O εντελώς μοναδικός Αριστομένης Προβελέγγιος μιλά στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο

Aριστομένης Προβελέγγιος: Ο Δον Κιχώτης της Οδού Κυκλάδων Το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Μωυσίδη με επιμέλεια Γιώργου Τζιρτζιλάκη, για τον μοναδικό Έλληνα αρχιτέκτονα 30.8.2018  ΕΔΩ

Πηγή: www.lifo.gr

O νέος κόσμος τον ξέρει από ένα πάρεργο: σχεδίασε το μπαρ Au Revoir. Aλλά ο πολυσχιδής, υπέροχος άνθρωπος που με δέχτηκε σε ένα ισόγειο στα Άνω Πατήσια είναι ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες αρχιτέκτονες.

 ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ 29.10.2018 

Πηγή: www.lifo.gr

«Ευλογημένος είναι ο επαναστάτης
που βοηθάει στον ξεσηκωμό»...
Φωτ.: Σπύρος Στάβερης/ LIFO

-Κύριε Προβελέγγιε, τώρα που μεγαλώνετε κι αποψιλώνεστε από φίλους, πώς αισθάνεστε; 

Δεν έχουν τίποτε ιδιαίτερο τα γηρατειά. Μπορείς να είσαι χαζοχαρούμενος σε οποιαδήποτε ηλικία. Μπορείς να είσαι δειλός και άτιμος όταν είσαι ακόμα νέος. Δεν κινδυνεύει κανείς όταν μεγαλώνει, κινδυνεύει όταν ζει αρνητικά. Από τι να κινδυνεύει; Να μην έχει γκόμενες;   

—Ναι! Λίγο το ’χετε; 

Γνωρίζετε ότι τα καλαμάρια είναι πιο γκομενιάρικα από μας; Γνωρίζετε ότι τα μικρόβια συνουσιάζονται φρενιτιωδώς; Σας μιλάω έτσι, γιατί το πήγατε στο σεξ…   

—Μάλλον εσείς το πήγατε, κύριε Προβελέγγιε, και φαντάζομαι δικαίως, αφού η απώλεια του σεξ θα ’ναι σκληρό πράγμα στα γηρατειά. 

Για ποια απώλεια μιλάτε;   

—Δεν παύει ένας ηλικιωμένος να κάνει έρωτα;

 Σε ποια ηλικία;   

—Στα 80, φαντάζομαι! 

Δεν θέλω να μπλεχτώ σε πράγματα που ούτε ξέρω ούτε με ενδιαφέρουν ‒ αλλά νομίζετε ότι όλοι αυτοί οι παλιόγεροι, οι οικονομημένοι, από 40 και πάνω, όταν βλέπουν στην τηλεόραση τα διάφορα σόου δεν σπάνε το κεφάλι τους πώς προσεγγίζει κανείς τους διάφορους μαστροπούς για να ρίξει αυτά τα κοροϊδάκια, τα κορίτσια με τα λοφία που κάνουνε νιάου νιάου;   

—Δεν τους μένει στο τέλος ένα πικρό κατακάθι; 

Αριστομένης Προβελέγγιος: ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΗΓΉ...

Αριστομένης Προβελέγγιος

ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ - Ο ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ from Greek Architecture on Vimeo.

 

Οι σκέψεις του "Οδοιπόρου προς την Πηγή", 

Άρη  Προβελέγγιου, εκδόθηκαν το 1990 και είναι τραγικά επίκαιρες τριάντα χρόνια μετά.

ΗΤΑΝ Ο ΑΔΕΡΦΟΣ ΜΟΥ και τον απόδιωξα σα σκύλο. Γιατί φαντάστηκα πως θα μούπαιρνε τη μισή γη.  Με τη σκιά του που απλωνόταν σαν οροθετική γραμμή.

Ο αδερφός μου έφυγε με μεγάλα βήματα προς την Ανατολή. Η καρδιά μου τον έδιωχνε σφυρίζοντας σαν φίδι. Τον έδιωχνε προς την Πικρή Λίμνη. Ένα τόπο που φοβόμουνα πως υπήρχε από την άλλη μεριά της Γης.

Κι ο αδερφός μου έφυγε σφυρίζοντας ένα σκοπό που δεν τον ήξερα, ρυθμικό, υποχθόνιο, σάρκινο.

Αυτός ο σκοπός έκανε τη σκιά του να στριφογυρίζει σα μεθυσμένο συρματόσχοινο και να χαράζει στη φλούδα της γης μεσημβρινούς και παράλληλους κύκλους.

Και σε λίγο έπεσαν σπόροι από τριβόλους και φύτρωσαν φράχτες από τσουκνίδες, κίτρινες με πράσινες βούλες, (ή πράσινες με κίτρινες βούλες αδιάφορο, πάντως εξαιρετικά φαρμακερές).

Το σφύριγμα έσβησε, πράγμα που σήμαινε πως ο αδερφός μου είχε φτάσει στην Πικρή Λίμνη. Όμως η ανάμνησή του μούκανε να τρέξει πηχτό αίμα από τα ρουθούνια και από πολλούς πόρους του κορμιού μου. Το αίμα μου ήταν πικρό και κοπάδια μυίγες ψόφησαν γιατί το φάγανε. (Μυίγες μεγάλες κατάμαυρες με πράσινες αποχρώσεις και ισχυρότατο καθ' όλα οργανισμό).

......................................................................................................

"... Σήμερα η ομαδική μετανάστευση είναι δύσκολη η ακόμα αδύνατη. Σήμερα δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος απάνω στη γη, ουσιαστικά "ού τόπος" εκτός από τις γνωστές περιπέτειες σκληρών συνθηκών και εκμετάλλευσης που είναι η μοίρα των μεταναστών. 

Για αυτό η μόνη διέξοδος είναι η Σωτηρία της Αττικής και σε άλλη κλίμακα η Σωτηρία της Ελλάδας. Αυτός ο μόνος δρόμος, θέλει σύνεση, ήθος και αφάνταστη δημιουργία. Στη θέση της παραοικονομίας και της ασύδοτης κλοπής και καταστροφής της γης, χρειάζεται εμπέδωση των αληθινών σεβαστών Νόμων, με βάση τη Φύση και το Φυσικό δίκαιο...

... Όμως οι αγώνες, για νομιμότητα, ισότητα, δικαιοσύνη, παιδεία, πνευματικά αγαθά μπορούσαν να είναι πελώριοι, γιατί είναι αγαθά όχι μόνο προτεραιότητας, αλλά και ανεξάντλητα και απαραίτητα για την ανασυγκρότηση κάθε κοινωνίας, και Έθνους... Άσχετα με τις πολύπλοκες αιτίες, αυτή η πολιτική και κοινωνική αδιαφορία είναι σοβαρός δείκτης της κοινωνικής και πνευματικής υπανάπτυξης, που ενισχύει το χώρο της εκμετάλλευσης, της ανηθικότητας, που απεικονίζεται δραματικά στην Αθήνα, στις άλλες πόλεις και δυστυχώς στο φυσικό χώρο.

Απαισιόδοξος; αφάνταστα γιατί στέρεψαν οι πηγές της ιστορίας μας. Όμως μία ηθική και νοητική ανέγερση ίσως θα έφερναν σε κάποιο δρόμο, ίσως κάποιο επίπονο και γενναίο θαύμα.

....................................................................................................

-Χαίρομαι κύριε Προβελέγγιε που μιλάτε σαν προφήτης, αλλά θα ξέρετε ασφαλώς ότι οι προφήτες θυσιάστηκανε όλοι στον Μαμωνά των κατά καιρούς κατεστημένων;

-Δεν θυσιάζονται.

Θα σας πω ένα μυστικό, αφού είχατε την καλοσύνη να με ρωτάτε.

Κανένας άνθρωπος δεν θυσιάζεται όταν παραμένει συνεπής σε αυτό που είναι. Του μένει μία μερίδα ευτυχίας, δική του, που τα κατεστημένα είναι έξω από αυτήν, δεν την ελέγχουν, δεν την αγγίζουν. Η ελευθερία του ατόμου είναι ανυπέρβλητη. 

-Ναι, αλλά μαζί με τη ελευθερία έχει και μία πίκρα για το αδιέξοδο των προσπαθειών του.

-Πίκρα;

Γιατί μήπως τυχόν οι άλλοι τρόποι ζωής δεν στοιχίζουν;  Πραγματικά δεν υπάρχει πίκρα για το ελεύθερο πνεύμα.

Αριστομένης Προβελέγγιος, ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ  ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΗΓΉ-ΚΕΊΜΕΝΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΎ ΣΤΟΧΑΣΜΟΎ, Εκδ. Γαβριηλίδης, 1990 (σ. 11 & σσ. 32-33)

Ο Αριστομένης Προβελέγγιος, αν και αρχιτέκτονας διεθνούς κύρους, η προσφορά του δεν εκτιμήθηκε όπως άρμοζε και μόλις το Δεκέμβριο του 1998, έναν χρόνο δηλαδή πριν το θάνατό του, αναγνωρίζεται ως επίτιμος διδάκτορας του Ε.Μ.Π.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Προβελέγγιου, γόνου παλαιάς οικογένειας με καταγωγή από τον Μάρκο Μπότσαρη, και της Μπέμπης Βυζάντιου. Από την πλευρά της μητέρας του καταγόταν από οικογένεια στρατιωτικών και ήταν εγγονός του Αριστομένη Βυζάντιου, εμπόρου, και δισέγγονος του στρατιωτικού Χρήστου Βυζάντιου.

Ο Οδοιπόρος Προς Την Πηγή (Απόσπασμα)- Αριστομένη Προβελέγγιου

Αριστομένης Προβελέγγιος (1914-1999), Έλληνας αρχιτέκτονας και πολεοδόμος.

"Για να περιοριστώ στο θέμα του σπιτιού-οικισμού, επανέρχομαι σ’ αυτή την άμεση εκδήλωση της χειραφέτησης που είναι η αίσθηση και η έρευνα του ιερού, της ιερής πράξης, που είναι το ποιείν τον οίκο και τον οικισμό. Μα γιατί;

Γιατί ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι ανήκει-βρίσκεται μέσα σ’ ένα σύμπαν και κάθε του πράξη πρέπει να ταυτίζεται με το σύμπαν, να είναι κοσμογονική. Γι’ αυτό το κέντρο της ύπαρξής του, το σπίτι, το ποιεί με ιερότητα. Αυτό το σπίτι μονάδα-πλειάδα, πλειάδα-σύνολο. Ο χώρος ξεπερνάει τη στάση, και νοείται διαχώρος (ορίζοντας, ουρανός, γη, έγκατα) όπως κι ο χρόνος νοείται διαχρονικός – (προβλεπτικότητα, ζωή, θάνατος, ζωή). Το πρόβλημά του, επιλογής ενός χώρου, ιδιοποίησης και χρήσης ενός εδάφους, τον προβληματίζει. Πρέπει να πληροί τις αναγκαίες συνθήκες, την κατά φύση νομιμοποίησή του.

[...]

Από τη γένεσή του λοιπόν, το «σπίτι» νοείται, ποιείται σαν ένα ιερό γεγονός. Η ιερότητα μάλιστα της πράξης, σε γενικώτερη έννοια της δημιουργικής εργασίας, προεκτείνεται και κωδικοποιείται μέσα στον χώρο και τον χρόνο· έτσι οι μεταλλουργοί, οι αγγειοπλάστες (οι εργάτες του πυρός και της ύλης), οι οικοδόμοι κλπ. κρατούν αυτόν τον κώδικα της ιερότητας, όχι μόνο σαν τεχνικό μυστικό, αλλά σαν φιλοσοφική-επιστημονική και συχνά πολιτική παρακαταθήκη, διά μέσου χώρων και αιώνων, μέχρι τους τελευταίους ακόμη αιώνες (τελευταίους για τις βιομηχανοποιημένες χώρες εννοείται). Οι δημιουργοί των cathédrales (των μητροπόλεων), οι αλχημιστές, και οι επιβιώσεις τους, είναι μερικά από τα παραδείγματα.