Του Γεράσιμου Κακλαμάνη
Ὁ καπιταλισμὸς λοιπὸν δὲν ἔχει τέλη, διότι στὶς «φιλοσοφικὲς» ἀρχές του δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ ἐμπορικὴ διαδικασία. Μέσα σὲ αὐτὴ ἀκριβῶς τὴ φύση του κατάφερε, ὅπως ἀναφέραμε πιὸ πρίν, κάτι τὸ ἄκρως πολύτιμο, τὸ ὁποῖον σήμερα ἀποτελεῖ τὸ μεῖζον πρόβλημα τῶν καιρῶν μας: ἀνεκάλυψε τὴν ἀξιοποίηση τῆς ἐννοίας τῆς μάζης. Ὁ Πλάτωνας στὴν Πολιτεία του ἀφήνει τοὺς χάλκινους καὶ τοὺς σιδερένιους ἀνθρώπους ἀτομικῶς νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν βελτίωση τοῦ μετάλλου τους ὡς πρὸς τό… «ἀγαθὸ». Ὁ καπιταλισμὸς καθησύχασε τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι οὐδεμία τέτοια προσπάθεια εἶναι ἀναγκαία, καὶ ἐφεῦρε ἁπλῶς (αὐτὸ ὀνομάζεται «καταμερισμὸς ἐργασίας») χάλκινες δουλειές, σιδερένιες δουλειές, ἀσημένιες δουλειὲς κλπ. Αὐτὴ εἶναι ἡ βαθύτερη φιλοσοφία τοῦ «φιλελευθερισμοῦ» ὅπως θὰ ἰδοῦμε. Πρόκειται ὄντως περὶ μεγαλοφυοῦς ἐφευρέσεως, τὴν ὁποίαν ἀκριβῶς σήμερα εἶναι ἀνάγκη νὰ «ἀνακαλύψουν» ὅλες οἱ κοινωνίες. Αὐτὸ εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν πρόβλημα. Ἡ μικρὴ «ἀνωμαλία» μὲ τὴν καπιταλιστικὴ αὐτὴ ἀνακάλυψη εἶναι μόνο, ὄχι ὅτι ὁ χάλκινος ἄνθρωπος δὲν ἔχει καμμίαν ἐλπίδα νὰ γίνη… σιδερένιος, ἀλλὰ ὅτι ἡ διατήρηση τοῦ «καταμερισμοῦ», ποὺ εἶναι τὸ προέχον, κάνει πολλὲς φορὲς διὰ τῶν «ποσοστῶν» καὶ τοὺς σιδερένιους χάλκινους… Τὸ «βιοτικὸ ἐπίπεδο» εἶναι ἄσχετο μὲ τὶς ἐν λόγῳ κατανομές. Ἴσα-ἴσα σήμερα τὰ ὅρια μεταξὺ… χαλκοῦ καὶ σιδήρου ἔχουν γίνει ἀμετακίνητα, ἀκριβῶς διὰ τῆς ἀνόδου τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου. Ἐδῶ βρίσκεται καὶ ἡ ἀντίφαση ὡς πρὸς τὴν ἰδεολογία. Ὁ «καταμερισμὸς ἐργασίας» δὲν μορφώνει. Ἔχει ἀντίθετα ἀνάγκη νὰ διατηρῆ τὰ ποσοστὰ τῆς κοινωνικῆς βλακείας ποὺ τὸν συντηροῦν. Ἡ ἔννοια τῆς μάζης δὲν αἴρεται σὲ ἐκείνην τοῦ «συνειδητοῦ πολίτη», ὅπως διακηρύσσει ἡ ἰδεολογία, ἀλλὰ ἁπλῶς σὲ ἐκείνην τοῦ διὰ τῆς ἀστυνομίας συμμορφουμένου ἀτόμου πρὸς ὡρισμένους κανόνες κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Ὁ καπιταλισμὸς δὲν ἔχει παιδεία (Bildung), δὲν ἐπιτρέπεται να ἔχῃ, ἀλλὰ μόνο ἐκπαίδευση (Erziehugn). Τὸ χειρότερο ποὺ μποροῦσε νὰ ὑπάρξη στὸν κόσμο τὸ ἔφκιασε ὁ καπιταλισμὸς καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ κεφάλι τοῦ μικροαστοῦ… Αὐτὴ ὅμως εἶναι καὶ ἡ βάση του! Σιδηροδέσμιος αὐτῆς τῆς βάσης, εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ μεταβάλλη σὲ γενικὴ συνείδηση τὴν στοιχειώδη ἰδεολογία ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ ἀστοιχείωτη καὶ ἄξεστη φύση τοῦ μικροαστοῦ, αὐτὴ τῆς «δημοκρατίας» καὶ τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων», ἡ ὁποία ἀναγκαστικὰ ἔτσι ἀποτελεῖ καὶ τὸν ἀναποτελεσματικὸν φορέα τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς, μεταβαλλομένη κατ’ ἀνάγκην σὲ ἰδεολογικὸ ἰμπεριαλισμό. Ἐπειδὴ καλοπέραση (ποὺ χωρὶς παιδεία καλύπτεται πλήρως ἀπὸ τὴν ἔννοια τοῦ αὐτοκινήτου καὶ τῆς τηλεόρασης) εἶναι γιὰ τὸν μικροαστὸ ταυτόσημη τῆς «δημοκρατίας», ἔτσι ἀκριβῶς (καὶ κατὰ προέκταση) ἡ ἀνάπτυξη τῆς Ταϊβὰν καὶ τῆς Ν. Κορέας ἔγιναν διὰ τῆς «δημοκρατίας» καὶ ὄχι τῶν πιο στυγνῶν δικτατοριῶν….
Ἡ φιλοσοφία τοῦ φιλελευθερισμοῦ προέκυψε χωρὶς φιλοσοφικὴ προπαίδεια καὶ γι’ αὐτὸ ὠνομάσθηκε ἐμπειρισμός. Ἀναπτύχθηκε κατὰ τὰ ἑξῆς τέσσαρα στάδια, ποὺ σημειώνομε μόνο νοηματικῶς.
