίκηση των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των μεταναστών – ερήμην τους και με τις επιμέρους μεταναστευτικές ομάδες να συγκρούονται για την επιβίωση τους στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης – την οδηγεί στην αποπολιτικοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος αλλά και των μεταναστών, πολιτικοποιώντας ταυτόχρονα την πολιτισμική διαφορά, την ταυτότητα, το φύλο, τα δικαιώματα. Στοιχεία, δηλαδή, που αποτελούν κατεξοχήν πεδία στα οποία μπορεί να κινηθεί ηγεμονικά η κυρίαρχη ιδεολογία

Upward, Vasily Kandinsky

«Λευκότητα» (whiteness)», ο νέος ρατσισμός από τα παλιά

«Λευκότητα» (whiteness)», ο νέος ρατσισμός από τα παλιά

Κώστας Θεριανός

Η προσήλωση της αριστεράς στην διεκδίκηση των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των μεταναστών – ερήμην τους και με τις επιμέρους μεταναστευτικές ομάδες να συγκρούονται για την επιβίωση τους στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης – την οδηγεί στην αποπολιτικοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος αλλά και των μεταναστών, πολιτικοποιώντας ταυτόχρονα την πολιτισμική διαφορά, την ταυτότητα, το φύλο, τα δικαιώματα. Στοιχεία, δηλαδή, που αποτελούν κατεξοχήν πεδία στα οποία μπορεί να κινηθεί ηγεμονικά η κυρίαρχη ιδεολογία

Upward, Vasily Kandinsky

Την χρονιά που μόλις πέρασε εκδόθηκε στις Η.Π.Α. το βιβλίο των David Roediger και Elizabeth Eschμε τίτλο Whiteness as a Managerial System. Race and the Control of U.S. Labor (New York: Oxford University Press, 2012).

DEC

29

Για τη μετάβαση από τον «ομολογιακό αντικαπιταλισμό - διεθνισμό» στην πολιτική

Των :

1. Κώστα Θεριανού : Μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Οργανωτικός γραμματέας του ΔΣ της Α΄ ΕΛΜΕ Αθήνας.
2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.
3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.
4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.

Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες.

Όταν τ΄ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει.
Όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.

Ανδρέας Εμπειρικός, Πουλιά του Προύθου

Οι δηλώσεις της Ιωάννας Γαϊτάνη βουλευτίνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για το όνομα της FYROM που βρίσκονται σε διάσταση με την επίσημη θέση του κόμματος, δημιουργούν την ανάγκη για διατύπωση διαπιστώσεων και προβληματισμών.

DEC

29

Για τη μετάβαση από τον «ομολογιακό αντικαπιταλισμό - διεθνισμό» στην πολιτική

Των :1. Κώστα Θεριανού : Μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Οργανωτικός γραμματέας του ΔΣ της Α΄ ΕΛΜΕ Αθήνας.2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.2. Παύλου Τουμανίδη : Μέλος της Γραμματείας Εξωτερικών και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.3. Γιώργου Χερουβή : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.4. Βαγγέλη Καραγρηγορίου : Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ - ΕΚΜ.Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες.
Όταν τ΄ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει.Όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.
Ανδρέας Εμπειρικός, Πουλιά του ΠρούθουΟι δηλώσεις της Ιωάννας Γαϊτάνη βουλευτίνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για το όνομα της FYROM που βρίσκονται σε διάσταση με την επίσημη θέση του κόμματος, δημιουργούν την ανάγκη για διατύπωση διαπιστώσεων και προβληματισμών.Η πρώτη διαπίστωση αφορά τον χαρακτήρα όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, αλλά κάθε οργανωμένου κόμματος. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις για πολλά ζητήματα, όπως υπάρχει επίσης και η πάλη των γραμμών.

Το μνημόνιο, το μεταναστευτικό και τα λαϊκά στρώμα...

Το μνημόνιο, το μεταναστευτικό και τα λαϊκά στρώματα.

Του Κώστα Θεριανού

 «Έλεος μεν περί τον ανάξιον, φόβος δε περί τον όμοιον»

 Με αυτή τη φράση περιγράφει ο Αριστοτέλης στην Ποιητική τα συναισθήματα που νοιώθουν κατά την παρακολούθηση μιας τραγωδίας οι θεατές, ανάλογα με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν.

Οι πλούσιοι αισθάνονται λύπη για τα όσα συμβαίνουν στα πρόσωπα του έργου επί σκηνής. Όλα αυτά που βλέπουν απέχουν αρκετά από το να συμβούν στους ίδιους. Όσοι ανήκουν όμως στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις αισθάνονται φόβο, διότι όλα όσα παθαίνουν οι πρωταγωνιστές του έργου μπορεί να τους συμβούν.

Με την λογική αυτή θα επιχειρήσουμε να δείξουμε την σχέση ανάμεσα στο μνημόνιο και την μετανάστευση, όπως την ζουν και την αντιλαμβάνονται τα λαϊκά στρώματα της χώρας μας.

Άλλωστε, στην πολιτική δεν έχει αποτελεσματικότητα το να ξεκινάει κάποιος από σωστές αναλύσεις και αρχές αν δεν μπορεί να παρέμβει στα βιώματα και τις ανάγκες του λαού προκειμένου να οικοδομήσει σε αυτά πολιτικές κινητοποιήσεις και κοινωνικές συμμαχίες.