ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ, έφυγε σαν σήμερα το 2019 μας κληροδότησε τουλάχιστον ένα σπουδαίο έργο...

Του Μπάμπη Ανδριανόπουλου 

"... Τα ψίχουλα μιας ιδέας

κληρονομήσαμε χωρίς

να μπορούμε να τα

κληροδοτήσουμε πουθενά...."

Νάνος Βαλαωρίτης

Απόσπασμα από το ποίημα «Η ξεφλουδισμένη»

Περιέχεται στην ποιητική συλλογή του με τίτλο:

«ΠΙΚΡΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ»

Αυτός που έφυγε σαν σήμερα το 2019  μας κληροδότησε τουλάχιστον ένα σπουδαίο έργο...

ΤΡΟΙΑ

Πόσοι στο πέλαγος, πόσοι πνιγμένοι.

Κι όσοι γυρίζοντας θα ναυαγήσουν

Όλοι περίμεναν να σ`αντικρίσουν.

Μονάχα ο θάνατος δεν περιμένει.

ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΝΑΝΟ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ

ΣύνταξηΔιδώ Γεωργούλα

Πέντε χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Νάνου Βαλαωρίτη. 

Ποιητής, πεζογράφος, θεωρητικός της λογοτεχνίας, ο Νάνος Βαλαωρίτης υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα της πνευματικής ζωής της χώρας. Γεννήθηκε στη Λωζάννη της Ελβετίας το 1921, έζησε στην Αθήνα, το Λονδίνο, το Παρίσι, τις ΗΠΑ. Πρωτοδημοσίευσε ποίηση στα «Νέα Γράμματα» το 1939, έφυγε το 1944 για το Λονδίνο, σπούδασε και μετέφρασε πρώτος στα αγγλικά Έλληνες ποιητές και στη συνέχεια έζησε στο Παρίσι, όπου ήλθε σε επαφή με τον Αντρέ Μπρετόν και τον κύκλο των υπερρεαλιστών. Έγραψε ποιήματα, πεζογραφήματα και δοκίμια, εξέδωσε το περιοδικό-ορόσημο «Πάλι» (1963-1967), και αργότερα-κατά την οριστική του επιστροφή από την Αμερική-μαζί με τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο το περιοδικό «Συντέλεια». Τιμήθηκε με πολλά βραβεία για το ποιητικό του έργο, μεταξύ των οποίων και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (2009) για το σύνολο του έργου του.

Με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε ετών από τον θάνατο του Νάνου Βαλαωρίτη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει μια εκπομπή της πρωτοποριακής σειράς για το βιβλίο «Βιβλιόραμα».

ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ

ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΝΑΝΟ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ

ΚΛΙΚ ΕΔΩ ή στο βίντεο για να παρακολουθήστε τη συνέντευξη:

Συνέντευξη του Νάνου Βαλαωρίτη στον Μιχάλη Μήτρα, στο πλαίσιο του δεκαπενθήμερου τηλεοπτικού περιοδικού αφιερωμένου στο βιβλίο «Βιβλιόραμα».

Νάνος (Ιωάννης) Βαλαωρίτης - «Τί είχαμε, τί χάσαμε και τί μας μένει ακόμα»

Νάνος (Ιωάννης) Βαλαωρίτης (5 Ιουλίου 1921 - 12 Σεπτεμβρίου 1919)

 «Τί είχαμε, τί χάσαμε και τί μας μένει ακόμα» 

«Χάσαμε τα αυτοκίνητα, τα κινητά μας, τα ακίνητα μας, τα επιδόματα του Πάσχα και των Χριστουγέννων. Χάσαμε τον ύπνο μας, τη δουλειά μας, το μαγαζάκι, το καφενείο, την επιχείρηση ρούχων, παπουτσιών, την ιστορία μας, το 1821, τη Σμύρνη, τη Μ. Ασία. Χάσαμε τα καπέλα μας, την αξιοπρέπεια μας, την μπέσα μας (Μπέσαμε μούτσος…), τις πνευματικές μας αξίες, τις αξίες στο χρηματιστήριο, τις καρέκλες μιας εποχής στο Δημοπρατήριο, τις ντουλάπες, τους καθρέφτες.

Χάσαμε τη Βυζαντινή μας ταυτότητα ως γνήσιοι Έλληνες απόγονοι εκείνων των άλλων Ελλήνων που θαυματούργησαν χωρίς δάνεια, χωρίς θέσεις στο δημόσιο, αργομισθίες στις ΔΕΚΟ, στη Λυρική σκηνή, στη δημόσια τηλεόραση. Χάσαμε τα αυγά και τα πασχάλια μας, τα βρακιά μας, τα εισοδήματα από τους τεράστιους φόρους, τα ξενοδοχεία μας, τα πλοία τα εμπορικά, τα πλοία της γραμμής, τη φήμη μας στο εξωτερικό, τους φίλους μας, που μας αφήσαν χωρίς να το αντιληφθούμε…μια νύχτα βροχερή συννεφιασμένη….

Τι μας έμεινε;

Ο Ήλιος ο Πρώτος, ο Δεύτερος, ο Τρίτος, ο Δήμιος μιας Πράσινης σκέψης, ο Ηλιάτορας ο νοητός, ο αυτονόητος, μας έμειναν τα νησιά με τα καφετιά τους βράχια, που ήταν ωραία κάποτε, τα νησιά, εδώ που τα γυρεύαμε, που ψάχναμε να τα βρούμε, η θάλασσα με τα γαλάζια κύματα, με τα καράβια, με τα φερι μποτ, τα ιστιοφόρα.

Μας έμεινε το φεγγάρι, αφερέγγυο και αυτό, μας έμειναν τα βουνά, τα φαράγγια, οι λίμνες τα δάση αν δεν είχαν καεί ακόμα, οι ακρογιαλιές, οι αμμουδιές για μπάνιο, το χαρτί και το στυλό να γράφουμε τα ποιήματα μας και να τα πετάμε στον κάλαθο των αχρήστων, ποιος θα πληρώνει το χαρτί και το μελάνι να τα δημοσιεύσει.

Μας έμειναν τα ωραία κορίτσια με τα μακριά μαλλιά, και τα νέα παλικάρια, με τα αξούριστα γένια, άνεργοι οι περισσότεροι, μας έμειναν οι επιγραφές στις πόρτες, Ανοιχτό, Κλειστό, Σύρατε, Σπρώξτε, οι παράξενες φήμες, οι φακές, τα μακαρόνια, τα καλαμαράκια, τα σουβλάκια, τα κρασιά, για να ξεχάσουμε αυτά που χάσαμε, τις φιλενάδες μας στις ξένες χώρες, τις σπουδές μας στο εξωτερικό, και τα ηχηρά παρόμοια.

Νάνος Βαλαωρίτης (1921-2019) «Τί είχαμε, τί χάσαμε και τί μας μένει ακόμα»

«Χάσαμε τα αυτοκίνητα, τα κινητά μας, τα ακίνητα μας, τα επιδόματα του Πάσχα και των Χριστουγέννων. Χάσαμε τον ύπνο μας, τη δουλειά μας, το μαγαζάκι, το καφενείο, την επιχείρηση ρούχων, παπουτσιών, την ιστορία μας, το 1821, τη Σμύρνη, τη Μ. Ασία. Χάσαμε τα καπέλα μας, την αξιοπρέπεια μας, την μπέσα μας (Μπέσαμε μούτσος…), τις πνευματικές μας αξίες, τις αξίες στο χρηματιστήριο, τις καρέκλες μιας εποχής στο Δημοπρατήριο, τις ντουλάπες, τους καθρέφτες.

Χάσαμε τη Βυζαντινή μας ταυτότητα ως γνήσιοι Έλληνες απόγονοι εκείνων των άλλων Ελλήνων που θαυματούργησαν χωρίς δάνεια, χωρίς θέσεις στο δημόσιο, αργομισθίες στις ΔΕΚΟ, στη Λυρική σκηνή, στη δημόσια τηλεόραση. Χάσαμε τα αυγά και τα πασχάλια μας, τα βρακιά μας, τα εισοδήματα από τους τεράστιους φόρους, τα ξενοδοχεία μας, τα πλοία τα εμπορικά, τα πλοία της γραμμής, τη φήμη μας στο εξωτερικό, τους φίλους μας, που μας αφήσαν χωρίς να το αντιληφθούμε…μια νύχτα βροχερή συννεφιασμένη….

Τι μας έμεινε;

Ο Ήλιος ο Πρώτος, ο Δεύτερος, ο Τρίτος, ο Δήμιος μιας Πράσινης σκέψης, ο Ηλιάτορας ο νοητός, ο αυτονόητος, μας έμειναν τα νησιά με τα καφετιά τους βράχια, που ήταν ωραία κάποτε, τα νησιά, εδώ που τα γυρεύαμε, που ψάχναμε να τα βρούμε, η θάλασσα με τα γαλάζια κύματα, με τα καράβια, με τα φερι μποτ, τα ιστιοφόρα.

Μας έμεινε το φεγγάρι, αφερέγγυο και αυτό, μας έμειναν τα βουνά, τα φαράγγια, οι λίμνες τα δάση αν δεν είχαν καεί ακόμα, οι ακρογιαλιές, οι αμμουδιές για μπάνιο, το χαρτί και το στυλό να γράφουμε τα ποιήματα μας και να τα πετάμε στον κάλαθο των αχρήστων, ποιος θα πληρώνει το χαρτί και το μελάνι να τα δημοσιεύσει.

Μας έμειναν τα ωραία κορίτσια με τα μακριά μαλλιά, και τα νέα παλικάρια, με τα αξούριστα γένια, άνεργοι οι περισσότεροι, μας έμειναν οι επιγραφές στις πόρτες, Ανοιχτό, Κλειστό, Σύρατε, Σπρώξτε, οι παράξενες φήμες, οι φακές, τα μακαρόνια, τα καλαμαράκια, τα σουβλάκια, τα κρασιά, για να ξεχάσουμε αυτά που χάσαμε, τις φιλενάδες μας στις ξένες χώρες, τις σπουδές μας στο εξωτερικό, και τα ηχηρά παρόμοια.

Μας έμεινε ο Όμηρος, αν έχουμε καιρό να τον διαβάσουμε, ο Καβάφης, ο Εμπειρίκος, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Καρυωτάκης, ο Καββαδίας, σας έμεινα εγώ, αν κάνετε έναν κόπο να με διαβάσετε.»

Επιμέλεια: Κώστας Σαμάντης

Διαβάστε επίσης δύο παλαιότερες συνεντεύξεις του Νάνου Βαλαωρίτη:

Νάνοs Βαλαωρίτηs: Σε λίγο θα καταργήσουν και την Επανάσταση του ’21

Νάνος Βαλαωρίτης: “Να μην αφήσουμε τη Γερμανία σε χλωρό κλαρί” 

Για τον Νάνο Βαλαωρίτη

του Νίκου Σταθόπουλου*

Σ

ε πλήρη κύκλο ζωής, και έμπλεος πνευματικής αισθαντικότητας, απεδήμησε προς το Μέγα Άγνωστο ο Νάνος Βαλαωρίτης. Με πυρήνα τον ποιητικό λόγο, ανέπτυξε ευρύτατα πεδία πνευματικότητας, με υψηλούς δείκτες ποιότητας στη γραφή γενικά, στην έρευνα, τη διδασκαλία, τη μετάφραση. Ολοσχερώς ζωντανός, δηλαδή πέραν της αισιοδοξίας και της ελπίδας, αφοσιώθηκε, σχεδόν ενστικτικά, στην καλλιέργεια του πνεύματος, στην εμβάθυνση της παιδείας που τη θεωρούσε, άλλωστε, ουσία της επαναστατικότητας.

Διεθνούς κύρους πνευματικός άνθρωπος, παγκόσμιας επίδρασης «υποκείμενο» σύνθετης ανυψωτικής παιδείας, Με μια ελληνικότητα τίμια, ανοιχτών οριζόντων και οραματική, κατανόησε τον απελευθερωτικό πλούτο της γλώσσας, όπου και διείσδυσε με διαλεκτική σοφία. Εντελώς έξω από κάθε κουλτούρα σχηματικού ετεροκαθορισμού, ανέδειξε ως μείζονα αξία της αυθεντικής συλλογικής συνείδησης την ανεξαρτησία του αενάως παιδευόμενου υποκειμένου. Με βάση ένα ποιητικό τοπίο λεκτικών ζωγραφιών, γεμάτο από μη δημαγωγική συνείδηση της τραγικότητας του τόπου σε ένα άπειρο ντεκόρ παγκόσμιας ποιητικής-πνευματικής αίσθησης, κατέθεσε ένα λόγο βαθιάς μυστηριακότητας με όρους διαύγειας.

Έβρισκε ενότητες, ρευμάτων και τάσεων, «δασκαλεμένος» από «ιερά τέρατα» όπως ο Μπρετόν, ο Ντ. Τόμας, ο Τ.Σ. ‘Ελιοτ, ο Κόρσο, ο Μπάροους, και επιχειρούσε συνθέσεις, συναξιοποιήσεις, με ακλόνητο δόγμα του ότι «η αληθινή ζωή είναι η Λογοτεχνία». Ώριμη μορφή της ριζοσπαστικής αστικής λογιοσύνης, με έμφυτη λες μια οδηγητική συγκίνηση πεπαιδευμένης ελευθερίας, κληροδότησε ένα πνευματικό έργο, με σαφή πολιτιστική ταυτότητα, θεμελιωμένο στο αρχικό του κίνητρο να εμβαθύνει στην ποίηση μελετώντας Καβάφη, δηλαδή στο ότι ο Αλεξανδρινός τον «ώθησε» στην ποίηση καθώς διαπίστωσε στα ποιήματά του μια μόνιμη «υπαρξιακή απορία».

Νάνοs Βαλαωρίτηs: Σε λίγο θα καταργήσουν και την Επανάσταση του ’21

Αναδημοσιεύουμε την τελευταία συνέντευξη του σπουδαίου Νάνου Βαλαωρίτη στο Πρώτο Θέμα.  Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τον σκεπάσει.

Νάνος Βαλαωρίτης: Ζούμε μια μεγάλη απάτη που δεν ζήσαμε ούτε στη Χούντα

Μιλά στον Δημήτρη Δανίκα κατά των «σταλινικών Συριζαίων που το μόνο που τους νοιάζει είναι η καρέκλα» και κατά «της χειρότερης κι από χούντα κυβέρνησης Τσίπρα» που είναι «όργανο του ΝΑΤΟ και του Σόρος», «ξεπουλά τη χώρα» και «κάνει τεμενάδες στους Γερμανούς και τους Τούρκους»

Πρώτος αιφνιδιασμός. Σκέτο αστροπελέκι αστραφτερό. Οποιος εξ ημών και υμών, των κοινών θνητών, καταφέρει να δρασκελίσει το κατώφλι των 97 ετών, με πνευματική διαύγεια των σαράντα χρόνων και με λόγο τόσο καθαρό και τόσο πυκνό, ε αυτός είναι προνομιούχος και εκλεκτός!

Δεύτερος αιφνιδιασμός. Προτού ακόμα ανοίξω το στόμα μου και καταφέρω να διατυπώσω την πρώτη φράση μου, εκείνος ο προνομιούχος της φύσης και εκλεκτός του πνεύματος, με ποταμιαία ροή και με στοχοπροσήλωση μοναδική, απαντούσε και κάλυπτε κάθε πτυχή των ερωτήσεών μου.

Τρίτος αιφνιδιασμός. Οι πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές του ανησυχίες είναι αδιαπραγμάτευτες. Και για πολλούς άλλους εντελώς προκλητικές. Θα καταλάβετε μόλις αρχίσετε να τις διαβάζετε.

Φυσικά πρόκειται για τον Νάνο Βαλαωρίτη. Το Νάνος από το Ιωάννης. Ενας από τους ελάχιστους ζωντανούς πνευματικούς θρύλους που διαθέτει η Ελλάδα. Με προγονικό δέντρο που κάθε ρίζα του συνδέεται με μερικά από τα πιο λαμπρά κεφάλαια του ελληνικού κράτους. Οπως, ας πούμε, ότι είναι δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Οπως, ας πούμε, ότι είναι εγγονός του εφοπλιστή και πολιτικού εκ Σπετσών Ιωάννη Βαλαωρίτη. Με πληθωρικό έργο. Ατελείωτος ο κατάλογος των ποιητικών του συλλογών. Αλλά και των δοκιμίων και των πεζών. Φανταστείτε ότι η πρώτη του συγγραφική απόπειρα δημοσιεύεται στα «Νέα Γράμματα» του 1939. Οταν εκείνος ήταν μόλις 18 ετών.

Νάνοs Βαλαωρίτηs: Σε λίγο θα καταργήσουν και την Επανάσταση του ’21

Συνέντευξη του Νάνου Βαλαωρίτη στο Πρώτο Θέμα

Νάνος Βαλαωρίτης: Ζούμε μια μεγάλη απάτη που δεν ζήσαμε ούτε στη Χούντα

Μιλά στον Δημήτρη Δανίκα κατά των «σταλινικών Συριζαίων που το μόνο που τους νοιάζει είναι η καρέκλα» και κατά «της χειρότερης κι από χούντα κυβέρνησης Τσίπρα» που είναι «όργανο του ΝΑΤΟ και του Σόρος», «ξεπουλά τη χώρα» και «κάνει τεμενάδες στους Γερμανούς και τους Τούρκους»

Πρώτος αιφνιδιασμός. Σκέτο αστροπελέκι αστραφτερό. Οποιος εξ ημών και υμών, των κοινών θνητών, καταφέρει να δρασκελίσει το κατώφλι των 97 ετών, με πνευματική διαύγεια των σαράντα χρόνων και με λόγο τόσο καθαρό και τόσο πυκνό, ε αυτός είναι προνομιούχος και εκλεκτός!

Δεύτερος αιφνιδιασμός. Προτού ακόμα ανοίξω το στόμα μου και καταφέρω να διατυπώσω την πρώτη φράση μου, εκείνος ο προνομιούχος της φύσης και εκλεκτός του πνεύματος, με ποταμιαία ροή και με στοχοπροσήλωση μοναδική, απαντούσε και κάλυπτε κάθε πτυχή των ερωτήσεών μου.

Τρίτος αιφνιδιασμός. Οι πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές του ανησυχίες είναι αδιαπραγμάτευτες. Και για πολλούς άλλους εντελώς προκλητικές. Θα καταλάβετε μόλις αρχίσετε να τις διαβάζετε.

Φυσικά πρόκειται για τον Νάνο Βαλαωρίτη. Το Νάνος από το Ιωάννης. Ενας από τους ελάχιστους ζωντανούς πνευματικούς θρύλους που διαθέτει η Ελλάδα. Με προγονικό δέντρο που κάθε ρίζα του συνδέεται με μερικά από τα πιο λαμπρά κεφάλαια του ελληνικού κράτους. Οπως, ας πούμε, ότι είναι δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Οπως, ας πούμε, ότι είναι εγγονός του εφοπλιστή και πολιτικού εκ Σπετσών Ιωάννη Βαλαωρίτη. Με πληθωρικό έργο. Ατελείωτος ο κατάλογος των ποιητικών του συλλογών. Αλλά και των δοκιμίων και των πεζών. Φανταστείτε ότι η πρώτη του συγγραφική απόπειρα δημοσιεύεται στα «Νέα Γράμματα» του 1939. Οταν εκείνος ήταν μόλις 18 ετών.

Νάνος Βαλαωρίτης: Ζούμε μια μεγάλη απάτη που δεν ζήσαμε ούτε στη Χούντα - Ο Τσίπρας υπέκυψε στις απειλές του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της CIA και δέχτηκε τις Πρέσπες

«Καταστροφική για την Ελλάδα η Συμφωνία των Πρεσπών»

Έχουμε μια κυβέρνηση η οποία έχει μια χροιά ψευτοαριστερή και ακολουθεί σταλινική γραμμή, τονίζει στο liberal.gr o Nάνος Βαλαωρίτης και προειδοποιεί πως προσπαθούν να βρουν όλα τα δυνατά κόλπα για να υπερισχύσουν και σ’ αυτές τις εκλογές. «Αυτό που ζούμε είναι μια μεγάλη απάτη» τονίζει χαρακτηριστικά και σημειώνει ότι «το πιο αισιόδοξο είναι πρώτα να αλλάξει η Κυβέρνηση, να φύγει ο Σύριζα απ’ την εξουσία και να έρθει μια άλλη Κυβέρνηση».
«Σήμερα τσακίστηκε ένας πολιτισμός γιατί οι απόγονοί του στάθηκαν πολύ κατώτεροι της Ιστορίας τους». Το φώναξε, το ανέβασε στις σελίδες του στο fb, το έκανε βίντεο και το έβαλε στο youtube, δεν σταμάτησε ούτε λεπτό ο Νάνος Βαλαωρίτης να υποστηρίζει ότι είναι «Καταστροφική για την Ελλάδα η Συμφωνία των Πρεσπών».

Συνεχίζοντας να γράφει καθημερινά ποίηση και παρακολουθώντας τα όσα γίνονται στη χώρα μας και στον κόσμο, ο δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, εγγονός του εφοπλιστή και πολιτευτή των Σπετσών Ιωάννη Λεωνίδα, γιος του Διπλωμάτη Ιωάννου Βαλαωρίτη, πολυβραβευμένος και πολυμεταφρασμένος, πολυταξιδεμένος ποιητής και συγγραφέας, Καθηγητής Συγκριτικής Σημειολογίας και Δημιουργικής γραφής στο Σαν Φραντσίσκο, δεν σταμάτησε να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ούτε λεπτό:

«Έχω παρακολουθήσει την εξέλιξη αυτής της συμφωνίας με τα Σκόπια και συμφωνώ με τον Πούτιν ότι είναι ξενόφερτη, διότι είναι επιβεβλημένη από το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αμερική. Είναι βέβαια καταστροφική για την Ελλάδα, γιατί αυτοί που ακολουθούν τις υποδείξεις των ξένων για την ονομασία των Σκοπίων ως Μακεδονίας δεν σκέφτηκαν τα επακόλουθα, ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχουμε διεκδικήσεις εδαφών, ταυτοτήτων και όλων αυτών των θεμάτων τα οποία ακολουθούν την συμφωνία.

«Η γλώσσα δημιουργεί κόσμους μα μπορεί και να τους καταστρέψει»

Νάνος Βαλαωρίτης

Το διαμέρισμα του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη στο Κολωνάκι είναι φορτωμένο με βιβλία. Παρ' όλη την αταξία, αμέσως καταλαβαίνεις πως ο 97χρονος δημιουργός έχει πλήρη εικόνα για το τι βρίσκεται πού ακριβώς είτε πρόκειται για παλιά φωτογραφία είτε για ένα παλιό αντίτυπο βιβλίου. Ακριβώς την ίδια τάξη έχει και η μνήμη του, με πλήρη διαύγεια θυμάται πρόσωπα και πράγματα από μια ζηλευτή ζωή σε πολλές χώρες, με πολλές φιλίες και γνωριμίες με μυθικά πρόσωπα και με πολλή δημιουργία. Ο τελευταίος μιας γενιάς, εξέχον μέλος ομάδων πνευματικής κίνησης στη χώρα μας από το 1939 και έπειτα, επιμένει ποιητικά, παρεμβαίνει συχνά ενίοτε και από το Facebook, που του αρέσει πολύ για την αμεσότητα, και δεν χάνει το σθένος και την αισιοδοξία του όπως θα διαπιστώσετε.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Γεννηθήκατε στη Λωζάννη.

Ναι. Δίπλα στη Λίμνη. Ο πατέρας μου ήταν γενικός πρόξενος. Τα πρώτα χρόνια ήμασταν Γερμανία, γιατί αρρώστησε ο πατέρας μου και μέχρι 4-5 ετών μεγάλωσα στην Γερμανία. Οι πρώτες μου αναμνήσεις είναι από εκεί. Στην Αθήνα ήρθαμε το 1926.

Διαβάσατε πρώτα Καβάφη, λέτε συχνά.

14 ετών. Μας δίδασκαν Κάλβο, Σολομό τότε στο σχολείο. Εγινε το 1935 μια έκθεση βιβλίου και βλέπω ένα ωραίο βιβλίο. Το όνομα μού ήταν άγνωστο, ανοίγω και βλέπω ποιήματα πολύ διαφορετικά από αυτά που μας δίδασκαν ώς τότε. Αυτά είχαν μια υπαρξιακή απορία και αμέσως κατάλαβα πως με αφορούν ως έναν έφηβο με ανησυχίες. Από τότε άρχισα να ενδιαφέρομαι για την Ποίηση.

Πότε πρωτογράψατε;

Από τότε.

Νάνος Βαλαωρίτης: Το αφήγημα ότι υπάρχει Ευρώπη είναι μια απάτη

Νάνος Βαλαωρίτης

"Σήμερα η Ευρωπαϊκή ταυτότητα έχει κλονιστεί σοβαρά [...] Όλη η σημερινή Ευρώπη είναι μια κατασκευασμένη αφήγηση, δεν είναι μια πραγματικότητα. Το αφήγημα ότι υπάρχει Ευρώπη, με αυτό το κατασκεύασμα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μια απάτη, μια κοροϊδία. Κι αυτό το αφήγημα, δεν στέκεται πλέον. Πρέπει λοιπόν να βρούνε τις ρίζες τους, για να φτιάξουν ένα νέο αφήγημα, όλοι αυτοί οι Ευρωπαίοι. Και που θα το βρούνε αυτό το αφήγημα; Στον Όμηρο!"

Ο ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το Tvxs, σχολιάζοντας την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη, με φόντο τα γεγονότα στην Καταλωνία αλλά και τη νέα γερμανική βουλή με 94 ακροδεξιούς βουλευτές καθισμένους στα έδρανά της:

 

N.B.: Σήμερα η Ευρωπαϊκή ταυτότητα έχει κλονιστεί σοβαρά, λόγω της γενικής κρίσης αλλά και της επιδρομής μεταναστών από παντού. Βλέπουμε τι γίνεται και στην Καταλωνία, και ενώ η Γερμανία κατέληξε στις εκλογές με τους ακροδεξιούς να παίρνουν 94 έδρες. Όλα αυτά έχουν στρέψει την προσοχή των Ευρωπαίων στο γιατί ονομάζονται Ευρωπαίοι και τι είναι η Ευρώπη.

 

Οι Βάσκοι, ή οι Καταλωνοί, προσπαθούν από χρόνια να αποσχιστούν από τη Μαδρίτη, αλλά οι Βάσκοι με μεγάλες θυσίες και με πολύ βίαια και τρομοκρατικά μέσα, όπως και με βασανιστήρια, τελικά υπέκυψαν. Τώρα η Μαδρίτη προσπαθεί να υποτάξει την Καταλωνία, αλλά αυτό θα χρειαστεί άλλου είδους δύναμη, διότι οι Καταλανοί έχουν γερό dna. Εμείς υποφέραμε πολλά απ’ αυτούς το Μεσαίωνα. Το τι μας έχουν κάνει με επιθέσεις στο Βυζάντιο, δε λέγεται. Οι Καταλανοί πολεμιστές ήταν οι πιο φοβεροί. Λοιπόν, αυτοί, δεν πρόκειται να υποκύψουν. Αλλά αυτό το θέμα, είναι μια λεπτομέρεια μέσα στην αποσχιστική τάση της Ευρώπης, αυτή τη στιγμή.

Μαθήματα Πατριδογνωσίας: «Τ΄ Αντρούτσου η μάνα χαίρεται του Διάκου καμαρώνει…»

Εκτύπωση PDF

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός.

   «Άνοιξε μάνα μας γλυκειά, την άφθαρτη καρδιά σου
κι αγκάλιασέ τα τα φτωχά, τα μαύρα τα παιδιά σου»

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

Τούτη την εποχή, που μας «εκύκλωσαν αι του βίου ζάλαι» και μας περικύκλωσαν οι σάπιοι και οι υπέρμαχοι του αφελληνισμού, καταφύγιο και παρηγορία είναι η εθνική μας ιστορία. Ξεφεύγεις από τις αναθυμιάσεις, τα πνιγηρά «κατορθώματα» των ποικιλώνυμων γραικύλων.

Έχω το συνήθειο, όταν εντοπίζω κάτι ωραίο και διδακτικό, να το δίνω στους μαθητές μου. «Κλέβω» τα κείμενα των σπουδαίων Ελλήνων-«επαινετήν κλεψίαν» θα έλεγε ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης- και τα παραδίδω στα «διψασμένα και πεινασμένα» για την αλήθεια, παιδιά μας. Παρένθεση:

Αν είχαμε υπουργείο εθνικής, ελληνικής και όχι νεοταξικής παιδείας, θα φροντίζαμε «να πλουμίσουμε» την δημοτική εκπαίδευση με δύο Ανθολόγια.

Το πρώτο θα το τιτλοφορούσαμε «Ετυμολογικό Ανθολόγιο». Θα περιείχε λέξεις συχνόχρηστες της νεοελληνικής και την γενέθλιο ιστορία τους. Γιατί να μην γνωρίζουν οι μαθητές μας την ετυμολογική συγγένεια του νερού και του νεαρού; ότι συνδέονται ο ήλιος (άλιος) με το γιαλό και τη θάλασσα, το αλάτι, τη σαλάτα και το σαλάμι; Γιατί να μην μαθαίνουν ότι νόστος και νόστιμος σμιλεύτηκαν για πρώτη φορά στις «αμμουδιές του Ομήρου»; Γιατί ονομάστηκαν σκίουρος ή ρινόκερως αυτά τα ζώα ή καλύτερα κτήνη, αφού έχουμε κτηνίατρο; Με πόση ευλάβεια, μ’ ανοιχτό κυριολεκτικά στόμα, παρακολουθούν τα παιδιά την γοητευτικότατη αυτή περιήγηση στον προγονικό λόγο!!

Το δεύτερο Ανθολόγιο θα το ονομάτιζα «Ανθολόγιο Πατριδογνωσίας». Βεβαίως η λέξη πατριδογνωσία είναι ποινικοποιημένη προς το παρόν. Όσο κυβερνούν οι «καντιποτένιοι» (Μακρυγιάννης) η… πατριδοφθορία θα συνεχίζεται. Αντί στα σχολεία «να γιομίζει ο μαθητής προκοπή κι αρετή» τώρα έχουμε την τρανσφοβία και την ομοφοβία. Στο Ανθολόγιο αυτό θα  ερανιζόμασταν ό,τι ένδοξο και σπουδαίο γράφτηκε από τους μαϊστόρους του ελληνικού λόγου από την αρχαιότητα ως σήμερα. Όλες οι ιερές «σκιές» του παρελθόντος, από τον Όμηρο, τον Πλάτωνα, τον Μέγα Βασίλειο, τον Φώτιο τον Μέγα, τον Ισαπόστολο Άγιο Κοσμά, τον Μακρυγιάννη, τον Παπαδιαμάντη,τον Σεφέρη και τον Κόντογλου, θα σιμώσουν τον νεαρό μαθητή και «αγάλι γάλι ασηκώθη από χάμου, κι ωσάν να΄χε το φως του ήλθε κοντά μου»  όπως λέει ο Διονύσιος Σολωμός στο «Η σκιά του Ομήρου».

 Έλεγα, προλογικά, για τα κείμενα που εντοπίζω και τα προσφέρω, ως κέρασμα, στους μαθητές μου. Φέτος που διδάσκω ΣΤ΄ Δημοτικού, η ιστορία της είναι η νεότερη και δη η Εθνική Επανάσταση του ΄21. Στο κεφάλαιο για το Χάνι της Γραβιάς, για να κατανοήσουν και να θαυμάσουν οι μαθητές μου τον στρατηγό Οδυσσέα Ανδρούτσο τους μοίρασα ένα μεγαλειώδες περιστατικό. Τα παιδιά κατάλαβαν γιατί η μορφή του κοσμεί το εικονοστάσι του Γένους. Το βρήκα στα άπαντα του εθνικού μας ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, (εκδ, “Μέρμηγκας”, σελ.155), του «φυλάκτορα του Γένους», όπως τον ονομάζει ο Παλαμάς σ’ένα ποίημά του. Είναι γράμμα που έστειλε στις 31 Μαρτίου του 1860 στον Ανδρέα Λασκαράτο. Το γεγονός το χαρακτηρίζει «ανέγδοτο».

Βαλαωρίτης: Γνώθι Σαυτόν

Ένα κείμενο για τον ευμετάβλητο εαυτό μας και τις αλλαγές της νιότης προς την ενηλικίωση 

ΗΜΟΥΝΑ ΤΟΤΕΣ -ΖΟΥΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΡΚΗ ΜΕΘΗ- μια κραιπάλη φαντασιώσεων σ’ έναν ανανεούμενο ενθουσιασμό -ήμουνα ακατάβλητος. Με το τίποτα άναβα, έπεφτα σε μία κατάσταση έκστασης, που μόνο με καταληψία μπορούμε να την παρομοιάσουμε και να τη συγκρίνουμε -με τίποτα άλλο- παρά μονάχα ίσως, στον τομέα τον νευρικό, με μια έπαρση, μια υπερένταση και μιαν υπερευαισθησία υπερβολική. 

ΗΜΟΥΝΑ ΣΥΝΕΠΑΡΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕ ΤΙ, μια γωνιά του δρόμου, ένα φως λοξό, μια ματιά, ένα σύννεφο άσπρο πάνω στο μπλε του κοβαλτίου, μια γάμπα γυναικεία λίγο ξέσκεπη, ένα χαμόγελο, ένα κλείσιμο του ματιού, ό,τι γινότανε, ήτανε για μένα μια αποκάλυψη -ένα άνευ προηγουμένου- μια ανάσταση. 

ΜΕΣΑ Σ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΞΕΦΡΕΝΙΑΣΜΑ ΜΟΥ, γεννήθηκε το σκουλήκι και μεγάλωσε και θέριεψε κι όταν το είδα, ήτανε πια αργά και με κατάπιε, μ’ έκανε μια χαψιά. 

ΕΤΣΙ ΧΑΘΗΚΕ Ο ΑΠΑΤΗΛΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ που είχα ζήσει τότες -χάθηκε η Εύα και το φίδι και το μήλο- κι έμεινα με γύρω μου μονάχα μαύρες κουρτίνες, μαύρες κι αδιαπέραστες που με τριγύρισαν κι έμαθα σιγά σιγά τι ήμουνα, ποιος ήμουνα και, κυρίως ποιος δεν ήμουνα -που νόμιζα πριν πως ήμουνα.

Νάνος Βαλαωρίτης: “Να μην αφήσουμε τη Γερμανία σε χλωρό κλαρί”

Νάνος Βαλαωρίτης: Αν εξακολουθήσει η παράφρονη αυτή πολιτική δεν θα αργήσει μια κοινωνική έκρηξη

Να μην αφήσουμε τη Γερμανία σε χλωρό κλαρί για όσα υποστήκαμε και για όσα μας οφείλει

Συνέντευξη του Νάνου Βαλαωρίτη στο Έθνος της Κυριακής

Επιμένει ο Νάνος Βαλαωρίτης, ο δισέγγονος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ο «Διαμαντένιος Γαληνευτής», ο Έλληνας ποιητής που ταξίδεψε και δίδαξε ποίηση και την ελληνική ποίηση σ’ όλο τον κόσμο, έγραψε και βραβεύτηκε, συναναστράφηκε με τα πιο φωτεινά πνεύματα της εποχής (Ελιοτ, Ντίλαν Τόμας, Οντεν), φίλος του Ελύτη και του Εμπειρίκου, ζώντας αυτό – που – τώρα – αποκαλούμε μεγάλη – κρίση – της – εποχής. Δηλώνοντας, ταυτοχρόνως, «απαίσια αισιόδοξος».

Ο Νάνος Βαλαωρίτης μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για τα πάντα: το παρελθόν και το παρόν, την κρίση, την ποίηση, εμάς και τους άλλους, το σκοτεινό φαινόμενο της Χρυσής Αυγής. Για τα καινούργια βιβλία του, τα δοκίμια «Ή του ύψους ή του βάθους» και για το ποιητικό «Πικρό καρναβάλι» (εκδόσεις Ψυχογιός, και τα δύο).

«Ή του ύψους ή του βάθους» σήμερα, κύριε Βαλαωρίτη; «Είναι γνωστό ότι οι Έλληνες ως λαός συνήθως αναδεικνύονται καλύτερα στις έκτακτες περιστάσεις, όπως και στην αρχαιότητα: Περσικοί Πόλεμοι, εναντίον των Καρχηδονίων στη Σικελία, του ύψους, του βάθους ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, η κατάκτηση του Μεγαλέξανδρου, του ύψους, του βάθους, οι επίγονοι ανάμεσά τους. Εικοσιένα του ύψους, οι εμφύλιοι του βάθους». Κύριε Βαλαωρίτη, είχατε την ευλογία ή την τύχη να ζήσετε την Ελλάδα και τους Ελληνες και από μακριά και από κοντά, η εποχή μας είναι «του ύψους» ή «του βάθους», κύριε Βαλαωρίτη;

Ρώτησαν κάποτε τον Ναζρεντίν Χότζα γιατί απαντάει στις ερωτήσεις πάντοτε με άλλη ερώτηση. «Αυτό κάνω;» απάντησε. Του βάθους και μάλιστα αρκετά μέτρα κάτω από τους άλλους εταίρους του Νότου στα Τάρταρα. Για να ξαναδιατυπώσω το ερώτημα. Πέσαμε από μόνοι μας στα βάθη με τον υπερβολικό δανεισμό και σπατάλη επί Ανδρέα Παπανδρέου; Θα ήμαστε στην ίδια κατάσταση αν δεν είχαμε μπει στο ευρώ; Αυτοί που μας ενθάρρυναν γιατί το έκαναν κι εμείς γιατί φτάσαμε στο σημείο να κατεβάσουμε το έλλειμμά μας από 10% σε 6% με κάποιο κρυφό δάνειο; Και γιατί αυτή η πρεμούρα;

Επειδή είχαμε φτάσει σε μεγάλα ύψη με το χρέος μας; Έκανε σωστά ο Σημίτης ή λάθος; Αν τον καθίζαμε στο σκαμνί πώς θα το δικαιολογούσε; Έχω καταλήξει να συγκρίνω τον Σημίτη εν μέρει με τον Αλκιβιάδη, τον πιο δαιμόνιο Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό. Άνισα μεγέθη αλλά παρόμοιες περιστάσεις.

Ο Αλκιβιάδης, εκεί που θα νικούσε στις Συρακούσες, τον περίμενε η Σαλαμινία τριήρης με τους εντεταλμένους κήρυκες να τον συλλάβουν για την κατηγορία της ασέβειας στους θεούς σχετικά με τους Eρμοκοπίδες.

Κατέφυγε στη Σπάρτη. Το 1920 κατεψήφισαν οι Έλληνες τον Βενιζέλο με τα γνωστά αποτελέσματα, και τον Σημίτη το 2003 μόλις πήγαινε, λένε, να φτιάξει τα οικονομικά μας, και ψήφισαν υπέρ του Καραμανλή Β’, και όταν αυτός πήγε να ορθώσει ανάστημα εναντίον του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, χάθηκε το Κάρμα του και ήρθε ο Γ. Παπανδρέου και πέσαμε στο Μνημόνιο και το ΔΝΤ. Του βάθους λοιπόν και τι βάθος, μόνο μετά το 1922 και την Κατοχή με τον Εμφύλιο ήμασταν σε τέτοιο βάθος.

Φωτεινός - Βαλαωρίτης Αριστοτέλης

 

Παλιόφραγκοι, που πέφτουνε σαν όρνια στα ψοφίμια; εκείνοι πάντα κυνηγοί και πάντα εμείς αγρίμια...
Φωτεινός, Εκδόσεις Ερμής 1988, Σσ.70-117, Πρώτη Έκδοση Έργου:1879
Παλιόφραγκοι, που πέφτουνε σαν όρνια στα ψοφίμια? εκείνοι πάντα κυνηγοί και πάντα εμείς αγρίμια... Και συ τους τρέμεις, βούβαλε! Παιδί, μες στη φωτιά σου, που τρίβεις στουρναρόπετρα μ' αυτά τα δάχτυλα σου, πόχεις τετράδιπλα νεφρά, και ριζιμιό τα στήθια, τους βλέπεις και σε σκιάζουνε! Ο δούλος, είν' αλήθεια, λίπο ποτάζει μοναχά, ψυχή κ' αίμα δεν έχει... Κι o γέροντας μ' απίδρομο σαν παλικάρι τρέχει κι αρπάζει τη σφεντόνα του. Έχει χολή στα μάτια. Με το σφυρί του ένα γουλί το σπα σε δυο κομμάτια και το σταφνίζει στο καυκί. Γοργά την ανεμίζει και τήνε σκάει με δύναμη. Ανοίγει το λιθάρι και, θυμωμένο, ένα σκυλί πληγώνει στο ποδάρι, κ’ εν' άλλο χτυπάει στο κούτελο και το ξαπλώνει χάμου. ΦΩΤΕΙΝΟΣ Βλέπεις• εγώ δεν τους ψηφώ, με τα γεράματα μου. ΜΗΤΡΟΣ Πατέρα, τι 'ναι πόκαμες! ΦΩΤΕΙΝΟΣ Περίδρομος, κεφάλα, μη βλαστημήσω το βυζί που σόδωκε το γάλα. Δε νιώθεις πώς τους σχαίνομαι! Όλην αυτήν την ψώρα οπόρχεται κάθε φορά και μας δαγκάει τη χώρα — όπως είν' ένας ο Θεός κ’ εγώ 'μαι Λευκαδίτης — την έπαιρνα όλη επάνω μου και πνιγόμουν μαζί της. Και συ, του γέρου Φωτεινού μονάκριβο βλαστάρι, του λύκου τ' ανυπόταχτου, αγγόνι του Θειοχάρη, π' άλλη τροφή δεν έλαβες να φας και να χορτάσεις, για να σου βάψει την καρδιά και να ριζοδοντιάσεις, παρά την έχτρα την παλιά που 'ναι θεμελιωμένη, σκληρή, πατροπαράδοτη, άφθαρτη, στοιχειωμένη, για κάθε ξένην αφεντιά, βαθιά μες στη γενιά μας— εσύ, θελέσι, στέκεσαι και βλέπεις τη σπορά μας να την πατούν οι αλλόφυλοι και χάσκεις σα λουρίτης... Ου, να χαθείς! Με ντρόπιασες! Δεν είσαι Λευκαδίτης! ΜΗΤΡΟΣ Μη με προπαίρνεις άδικα. Πατέρα μου, είναι τόσοι! περνούν σα μαύρος σίφουνας... σφιχτά μας έχουν ζώσει. Έπιασαν άλλοι τα ριζά κι άλλοι χτυπούν τη λάκκα? ξεθεμελιώνουν σχιναριές, δεν άφησαν ασφάκα? φωνές και χλιμιτίσματα, αλαλαγμοί και χτύποι... Πάνε του γέρου Δημουλά οι παινεμένοι κήποι, πάνε και φράχτες και λιθιές! Σα να 'ταν λυσσασμένοι, με τ' άλογα τους του ριχτού, όρμησαν μανιωμένοι να φθάσουν ένα δύστυχο, πατέρα, μισολάγι που το 'φεραν κυνηγητά οι σκύλοι από το πλάγι. Λες κ' είν' ανεμοστρόβιλος ! Εμπρός... εμπρός απ' όλους εν' άλογο σιδερικό σκορπά λιθάρια, σβόλους, και στη χρυσή τη σέλα του βαστά έναν καβαλάρη οπού πέτα σαν αιτός και που κρατεί κοντάρι... Πω, πω! πατέρα, χαλασμός για μια νεροχελώνα— δεν είναι μεγαλύτερο... Πήρε τον ψυλλιθρώνα, και τόχασαν το πάτημα... Ολόγυρα αλωνίζουν αμέτρητα λαγωνικά, κι αναποδογυρίζουν τ’ αμπελοφύτια του Χτενά, του Κούρτη τα λινάρια. Πήραν ξελάκου μια κοπή και σφάζουν τα κριάρια οι σκύλοι τους που εμάνιωσαν... ΦΩΤΕΙΝΟΣ Κι ακόμα δεν τους τρώμε! Το βλέπεις αν ειμ' άδικος όταν τους καταριώμαι. ΜΗΤΡΟΣ Πατέρα μου, εσταμάτησαν.