Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός - Απαγχονίστηκε την 9η Ιουλίου 1821

«Θνήσκε υπέρ πίστεως ☦ και μάχου υπέρ πατρίδος … 

καθότι οι υπέρ πίστεως και πατρίδος αγωνιζόμενοι,

 και υπό Θεού στεφανούνται  🙌, 

και παρά τοις ανθρώποις εγκωμιάζονται. 🌸»

{ γραφέν υπό αυτού του ιδίου ✍του Εθνομάρτυρος 🌹Αρχιεπισκόπου Κυπριανού είς το Ιδρυτικόν Έγγραφον της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας }

🔸Γράφει μεταξύ άλλων ο γεραρός και οτρηρός Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων { επιστολή εκ των αρχείων του με ημερομηνία 21 Αυγούστου 1816 } προς τον μαχαιριώτην Αρχιεπίσκοπον :

" Εγώ δε, Μακαριώτατε Δέσποτα ☦ , όλων τούτων δι όλου πειραθείς εις την μικράν άμα τε και μεγάλην μετά της θεσπεσίας σου ψυχής παροικίαν μου, αναλογίζομαι καθ εκάστην τον πλατύν και ευώδη λειμώνα των αρετών σου 🌸. Και ως μέλιττα μικρά 🐝περιϊπτάμενος με την διάνοιαν , επαινώ και κηρύττω μετ' ευφημίας τα ακήρατα των κατορθωμάτων σου άνθη "

Προέφη - ούτως ειπείν - ο Οικονόμος την μαρτυρικήν ομολογίαν του Ανδρός 🌹 ολίγον τι ύστερον...

Και πράγματι : Μόλις ανεφάνησαν εις το προσκήνιον οι πρώτες βαρβαρότητες { διήγησις του Άγγλου περιηγητού John Carne  περί των τραγικών σκηνών του Ιουλίου 1821 } , τότε αφόβως ο Κυπριανός , με επικείμενο τον κίνδυνον της ιδίας αυτού ζωής και ένδακρυς περί των διαδραματιζομένων σφαγών και δηώσεων , ερωτώμενος διατί δεν εγκαταλείπει τη Μεγαλόνησο ανεκοίνωσε την αμετάθετον του απόφασιν να παραμείνει έως άκρας θυσίας εαυτού 🥀 προς υποστήριξιν του βασανιζομένου ποιμνίου του ...

Σε άλλο σημείο αναφέρει ο αοίδιμος Οικονόμος τα εξής :

" Απεστάλης από τον ουρανόν ποιμήν αγαθός, δια να ποιμαίνης το λογικόν σου ποίμνιον και με λόγον, και με έργον, και με πράξιν, και με διδασκαλίαν, και με αυτήν εάν τύχη την ανεκτίμητόν σου ψυχήν. 

Στέλιος Κούκος: Όταν ο Ιερομάρτυρας Κυπριανός Αρχιεπίσκοπος Κύπρου πήρε στην αγκαλιά του τον Γρηγόρη Αυξεντίου!

Ο Ιερομάρτυρας Κυπριανός, Αρχιεπίσκοπος Κύπρου (αριστερά) και ο ήρωας Γρηγόρης Αυξεντίου ντυμένος σαν μοναχός της Μονής Μαχαιρά.

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Όλο το βράδυ ψες σε ψέλνανε Μακαριώτατε Ιερομάρτυρα, αγλάισμα της Κύπρου, Κυπριανέ Αρχιεπίσκοπε!

Την ακολουθία σου διαβάζανε και σε γιορτάζανε κι ας μην έχει γίνει ακόμη και τυπικά η κατάταξή σου στον κόσμο που ανήκεις!

Ανάμεσα στους μαρτυρικώς αθλήσαντες. Αν και πάλεψες στην πρώτη γραμμή και μαρτύρησες ενδόξως!

Και ήσουν πρότυπο και υπόδειγμα πίστης έως θανάτου!

Και μαζί σου συμπανηγύρισαν και όλοι οι συμμαρτυρήσαντες το μαύρο θέρος του 1821 που λεύκαναν και δρόσισαν με τα αίματα τους ως δρόσος νέφους τους καύσωνες της Μεγαλονήσου.

Ιεράρχες, αρχιμανδρίτες, ηγούμενοι, κληρικοί, πλήθος λαϊκών! Ένα θερινό νέφος μαρτύρων που ξεδίψασε με τα αίματά του την πάντα άνυδρη και ξερική Μεγαλόνησο. Γιατί στην αβροχιά φελά [ωφελεί] και το αίμα των Μαρτύρων! Μοναδικό λίπασμα για την ευφορία της γης και του αέρα!

Εκτός αν η γη της Αγίας Νήσου, της Νήσου των αγίων, το ’χει σε καλό να ξεδιψά κατά καιρούς και τέτοιες μέρες με αίμα αθώων για να εξαγιάζεται ο τόπος και ο καιρός.

Μια βαθιά πληγή, φρέαρ, άνοιξε στις 9 Ιουλίου του 1821 στην καρδιά της Κύπρου. Ένα βαθύ πηγάδι πίστεως και πατρίδας του οποίου τα αρτεσιανά νερά και αίματα αναβλύζουν μέχρι σήμερα από την πληγή που έγινε πηγή!

Νέα στοιχεία για τις σφαγές της 9ης Ιουλίου 1821 στην Κύπρο

του Πέτρου Παπαπολυβίου

Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης έδωσε την αφορμή για πολλές νέες έρευνες και εκδόσεις. Ένα από τα πιο ισχνά κεφάλαια της σχετικής βιβλιογραφίας και των γνώσεών μας για το 1821 είναι οι οθωμανικές πηγές και σε αυτόν τον τομέα κυκλοφόρησαν μερικά πολύ σημαντικά βιβλία. Ένα από τα πιο πρόσφατα είναι η έκδοση των ιστορικών Ηλία Κολοβού, Σουκρού Ιλιτζάκ και Μοχαμάντ Σχαριάτ Παναχί, με τίτλο «Η οργή του σουλτάνου. Αυτόγραφα διατάγματα του Μαχμούτ Β΄ το 1821», που κυκλοφόρησε πριν από λίγες βδομάδες (2021) από τις εκδόσεις του ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο).

Πρόκειται για ένα πολύτιμο «μεγάλο παράθυρο», που φωτίζει τη στάση του Μαχμούτ Β΄ απέναντι στην Επανάσταση και περιλαμβάνει την υποδειγματική έκδοση 62 μεταφρασμένων σουλτανικών εγγράφων που αφορούν την αντιμετώπιση της κατάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, την Πελοπόννησο, τον Άθωνα, τη Θεσσαλονίκη, τις Κυδωνίες, κ.α., αλλά και σε δραματικά γεγονότα όπως τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄. Στην έκδοση προτάσσεται εκτενής καλογραμμένη εισαγωγή των τριών επιμελητών. Όπως τονίζουν, τα έγγραφα προσφέρουν την ευκαιρία να εξεταστούν τα γεγονότα του πρώτου χρόνου της Επανάστασης από την πλευρά του «άλλου», «από τη σκοπιά της οθωμανικής εξουσίας, και μάλιστα στο ανώτατο επίπεδο».

Ο χώρος του παρόντος άρθρου, μας περιορίζει ως προς την περαιτέρω παρουσίαση του βιβλίου, που είναι προϊόν πολύμοχθης έρευνας και κομίζει πλήθος νέων στοιχείων. Θα σταθούμε μόνο στο πολύ σημαντικό έγγραφο που αφορά το κυπριακό 1821. Πρόκειται για αχρονολόγητη εισήγηση του μεγάλου βεζίρη Χατζή Σαλίχ Πασά προς τον σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ και τη σύντομη απάντηση του δεύτερου. (Οι συγγραφείς χρονολογούν την επιστολή στα τέλη Ιουνίου 1821, όμως πρόκειται για έγγραφο που γράφτηκε ένα μήνα αργότερα.) 

Ο μεγάλος βεζίρης αναφέρει ότι έλαβε αρκετές επιστολές από τον μουχασσίλη της Κύπρου Κιουτσούκ Μεχμέτ, από άλλους Οθωμανούς αξιωματούχους του νησιού αλλά και τους μουσουλμάνους κατοίκους. Και συνεχίζει: «Ο μουχασσίλης βεβαιώνει ότι εφαρμόστηκαν οι αυτοκρατορικές διαταγές για τον απαγχονισμό του αρχιεπισκόπου Κύπρου [Κυπριανού], ακόμη τριών μητροπολιτών και άλλων πενήντα ατόμων που είχαν αναμειχθεί στη στάση. Οι οικίες τους σφραγίστηκαν. Στη θέση τους διορίστηκε νέος αρχιεπίσκοπος και μητροπολίτες, με την εγγύηση ότι θα διευθετούν τις υποθέσεις των πολυπληθών ραγιάδων στην Κύπρο. Επίσης, ο μουχασσίλης παραθέτει τον κατάλογο με τα ονόματα [των συλληφθέντων και εκτελεσθέντων] και παρακαλεί να του αποσταλούν τα μπεράτια που επικυρώνουν τον διορισμό των αντικαταστατών τους. Ωστόσο, περίπου είκοσι γκιαούρηδες που συμμετείχαν στη στάση και που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο κατέφυγαν στα προξενεία της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας. 

Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου

Του Γιώργου Τασιόπουλου

"...Θεέ, που νάκραν δεν έχεις ποττέ στην καλωσύνην,

λυπήθου μας και δώσε πκιονχαράν στην Ρωμιοσύνην”.

Με αυτά τα λόγια τελειώνει το ποίημα του Κύπριου ποιητή, Βασίλη Μιχαηλίδη «Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου»

Στις 9 Ιουλίου 1821, ημέρα Σάββατο, ο Τούρκος διοικητής της Κύπρου, Κιουτσούκ Μεχμέτ, αποφάσισε κατόπιν εγκρίσεως της Υψηλής Πύλης, να σκοτώσει 486 προεστώτες του τόπου, μητροπολίτες, ηγουμένους, ιερομονάχους, δασκάλους, τους οποίους θεωρούσε επικίνδυνους.

Εκτέλεσε τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και άλλους 3 μητροπολίτες, τον Πάφου Χρύσανθο, Κιτίου Μελέτιο και Κυρηνείας Λαυρέντιο. Θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας και πότισαν με το αίμα τους τη ελληνική κυπριακή γη, ήταν η δική τους μαρτυρία στον πανεθνικό αγώνα για Ελευθερία του 1821.

Η βάναυσος και άθλια των πράξη έλαβε χώρα εντός των τειχών της Λευκωσίας, κεκλεισμένων των θυρών «η πλατεία η προ του σεραγίου μετετράπη εις αληθές μακελλείον, και το αίμα αφθόνως έρρευσεν εις τας αγυιάς της πρωτευούσης »

Εκτός από κληρικούς εκτέλεσαν και αρκετούς λαϊκούς. Η σφαγή κράτησε όχι πιο λίγο από 30 ημέρες. Τα θύματα συχνά τα έκοβαν σε τεμάχια.

Αναφορές για την 9η Ιουλίου

Ο Άγγλος περιηγητής John Carne γράφει ότι είχε γνωρίσει τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό ο οποίος συμπέραινε από τις εξελίξεις το βίαιο τέλος που επρόκειτο να έχει. Ο Carne σημειώνει τα λόγια του Κυπριανού:

 «Ο θάνατός μου δεν είναι μακριά. Ξέρω πως μόνο ευκαιρία περιμένουν, για να με θανατώσουν». 

Ο Γάλλος πρέσβης Jérôme Méchain γράφει για τις βιότητες των Οθωμανών:

“Η νήσος της Κύπρου…ήσυχος και ειρηνική…εάν την άφηνονανενόχλητον ευρίσκεται σήμερον εις κυκεώνα από της ημέρας της αφίξεως μεγάλου αριθμού στρατευμάτων […] …ο Μουσελίμης καθίσταται μάλλον και μάλλον θηριώδης. Καθ’ εκάστην ημέραν απαγχονίζει, στραγγαλίζει ή κατακρεουργεί εις Λευκωσίαν δυστυχείς ανθρώπους”

Κατά τον Σουηδό Μπέργκρεν, 

«η Παναγία ντύθηκε παντού στα μαύρα, 

πολλά σπίτια ήταν πιτσιλισμένα με αίμα».

___________

"Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου" Βασίλης Μιχαηλίδης (απόσπασμα)

"...Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,

κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψη,

κανένας, γιατί σιέπει την που τα ‘ψη ο Θεός μου.

Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψει!

Σφάξε μας ούλους κι ας γενεί το γαίμαν μας αυλάκιν,..."

Όλο το ποίημα:

https://www.apotipomata.com/ennati-iouliou-vasilis-michaelidis/

Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, που τον αποκεφάλισαν οι Τούρκοι μαζί με όλους τους δεσπότες του νησιού. Το πλούσιο έργο του και οι ίντριγκες

Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός παρέμεινε στην ιστορία ως ένας από τους επιφανέστερους Αρχιεπισκόπους της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Κύπρου για τη συμμετοχή του στη Φιλική Εταιρεία, αλλά και τον μαρτυρικό του θάνατο στις 9 Ιουλίου 1821 από τους τούρκους αξιωματούχους του νησιού. Χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος στις 30 Οκτωβρίου 1810. 

 

Το ερώτημα της καταγωγής 

Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός γεννήθηκε το 1756 στην επαρχία Λευκωσίας. Πιστεύεται πως ο πατέρας του, Γεώργιος καταγόταν από τον Στρόβολο και η μητέρα του Μαρία ή Μαριού από τα Καμπιά. Κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Κυπριανός γεννήθηκε στον Στρόβολο κι ακολούθως οικογενειακώς μετακόμισαν όλοι στα Καμπιά. Ένας από τους αδελφούς του Γεώργιου, ο Γερόγιαννος λέγεται πως είχε επιρροή στην περιοχή των Καμπιών και ήταν αυτός που φρόντισε ο ανιψιός του Κυπριανός, να εισαχθεί στο Μοναστήρι. Έτσι, σε νεαρή ηλικία ο Κυπριανός, διατηρώντας το λαϊκό του όνομα, έμαθε τα πρώτα του γράμματα. Σε ηλικία 15 ετών, το 1769, συνέχισε τη θητεία του στο Μετόχι του Στροβόλου. Δέκα χρόνια αργότερα χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος και στα 27 του βρέθηκε στις ερανικές αποστολές που έστειλε η Μονή Μαχαιρά στο εξωτερικό για συλλογή χρημάτων. Στο ταξίδι του στη Μολδοβλαχία, όπου συνόδευε τον Οικονόμο της Μονής Μαχαιρά, Χαράλαμπο, γνώρισε τον Βοϊβόδα Μιχαήλ Σούτσο ο οποίος εντυπωσιασμένος από τον νεαρό Κυπριανό τον κράτησε κοντά του για σπουδές. Το 1802 επέστρεψε στην Κύπρο και ανέλαβε καθήκοντα Οικονόμου, ενώ το 1804 σημαντική ήταν η συμβολή του στην καταστολή της εξέγερσης των αγάδων, οι οποίοι εισερχόμενοι στην Αρχιεπισκοπή κακοποίησαν τον Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο, σκότωσαν Χριστιανούς και κατέλαβαν τη Λευκωσία.