Το δουλεμπόριο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Γράφει ο Ιωάννης Παγουλάτος από την ιστοσελίδα cognoscoteam.gr

Το εμπόριο σκλάβων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση. Στις αρχές του 17ου αιώνα, το 1/5 των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης ήταν δούλοι. Το 1637 υπήρχαν στο Αλγέρι 25.000 χριστιανοί αιχμάλωτοι, ανάμεσά στους οποίους και πολλοί Έλληνες. Υπολογίζεται δε ότι την περίοδο 1450-1700, μόνο από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, αιχμαλωτίστηκαν περίπου 2.500.000 άτομα, καταλήγοντας στα σκλαβοπάζαρα της οθωμανικής πρωτεύουσας.

Πολλές ήταν οι δραστηριότητες οι οποίες τροφοδοτούσαν το εμπόριο των δούλων. Οι πειρατές που λυμαίνονταν την Μεσόγειο, αιχμαλώτιζαν πληρώματα πλοίων και κατοίκους νησιών και παραθαλάσσιων περιοχών και στην συνέχεια τους πωλούσαν στα σκλαβοπάζαρα. Οι δε επαγγελματίες δουλέμποροι είχαν γίνει μάστιγα για τις φυλές της Αφρικής, συλλαμβάνοντας κάθε χρόνο εκατοντάδες άτομα, από τα ανατολικά και κεντροδυτικά τμήματα της μαύρης ηπείρου.

.

Παράλληλα, οι συνεχείς εκστρατείες του οθωμανικού στρατού σε Ευρώπη και Ασία είχαν ως αποτέλεσμα τον εξανδραποδισμό στρατιωτών και αμάχων, οι οποίοι πωλούνταν αργότερα ως δούλοι.

Τα μαρτύρια των αιχμαλώτων ξεκινούσαν από την πρώτη στιγμή, καθώς σύρονταν βίαια στα πλοία, με βρισιές και χτυπήματα. Στην συνέχεια στοιβάζονταν μέσα στα σκοτεινά αμπάρια, σε κλειστοφοβικές συνθήκες, εκτεθειμένοι στην ακαθαρσία και τα μικρόβια. Κάθε καράβι διέθετε και κάποιον γραμματικό, ο οποίος έγραφε σε έναν κατάλογο τα ονοματεπώνυμα των σκλάβων που θα μεταφέρονταν. Πολλοί αιχμάλωτοι δεν άντεχαν τις κακουχίες και πέθαιναν στα πλοία, κατά την διάρκεια του ταξιδιού. Τα νεκρά τους σώματα ρίχνονταν στην θάλασσα, αφού προηγουμένως τους έκοβαν το δεξί αυτί, ως απόδειξη του θανάτου τους. Τέλος, ο γραμματικός του πλοίου έσβηνε από τον κατάλογό του τα ονόματα όσων είχαν πεθάνει εν πλω. Με αυτόν τον τρόπο εξάλλου υπολογιζόταν και η «ζημιά» που είχε υποστεί το «εμπόρευμα» κατά την μεταφορά του.

Ο Γάλλος ευγενής και διπλωμάτης Φιλίπ Κανάιγ περιγράφει το πώς λειτουργούσε το σκλαβοπάζαρο της Κωνσταντινούπολης, στα 1573. Όποιος ήθελε να αγοράσει κάποια σκλάβα, την πλησίαζε και σήκωνε το πέπλο που κάλυπτε το κεφάλι της. Στη συνέχεια την έφτυνε στο πρόσωπο, έτσι ώστε αν ήταν μακιγιαρισμένη από τον δουλέμπορο, να της φύγει το βάψιμο και να φανούν τα αληθινά της χαρακτηριστικά. Κατόπιν, ο πελάτης κοιτούσε την σκλάβα στο στόμα, μετρώντας και ψηλαφώντας τα δόντια της, προκειμένου να διαπιστώσει αν είναι ψεύτικα, χαλασμένα ή αν κουνιούνται. Στην περίπτωση που έμενε ικανοποιημένος από την επιθεώρηση, ο υποψήφιος αγοραστής άρχιζε να παζαρεύει την τιμή της κοπέλας με τον δουλέμπορο.

1η Αυγούστου: Ας ψαχουλέψουμε μερικά χνάρια της δίψας για απελευθέρωση, με αφορμή την ημέρα αυτή

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου 

1η Αυγούστου:

Ας ψαχουλέψουμε μερικά χνάρια της δίψας για απελευθέρωση, με αφορμή την ημέρα αυτή:

Την 1η Αυγούστου 1833 το βρετανικό κοινοβούλιο ψήφισε την κατάργηση της δουλείας στην βρετανική αυτοκρατορία. Η απόφαση τέθηκε σε ισχύ έναν χρόνο αργότερα, την 1η Αυγούστου 1834. Προϊόν μεγάλων αντιπαραθέσεων και ζυμώσεων, η σχετική Πράξη ανταποκρίθηκε σε φιλελεύθερα αιτήματα, αλλά λογάριασε βεβαίως-βεβαίως και τα κέρδη από την αποικιοκρατία (διότι δεν ήταν και τίποτα άλλο η αυτοκρατορία): Από την κατάργηση της δουλείας εξαιρέθηκαν για μια σχεδόν δεκαετία (ως το 1843) οι πελώριες περιοχές τις οποίες διαφέντευε η βρετανική «Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών», η Κεϋλάνη και το νησί της Αγίας Ελένης.

Ας κάνουμε μια στοχαστική σύγκριση: Δέκα χρόνια πριν η βρετανική κοσμοκράτειρα προχωρήσει στην Πράξη κατάργησης της δουλείας, οι επαναστατημένοι Έλληνες ψήφιζαν το πρώτο τους Σύνταγμα (το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος») στις εθνοσυνελεύσεις της Επιδαύρου (Ιανουάριος 1822) και του Άστρους (Απρίλιος 1823). Με την καθαρή αλήθεια ότι πνευματική, εθνική και κοινωνική απελευθέρωση τελούν σε όσμωση, οι ρέμπελοι αποφάσισαν ότι:

- «Εις την Ελληνικήν επικράτειαν ούτε πωλείται, ούτ’ αγοράζεται άνθρωπος· αργυρώνητος [δούλος] δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικόν έδαφος, είναι ελεύθερος, και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος». Ό,τι πιο επαναστατικό: Το έδαφος της ελληνικής επικράτειας γινόταν άσυλος τόπος, στον οποίον μόλις θα πατούσαν οι δούλοι θα ελευθερώνονταν, το δε δικαίωμα των κυρίων τους επί της ιδιοκτησίας τους πήγαινε περίπατο.

- Έλληνες και ξένοι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.

Κάνω αυτή την αντιπαραβολή, για να νιώσουμε την διαφορετική δυναμική που έχει ο λόγος περί ελευθερίας όταν είναι λόγος επικυρίαρχου και όταν είναι λόγος καταπιεζόμενου. 

Φυσικά, η δουλεία (όπως κι αν ονομαστεί η πραγμο-ποίηση του προσώπου, η εργαλειοποίηση του ανθρώπου από άνθρωπο και η μετατροπή της εργασίας σε εμπόρευμα) αλλάζει τρόπους, και μάλιστα πολύ πολύ ευέλικτα. Για παράδειγμα, η αποικιοποίηση μέσω της «ελευθερίας» σύναψης δανειακών συμβάσεων που δένουν χειροπόδαρα έναν τόπο (με συναινετικές διαδικασίες, παρακαλώ), ή η υποδούλωση μέσω της εθελοδουλείας χάριν χρυσών αλυσίδων έχουν τεράστια ισχύ και εφαρμογή – αδιάκοπα. 

1η Αυγούστου 2024. Ξεκίνησαν τα απογεύματα στους ναούς οι Παρακλήσεις της Θεοτόκου, καθ’ οδόν προς τον Δεκαπενταύγουστο. Οι Παρακλήσεις είναι καρδιακές, κατανυκτικές προσευχές για τους ανθρώπινους πόνους και τις ελπίδες. Αν όσοι μπαίνουν στις εκκλησίες έχουν μια στάλα μυαλό, κι αν όσοι δεν μπαίνουν στις εκκλησίες έχουν ένα δράμι μυαλό, αξίζει να προσέξουν το εξής. Από τους πρώτους ύμνους στην Παράκληση της 1ης Αυγούστου είναι ένας που υπενθυμίζει την Έξοδο: την απελευθέρωση των Ισραηλιτών από την δουλεία της Αιγύπτου. Και το ευαγγέλιο που διαβάζεται αφηγείται τον ύμνο που τραγούδησε η έγκυος Μαρία, για τον απελευθερωτή Θεό. Τα λόγια της είναι αντίστοιχα του παιάνα που είχε τραγουδήσει στην Έξοδο η Μαριάμ, η αδερφή του Μωυσή... 

Κύριος και δούλος στον Χέγκελ (του Αλέν Μπαντιού)

Η διαλεκτική κυρίου και δούλου στον Χέγκελ αποτελεί μιαν ενδιαφέρουσα, παθιασμένη μορφή, ακόμα κι απ’ την οπτική της θεωρίας του άλλου και της εισαγωγής της στη φιλοσοφία. Είναι ενδιαφέρουσα στον βαθμό που φέρνει μαζί της τη θεωρία της απόλαυσης και της εργασίας, καθώς επίσης και τη λειτουργία της μετουσίωσης και της κατεσταλμένης επιθυμίας στο ζήτημα αυτό.

Αναδημοσιεύουμε σε μετάφραση του Αντώνη Μπαλασόπουλου το κείμενο του Αλέν Μπαντιού [Alain Badiou] «Κύριος και δούλος στον Χέγκελ» που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Crisis and Critique 4.1 (2017)

Σπάνια είναι τα σημαντικά κείμενα που αφορούν τη δουλεία. Αυτό συμβαίνει επειδή εξ αρχής τα πάντα είναι τρόπον τινά διαιρεμένα. Δε βρίσκουμε απλές, ρωμαλέες, αποφασιστικές κρίσεις, πράγμα αναμενόμενο. Αν επιστρέψουμε στις ελληνικές πηγές του ζητήματος, βρίσκουμε σπουδαίες κοινωνίες σύγχρονες της δουλείας, ακόμα και υπεύθυνες για την ανάπτυξή της, κι εδώ μπορούμε να κάνουμε δύο βασικές παρατηρήσεις. Ας αρχίσουμε με τον Αριστοτέλη, που τελικά νομιμοποιεί τη δουλεία. Ο Αριστοτέλης ορίζει τον δούλο ως «έμβιο εργαλείο»: ο δούλος είναι ύλη της οποίας η μορφή είναι μονάχα ο Κύριος· υπάρχει μόνο δυνητικά, καθώς η δράση του έγκειται στον κύριο. Έτσι αναδύεται η θέση σύμφωνα με την οποία ο δούλος είναι μονάχα εικονικά και όχι πραγματικά, αληθινά ανθρώπινος. Αυτή η ιδέα θα αποκτήσει μια μακρά ιστορία με διαφορετικές μορφές. Η περίπτωση του Πλάτωνα είναι πιο σύνθετη, διότι ο Πλάτωνας ορίζει την ανθρωπότητα στη βάση της σκέψης και με κάποιο τρόπο αποδίδει την ανθρώπινη φύση στον δούλο, καθώς δείχνει στη γνωστή σκηνή του Μένονα ότι ο δούλος μπορεί να ξεκινήσει να κατανοεί ένα σύνθετο μαθηματικό πρόβλημα και ότι κατά συνέπεια, η σκέψη του, όπως και αυτή του μεγάλου φιλοσόφου, έγκειται στην ανάμνηση των Ιδεών. Σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη, ο Πλάτωνας αναγνωρίζει την πλήρως ανθρώπινη φύση του δούλου. Όπως όμως και ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας δεν αμφισβητεί ποτέ τη δουλεία ως κοινωνικο-οικονομικό σύστημα.

Στον σύγχρονο κόσμο, είναι βέβαιο ότι το πιο διάσημο κείμενο στο οποίο εμφανίζεται η λέξη «δούλος» βρίσκεται στο έργο του Χέγκελ, και συγκεκριμένα στη Φαινομενολογία του Πνεύματος, βιβλίο για το οποίο θα σας θυμίσω ότι είχε τεράστια σημασία για ολόκληρη τη γαλλική φιλοσοφία, κυρίως ανάμεσα στο 1930 και το 1970.  Μπορεί λοιπόν κάποιος να πει ότι έχουμε εδώ, στην ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, ένα θεμελιώδες κείμενο για την αντικειμενική και υποκειμενική μορφή του δούλου.

Το κείμενο για τη δουλεία βρίσκεται σ’ ένα στρατηγικό σημείο του βιβλίου του Χέγκελ. Το πρώτο μισό του βιβλίου αφορά ένα είδος ιστορίας της συνείδησης, την οποία ο Χέγκελ ερμηνεύει, περνώντας μέσα από τις συγκροτητικές μορφές αυτής της ιστορίας, και η οποία οργανώνεται στο βιβλίο γύρω από τρία στάδια: πρώτα της συνείδησης, μετά της αυτοσυνείδησης και τέλος του Λόγου. Γινόμαστε μάρτυρες της ανόδου από τη ζωώδη κατάσταση, δηλαδή από την αδιαμεσολάβητη ύπαρξη, την ύπαρξη στο επίπεδο των αναγκών, την οποία ο Χέγκελ αποκαλεί κόσμο της αισθητηριακής βεβαιότητας, στις κορυφές του Λόγου, δηλαδή, στην πράξη, στην ηθική συνείδηση, τη συνείδηση του νόμου.

Στην αρχή, ο Χέγκελ μας λέει ότι η «συνείδηση είναι το ‘Εγώ’», τίποτε παραπάνω, ένα καθαρό «Αυτό.» Ξεκινούμε λοιπόν από ένα απολύτως στοιχειώδες δεδομένο. Ένα «Εγώ» που επίσης γνωρίζει ένα «Αυτό.»  Ένα «Εγώ» που το «Αυτό» το γνωρίζει αδιαμεσολάβητα, μέσα από τα αισθητήριά του όργανα ως αδιαφοροποίητο πράγμα εντός του κόσμου. Κι έπειτα, ξεκινώντας από αυτή την απόλυτα θεμελιώδη σχέση, ο Χέγκελ οικοδομεί μια γενική εικόνα όλου του πολιτισμού. Και στο τέλος, μετά από τετρακόσιες σελίδες τεράστιας δυσκολίας, βρίσκουμε αυτού του είδους την τυπική πρόταση: «H ηθική ουσία έχει αναπτυχθεί … σε πραγματική αυτοσυνείδηση.»

ΚΑΠΟΤΕ "ΑΓΟΡΑΖΑΝ ΣΚΛΑΒΟΥΣ" ΤΩΡΑ "ΠΟΥΛΑΝΕ ΣΤΟΥΣ ΣΚΛΑΒΟΥΣ" - Η "ΑΓΟΡΑ" ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ!

______****______

Από Αλέξανδρος Κουτσομητόπουλος:

Η "Black Friday", ξεκίνησε στην Β. Αμερική πριν εκατοντάδες χρόνια.

Ήταν η μέρα που "έπεφταν " οι τιμές των σκλάβων, επειδή λόγω της εποχής του χρόνου δεν υπήρχε ανάγκη για το άμεσο μάζεμα του καλαμποκιού και των άλλων καρπών.
Αυτό γιορτάζουν σήμερα οι Αμερικάνοι.

Εσύ όμως γιορτάζεις τον οχετό της Αμερικάνικης Ιστορίας από τη μια...αλλά ταυτόχρονα και τη δική σου πραγματικότητα από την άλλη...» ( Νίκος Καραπατάκης ). 

________*****_________

« Οι Νέγροι ή οι Μαύροι πουλιόντουσαν και αγοραζόντουσαν περίπου όπως τους χοίρους....

Αφού λοιπόν οι Αγρότες τελείωναν τις Αγροτικές δουλειές, τους πουλούσαν για να μην τους ταΐζουν και τους στεγάζουν, στην περίοδο του Χειμώνα. Γινότανε το εξής περίεργο μια οικογένεια Μαύρων μπορούσε να πουληθεί, σε περισσότερους από έναν έμπορο! έτσι με την αλλαγή ιδιοκτήτη κάθε φορά, διαλύετε η οικογένεια. Πολλοί δε θα πέθαιναν από το κρύο.

Ελευθερία-δουλεία: από τη θεωρία στην πράξη

Αθανάσιος Ζιάκας

Για τους μεγάλους θεωρητικούς της πολιτικής ελευθερίας ή λέξη ελευθερία σήμαινε χειραφέτηση από τον καταναγκασμό, ελευθερία από την αυθαιρεσία άλλων ανθρώπων, απελευθέρωση από τα δεσμά που δεν άφηναν στο άτομο άλλη επιλογή εκτός από την υπακοή στις εντολές ενός ανώτερου, στον οποίο το άτομο ήταν προσδεδεμένο. Η εξάρτηση των δούλων από έναν κύριο-δουλοκτήτη στα αρχαία χρόνια και ειδικά στην κλασική περίοδο της ελληνικής πραγματικότητας, δεν ήταν κάτι το επιδεκτικό κριτικής, ενώ κορυφαίοι στοχαστές, όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης δεν αναγνώριζαν κάτι το αθέμιτο στον θεσμό, που είχε παραληφθεί από τους προηγούμενους αιώνες.

Ειδικά ο Αριστοτέλης παρήγαγε στα «Πολιτικά» του ένα ισχυρό επιχείρημα αναφορικά με την ύπαρξη των λεγόμενων φυσικών δούλων, δηλαδή ανθρώπων, που εξ αιτίας της φερόμενης πνευματικής τους ελαττωματικότητας, τους άξιζε να είναι δούλοι και να ωφελούνται από το status αυτό. Ο Πλάτων είχε παρόμοιες ιδέες σχετικά με την δουλεία αλλά δεν τις συνέθεσε κατά τρόπο συστηματικό. Και άλλοι συγγραφείς της περιόδου ασχολούνται περιστασιακά με το θεσμό, όπως ο Ξενοφώντας στην «Αθηναίων Πολιτεία», ο οποίος εκφράζει τη λύπη του για την μη ύπαρξη στο αθηναϊκό άστυ της σκληρής μεταχείρισης των δούλων, που υφίστατο στην Σπάρτη.

Σύγχρονη σκλαβιά

Τα τελευταία δύο χρόνια, η φωτογράφος Λίσα Κριστίν έχει ταξιδέψει ανά τον κόσμο, καταγράφοντας την αβάσταχτα σκληρή πραγματικότητα της σύγχρονης σκλαβιάς.

Αναδημοσίευση από: http://blogvirona.blogspot.gr/

Από τον αγώνα επιβίωσης... στην καταναγκαστική εργασία

Ένα βίντεο ευαισθητοποίησης για την καταναγκαστική εργασία παγκοσμίως, η οποία αποτελεί μια σύγχρονη μορφή σκλαβιάς, ανήρτησε στο διαδίκτυο η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας. Ένας άντρας ξεκινάει για να δουλέψει με άγνωστο προορισμό, αφού πρώτα έχει πειστεί από ένα δελεαστικό συμβόλαιο εργασίας. Τελικά καταλήγει δέσμιος του εργοδότη του, μακριά από την οικογένειά του.

Όπως επισημαίνει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (International Labour Organization), η καταναγκαστική εργασία παίρνει διάφορες μορφές, μεταξύ των οποίων τα δεσμά χρέους και άλλες μορφές σύγχρονης δουλείας. Τα θύματα συνήθως ανήκουν στις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Γυναίκες και κορίτσια εξαναγκάζονται στην πορνεία, μετανάστες παγιδεύονται σε δεσμά χρέους και σε μισθούς πείνας ή εργάτες σε κτήματα κρατούνται ουσιαστικά αιχμάλωτοι με παράνομα μέσα ενώ πληρώνονται ελάχιστα ή καθόλου.

Δουλέμποροι διαφημίζονται στη "χρυση ευκαιρία" και διαφημίζουν κάτι αφεντικά, ένα κι ένα

Δουλέμποροι διαφημίζονται στη "χρυση ευκαιρία" και διαφημίζουν κάτι αφεντικά, ένα κι ένα

Είσαι δουλέμπορος; Διαφημίσου τώρα στην Χρυσή Ευκαιρία μαζί με τις εταιρίες που θέλουν σκλάβους... για περίμενε ... και η ΠΑΣΕΓΕΣ στη λίστα;

Κοίτα να δεις... και τα "μικρά αφεντικά" κουφάλες είναι... πέφτω από τα σύννεφα..