Πώς μπορεί να διαμορφώσει το πολιτικό σκηνικό της επόμενης δεκαετίας

του Αναστάση Μπαλτατζή

Μπορεί η «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AfD) να μην κατάφερε να αναδειχθεί νικήτρια δύναμη στις εκλογικές αναμετρήσεις και των δύο κρατιδίων της πρώην Ανατολικής Γερμανίας –Σαξονία κι Θουριγγία-, αναμφίβολα όμως παγίωσε τη θέση της ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών του 2025. Η νίκη στη Θουριγγία θεωρούνταν για καιρό δεδομένη, ενώ μάχη δόθηκε με το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) για το ποιο θα κυριαρχήσει εν τέλει στη Σαξονία, με τη νίκη των Χριστιανοδημοκρατών να έρχεται στις λεπτομέρειες. Τις εντυπώσεις έκλεψε και το κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) το οποίο κατέλαβε την τρίτη θέση και στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις.

Η διαχείριση του εκλογικού αποτελέσματος σε Θουριγγία & Σαξονία θα έχει αντίκτυπο σε βάθος χρόνου

Τα εκλογικά αποτελέσματα

H Θουριγγία αποτελούσε εδώ και χρόνια το βασικό προπύργιο του AfD και ένα από τα πρώτα κρατίδια στα οποία αυτό αναδείχθηκε στις τοπικές εκλογές του 2014. Το αποτέλεσμα λοιπόν του 32,8 % δεν έρχεται να εκπλήξει και είναι στα ίδια επίπεδα με αυτό των Ευρωεκλογών του Ιουνίου. Αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι το ένα πέμπτο των συνολικών ψηφοφόρων (περίπου 70 χιλ. άτομα) του AfD προέρχονται από πολίτες που δεν είχαν προσέλθει στις κάλπες των προηγούμενων εκλογών, δείχνοντας την ενίσχυση του κόμματος από την αυξημένη συμμετοχή.

Η ανάδειξη του AfD σε πρώτη δύναμη συμβάδισε με την κατάρρευση του κόμματος της «Αριστεράς». Έτσι, από την πρώτη θέση και το 31% των εκλογών του 2019, έπεσε στο 13% και την τέταρτη θέση. Το CDU που ήρθε δεύτερο είδε τα ποσοστά του να αυξάνονται κατά 2%, ενώ το BSW κυμάνθηκε λίγο κάτω από το 16%, παίρνοντας πάνω από τους μισούς ψηφοφόρους της «Αριστεράς». Το SPD του πρωθυπουργού Σολτς έλαβε μετά βίας 6% των ψήφων, με τους Πράσινους και του Φιλελεύθερους να λαμβάνουν 3% κι 1% αντίστοιχα1,2.

Το τείχος…

Καθώς συμπληρώνονται 30 χρόνια από την «πτώση» του τείχους του Βερολίνου (9 Νοεμβρίου 1989-9 Νοεμβρίου 2019) κρίνουμε βοηθητική, για την ανάδειξη των ουσιαστικών συστατικών που συνδέονται με αυτό το συμβάν, την αναδημοσίευση αυτού του κειμένου  το οποίο έχει δημοσιευθεί στο φύλλο 89 της αναρχικής εφημερίδας  ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, (Δεκέμβριος 2009).

Πριν από ένα μήνα συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από τη «πτώση» του τείχους του Βερολίνου. Πρόκειται  για ένα «σύμβολο» που αξιοποιήθηκε για να στηριχθούν τα προπαγανδιστικά φληναφήματα των δύο πλευρών της κυριαρχίας που τότε είχαν την ονομασία Ανατολικό και Δυτικό μπλοκ. Αλλά οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι αναπαραστάσεις είχαν μεγαλύτερη σημασία για την εξουσία, απ’ ότι έχει μια εθιμοτυπική επέτειος.

Είκοσι χρόνια μετά, οι πανηγυρισμοί για την επέτειο της «πτώσης» συνοδεύονται με νοσταλγικές αναφορές για το παρελθόν, στην Α. Γερμανία. Δεν έχει σημασία αν αυτές οι αναφορές ασχολούνται με αυτό καθ’ αυτό το καθεστώς που υπήρχε ή αν αναλώνονται σε μια εξιδανικευμένη εικόνα  του επιθυμητού εκείνου, δηλαδή, που θα ήθελαν να υπήρχε.

Κι όμως δεν είχαμε κανενός είδους πτώση αλλά απλά το άνοιγμα συνόρων. Προμελετημένo και προαποφασισμένo. Τώρα, αν κάποιοι «προβοκάρισαν» την όλη κατάσταση ή όχι (προτρέχοντας χρονικά) έχει μια εντελώς δευτερεύουσα σημασία και σε κάθε περίπτωση εντάσσεται στο γενικότερο κλίμα της επανένωσης και στους ρυθμούς με τους οποίους θα γινόταν.

Η Επανένωση με το προαποφασισμένο τού ανοίγματος των συνόρων αποτελεί την ωμή πραγματικότητα.

Μια πραγματικότητα που διευκολύνει να προσεγγίσουν την αλήθεια, όλοι όσοι θέλουν να απεμπλακούν από τα πολιτικά παιχνίδια»,  τις ασύστολες ψευδολογίες και τα ιδεολογήματα.

Όσοι, λοιπόν, κόπτονταν για το «τείχος του αίσχους», όπως χαρακτηριζόταν από τους υποστηρικτές του δυτικού μπλοκ κυριαρχίας, σίγουρα και ήταν συνυπεύθυνοι. Άλλωστε αυτοί είναι που κάθισαν και μοίρασαν τον κόσμο σε ζώνες επιρροής καθώς διαφαινόταν ή ήττα του Άξονα και των συμμάχων του. Η επίγεια «ειρήνη» προετοιμαζόταν να οριστεί πάνω στα  εκατομμύρια νεκρών της παγκόσμιας ανθρωποσφαγής.

«...Και ξαφνικά, άνοιξαν την μπάρα!» - 9 Νοεμβρίου 1989: η ημέρα που άλλαξε τον κόσμο

Ο Γκίντερ Σαμπόφσκι φοράει τα γυαλιά του, διστάζει, ψάχνει στις χειρόγραφες σημειώσεις του. Μοιάζει να προσπαθεί να καταλάβει αυτό που διαβάζει, μετά απαντά: «Απ' ό,τι καταλαβαίνω, αυτό τίθεται σε ισχύ αμέσως, χωρίς καθυστέρηση...».

Η βόμβα έπεσε. Είναι γύρω στις 7 μ.μ. της 9ης Νοεμβρίου 1989.

Μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του κομμουνιστικού κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας, αρμόδιος για την ενημέρωση, αυτό το μέλος του πρώτου κύκλου της ηγεσίας της «Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας» (ΓΛΔ) μόλις ανακοίνωσε, σαν να μην συμβαίνει τίποτε, μπροστά σε δεκάδες κατάπληκτους δημοσιογράφους, το άνοιγμα του Τείχους του Βερολίνου.

Μοιάζει να το κάνει εν παρόδω, στο τέλος μιας συνέντευξης Τύπου και απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τις προϋποθέσεις για την έξοδο των πολιτών από την επικράτεια.

Και δεν θα υπάρξει επιστροφή.

Όμως τριάντα χρόνια μετά, η συζήτηση εξακολουθεί να μαίνεται: η ξαφνική πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ως προοίμιο εκείνης του ολόκληρου του κομμουνιστικού μπλοκ, ήταν άραγε ένα ατύχημα της Ιστορίας; Το προϊόν μιας παρεξήγησης ενός κακά προετοιμασμένου υψηλόβαθμου στελέχους ή μια υπολογισμένη κίνηση εκ μέρους μιας ανατολικογερμανικής δικτατορίας που έπνεε τα λοίσθια;

Ένα περικυκλωμένο καθεστώς

Στους διαδρόμους της εξουσίας στο Ανατολικό Βερολίνο, μέσα στις πολυτελείς επαύλεις του Βάντλιτς όπου κατοικούν οι απαράτσικ του «Κράτους των εργατών και των αγροτών», στο βόρειο τμήμα της πόλης, η ατμόσφαιρα είναι βαριά εδώ και εβδομάδες. Πώς μπορεί να σωθεί η κατάσταση; 

Ο πληθυσμός, φυλακισμένος από το 1961 πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα, ψηφίζει πλέον «με τα πόδια του»: από τον Αύγουστο 1989, φθάνει στη Δυτική Γερμανία περνώντας από άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ όπως η Ουγγαρία ή η Τσεχοσλοβακία, οι οποίες κάνουν όλο και περισσότερο τα στραβά μάτια.

Παράλληλα, από την αρχή Σεπτεμβρίου, εκατοντάδες χιλιάδες Ανατολικογερμανοί διαδηλώνουν κάθε εβδομάδα σε πολλές πόλεις εναντίον του καθεστώτος φωνάζοντας «Είμαστε ο λαός!» και «Θέλουμε να βγούμε!».

Η κρίση φθάνει σε παροξυσμό. Και η ΓΛΔ δεν υπάρχει περίπτωση να υπολογίζει σε κάποια επέμβαση του σοβιετικού Μεγάλου Αδελφού. 

Προειδοποίηση και Γκορμπατσόφ

Στη Μόσχα, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μιλάει μόνο για «περεστρόικα» και «γκλάσνοστ».

Μάλιστα στις αρχές Οκτωβρίου ο σοβιετικός ηγέτης απηύθυνε στον ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Γερμανίας, τον Έριχ Χονεκερ, την εξής προφητική προειδοποίηση: «Η ζωή τιμωρεί αυτούς που καθυστερούν».

Ο Χόνεκερ φεύγει μερικές ημέρες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου. Ο ηγέτης αυτός, ο οποίος πριν από μερικούς μόλις μήνες είχε χειροκροτήσει την Κίνα για «τη συντριβή της αντεπαναστατικής εξέγερσης» στην πλατεία Τιενανμέν, παραμερίζεται προς όφελος του Έγκον Κρεντς.