Κύριλλος Λούκαρις

Κύριλλος Λούκαρις…

 Ίσως ο κορυφαίος των Πατριαρχών

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, στον Χάνδακα ,στις 13 Νοεμβρίου του 1572. Λένε πως ο πατέρας του ήταν μάλλον ήταν ιερέας. Πρώτος του δάσκαλος θεωρήθηκε ο  Μελέτιος Βλαστός, και ύστερα, χάρις στην μέριμνα του θείου και μέντορά του Μελέτιου Πηγά πήγε στη Βενετία, όπου σπούδασε κοντά στο Μάξιμο Μαργούνιο ο οποίος του έμαθε ελληνικά, λατινικά, ιταλική γλώσσα και θεολογία. Αργότερα πήγε στην  Πάδοβα κοντά στον Παύλο Σάρπα και στον Τσεζάρε Κρεμονίνι. Επισκέφτηκε την Γενεύη, Ολλανδία, και Γερμανία και επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου μεταβαίνοντας στον θείο του Μελέτιο Πηγά έγινε μοναχός στην Αλεξάνδρεια το 1593 και μετονομάστηκε Κύριλλος. O Πηγάς τον έκανε πρωτοσύγκελο του Πατριαρχείου και τον έστειλε έξαρχο στην Πολωνία με σκοπό να αποτρέψει την ένωση των ορθόδοξων Ουκρανών και Λευκορώσων με τη Ρώμη. Εκεί στην Πολωνία,  πρόσφερε πολλά στον αγώνα και στην οργάνωση της εκπαίδευσης των ορθόδοξων κοινοτήτων. Ίδρυσε την Ακαδημία της Βίλνας, που τότε ανήκε στη Πολωνία και σήμερα είναι πρωτεύουσα της Λιθουανίας, την οποία διεύθυνε και στην οποία δίδασκε συγχρόνως. Στη σλαβική αυτή πόλη ίδρυσε τυπογραφείο, το εφοδίασε με τον απαραίτητο εξοπλισμό και το προσάρτησε στην Ακαδημία. Στο τυπογραφείο αυτό εργάζονταν τεχνίτες ικανοί να τυπώνουν βιβλία όχι μόνο σλαβικά αλλά και ελληνικά. Κατόπιν πήγε στο Λβωφ (πόλη της Ουκρανίας), όπου ίδρυσε σχολείο και τυπογραφείο. Δίδαξε στο σχολείο του Λβωφ και στην Ορθόδοξη Ακαδημία του Οστρόγκ.  Όμως αν και ανάπτυξε σημαντική δράση γι' αυτό το σκοπό, τελικά απέτυχε.Ο Κύριλλος Λούκαρις θεωρείται ίσως ο κορυφαίος των Πατριαρχών, σύμφωνα με τον ιστορικό Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.

Κύριλλος Λούκαρης: Ο μαρτυρικός πατριάρχης

Μια καλοκαιρινή ημέρα του 1638, κάποιοι ψαράδες στη Θάλασσα του Μαρμαρά αντίκρισαν ένα πτώμα να επιπλέει στο νερό.

Κοιτώντας προσεκτικότερα, διαπίστωσαν με φρίκη ότι η στραγγαλισμένη σορός ανήκε στον οικουμενικό πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, την κεφαλή της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Αυτό έμελλε να είναι το τραγικό τέλος του Κύριλλου Λούκαρι, μιας εξέχουσας θρησκευτικής και πνευματικής φυσιογνωμίας του 17ου αιώνα που έμοιαζε θύμα μιας σκοτεινής εποχής ζυμώσεων και φανατισμένης μισαλλοδοξίας.

Ο μεγάλος ιεράρχης δεν έζησε αρκετά για να δει το όνειρο της ζωής του, την έκδοση της μετάφρασης της Αγίας Γραφής στην καθομιλουμένη ελληνική, να γίνεται πραγματικότητα. Ούτε το δεύτερο μεγάλο όνειρό του, την επιστροφή της Εκκλησίας στην «απλότητα του Ευαγγελίου», θα πραγματοποιούνταν ποτέ. Σε πείσμα μάλιστα των τόσων αγώνων και των επίμονων προσπαθειών του.

Ο Κύριλλος ο Κρης δυστύχησε να ζήσει σε μια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, την οποία φώτισε ωστόσο με το ποιμαντικό και πνευματικό του έργο όταν ανέβηκε στον οικουμενικό πατριαρχικό θρόνο. «Ουδέποτε ίσως», εξομολογείται ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», «το αξίωμα του οικουμενικού πατριάρχη ανεδείχθη λαμπρότερο ή επί Κυρίλλου Α’ του Λουκάρεως επί δώδεκα περίπου έτη εκ διαλειμμάτων πατριαρχήσαντος».

Ως μια από τις κορυφαίες μορφές της νεοελληνικής ιστορίας, ο πρώτος οικουμενικός πατριάρχης με πανεπιστημιακή μόρφωση και προοδευτικές ιδέες φρόντισε ιδιαίτερα για την πνευματική αναβάθμιση λαού και κλήρου, ιδρύοντας σχολεία και τυπογραφεία. Με τη δική του πρωτοβουλία, άρχισε να μεταφράζεται για πρώτη φορά η Καινή Διαθήκη στην απλή γλώσσα του λαού, γεγονός τολμηρότατο για τα χρόνια εκείνα.

Μέσα σε δεκάξι χρόνια, πέντε φορές κατέβηκε από τον πατριαρχικό θρόνο και άλλες τόσες ξανανέβηκε, έπειτα από απαίτηση λαού και κλήρου, καθώς αμφότεροι αναγνώριζαν στο πρόσωπό του τον γνήσιο ποιμένα, τον φωτισμένο άνθρωπο και τον λόγιο συγγραφέα.