Ο δημόσιος διάλογος ως πολιτική παθολογία-Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Γράφει ο

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ*

Υπάρχει κάτι ανησυχητικό και βαθιά αποκαλυπτικό στον τρόπο με τον οποίο εκφέρεται ο δημόσιος λόγος στην Ελλάδα. Ο τόνος έχει υποκαταστήσει το περιεχόμενο, η ειρωνεία έχει εκτοπίσει την επιχειρηματολογία, η θεατρικότητα έχει πάρει τη θέση της ευθύνης. Δεν πρόκειται για απλή “ρητορική ένταση”, αλλά για ψυχοπολιτικό σύμπτωμα ενός συστήματος που μετρά την ισχύ με βάση το ποιος «τσιρίζει» πιο δυνατά, όχι ποιος σκέφτεται πιο βαθιά.

Αυτή η κουλτούρα λόγου εκδηλώνεται με διαφορετικές αποχρώσεις: άλλοτε ως αλαζονεία, άλλοτε ως μόνιμη αμυντική στάση, συχνά ως επιθετική ειρωνεία. Είναι ένας λόγος που δεν συνομιλεί — κυριαρχεί. Δεν ακούει — απαντά. Δεν επιδιώκει κατανόηση — επιδιώκει εντύπωση. Και πίσω από αυτή τη ρητορική υπερδιέγερση κρύβεται συχνά ένας συλλογικός μηχανισμός άμυνας: ο φόβος του να φανείς ευάλωτος, ο τρόμος του λάθους, η αγωνία της έκθεσης.

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, δεν έχουμε να κάνουμε με «ισχυρές προσωπικότητες», αλλά με εύθραυστες περσόνες. Όταν το πολιτικό Εγώ διογκώνεται τόσο ώστε να καλύψει την έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας, η δημόσια σκηνή μετατρέπεται σε αρένα ναρκισσισμού. Και το χειρότερο είναι ότι το κοινό, κουρασμένο από την απαξίωση και την ανεπάρκεια, αρχίζει να ταυτίζει την υπερβολή με τη δύναμη και την πρόκληση με τη διαύγεια.

Αυτό το φαινόμενο, όμως, δεν είναι “προσωπικό”. Είναι συστημικό. Αντικατοπτρίζει μια πολιτική κουλτούρα που επί δεκαετίες εκπαιδεύτηκε στο θέαμα, όχι στη συμμετοχή· στον μονόλογο, όχι στον διάλογο· στο φτηνό χειροκρότημα, όχι στην ευθύνη. Έτσι, ο δημόσιος λόγος χάνει τη θεραπευτική του διάσταση — δεν διαφωτίζει, δεν ενώνει, δεν θεραπεύει· απλώς θορυβεί.

Η Ιστορία που Δεν Θεραπεύτηκε: Το Συλλογικό Τραύμα και η Ψυχική Ρίζα της Κρίσης στην Ελλάδα

Γράφει ο

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ 

Η Ιστορία που Δεν Θεραπεύτηκε: Το Συλλογικό Τραύμα και η Ψυχική Ρίζα της Κρίσης στην Ελλάδα

Σ’ ένα μικρό σπίτι στη Θεσσαλονίκη, τρεις γενιές κάθονται γύρω από το τραπέζι. Η γιαγιά, 94 ετών, μιλά για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες: «Μας έδιωξαν μέσα στη νύχτα… η μάνα μου πέθανε στο καράβι… δεν το ξανάπα ποτέ…». Ήταν πρόσφυγας από τη Σμύρνη. Η κόρη της χαμηλώνει το βλέμμα. «Εγώ έζησα μέσα στο φόβο… φίλοι μου βασανίστηκαν στη Χούντα, κανείς δεν μας προστάτεψε…».

Η εγγονή, 35 ετών, μόλις γύρισε από την Αγγλία, όπου μετανάστευσε μετά τα Μνημόνια. Μιλάει για τις κρίσεις πανικού που την ταλαιπωρούσαν για χρόνια και πως η ψυχοθεραπεία την βοήθησε να τις διαχειριστεί κι ύστερα κάπως μονολογεί «Δεν άντεχα να σκέφτομαι πως ο πατέρας μου πέθανε από εγκεφαλικό επειδή δεν υπήρχε διαθέσιμο κρεβάτι εντατικής. Και τώρα που γύρισα, βλέπω μια χώρα ίδια, μην σου πω χειρότερη, σαν παγωμένη στο χρόνο…».

Δίπλα της κάθεται ο σύντροφός της, που γνώρισε στο Λονδίνο. Γεννήθηκε στην Κύπρο, παιδί οικογένειας πρόσφυγα από την Κερύνεια. «Το σπίτι μας είναι ακόμη εκεί, αλλά το περικυκλώνουν στρατιώτες. Ο πατέρας μου πέθανε χωρίς να το ξαναδεί…».

Τέσσερις άνθρωποι, τέσσερις εποχές – Σμύρνη, Χούντα, Μνημόνια, Κύπρος – με ένα κοινό νήμα: μια πληγή που ποτέ δεν γιατρεύτηκε.

Η Κρυφή Δομή του Ιστορικού Τραύματος

Διαμορφώνοντας την κοινωνική συνείδηση – Ο σκοτεινός ρόλος του Ινστιτούτου Tavistock

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Την εποχή που οι αμερικανικές βιομηχανίες του θεάματος τελειοποιούν τον έλεγχο των φυσικών υποδομών και της ψυχαγωγίας, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες αναπτύσσουν κάτι περισσότερο θεμελιώδες, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στον έλεγχο των κοινωνικών συνειδήσεων. Οι Βρετανοί αντιλαμβάνονται πως η κατοχή εδαφών αποτελεί σε βάθος χρόνου μία προσωρινή κατάσταση, ενώ η ισχύς της διαμόρφωσης πεποιθήσεων, επιθυμιών και απόψεων διεθνούς εμβέλειας συνιστά φαινόμενο με μόνιμα χαρακτηριστικά.

Οι καινοτομίες τους πρόκειται να μεταμορφώσουν για πάντα την κοινωνική μηχανική και το 1914 ιδρύουν έναν φαινομενικά αθώο φορέα με την ονομασία Wellington House, που εξελίσσεται με συνεχή βήματα σε Διεύθυνση Πληροφοριών και τελικά, υπενθυμίζοντας τον Orwell, σε υπουργείο Πληροφοριών.

Μέσω του συγκεκριμένου οργανισμού, οι Βρετανοί συστηματοποιούν την μαζική ψυχολογική χειραγώγηση με βάση νέες αρχές και επίκεντρο την άσκηση έμμεσης επιρροής με αξιοποίηση προσώπων που το κοινό εμπιστεύεται, αντί να προσφεύγουν στις άμεσες επικοινωνιακές εκστρατείες. Αντιλαμβάνονται πως ο συναισθηματικός συντονισμός προέχει των γεγονότων, από την στιγμή που οι άνθρωποι εμπιστεύονται περισσότερο γνωστές προσωπικότητες σε σχέση με την εξουσία.

Κοινωνία- Ψυχισμός και "Σκοτεινός" εαυτός…σε ανισόρροπες συνθήκες,Γεωπολιτικής-Κοινωνικής Απίσχνασης

Μια συνέντευξη - έκπληξη στις "Αντιθέσεις" με τον Δημήτρη Καραγιάννη, Παιδοψυχίατρο - Συστημικό Ψυχοθεραπευτή και διδάκτορα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, που θα συζητηθεί. 

• Γιατί ο Δημήτρης Καραγιάννης μιλάει για την "κρυμμένη ψυχική ομορφιά" με αφορμή το τελευταίο ομότιτλο βιβλίο του , σε ανισσόροπες συνθήκες κοινωνικής - οικονομικής και γεωπολιτικής απίσχνασης 
• Τι λέει για τον ψυχισμό των κοινωνιών , των οικογενειών , των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων σε συνθήκες ακραίων οικονομικών- κοινωνικών και πολιτιστικών καταστάσεων 
• Η συλλογική μας κατάθλιψη και η ατομική μας παράδοση, σε νεοπαγή μοντέλα σήψης και παρακμής και ο αισιόδοξος αντίλογος ως αντιπρόταση στις "επίσημες αφηγήσεις" κατανάλωσης ζωής…
•  "Άρρωστες" κοινωνίες ή "άρρωστα" αφηγήματα ; 
• Ο κοινωνικός εαυτός , ο ψευδής εαυτός και οι τεμπέληδες της ύπαρξης
•  Η μεταμοντέρνα α-κοινωνία , το πέρασμα και ο σκοτεινός εαυτός Το ζήτημα της Ελευθερίας, η ομορφιά του…εμείς και το δίπολο θάνατος- ζωή 
• Τα κρίσιμα στάδια σε παιδική, εφηβική και ενήλικη ζωή και ο ρόλος του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών 
• Ο ρόλος της οικογένειας σήμερα , οι εκδοχές και ο πυρήνας των προβλημάτων σε κοινωνίες που εμφανίζονται …"άρρωστες" 
• Ο πυρήνας "ομορφιάς" του αυθεντικού ανθρώπου που αγκαλιάζει τον εαυτό του και την κοινωνία, με τα σωστά και τα λάθη τους 

📺 "ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ" με τον Γιώργο Σαχίνη στην ΚΡΗΤΗ TV

ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΝΕΟ-ΑΚΡΟΔΕΞΙΩΝ ΨΗΦΟΦΟΡΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΎ νer1.0 ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΔΩ

Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Social and Political Psychology, ο ψυχολόγος και καθηγητής του UC Santa Cruz, Thomas Pettigrew, υποστηρίζει ότι πέντε σημαντικά ψυχολογικά φαινόμενα μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση της πολιτικής και κοινωνικής συμπεριφοράς των λεγόμενων alt-right, των υποστηρικτών του Τράμπ ή των συγγενών πολιτικών τους σε όλο τον κόσμο. Αυτά είναι:

✔️1. Ο αυταρχισμός

Ο αυταρχισμός αναφέρεται στην υπεράσπιση ή την επιβολή αυστηρής υπακοής στην εξουσία εις βάρος της προσωπικής ελευθερίας και συνδέεται συνήθως με την έλλειψη ανησυχίας για τις απόψεις ή τις ανάγκες άλλων. Το αυταρχικό σύνδρομο προσωπικότητας - μια καλά μελετημένη και παγκόσμια επικρατούσα κατάσταση - είναι μια κατάσταση του νου που χαρακτηρίζεται από πίστη στην απόλυτη και πλήρη υπακοή στην εξουσία κάποιου "αρχηγού". Εκείνοι με αυτό το σύνδρομο εμφανίζουν συχνά επιθετικότητα στα μέλη της ομάδας, την υποταγή χωρίς όρους στην εξουσία, την αντίσταση στις νέες εμπειρίες ή ιδεες και έχουν μια άκαμπτη ιεραρχική άποψη για τον τρόπο που θα πρέπει να οργανώνεται η κοινωνία. Το σύνδρομο προκαλείται συχνά από φόβο, καθιστώντας εύκολη της χειραγώγηση αυτών των ατόμων από  ηγέτες που υπερβάλλουν με την απειλή ή να κάνουν τον φόβο πίστη. 

Αν και η αυταρχική προσωπικότητα παρατηρείται και  μεταξύ των φιλελεύθερων, κεντρώων και των αριστερών, είναι πολύ  πιο συχνή μεταξύ των δεξιών σε όλο τον κόσμο. Οι ομιλίες του Προέδρου Τραμπ  που περιλαμβάνουν απόλυτους όρους όπως «ηττημένοι» και «πλήρεις καταστροφές», «θα υπερισχύσουμε» κλπ είναι ελκυστικοί και αποτελεσματικοί μόνο σε όσους προτιμούν τον αυταρχισμό τύπου Ζωής Κωνσταντοπούλου ή Βορίδη ή Μπέου ως αποτέλεσμα έκφρασης των προτύπων αυτού του συνδρόμου. Πάνω σε αυτό το χαρακτηριστικό έχτισε πριν 90 χρόνια το πετυχημένο "αφήγημα" του και ο Χίτλερ.

✔️2. Προσανατολισμός κοινωνικής κυριαρχίας

Κατάφεραν να μας πείσουν ότι όλα αυτά τα τραγικά που συμβαίνουν μας αξίζουν ως η δίκαιη τιμωρία μας γι' αυτό που μας έπεισαν ότι είμαστε...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Το χειρότερο όλων είναι ότι μεγάλο μέρος του λαού μας αντιλαμβάνεται τις επαναλαμβανόμενες καταστροφές, φωτιές, πλημμύρες, συγκρούσεις τραίνων, διάλυση του κρατικού μηχνισμού και της ασφάλειας των πολιτών, ως περίπου αναπόφευκτες φυσικές καταστροφές ή κάποιου είδους αναπότρπετα φυσικά φαινόμενα. 

Και δεν είναι μόνο τα κυρίαρχα media που έχουν διαδραμματίσει κρίσιμο ρόλο στην διαμόρφωση αυτής της ψευδούς αντίληψης/συλλογικής αναπαράστασης. 

Είναι και μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, των ακαδημαϊκών, των διανοοουμένων, των δημοσιογράφων και όσων έχουν δημόσιο λόγο που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καλλιεργούν εδώ και χρόνια το βαθύ αίσθημα ανεπάρκειας και αβοηθησίας του Λαού μας, πάνω στο οποίο εδράζεται η ψευδής αναπαράσταση της αναπόφευκτης καταστροφής. 

Είναι επίσης η ενοχοποιητική κοινωνική μηχανική ότι "τέτοιοι που είμαστε, αυτά μας αξίζουν" που νομιμοποιεί με έναν ηθικιστικό τρόπο την καταστροφή ως την εύλογη και δίκαιη τιμωρία για την ανεπάρκεια μας. 

Για να αντιληφθεί κανείς τον παραλογισμό του όλου πράγματος ας σκεφτούμε την αναλογία μιας γυναίκας που έχει κατ' επανάληψιν κακοποιηθεί και η οποία μέσα από ένα περίπλοκο δίκτυο ενοχοποίησης διαμορφώνει την αντίληψη ότι ο βιασμός της ήταν ακόμη ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο μάλιστα "τέτοια που είναι" της αξίζει.    

Εύλογα θα εξανίσταται κανείς μπροστά σ' έναν τέτοιο εξωφρενικό παραλογισμό, εύλογα θα οργιζόταν για την κατάφωρη αδικία και την εκ νέου κακοποίηση της γυναίκας. 

Γιατί όμως δεν υπάρχει η αντίστοιχη αντίδραση στο συλλογικό πεδίο με τους κατ' επανάληψιν βιασμούς της Ελληνικής κοινωνίας; 

Το αόρατο τραύμα της πολιτικής – Ασφάλεια ή αξιοπρέπεια;

Αν τα κοινωνικά κινήματα του καιρού μας τολμούσαν, κάποια στιγμή, να θέσουν το ερώτημα «Μα γιατί δεν πείθουμε, γαμώτο!», αν είχαν την γενναιότητα να ξεφύγουν από την βαθύτατη πικρία που υποκρύπτει αυτό το «γαμώτο» στο τέλος του ερωτήματος, αν άντεχαν να αναμετρηθούν καθαρά με τις πραγματικές αιτίες των χρόνιων μειονοτικών κοινωνικών τους (μας) απόψεων, αν έθεταν με μια συμπονετική περιέργεια το «Γιατί οι απόψεις μας, το όνειρό μας, δεν πείθει τους πολλούς;

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη *

Γιατί δεν καταφέρνουμε να ασκήσουμε ισχυρή κοινωνική επιρροή;», αν δεν μας αρκούσαν οι ανακουφιστικές ψευδο-απαντήσεις για την μη ωριμότητα των συνθηκών ή για την ισχύ των αντίπαλων κυρίαρχων τάξεων ή για την ισχύ των μέσων του καθεστώτος ή εν πάση περιπτώσει για τα δεκάδες διαθέσιμα εργαλεία καθυπόταξης των κυρίαρχων ελίτ, αν όλα αυτά, τότε τα κοινωνικά κινήματα θα συναντιόντουσαν με την ψυχολογία και όλοι θα ανακαλύπταμε με μιαν έκπληξη πως δεν είμαστε εν τέλει καταδικασμένοι σε μια ηρωική ή αυτοθυσιαστική επαναστατική πρακτική που στο τέλος απομένει πάντα αδικαίωτη και ανολοκλήρωτη.

Αν όλα αυτά, τότε θα ανακαλύπταμε πως στην επαναστατική εξίσωση της εποχής μας υπάρχει «κάτι» εξαιρετικά σημαντικό που μας διαφεύγει.

Κι αυτό το «κάτι» μας το λέει η ψυχολογία: Όλοι οι άνθρωποι έχουμε υπαρξιακή ανάγκη για ασφάλεια, κοινωνική αποδοχή, συναισθηματικές συνδέσεις, αυτονομία, ελευθερία, αυτοέκφραση και αξιοπρέπεια. Αυτή είναι η βιολογία της εξέλιξης μας. Και ξέρουμε πια πως είτε πρόκειται για σεξουαλική κακοποίηση, είτε για την παραμέληση ενός παιδιού, είτε για τις επιπτώσεις του ρατσισμού και της ομοφοβίας, είτε για τα φαινόμενα mobbing στο χώρο της εργασίας, στην πραγματικότητα πρόκειται για ανταποκρίσεις στο Τραύμα, δηλαδή για «τραυματικές απαντήσεις» στις ανεκπλήρωτες αυτές υπαρξιακές μας ανάγκες.

Το Τραύμα καταστρέφει ένα μέρος της αξιοπρέπειας μας. Και εύλογα τότε εμφανίζονται οι ενσωματωμένες σε όλους μας στρατηγικές επιβίωσης: η αντίδραση πάλης ή φυγής ή το συναισθηματικό πάγωμα ή η αποστασιοποίηση.  Πώς περιμένουμε λοιπόν από έναν τραυματισμένο-συναισθηματικά μουδιασμένο άνθρωπο να αντιδράσει, να βγει από την παθητικοποίηση, όταν έχει ακρωτηριαστεί η αξιοπρέπεια του; Μπορούμε άραγε να φανταστούμε την οδυνηρή εσωτερική σύγκρουση που βιώνει ο ανθρώπινος ψυχισμός που για να νοιώθει μια κάποια ασφάλεια δεν μπορεί να νοιώθει αξιοπρέπεια; Πως νοιώθει άραγε ο άνθρωπος που μπορεί να συνδεθεί συγκροτώντας συλλογικότητες, αλλά για να το κάνει πρέπει να εγκαταλείψει την ασφάλεια του;

Χρειάζεται πλέον να το πούμε καθαρά, ότι αυτό ακριβώς είναι το τραύμα που προκαλεί ο καπιταλισμός: μια διαρκή εσωτερική δυσφορία, μια απελπισία που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, επειδή τίποτα δεν έχει συνοχή.

Και το πιο «καταπληκτικό» είναι πως όλοι μας σχεδόν είμαστε πεισμένοι πως ο καπιταλισμός και το τραύμα είναι εντελώς άσχετα. Η θεραπεία και το πολιτικό πεδίο δεν συναντιούνται πουθενά. «Έτσι ήταν πάντα τα πράγματα ή τώρα είναι πολύ καλύτερα!» θα σου πουν οι θιασώτες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ανενημέρωτοι και οι ίδιοι πως στην πραγματικότητα «μιλάει» το δικό τους τραύμα, κλείνοντας τα μάτια στα δραματικά στοιχεία αύξησης του επιπολασμού μιας σειράς ψυχικών ή και ψυχογενών παθήσεων. Έχουμε να κάνουμε πλέον με μια πανδημία ψυχικής νόσου, αλλά αυτό είναι απλά ένα άθροισμα μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ατομικών περιπτώσεων, που δεν έχει καμία σχέση με την τοξική κουλτούρα του καπιταλισμού!

Αλλά το πραγματικά ερώτημα είναι πως ξεμπλέχτηκαν αυτά τα δυο; Πως στο καλό το κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικό σύστημα έφτασε να θεωρείται άσχετο με την ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων; Πως ο καπιταλισμός είναι αθώος για το Τραύμα; Και η απάντηση είναι πως και αυτό είναι συνέπεια του καπιταλιστικού τραύματος, που κατάφερε να «φαίνεται» αόρατο, όπως ακριβώς οι μεγάλες μάζες των αόρατων ανθρώπων που τραυματίζει . 

«Μαύρο Δέρμα, Άσπρη Μάσκα»

Κοινωνικο-ψυχολογικές αίτιες της βίας στην Ελλάδα σήμερα

Από Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Ο δανεισμένος τίτλος, από το έργο του κορυφαίου ψυχιάτρου και αγωνιστή ενάντια στην αποικιοκρατία Frantz Fanon, υποδηλώνει την κατεύθυνση που κινείται το άρθρο αυτό στη διερεύνηση των αιτιών αύξησης της επιθετικότητας και της βίας στην ελληνική κοινωνία σήμερα.
Μερικά κρίσιμα στατιστικά στοιχεία

Στην αναζήτηση αυτή, μπορεί να είναι ενδεικτικά κάποια κρίσιμα στατιστικά στοιχεία για την ψυχική υγεία των Ελλήνων σήμερα, ιδιαίτερα μάλιστα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό/δυτικό κόσμο.

α) Στην 20ετία 2000-2020 η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 248%, κατατάσσοντας τη χώρα μας στην 6η θέση των χωρών της Ευρώπης, ενώ προηγούνται μόνο η Τσεχία, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Πορτογαλία και το Η.Β. (Πηγή: OECD).

β) Η Ελλάδα είναι πιο καταθλιπτική χώρα στον κόσμο (!), με το ποσοστό επιπολασμού της κατάθλιψης να υπολογίζεται στο 6,52% (Πηγή: Wisevoter).

γ) Η Ελλάδα είναι στην πρώτη θέση των χωρών της Ευρώπης σε ό,τι αφορά το ποσοστό του πληθυσμού που βιώνει στρες (72%) (Πηγή: Gallup Global Emotions Report ).

Πολύ περισσότερο δραματικά είναι βέβαια τα σχετικά στοιχεία όσον αφορά τους νέους και τις νέες της χώρας μας που πλήττονται από αγχώδεις διαταραχές, απονοηματοδότηση, κατάθλιψη, αυτοκτονικό ιδεασμό και λοιπά.

Για όσους ασχολούνται, με επιστημονική εντιμότητα, με τις ανθρωπιστικές επιστήμες δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο δυτικός κόσμος είναι ένας κόσμος βαρύτατα τραυματισμένος ψυχικά, ακριβώς λόγω της τοξικής καπιταλιστικής κουλτούρας μέσα στην οποία ο δυτικός άνθρωπος ζει και η οποία είναι εντελώς ασύμβατη με τις πυρηνικές υπαρξιακές ανθρώπινες ανάγκες. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, ένα στα τρία (1/3) νοικοκυριά αντιμετωπίζουν προβλήματα ενδοοικογενειακής βίας, ένα στα πέντε (1/5) κορίτσια είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, ένα στα τρία (1/3) κορίτσια έχουν σκεφτεί την αυτοκτονία, ενώ κάθε χρόνο πεθαίνουν από χρήση ουσιών περισσότεροι άνθρωποι απ’ όσοι Αμερικανοί σκοτώθηκαν αθροιστικά στον πόλεμο του Βιετνάμ, στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ μαζί.

Η φαντασία στην σκέψη του Καρλ Γιούνγκ

Αβακιάν Στέφανος

Σε μία ιδιαίτερης σημασίας σειρά από συνεντεύξεις ο βαθυστόχαστος στο πνεύμα, στυλοβάτης και πρόδρομος της επιστήμης της ψυχολογίας Καρλ Γιούνγκ αναφέρεται στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στις καταστάσεις που οδήγησαν σε αυτόν. Καθώς τα ερωτήματα του δημοσιογράφου ήταν εύστοχα οδήγησαν τον Γιούνγκ να κάνει αναφορά για εκείνη την βαθύτερη διάσταση που δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε με την λογική αυτό που εδράζεται στο βαθύτερο πεδίο της ψυχής.

Η συχνή αναφορά σε λέξεις όπως “η φαντασία”, “το κόμπλεξ”, “το υποσυνείδητο” κλπ., παραμένουν έννοιες που προσπερνιούνται φευγαλέα από συζητητές καθώς και αναγνώστες ως έννοιες δίχως βαρύτητα. Σύμφωνα με βάση τα λεγόμενα του Καρλ Γιούνγκ βλέπουμε αυτό που κρύβεται μέσα σε αυτές τις έννοιες, περιέχει το κλειδί της αποκάλυψης – από ψυχολογική σκοπιά – πολλών σημαντικών ή καταλυτικών, για την μοίρα της ανθρωπότητας, γεγονότων. Το κλειδί λοιπόν, σε αυτήν ακριβώς την ψυχολογική διάσταση την οποία οι περισσότεροι δεν θέλουν να αναγνωρίσουν για αυτό που είναι, όμως τυφλά επιδιώκουν να απορρίπτουν μεγάλης αξίας αποκαλύψεις.



Στην άρτια και ευφυή ανάπτυξη σκέψης ο Καρλ Γιούνγκ αναφέρεται στην ελλιπή παρατήρηση του εαυτού μας. Δηλαδή, οι καταστάσεις στις οποίες συχνά αναφερόμαστε ως συναισθήματα αλλά και ως κόμπλεξ δεν είναι απλά καταστάσεις που εμείς κατέχουμε. Αντίθετα αναφέρει πως αυτά κατέχουν εμάς και πολλές φορές χωρίς να μας το “λένε”, δηλαδή, χωρίς την δική μας συνειδητοποίηση. Η αναφορά του Καρλ Γιούνγκ παραμένει γλαφυρή και αποκαλύπτει αυτό που όλοι μας αντιμετωπίζουμε, αλλά ελάχιστα εκφράζουμε με λόγια. Δηλαδή, εκείνη την αβυσσαλέα ορμή των συναισθημάτων, που δεν μας αφήνουν να δούμε ξεκάθαρα την αλήθεια.

«Πεθαμένες καλησπέρες«

Από:Αντώνης Ανδρουλιδάκης 

Ίσως στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες να μην είναι εντελώς στην επίγνωση μας, αλλά η υπαρξιακή αλήθεια ορίζει ότι το άγχος του θανάτου αντιμετωπίζεται κυρίως μέσα από την ανθρώπινη επαφή. Η βαθιά υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, μόνο σχεσιακά απαντάται. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς μόνο ερωτικά υπερβαίνεται. Αιώνες τώρα αυτό λέει η ποίηση, η μουσική, η ζωγραφική, η τέχνη δηλαδή, αλλά και οι λαϊκές παραδόσεις σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Αιώνες τώρα οι άνθρωποι ερωτεύονται ή και δημιουργούν για να νοηματοδοτήσουν την ύπαρξη τους ενάντια στο υπαρξιακό τους τέλος. Αλλά ερωτεύονται ή και δημιουργούν πάει να πει, πριν απ’ όλα, πως αγγίζουν και αγγίζονται, έρχονται σε επαφή, γίνονται δηλαδή απτοί και συγκεκριμένοι. Αλλιώς πεθαίνουν αόριστοι και ανέγγιχτοι καταναλωτές των εικόνων τους και των εικόνων των άλλων. Κάτι σαν ερωτευμένοι δι’ αλληλογραφίας. Σκέτες απεικονίσεις της ύπαρξης τους, σε μια ζωή που θυμίζει περισσότερο πορνογραφία, όχι με την ηθικολογική σημασία της λέξης, αλλά ως ανικανότητα ερωτικής αυθυπέρβασης-ριψοκινδύνευσης και περιχαράκωση στην ψευδο-ασφάλεια που παρέχει η υπαρξιακή απόσταση. Ως υπαρξιακή αστοχία, δηλαδή. 

Η αλήθεια είναι ότι στις δεκαετίες που προηγήθηκαν ο δυτικός άνθρωπος εξαναγκάστηκε σ’ αυτόν τον εξοβελισμό της υπαρξιακής αγωνίας κάτω από το χαλί μιας πανικόβλητης καθημερινότητας, που απαιτούσε προς τούτο μια αέναη «θετικότητα». Όλα όφειλαν να είναι τώρα θετικά. Η θετική σκέψη, η θετική ενέργεια, τα θετικά vibes, τα θετικά αποτελέσματα, ακόμη και τα likes στο Facebook, αντανακλούσαν ένα πλεόνασμα θετικότητας, ένα μπούκωμα θετικότητας, που έφτανε ως την θετικότητα των ψηφιακών φωτογραφιών, που δεν χρειάζονταν πλέον το αρνητικό-φιλμ προκειμένου να υπάρξουν. Όπως οι φωτογραφίες μπορούσαν να είναι απαλλαγμένες από το αρνητικό τους προαπαιτούμενο, όπως οι selfies επίσης μπορούσαν να είναι απαλλαγμένες από κάθε ψεγάδι, όπως δηλαδή οι εικόνες απολάμβαναν ένα πλεόνασμα θετικότητας έτσι και ο Εαυτός ή ακόμη και το ίδιο το σύμπαν (όπως έλεγε ο Κοέλιο και οι διαδικτυακοί προπαγανδιστές του) έπρεπε να «συνωμοτούν» στην εκπλήρωση των θετικών «θέλω» ενός Εαυτού που μπορούσε, επιτέλους, να είναι ο Εαυτός του-και «σκασίλα» του ο Άλλος. 

Το Δεκαήμερον – το ιταλικό βιβλίο του 14ου αιώνα που μας δείχνει τον τρόπο να επιβιώσουμε από τον κορωνοϊό

Το βιβλίο του Ιωάννη Βοκκάκιου διδάσκει στους πολίτες πώς να διατηρήσουν την ψυχική τους υγεία σε εποχές επιδημιών και απομόνωσης.

Του Αντρέ Σπάισερ*

Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του New Statesman, στις 9 Μαρτίου 2020.

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μαυρίδης

Η ραγδαία εξάπλωση του ιού Covid-19 έχει προκαλέσει μια εξίσου ραγδαία επιδημία από συμβουλές. Από τη μια οι συμβουλές είναι απαραίτητες αλλά από την άλλη δίνουν την εντύπωση ότι θα κάνουν τις ζωές μας πιο στενάχωρες και μοναχικές. Παρά ταύτα, υπάρχει μια ασυνήθιστη πηγή συμβουλών η οποία προτείνει ένα διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της επιδημίας. Η πηγή αυτή είναι το Δεκαήμερον του Βοκκάκιου.

Ο Ιταλός συγγραφέας της Αναγέννησης, Ιωάννης Βοκκάκιος, έγραψε το Δεκαήμερον εν τω μέσω της φοβερής επιδημίας πανούκλας του 1348 στην Φλωρεντία. Η αρρώστια ενέσκηψε αιφνιδίως στην πόλη μειώνοντας τον πληθυσμό της κατά 60 τοις εκατό. Ο Βοκκάκιος  περιγράφει πως οι Φλωρεντίνοι «έπεφταν νεκροί στους δρόμους μέρα και νύχτα ενώ πολλοί άλλοι, καθώς πέθαιναν μέσα στα σπίτια τους, έκαναν αντιληπτό τον θάνατό τους στους γείτονές τους από τη μυρωδιά της σήψης που ανέδιναν τα πτώματά τους».

Οι κοινωνικοί δεσμοί είχαν καταρρεύσει καθώς «η πανούκλα είχε προκαλέσει τόσο μεγάλο τρόμο στις καρδιές των ανθρώπων που αδελφοί εγκατέλειπαν τους αδελφούς τους, οι θείοι τα ανίψια τους, οι αδελφές τους αδελφούς τους» και «οι γονείς αρνούνταν να συνδράμουν και να βοηθήσουν τα παιδιά τους».

Κάποιοι πολίτες της Φλωρεντίας κλειδώθηκαν μέσα στα σπίτια τους ενώ άλλοι συγκρότησαν ομάδες και τριγυρνούσαν τρεκλίζοντας στους δρόμους της πόλης κατά τη διάρκεια πολυήμερων μεθυσιών. Οι δέκα φίλοι, τις περιπέτειες των οποίων περιγράφει το Δεκαήμερον, εγκαταλείπουν τη Φλωρεντία και βρίσκουν καταφύγιο σε μια άδεια βίλλα στην εξοχή. Με το που φτάνουν στην ειδυλλιακή τοποθεσία περνούν τις μέρες τους λέγοντας διασκεδαστικές και συχνά υπερβολικές ιστορίες.

Σήμερα, βλέπουμε το Δεκαήμερον ως μια συλλογή διασκεδαστικών ιστοριών. Το 14ο αιώνα όμως ήταν κάτι πολύ παραπάνω, ήταν μια μορφή κοινωνικής οδηγίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάρτιν Μάραφλοτ του πανεπιστημίου Πέις, η συνταγή του Βοκκάκιου για την αντιμετώπιση της επιδημίας ήταν μια γερή δόση «αφηγηματικής προφύλαξης». Λίγο-πολύ αυτό σημαίνει να προφυλάξεις τον εαυτό σου με καλές ιστορίες. Ο Βοκκάκιος προτείνει τη σωτηρία μέσω της απόδρασης από τις πόλεις, την δημιουργία μιας καλής παρέας και την αφήγηση διασκεδαστικών ιστοριών για την τόνωση του ηθικού. Έτσι, μέσα από ένα μίγμα κοινωνικής απομόνωσης και ευχάριστων δραστηριοτήτων, οι δέκα φίλοι καταφέρνουν να επιβιώσουν κατά την διάρκεια των χειρότερων ημερών της επιδημίας.

Η συνταγή του Βοκκάκιου ενέπνευσε μια σειρά από μεσαιωνικά εγχειρίδια συμβουλών. Ο Τομάσο ντελ Γκάρμπο, ένας από τους πιο επιφανείς Φλωρεντίνους γιατρούς της εποχής, πρότεινε ότι, με το ξέσπασμα της πανούκλας, οι άνθρωποι έπρεπε να μη σκέφτονται τον θάνατο. Αντιθέτως, η συμβουλή του ήταν η συνάθροιση σε έναν όμορφο κήπο και «η χρήση τραγουδιών, παιγνιδιών και άλλων ευχάριστων ιστοριών που δεν κουράζουν το σώμα και όλων αυτών των απολαυστικών πραγμάτων που φέρνουν θαλπωρή».

«Ο αιώνας του εαυτού». Ένα ντοκιμαντέρ του Adam Curtis. Ο καπιταλισμός σε πρώτο πρόσωπο.

Ο Αιώνας του Εαυτού είναι μια βρετανική τηλεοπτική σειρά ντοκιμαντέρ του 2002 από τον σκηνοθέτη Adam Curtis. Επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι καπιταλιστές αξιοποιώντας το  έργο των ψυχαναλυτών Sigmund Freud και Anna Freud και τις απόψεις του συμβούλου δημοσίων σχέσεων Edward Bernays, χειραγωγούν τις ανθρώπινες κοινωνίες. 

Σε ένα επεισόδιο, ο Curtis λέει : «Αυτή η σειρά είναι για το πώς όσοι βρίσκονται στην εξουσία έχουν χρησιμοποιήσει τις θεωρίες του Φρόιντ για να προσπαθήσουν να ελέγξουν το επικίνδυνο πλήθος σε μια εποχή μαζικής δημοκρατίας».

Αναλυτικότερα εδώ.

Μέρος Πρώτο – Οι Μηχανές της Ευτυχίας

Ο αιώνας του εαυτού (μέρος πρώτο) από tvxorissinora

Μέρος Δεύτερο – Η Εφαρμοσμένη Μηχανική της Συγκατάθεσης 

O αιώνας του εαυτού - Μέρος δεύτερο από tvxorissinora

Μέρος Τρίτο – Υπάρχει ένας αστυνομικός μέσα στο κεφάλι μας: Πρέπει να καταστραφεί
 

O αιώνας του εαυτού - Μέρος τρίτο από tvxorissinora

Μέρος Τέταρτο – Οχτώ άνθρωποι πίνουν λίγο κρασί στο Κέτερινγκ

 

Ο αιώνας του εαυτού - μέρος τέταρτο από tvxorissinora  

ΠΗΓΗ:http://giatinkinonikiaristera.blogspot.com/2015/12/adam-curtis.html
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΟΥ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕ

ΟΙ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ

Οι χειρότερες φυλακές είναι αυτές που δεν τις αντιλαμβάνεσαι γιατί οι αλυσίδες δεν είναι στα χέρια σου αλλά στο μυαλό σου
Χωρίς να το καταλάβουμε κάποιοι έχτισαν την φυλακή του νου μας πέτρα πέτρα και εμείς καθόμαστε από μέσα και κοιτάζουμε τον κόσμο έξω . Μέσα από το μικρό οπτικό μας πεδίο , την περιορισμένη μας συνείδηση θέλουμε να ζούμε μια ελεύθερη ζωή . Αυτό δεν μπορεί να γίνει μέσα από την φυλακή . Για αυτό όσο συνεχίζεις να κοιτάζεις από το παραθυράκι της φυλακής , όσα βιβλία και να διαβάσεις , όλων των σοφών της γης τα λόγια και να αναπαράγεις στον εαυτό σου , πάλι μικρή θα είναι η εικόνα που έχεις για τον κόσμο .

Αυτό που θα σου δώσει την ελευθερία σου είναι να γκρεμίσεις τους τοίχους της φυλακής σου .

Αργά και μεθοδικά όπως στην έχτισαν οι άλλοι για λογαριασμό σου . Έτσι και εσύ θα την γκρεμίσεις, πέτρα πέτρα , μέρα με την ημέρα , για να μπορείς να βλέπεις όλη την εικόνα του κόσμου σου και με τα δικά σου μάτια . Να ζωγραφίσεις την ζωή με τα δικά σου χρώματα . Να ζήσεις ελεύθερα , με αυτοσυνείδηση γαλήνη και ευδαιμονία !! Και μετά να αφυπνίσεις να απελευθερώσεις και άλλους

Σπάσε τα δεσμά !!!

Απόλαυση και καταναγκασμός...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Πήξαμε στα «τα 100 μέρη που ΠΡΕΠΕΙ να δεις πριν πεθάνεις», «όλα όσα ΠΡΕΠΕΙ να έχει κάνει ένας άντρας μέχρι τα 30 του», «οι 10 MUST εμπειρίες μιας εργένισσας», πήξαμε στην ανελαστική επιτακτικότητα της απόλαυσης, έτσι ώστε η κατάληξη δεν μπορεί παρά να είναι ένα βασανιστικό αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας. 

Απελευθερωθήκαμε από την κοινωνική καταπίεση του καταναγκαστικού "Φρόνιμου", για να υποδουλωθούμε στην κοινωνική πίεση της "Επίδοσης στην απόλαυση", δηλαδή στην εθελούσια συμμόρφωση.

Μπ. Ντάβου: Γνωσιακή Ψυχολογία: Τεχνολογικά διαμεσολαβημένες σχέσεις

Μπετίνα Ντάβου

Μετασχηματισμοί των διαπροσωπικών σχέσεων στην εποχή των κοινωνικών δικτύων

Το να μιλήσει κανείς για μετασχηματισμούς ενόσω αυτοί βρίσκονται σε εξέλιξη είναι ένα δύσκολο έργο. Ειδικά όταν ο μελετητής βρίσκεται και ο ίδιος μέσα στη δίνη αυτών των μετασχηματισμών. Η μελέτη της αλλαγής απαιτεί μια ιστορική και ερευνητική απόσταση από το φαινόμενο που αλλάζει. Γι’ αυτό, οποιοσδήποτε λόγος περί μετασχηματισμών στις διαπροσωπικές σχέσεις δεν μπορεί να είναι ούτε πλήρως επεξεργασμένος ούτε αμιγώς ερευνητικός, αλλά κυρίως διερευνητικός και βιωματικός.

Ένας τρόπος να εντοπίσουμε εν μέρει τι αλλάζει είναι να εξετάσουμε πώς μετατρέπονται οι παράμετροι που συνέθεταν τον ορισμό της διαπροσωπικής σχέσης πριν από την έλευση της διαδικτυακής συνθήκης. Παραδοσιακά, η διαπροσωπική σχέση αναφέρεται στη μορφή και στη φύση του δεσμού που ενώνει δύο ή περισσότερα πρόσωπα (π.χ. φιλική, ερωτική, επαγγελματική κ.λπ.). Ανεξάρτητα όμως από τη φύση του δεσμού που συνδέει δύο ανθρώπους, η έννοια της σχέσης περιλαμβάνει μια σχετική σταθερότητα στον χρόνο και ένα κοινό αίσθημα προσωπικής εμπλοκής ακόμη και σε περιπτώσεις που η φυσική επαφή απουσιάζει επί αρκετό χρονικό διάστημα. Το όχημα μέσω του οποίου η σχέση εγκαθιδρύεται, αναπτύσσεται και εξελίσσεται είναι η επικοινωνία, όπως αυτή διεξάγεται μέσα από την αλληλεπίδραση (άμεση ή διαμεσολαβημένη) των εμπλεκομένων στη σχέση. Η μελέτη των διαπροσωπικών σχέσεων είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο, για ερευνητικούς και διδακτικούς λόγους, χρειάζεται να αναλυθεί σε τουλάχιστον τρία επίπεδα, μολονότι στην πράξη τα επίπεδα αυτά διαπλέκονται και αλληλεπιδρούν.¹   

Μετατροπές σε βασικά συστατικά των σχέσεων

Ψυχική νόσος: Βιολογική ή πολιτική υπόθεση;

Γράφει ο Φραγκίσκος Φιλιππαίος

Σε ένα άρθρο που πρόσφατα έκανε την εμφάνισή του στο διαδίκτυο, στο οποίο αναφέρεται η αύξηση των κρουσμάτων κατάθλιψης ανά τον κόσμο, παρατηρούμε κάτι ασυνήθιστο. Η κατάθλιψη δεν παρουσιάζεται ως ένα ενδοσυγκρουσιακό συμβάν που βιώνει το άτομο, αλλά ως το απότοκο μιας πολιτικής πραγματικότητας που επικρατεί έξω από αυτό. Η πλέον διαδεδομένη άποψη στο χώρο της ψυχικής υγείας είναι πως τα συμπτώματα της κατάθλιψης οφείλονται σε μια διαταραχή των επιπέδων σεροτονίνης που εκκρίνεται στον εγκέφαλο. Όσο για την αντιμετώπισή της συστήνονται αντικαταθλιπτικά τρίτης γενιάς (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, SSRIs). Από την άλλη φαίνεται να επανέρχονται στο προσκήνιο απόψεις σαν αυτές που διατυπώθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’60 από ψυχιάτρους και φιλοσόφους, που καταδεικνύουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής ως πρωταρχική αιτία για την εκδήλωση της κατάθλιψης. Μπορεί επομένως να αναπτυχθεί ένας γόνιμος προβληματισμός στη βάση του με τι τελικά εμπλέκεται όχι μόνο η κατάθλιψη αλλά ευρύτερα η ψυχική νόσος;

Το κίνημα της αντιψυχιατρικής

Αναζητώντας την προέλευση των πολιτικών προσεγγίσεων στο πεδίο της ψυχικής υγείας, φτάνουμε πίσω στο ρηξιακό πνεύμα του Μάη του '68 που γέννησε κινήματα αμφισβήτησης όπως ήταν αυτό της αντιψυχιατρικής. Αποτελούμενο από ψυχιάτρους, φιλοσόφους, πολιτικούς ακτιβιστές αλλά και κοινότητες ασθενών, το ανομοιογενές αυτό κίνημα παρήγαγε ένα πλούσιο έργο που επανατοποθετούσε την ψυχιατρική εντός του ιστορικού πλαισίου στο οποίο συγκροτήθηκε ως επιστήμη. Αντιπάλεψε σθεναρά τις κατασταλτικές πρακτικές (λοβοτομές, ηλεκτροσόκ) και τις πρακτικές αποκλεισμού (ψυχιατρικά άσυλα), θέτοντας στο επίκεντρο του προγράμματός του την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Ας συγκρατήσουμε ότι αυτού του είδους οι πρακτικές αποτέλεσαν για εκείνη την περίοδο ένα εδραιωμένο επιστημονικό παράδειγμα. Συνεπώς οι θεραπευτικές τους ιδιότητες δεν τίθονταν υπό αμφισβήτηση από την μεγάλη πλειοψηφία των επαγγελματιών του χώρου της ψυχικής υγείας. H μεταρρύθμιση ωστόσο αποσκοπούσε τόσο στην κατάργηση των απάνθρωπων μεθόδων με τις οποίες αντιμετωπίζονταν οι ασθενείς, όσο και στο κλείσιμο των ψυχιατρείων που περισσότερο θύμιζαν φυλακές. 

Ψυχολογικές Τεχνικές Επηρεασμού

Φωτεινή Μαστρογιάννη

O Βανς Πάκαρντ (Vance Packard) ήταν ένας Αμερικανός δημοσιογράφος ο οποίος άσκησε κριτική στον καταναλωτισμό. Στο βιβλίο του «The hidden persuaders» (θα το αποδίδαμε στα ελληνικά ως οι «κρυμμένοι επηρεαστές») που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1957 ερευνά τις ψυχολογικές τεχνικές που χρησιμοποιούν οι διαφημιστές για να επηρεάσουν τον καταναλωτή αλλά και οι πολιτικοί για να επηρεάσουν τον πολίτη. Οι τεχνικές αυτές βασίζονται στις ψυχολογικές ανάγκες των καταναλωτών/πολιτών. Το βιβλίο αυτό του Πάκαρντ, κατά την άποψή μου, απετέλεσε και τη βάση για το Νευρομάρκετινγκ που δημιουργήθηκε πολλά χρόνια αργότερα.

Μία τεχνική είναι η πώληση συναισθηματικής ασφάλειας.

 Διαπιστώθηκε ότι ο λόγος της αύξησης πώλησης ψυγείων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν γιατί οι οικογένειες είχαν άγχος όχι μόνο για τα τρόφιμα αλλά και για τη ζωή τους. Το ψυγείο αντιπροσώπευε την ασφάλεια, ήταν η διαβεβαίωση ότι πάντα θα υπάρχει τροφή. Οι άνθρωποι που αισθάνονται ανασφαλείς θέλουν να έχουν περισσότερα τρόφιμα από αυτά που χρειάζονται. Δεν είναι τυχαίο ότι και στην Ελλάδα, τις προηγούμενες δεκαετίες, η αγορά τροφίμων γίνονταν με μαζικό τρόπο, αγοράζαμε π.χ. δύο κιλά ντομάτες που πολλές φορές τις πετούσαμε. Η φτώχεια και η πείνα που πέρασε η Ελλάδα φαίνεται ότι άφησε πολλές δυσάρεστες μνήμες αλλά και αγοραστικές συμπεριφορές αυτού του τύπου. 

Με βάση, λοιπόν,  αυτή τη διαπίστωση δημιουργήθηκαν και τα αντίστοιχα μηνύματα στις διαφημιστικές εκστρατείες για την πώληση ψυγείων. Πολλοί κατασκευαστές πλέον δεν πωλούν μόνο προϊόντα αλλά το αίσθημα της «ασφάλειας».

Άλλη τεχνική είναι η πώληση αυτοεκτίμησης.

Ο άνθρωπος που σκεφτόταν «μην τυχόν»

«Βλέπω τον εαυτό μου να πέφτει. Είναι σαν να πέφτω σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο, όπου θα είμαι για πάντα μόνη. Εκείνος με σπρώχνει σ’ αυτό το άθλιο υπόγειο, κι η πόρτα θα κλείσει πίσω μου, κι εγώ θα μείνω μόνη. Εντελώς μόνη. Για πάντα μόνη, σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο».

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Είναι η βιωμένη μαρτυρία μιας νέας γυναίκας εγκλωβισμένης στην Οριακότητα της ίδιας, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, που αποφεύγει τις στενές γνήσιες σχέσεις, προτιμώντας να είναι μόνη, παρά να υποστεί, γι’ ακόμη μια φορά, την απώλεια.

Ένας διαρκής Φόβος, με το Φ κεφαλαίο, αναζητά μανικά, σαν ένα ενσωματωμένο ραντάρ, την επιβεβαίωση της απώλειας του Άλλου. Ένας παπαγάλος στον ώμο είναι εκεί, συνοδεύει και υπενθυμίζει το «μην τυχόν».

Ακόμη και η ελάχιστη δυσαρέσκεια, η στιγμιαία δυσφορία, ερμηνεύεται ως ατράνταχτη απόδειξη της εγκατάλειψης. Μια κοινωνία ολόκληρη θα ανιχνεύσει μανιωδώς, θα επικρίνει λυσσαλέα, ακόμη και τα ήσσονα, θα εντοπίσει ελλείψεις και μόνον.Και σαν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, οι σχέσεις που συστήνουν εν τέλει την ίδια τη συλλογικότητα, θα εκπέσουν σε θυελλώδεις ρήξεις, θυελλώδεις συμφιλιώσεις, ξανά θυελλώδεις χωρισμούς, ξανά θυελλώδεις επαναβεβαιώσεις και φτου κι απ’ την αρχή. Μια ολόκληρη κοινωνία παγιδευμένη στο σπιράλ μιας, σχεδόν δεκαπεντάχρονης, ερωτικής σαχλαμάρας.

Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση ανάμεσα στην καταπολέμηση του αποκλεισμού και τον κοινωνικό έλεγχο

Του Θόδωρου Μεγαλοοικονόμου*

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΡΟΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΙΩΠΕΣ

(Συνεργασία του Νόστιμον Ήμαρ με το Σωματείο των εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης)

Α΄ Μέρος: Ρίζες και προσαρμογές της ιδρυματοποίησης

Υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα, η απάντηση στο οποίο θα έπρεπε να θεωρείται αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου η συζήτηση για τις τεχνικές της Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (ΨΚΑ), για τις «καινοτόμες πρωτοβουλίες» κ.ο.κ., να τεθεί στις σωστές της βάσεις.

Πώς τίθεται, σήμερα, το «κοινωνικό αίτημα» για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση; Υπάρχει και (αν υπάρχει) πώς τίθεται, σήμερα, η σχέση ανάμεσα στην ΨΚΑ και τις ανάγκες του κοινωνικοοικονομικού συστήματος; Ποιο έδαφος, ποιος χώρος διατίθεται σήμερα, στη βάση των κυριαρχουσών τάσεων, επιδιώξεων και πολιτικών μέσα στην κοινωνία της «ελεύθερης αγοράς», για μια ουσιαστική προώθηση της ΨΚΑ και της κοινωνικής επανένταξης των ψυχικά πασχόντων; Ή μήπως τα σχετικά προγράμματα (ΨΚΑ, κατάρτισης, προώθησης κ.λπ.) αποτέλεσαν διαχρονικά (και εξακολουθούν ν’ αποτελούν, στον βαθμό που υπάρχουν ακόμη) άλλοθι για άλλες σκοπιμότητες;

Διευκρινίζουμε ότι, όταν μιλάμε για «κοινωνικό αίτημα», αναφερόμαστε ακριβώς  σ’ αυτό το οικονομικό έδαφος, στην υλική βάση της δοσμένης κοινωνίας και στην διαδικασία της αναπαραγωγής της, που οι επιταγές της διέπουν την λεγόμενη παγκοσμιοποίηση και τις ασκούμενες πολιτικές.

Περί Πολιτικής Ορθότητας

Όταν σκεφτόμαστε την πολιτική ορθότητα, το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό είναι να μιλάμε ή να ενεργούμε με τρόπο που δεν είναι σε καμία περίπτωση ασέβεια.

Με αυτό τον τρόπο προσπαθούμε να προστατεύσουμε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ή ένα άτομο από ένα ενοχλητικό συναίσθημα. Με άλλα λόγια, προσπαθούμε να προστατέψουμε ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων από το να υποστούν βλάβη από τη σημασία που μπορεί να συνεπάγονται τα λόγια ή οι πράξεις μας, ανεξάρτητα από την πρόθεση ή το πλαίσιο.

Πόσο αλήθεια είναι αυτό; Τους προστατεύουμε πραγματικά; Το αληθινό ζήτημα είναι το πώς ενεργεί η πολιτική ορθότητα, δηλαδή ως ένας τρόπος να που θα επιφέρει διαχωρισμό από το συναίσθημα, τον συναισθηματικό πόνο και τις κακουχίες.

Χρησιμοποιώντας μία πολιτικά ορθή γλώσσα, τα λόγια και επομένως το μήνυμα που μεταφέρεται, γίνονται πιο ουδέτερα, λιγότερο συναισθηματικά φορτισμένα και τελικά έχουν μικρότερο αντίκτυπο.Η διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτού.