Εκπαιδευτικός: δάσκαλος ή διοικητικός προϊστάμενος; στρεβλώσεις και παραδοχές

Πόσο πιο όμορφα και πιο δίκαια θα ήταν τα πράγματα, αν πρώτα η κοινωνία, απέδιδε τον οφειλόμενο σεβασμό και την ανάλογη τιμή στον μαχόμενο εκπαιδευτικό της τάξης;

Του Γιώργου Ηλ. Τσιτσιμπή

Δύο ρόλοι που φαίνονται να κινούνται σε παράλληλες, μη τεμνόμενες πορείες. Συνυπάρχουν στους ίδιους χώρους αλλά με διακριτή πορεία ο κάθε ένας. Έλκουν την προέλευσή τους από την ίδια δεξαμενή όμοιων προσοντούχων εκπαιδευτικών σχολών και στην πορεία οι μεν παραμένουν στις αίθουσες διδασκαλίας, οι δε αρχίζουν την πορεία «στελέχους», ψάχνοντας εναγωνίως θέση διευθυντή, ξεχνώντας πολλές φορές τις βασικές τους σπουδές και αποφεύγοντας την επαναφορά τους στην «τάξη» των δασκάλων, εκτός ελαχίστων φυσικά.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τίτλους που να αποδεικνύουν την όλο και περισσότερη κατάρτιση, το όλο και πιο πλούσιο βιογραφικό. Και εκεί που εντυπωσιάζεσαι από την αύξηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος και θα περίμενες μια αναγέννηση της εκπαίδευσης, έστω και μόνο από την βελτίωση του επιπέδου των εκπαιδευτικών, διαπιστώνεις το ψευδεπίγραφο. Ξύνοντας, κάτω από το αληθοφανές αναδεικνύεται το προφανές. Η πλειονότητα, ευτυχώς όχι όλοι, αυξάνει τα προσόντα όχι από ενδιαφέρον στο διδακτικό αντικείμενο, αλλά είτε για να φέρει πιο κοντά την πρόσληψη (βλέπε αναπληρωτές και κυρίως τους της ειδικής αγωγής), είτε για να διεκδικήσει μια θέση στην ιεραρχία. Αντί ο στόχος να είναι οι επιμορφώσεις ουσίας που θα συμβάλλουν στην παιδαγωγική βελτίωση, ασχολούνται με «χαρτιά» αύξησης των προσόντων. Όποιος έχει χρήματα αυξάνει τα «προσόντα», γενικά, άκριτα, μαζικά, κυνικά. Και μάλιστα όλοι οι τίτλοι με την ίδια αξία. Μια πραγματικότητα που την εκτρέφουν οι έχοντες την πολιτική ευθύνη διαχρονικά και κανείς δεν λέει να σταματήσει.

Διοίκηση της Εκπαίδευσης:«Πολιτική Ανεξιθρησκία», Αξιοκρατία, Διαφάνεια και η Αριστερά

Γιώργος Μαυρογιώργος

Η ανακοίνωση των δεκατριών νέων Περιφερειακών Διευθυντών από το Υπουργείο της Παιδείας πυροδότησε, ως συνήθως, έντονο κύμα διαμαρτυριών, καταγγελιών και επερωτήσεων στη Βουλή, με αναφορά στις αρχές της αξιοκρατίας (τίτλοι και τυπικά προσόντα), της διαφάνειας (δε δόθηκαν στη δημοσιότητα τα βιογραφικά και η σχετική μοριοδότηση ), όσο και με αναφορά στα κριτήρια, τις διαδικασίες που υιοθετήθηκαν, το χρόνο, κ. α.. Ως επωδός των σχετικών σχολίων υπενθυμίζονται εμφαντικά η προγραμματική δήλωση του κ. υπουργού για «πολιτική ανεξιθρησκία» και το περιεχόμενο της αντιπολίτευσης που ασκούσε ο ΣΥΡΙΖΑ στο παρελθόν.
Εκφράστηκε, έτσι, η απογοήτευση που η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου δεν απέφυγε την πεπατημένη ώστε «να κάνει τη διαφορά» («η αριστερή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, κάνει ακριβώς τα ίδια που κατηγορούσε ότι έκαναν οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ», αναφέρεται σε σχετική παρέμβαση). Αν και έχουν συζητηθεί αρκετές πτυχές του θέματος, ορισμένες από τις παρεμβάσεις είναι πολύ ενδιαφέρουσες, κρίνουμε σκόπιμο να επανεξετάσουμε ορισμένες από τις απόψεις που έχουν διατυπωθεί.

Η επιλογή διευθυντών είναι αλλαγή

Υιοθετούμε μια θεμελιακή παραδοχή, σύμφωνα με την οποία, το σχολείο ως κρατικός ιδεολογικός μηχανισμός επιτελεί συγκεκριμένες κοινωνικές λειτουργίες οι οποίες σε συνδυασμό ευνοούν τη διευρυμένη αναπαραγωγή των υφισταμένων κοινωνικών σχέσεων άνισης κατανομής πλούτου, προνομίων και εξουσίας, σε μια ταξική κοινωνία. Οι κοινωνικές αυτές λειτουργίες επιτελούνται και με τη μεσολάβηση διευθυντικών στελεχών εκπαίδευσης. Τα διευθυντικά στελέχη της εκπαίδευσης στις χώρες της ΕΕ έχουν εκτεθεί, για πολλά χρόνια, και έχουν υποστεί «ρεκτιφιέ» σε νεοφιλελεύθερες εκπαιδευτικές πολιτικές στις οποίες κυριάρχησαν οι επιλογές των σχολικών αγορών, της αποκέντρωσης, της ελεύθερης επιλογής, του ανταγωνισμού, της αποτελεσματικότητας, της ποιότητας, και της αξιολόγησης. Είναι ευδιάκριτη η προσπάθεια επιβολής στο εκπαιδευτικό πεδίο των αρχών του ιδιωτικοοικονομικού μάνατζμεντ, με σκοπό την εφαρμογή πολιτικών μείωσης του κόστους της εκπαίδευσης και συρρίκνωσης του κράτους πρόνοιας. Η θέση των στελεχών διοίκησης, εποπτείας και συμβουλευτικής γίνεται όλο και πιο σημαντική, καθώς, όλο και πιο πολύ αναλαμβάνουν ως τοποτηρητές εντολοδόχοι για την επιτήρηση για αποτελεσματική επιτέλεση των κοινωνικών αυτών λειτουργιών. Είναι, με άλλα λόγια, τα άγρυπνα μάτια που ασκούν ιεραρχικό έλεγχο στην εκπαίδευση. Για αυτό, έχει δοθεί προτεραιότητα στο μάνατζμεντ (αύξηση διοικητικών θέσεων, κίνητρα, ενίσχυση αρμοδιοτήτων) σε βάρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πώς αλλιώς, να εξηγήσουμε τη γοητεία που ασκούν τα ιδεολογήματα και τα νεφελώματα περί «εκπαιδευτικής ηγεσίας»;

Επιλογή διευθυντών στα σχολεία και επικίνδυνες αυταπάτες

Χρήστος Κάτσικας

Με μια δήλωση πρόθεσης του αναπληρωτή υπουργού Παιδείας Τάσου Κουράκη έγινε γνωστή η σκέψη της κυβέρνησης για τον τρόπο επιλογής των διευθυντών των σχολικών μονάδων, σύμφωνα με την οποία σε κάθε σχολική μονάδα ο διευθυντής θα εκλέγεται από τον σύλλογο των καθηγητών, ανάμεσα σε υποψήφιους με οργανική θέση στη σχολική μονάδα ή τον προηγούμενο διευθυντή που μπορεί να προέρχεται από άλλο σχολείο.

Αυτό, σύμφωνα με την ανακοίνωση, θα εφαρμοστεί φέτος πιλοτικά και από την επόμενη σχολική χρονιά θα γενικευτεί ανάλογα με τις εμπειρίες που θα υπάρξουν από την πιλοτική εφαρμογή.

Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για μια δημοφιλή πρόταση, τουλάχιστον για ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών οι οποίοι, ιδιαίτερα τον χρόνο που πέρασε, βίωσαν έναν αφόρητο αυταρχισμό, μια μόνιμη απειλή, η οποία ξεκινούσε από το υπουργείο Παιδείας και μέσω των περιφερειακών διευθυντών και των προϊσταμένων των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης «χαράκωνε» τον εκπαιδευτικό κόσμο.

Οι τελικοί ιμάντες μεταβίβασης και υλοποίησης των αντιεκπαιδευτικών πολιτικών, του κλίματος αυθαιρεσιών και εκβιασμών, των «εντέλλεσθε» ήταν η μεγάλη πλειονότητα των διευθυντών των σχολικών μονάδων, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν δίστασαν, υιοθετώντας ακόμη και άνωθεν προφορικές εντολές, να πιέσουν και να αστυνομεύσουν τους συναδέλφους τους.