Αριστομένης Ι. Συγγελάκης / Η Εθνική Αντίσταση έσωσε την Μακεδονία από τους Βούλγαρους

Αριστομένης Ι. Συγγελάκης / Η Εθνική Αντίσταση έσωσε την Μακεδονία από τους Βούλγαρους

Αριστομένης Ι. Συγγελάκης

«Πριν ένα χρόνο ακόμα, υπήρχαν, θυμάστε, διαδηλωτές και συμπαθούντες έστω, αλλά θεατές. (…) Σ’ αυτές τις διαδηλώσεις της Άνοιξης και του Καλοκαιριού του ’43 και περισσότερο απ’ όλες σ’ αυτήν εδώ, όλα τα φράγματα είχαν σπάσει. Κι όταν σπάσουν όλα όσα χωρίζουν την πρωτοπορία από τη μεγάλη μάζα του λαού, όταν πρωτοπορία και μάζα γίνονται ένα – μία πρωτοπόρα λαϊκή μάζα που εξορμά αποφασισμένη για όλα, δεν αντέχει πια κανένα φράγμα».

Πέτρος Ανταίος, Αντιστασιακός (1920-2002)

Στα τέλη του 1942, μετά το ορόσημο του Γοργοποτάμου, η Αθήνα και όλη η Ελλάδα φλέγεται από επαναστατικό πυρετό. Τον πάνδημο συναγερμό της Μάχης της Κρήτης, καταλύτη και θεμέλιο λίθο της ευρωπαϊκής λαϊκής Αντίστασης, ακολουθούν ηρωικές πράξεις της «αυθόρμητης Αντίστασης», με κυριότερες τη θυσία του Μάθιου Πόταγα και το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη από τους 19χρονους φοιτητές Λάκη Σάντα και Μανώλη Γλέζο.

Πολύ γρήγορα, όμως, αναπτύσσονται ολοένα και πιο οργανωμένες μορφές Αντίστασης, όπως π.χ. η Εθνική Αλληλεγγύη, που ιδρύθηκε τον Μάιο του 1941 κι οργάνωσε τη λαϊκή πρόνοια σώζοντας τους Έλληνες από την πείνα και το Εργατικό ΕΑΜ (η ίδρυσή του στις 16 Ιουλίου 1941 προηγήθηκε της ίδρυσης του ΕΑΜ) που συσπείρωσε στις γραμμές του το σύνολο των εργατών κι υπαλλήλων της χώρας.

Αλλά και κορυφαία αντιστασιακά γεγονότα όπως η απεργία των τριατατικών, τον Απρίλιο του 1942, που εξελίχθηκε σε καθολική απεργία των δημοσίων υπαλλήλων κι αποτέλεσε τη μόνη νικηφόρο απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη. Καθώς και η ανατίναξη των γραφείων της ναζιστικής-δωσιλογικής οργάνωσης ΕΣΠΟ από την ΠΕΑΝ στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, που είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα που δεν στήριξε με εθελοντές την χιτλερική επιδρομή εναντίον του λαού της ΕΣΣΔ!

Με βάση τα παραπάνω, η Αθήνα δικαίως χαρακτηρίζεται ως «η πρώτη αντιστασιακή πρωτεύουσα της Ευρώπης».

Η ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου 1943, της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης νεολαίας στην Ευρώπη, σηματοδοτεί σπουδαίες εξελίξεις. Στις 24 Φεβρουαρίου η νεολαία της Αθήνας ξεχύνεται στους δρόμους ενάντια στην πολιτική επιστράτευση. Στις 25 Φεβρουαρίου 1943 πραγματοποιείται νέα απεργία των τριατατικών και την ίδια μέρα ανακοινώνεται το διάταγμα της δωσιλογικής «κυβέρνησης» περί υποχρεωτικής εργασίας. Στις 28 Φεβρουαρίου, η πάνδημη συμμετοχή και το ανυπότακτο πνεύμα του λαού της Αθήνας μετατρέπει την κηδεία του Κωστή Παλαμά σε μεγάλο αντιστασιακό γεγονός.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠOYΛΟΥ, ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!

Η Παναγιώτα Σταθοπούλου, 17 ετών, στις 22 Ιουλίου 1943, μετά από κάλεσμα του ΕΑΜ δίνει τη ζωή της για την υπεράσπιση της Μακεδονίας από τη Βουλγαρική κατοχή.

 Τον Ιούλιο του 1943, στην μαύρη περίοδο της Γερμανικής Κατοχής διοργανώθηκαν μερικές από τις πιο συγκλονιστικές μαχητικές εκδηλώσεις που γνώρισε αυτός ο τόπος, ανατρέποντας τα σχέδια για την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής Κατοχής στη Μακεδονία. Στις 22 Ιουλίου 1943, οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους προσπάθησαν να καταστείλουν την αντιφασιστική και πατριωτική διαδήλωση.

Η διαδήλωση χτυπήθηκε σε πολλά σημεία, αρχικά από το ιταλικό ιππικό και μετά από τα γερμανικά τανκς. Κατεβαίνοντας την Ομήρου, ένα γερμανικό τεθωρακισμένο όχημα εφοδιασμένο με πολυβόλο πέρασε στην Πανεπιστημίου και αρχίζει να πυροβολεί την κεφαλή της διαδήλωσης. Ο νεαρός που κρατούσε την ελληνική σημαία πέφτει.

Η 17χρονη Ευρυτάνισσα Επονίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου τρέχει να πάρει τη σημαία, αλλά το τανκ περνάει από πάνω της και τη συνθλίβει.

Ο Ηλίας Βενέζης, στο διήγημά του 22 Ιουλίου 1943, περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο τη διαδήλωση, τη γερμανική βία και τη  θυσία των νέων που στάθηκαν απέναντι από το άρμα μάχης με μόνο όπλο το θάρρος τους: