Ερνέστο Καρντενάλ: Ποιητής, επαναστάτης, ιερέας. (ΒΙΝΤΕΟ)

“Προσπαθώ να ζω με το μήνυμα του Ευαγγελίου, το οποίο είναι μήνυμα πολιτικό και σημαίνει την αλλαγή του κόσμου, ώστε να υπάρξει ένας κόσμος καλύτερος μετά από εκατό χιλιάδες χρόνια ανισότητας”.

Ερνέστο Καρντενάλ

Μικρό μνημόσυνο για τον Ερνέστο Καρντενάλ που πέθανε ήσυχα την Κυριακή 1η Μαρτίου 2020, σε ηλικία 95 ετών.

Ο Ερνέστο Καρντενάλ υπήρξε Νικουαραγουανός καθολικός ιερέας, ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης. Συμμετείχε στην πρώτη κυβέρνηση των Σαντινίστας ως Υπουργός Πολιτισμού (1979-1987), όμως στη συνέχεια διαχώρισε τη θέση του. Παρόμοια πορεία είχε και ο νεώτερος αδελφός του, Φερνάντο Καρντενάλ (βλ. περισσότερα παρακάτω).

Το τελευταίο διάστημα ο Ερνέστο Καρντενάλ είχε προβλήματα με την καρδιά και τα νεφρά του. Τον θάνατό του ανακοίνωσε η στενή του συνεργάτης Λουζ Μαρίνα Ακόστα. Ο Πρόεδρος της Νικαράγουας, Ντανιέλ Ορτέγκα, κήρυξε τη χώρα σε τριήμερο πένθος, παρά τη μεταξύ τους σφοδρή αντίθεση από το 1994 μέχρι σήμερα. 

Ο Ερνέστο Καρντενάλ γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1925 στην πόλη Γρανάδα στα δυτικά της Νικαράγουας, σε μικρή απόσταση από την πρωτεύουσα Μανάγκουα. Η οικογένειά του ανήκε στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Σπούδασε φιλολογικά στη Μανάγκουα, στο Μεξικό και στη Νέα Υόρκη. Μεταξύ 1949-1950 ταξίδεψε στην Ευρώπη (Ιταλία, Ισπανία και Ελβετία), και τον Ιούλιο 1950, επέστρεψε στη Νικαράγουα, όπου σε ηλικία 29 ετών συμμετείχε στην επανάσταση του Απριλίου 1954 εναντίον της δικτατορίας του Σομόζα. Το κίνημα όμως απέτυχε και ο νεαρός Ερνέστο κατέφυγε στη Μονή της Γεθσημανής του τάγματος των Τραπιστών (που ακολουθούν αυστηρά τον μοναστικό κανόνα του Αγ. Βενέδικτου) στο Κεντάκι των ΗΠΑ. Εκεί τον επηρέασε ιδιαίτερα η συναναστροφή με τον μοναχό ποιητή Τόμας Μέρτον (π. Λούις) και το 1954 έφυγε για να σπουδάσει θεολογία στην πόλη Κουερναβάκα του Μεξικού. 

ΕΡΝΕΣΤΟ ΚΑΡΝΤΕΝΑΛ ` ΑΓΑΠΗ Η ΧΑΡΑΜΑΔΑ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ ` ΔΙΑΒΑΖΕΙ Η ΣΤΑΥΡΙΑΝΝΑ ΠΑΝΔΗ

ΚΛΙΚ στην ή  ΕΔΩ για να ακούσετε το ηχητικό

Ερνέστο Καρντενάλ († 1.3.2020)

Ψαλμός 1

Ευλογημένος ο μη ακολουθών τις εντολές του Κόμματος

ο μη προσερχόμενος στις συναθροίσεις του

Ευλογημένος ο μη κατασκοπεύων τον αδερφόν αυτού

ο μη καταδίδων τον φίλον και συνάδερφον αυτού.

Ευλογημένος ο μη αναγιγνώσκων τα διαφημιστικά τους μηνύματα

ο μη ακούων τα ραδιοφωνικά τους προγράμματα

ο μη πιστεύων τα δικά τους συνθήματα.

Ότι ούτος δένδρον πλησίον της πηγής έσται.

(μετ. Ε. Σταγκουράκη, Το Κοράλλι τ.16, 2018, σ. 33)

Εφυγε ο Ernesto Cardenal

Εφυγε ο Ernesto Cardenal στα 95 του. Ιερέας της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, επαναστάτης, στο πλευρό του φτωχού λαού της πατρίδας του και ποιητής!

Γεννήθηκε στη Νικαράγουα το 1925 και σπούδασε λογοτεχνία και θεολογία στη Μανάγουα, το Μεξικό και τη Νέα Υόρκη. Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της πατρίδας του, καθώς υπήρξε ενεργό μέλος του κινήματος των Sandinistas και χρημάτισε για πολλά χρόνια Υπουργός Πολιτισμού της χώρας. Σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γενιάς του, όχι μόνο στη Λατινική Αμερική αλλά παγκοσμίως. Το 2005 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (ποίηση).

 

Επιγράμματα – του Ερνέστο Καρντενάλ

Σου δίνω, Κλαούντια, αυτούς τους στίχους γιατί είσαι η αφέντρα τους.
Τους έγραψα απέριττους για να τους καταλαβαίνεις.
Είναι για σένα μόνο, αλλά εάν δεν σ’ ενδιαφέρουν,
μια μέρα ίσως διαδοθούν σ’ όλη τη Λατινική Αμερική.
Κι αν την αγάπη που τους υπαγόρευσε εσύ ακόμα την υποτιμάς,
άλλες θα ονειρεύονται μ’ αυτή την αγάπη που δεν ήταν για κείνες.
Κι ίσως θα δεις τότε, Κλαούντια, ότι αυτά τα ποιήματα
(τα γραμμένα για να σε κατακτήσουν) ξυπνούν
σε άλλα ερωτευμένα ζευγάρια που θα τα διαβάζουν
τα φιλιά που σ’ εσένα δεν ξύπνησε ο ποιητής.

*

Να προσέχεις Κλαούντια, όταν είσαι μαζί μου
γιατί την πιο επιπόλαιη κίνηση, οποιαδήποτε λέξη, έναν στεναγμό
της Κλαούντια, την παραμικρή απροσεξία
ίσως μια μέρα την εξετάζουν οι ειδικοί
κι εκείνον τον χορό της Κλαούντια να τον θυμούνται στους αιώνες.

Κλαούντια, σε προειδοποίησα ήδη.

*

Μόλις σ’ έχασα, εσύ κι εγώ χαθήκαμε:
εγώ γιατί ήσουν ό,τι περισσότερο αγαπούσα
κι εσύ γιατί ήμουν εκείνος που σ’ αγαπούσε πιο πολύ.
Αλλά απ’ τους δυο μας εσύ είσαι η πιο χαμένη:
γιατί εγώ θα μπορέσω ν’ αγαπήσω κι άλλες όπως σ’ αγάπησα
αλλά εσένα δεν θα σ’ αγαπήσουν όπως σ’ αγάπησα εγώ.

*

Απ’ αυτούς τους κινηματογράφους Κλαούντια, απ’ αυτές τις γιορτές,
απ’ αυτές τις ιπποδρομίες
δεν θα μείνει τίποτα για την αιωνιότητα
παρά μόνο οι στίχοι του Ερνέστο Καρντενάλ για την Κλαούντια
(ίσως)
και το όνομα της Κλαούντια που έβαλα σ’ αυτούς τους στίχους
κι εκείνα των αντίζηλών μου αν αποφασίσω να τους διασώσω
από τη λήθη και να τους συμπεριλάβω στους στίχους μου
για να τους γελοιοποιήσω.

*

Αυτή θα είναι η εκδίκησή μου:
ότι μια μέρα θα φτάσει στα χέρια σου ένα βιβλίο κάποιου φημισμένου ποιητή
και θα διαβάσεις αυτές τις γραμμές που ο συγγραφέας έγραψε για σένα
κι εσύ δεν θα το ξέρεις.

*

Με πληροφόρησαν ότι ήσουν ερωτευμένη με άλλον
και τότε πήγα στο δωμάτιό μου
κι έγραψα εκείνο το άρθρο ενάντια στην Κυβέρνηση
και γι’ αυτό είμαι τώρα κρατούμενος.

*

Εγώ σκόρπισα παράνομα φυλλάδια,
κραύγασα ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! στις δημοσιές
αψηφώντας τους οπλισμένους φρουρούς.
Εγώ συμμετείχα στην επανάσταση του Απρίλη:
όμως χλωμιάζω όταν περνώ απ’ το σπίτι σου
και μια σου μονάχα ματιά με κάνει να τρέμω.

[Πρώτη δημοσίευση: περιοδικό Το Δέντρο. Σήμερα ο Ερνέστο Καρντενάλ, σημαντική φυσιογνωμία της λατινοαμερικανικής ποίησης και της θεολογίας της Απελευθέρωσης, γίνεται 90 χρόνων. Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού (Φρέαρ 1, Μάιος-Ιούνιος 2013) είχαμε παρουσιάσει μια αποκλειστική συνέντευξή του στον Δημήτρη Αγγελή.]

Κοιμήθηκε στα 94 του ο Ερνέστο Καρντενάλ

του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

1η Μαρτίου, καθώς θα ξεκινούσε η Σαρακοστή, δηλαδή η αγωνιστική πορεία προς την Ανάσταση,

κοιμήθηκε στα 94 του ο Ερνέστο Καρντενάλ από τη Νικαράγουα: Ένας από του πατέρες της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, επαναστάτης, καθολικός ιερέας και ποιητής.

Στον Καρντενάλ το 1984 ο τότε πάπας Ιωάννης Παύλος απαγόρευσε την άσκηση της ιεροσύνης. Τον απεκατέστησε όμως τριανταπέντε χρόνια αργότερα (το 2019 - ευτυχώς εν ζωή) ο νυν πάπας Φραγκίσκος.

Δυο λόγια του:

«Ο Ιησούς μιλάει πολύ για 'αιώνια ζωή'. Αλλά εμείς ξέρουμε σήμερα ότι δεν πρόκειται για μια εξωγήινη ζωή, αλλά για μια ζωή χωρίς θάνατο... Για την ανάστασή μας δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτε. Και δεν χρειάζεται να σπζοκεφαλιάζουμε πάρα πολύ πάνω σ' αυτό... Εγώ πιστεύω πάρα πολύ απλά... ότι η τάφοι όλων που αγαπούν τους πλησίον τους είναι αδειανοί [...].

Και ο ουρανός; Θα έλεγα ότι η βασιλεία βρίσκεται στον ουρανό. Γιατί είμαστε ένας πλανήτης στον ουρανό. Ένας πλανήτες ανάμεσα σε χιλιάδες πλανήτες που σίγουρα κατοικούνται και που ο καθένας τους έχει τη δικιά του εξέλιξη. Και μεις είμαστε ο ουρανός, για κάθε άλλο πλανήτη που γυρνά γύρω από το δικό μας πλανητικό σύστημα, μέσα στην έναστρη νύχτα. Μια κοινωνία αγάπης θα είναι το συμπλήρωμα της βασιλείας των ουρανών στη Γη».

Εrnesto Cardenal, "Το ευαγγέλιο της επανάστασης των Σαντινίστας" (μτφρ. Βαγγ. Νιάνιος), εκδ, Μαλλιάρης Παιδεία 1985, σ. 222-3, 238.

(Για την εκκλησιαστική περιπέτειά του βλ: http://www.kantam.gr/index.php/el/10-news/7948-o-ernesto-karntenal-einai-ksana-iereas

Το εικαστικό: https://periodistas-es.com/ernesto-cardenal-proxima-edicion-de-su-poesia-completa-104649).

Θ.Ν.Π. / 2-3-2020

ΠΗΓΗ:Papathanasiou Athanasios

Συμβουλές για να γράφεις ποίηση – του Ερνέστο Καρντενάλ

Ελεύθερη απόδοση: Κ.Δ.

♦ Οι στίχοι δεν πρέπει να ομοιοκαταληκτούν (…) ούτε είναι καλό να έχουν κανονικό ρυθμό.

♠ Πρέπει να προτιμάται το πιο συγκεκριμένο από το πιο ασαφές. Το να πεις «δέντρο» είναι πιο ασαφές ή αφηρημένο απ’ το να πεις «γκουαγιακάν». (…) Η καλή ποίηση προκύπτει από συγκεκριμένα πράγματα.

♥ Στην ποίηση δίνει χάρη η χρήση ονομάτων: ονόματων ποταμών, πόλεων, χωριών. Και τα ονόματα προσώπων.

♦ Η ποίηση περισσότερο από βασισμένη σε ιδέες, πρέπει να στηρίζεται σε πράγματα που έρχονται απ’ τις αισθήσεις (…). Οι σημαντικότερες απ’ τις εικόνες είναι οι οπτικές· τα περισσότερα πράγματα μάς έρχονται απ’ την όραση.

♣ Πρέπει να γράφεις όπως μιλάς.

♥ Να αποφεύγεις αυτό που λέμε κοινούς τόπους ή ετοιματζίδικες φράσεις ή φθαρμένες εκφράσεις…

♦ Προσπάθησε να συμπυκνώσεις όσο γίνεται τη γλώσσα (…). Πρέπει να κάνεις οικονομία στις λέξεις σα να ήταν να γράψεις ένα τηλεγράφημα…

Επιγράμματα – του Ερνέστο Καρντενάλ

Μετάφραση: Δημήτρης Αγγελής

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ

Σου δίνω, Κλαούντια, αυτούς τους στίχους γιατί είσαι η αφέντρα τους.
Τους έγραψα απέριττους για να τους καταλαβαίνεις.
Είναι για σένα μόνο, αλλά εάν δεν σ’ ενδιαφέρουν,
μια μέρα ίσως διαδοθούν σ’ όλη τη Λατινική Αμερική.
Κι αν την αγάπη που τους υπαγόρευσε εσύ ακόμα την υποτιμάς,
άλλες θα ονειρεύονται μ’ αυτή την αγάπη που δεν ήταν για κείνες.
Κι ίσως θα δεις τότε, Κλαούντια, ότι αυτά τα ποιήματα
(τα γραμμένα για να σε κατακτήσουν) ξυπνούν
σε άλλα ερωτευμένα ζευγάρια που θα τα διαβάζουν
τα φιλιά που σ’ εσένα δεν ξύπνησε ο ποιητής.

*

Να προσέχεις Κλαούντια, όταν είσαι μαζί μου

ΕΡΝΕΣΤΟ ΚΑΡΝΤΕΝΑΛ - Ποιητής της «αγίας επανάστασης»...

«Εγώ έχω μοιράσει παράνομα φυλλάδιαΚραυγάζοντας ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! στη μέση του δρόμουΕγώ συμμετείχα στην εξέγερση του ΑπρίληΟμως χλομιάζω όταν περνώ κάτω από το σπίτι σουΚαι μια μόνη ματιά σου με κάνει να τρέμω (...)»

Ο Ερνέστο Καρντενάλ, όπως τον φιλοτέχνησε ο Ralph Tepel

Ο Καρντενάλ είναι μια από τις πιο σημαντικές μορφές του αιώνα μας. Είναι ένας καθολικός ιερέας, όμως κι επαναστάτης ενάντια στην εκκλησιαστική ιεραρχία. Ενας σύγχρονος «μυστικός», ο οποίος, για ένα διάστημα απομονώθηκε από τον κόσμο σαν μοναχός μαζί με τον Βορειοαμερικανό ποιητή Θωμά Μέρτον. Ενας ιεροκήρυκας της «θεολογίας της απελευθέρωσης», που ίδρυσε μια κοινότητα ποιητών - χωρικών στο Αρχιπέλαγος του Σολεντινάμ. Πάνω απ' όλα, ένας φλογερός επαναστάτης ενάντια στη δικτατορία των δύο Σομόζα. Στη συνέχεια, ένθερμος υποστηρικτής της κυβέρνησης των «Σαντινίστας». Διέδωσε την ιθαγενή κουλτούρα, της οποίας τους μύθους και τις φόρμες ενσωμάτωσε στο έργο του. Κηρύσσει τη Βίβλο, αλλά πιστεύει και στο μαρξισμό - λενινισμό. Υποστηρίζει τα φιλειρηνικά, αλλά και τα ένοπλα κινήματα εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης. Εχει τα πόδια στη γη και το κεφάλι ...στον ουρανό. Η πνευματική του δημιουργία αποτελεί μόνο μια πλευρά αυτού που ο ίδιος αποκαλεί «έργο της ζωής».

Ο Ερνέστο Καρντενάλ θεωρείται ο κληρονόμος του κινήματος της Vanguardia, που γύρω στο 1930 προσπάθησε ν' ανανεώσει την ποίηση της Νικαράγουα, απαλλάσσοντάς την από τον ακαδημαϊσμό και το ρητορισμό. Ο ποιητής οδηγεί αυτήν την ανανέωση στην κορύφωσή της. Εισάγει τον όρο «εξωτερίκευση». Δηλαδή, ποίηση αντικειμενική, αφηγηματική και ανεκδοτολογική. Ποίηση φτιαγμένη από τα στοιχεία της πραγματικής ζωής, ποίηση «ακάθαρτη». Πηγαίνει ένα βήμα πιο μπροστά, ακολουθώντας τα χνάρια των «Ωδών» του Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος μίλησε, επίσης, για «ακάθαρτη ποίηση».

Ερνέστο Καρντενάλ: Έχω Εσένα και έτσι έχω τα πάντα...

Είμασταν μόνοι στο παρεκκλήσι , Εσύ κι εγώ.
Έξω ο κόσμος διαβαίνει βιαστικός , και σε τούτες τις στιγμές δεν έχω τίποτα και κανέναν.Είμαι ολότελα εκδιωγμένος και μόνος μέσα στον κόσμο.Όμως έχω τα πάντα,είμαι ευτυχισμένος, δεν μου λείπει τίποτα, δεν θέλω τίποτα.Ό,τι οι άλλοι αναζητούν σε μια γυναίκα, σε μια οικογένεια, στους φίλους, στους χορούς, και στις γιορτές, εγώ τα έχω εδώ. Ό,τι αναζητά ο ποιητής στην ποίηση και ο ζωγράφος στην ζωγραφική , εγώ τα έχω όλα εδώ. Ό,τι αναζητά ο δικτάτορας στην ισχύ και ο πλούσιος στα χρήματα του και ο πότης στο ποτό, και ό,τι αναζητούσα μάταια παλιά, τα έχω τώρα εδώ. Όλη η ζωή μου είναι εδώ, και όλος μου ο κόσμος και όλες μου οι αγάπες.Έχω αυτά τα τεράστια πλούτη, κι όμως δεν μου ανήκει τίποτα. Έχω κάθε χαρά , κάθε γαλήνη, κάθε ομορφιά και κάθε αγάπη.Είμαι ικανοποιημένος και δεν θέλω τίποτα.Έχω Εσένα και έτσι έχω τα πάντα , αφού Εσύ είσαι ο Κύριος των πάντων και όλων των υπάρξεων πάνω στη γη...Καθετί πάνω στον κόσμο,η ποίηση,οι όμορφες γυναίκες,τα όμορφα τοπία,το κρασί,η φιλία,η μέρα και η νύχτα,δημιουργήθηκαν για να με κάνουν να Σε αγαπήσω....

Ερνέστο Καρντενάλ «Αγάπη, η χαραμάδα της αιωνιότητας»,

(εκδ.Εν Πλώ, μτφ Β.Αργυριάδης, σελ 68)

Ο Ερνέστο Καρντενάλ είναι ιερέας στη Νικαράγουα, στρατευμένος στη Θεολογία της Απελευθέρωσης.Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού στην Επαναστατική κυβέρνηση των Σαντινίστας.Θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές των ημερών μας παγκοσμίως.  Αυτές τις μέρες έγινε 90 ετών.

αναδημοσίευση από:http://e-theologia.blogspot.gr/