Για τον Μπερντιάγεφ

Το Ημερολόγιο της «Χριστιανικής» για το έτος 2018 είναι αφιερωμένοστον μεγάλο Ορθόδοξο συγγραφέα Νικολάι Μπερντιάγεφ (1874-1948). Πρώτο βιβλίο που είχε διεξέλθει η στήλη ήταν αυτό υπό τον τίτλο «Ο χριστιανισμός και η πάλη των τάξεων» από τα «Ελάσσονα φιλοσοφικά» των εκδ. Καστανιώτη.
Ο Μπερντιάγεφ είχε ξεκινήσει ως νεαρός διανοούμενους από ένα ιδιαίτερο είδος του μαρξισμού. Συγκεκριμένα, από το ρεύμα του λεγόμενου «νόμιμου μαρξισμού», το οποίο πήρε το όνομά του από τα νόμιμα έντυπα όπου δημοσίευαν τα μέλη του. Στο ρεύμα αυτό ανήκε και ο μετέπειτα Ορθόδοξος ιερέας και φιλόσοφος π. Σέργιος Μπουλγκάκωφ (1871-1944), ο οποίος αργότερα εξέδωσε το ενδιαφέρον βιβλίο του για τον Μαρξ «Ο Καρλ Μαρξ ως θρησκευτικός τύπος», στο οποίο δίνει μεταξύ άλλων μια αρκετά εύστοχη αποτίμηση της προσωπικότητας και των έργων του. Οι νόμιμοι μαρξιστές θεωρούντο γενικότερα φιλοσοφικά μη-υλιστές ή και ιδεαλιστές και καλλιέργησαν τις σχέσεις με τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.


Ο Μπερντιάγεφ, μετά την έξοδό του από τον μαρξισμό, είχε διέλθει ένα διάστημα σφοδρής αντιπαράθεσης με τους μαρξιστές, και ιδιαίτερα τους νέους καθεστωτικούς. Ο ίδιος είχε προηγουμένως ασκήσει κριτική και στη Τσαρική Διοικούσα Εκκλησία, η οποία βρισκόταν σε τρομακτική πράγματι ηθικοπνευματική κατάπτωση, και οι βιογράφοι του (βλ. «Για την κοινωνική ανισότητα», εκδ. Πουρναράς, Εισαγωγή) αναφέρουν την σύμπτωση του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, που ανέστειλε την ποινή εξορίας που του είχε επιβληθεί από την τελευταία! Το 1920 τον βρίσκουμε ως Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, ενώ το 1922, μετά από αντιπαράθεση με το καθεστώς σχετικά με την αδιαπραγμάτευτη ελευθερία της δημιουργικότητας και προσωπικότητας την οποία πρέσβευε, τον βρίσκουμε σε αναγκαστική εξορία από τη Σοβιετική Ένωση, μαζί με άλλους διανοητές, στο λεγόμενο «πλοίο των φιλοσόφων».

Μετά από ένα μικρό διάστημα που πέρασε στη Γερμανία, εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου, μαζί με άλλους συγγραφείς και θεολόγους της Ρωσικής Διασποράς, παρήγαγε ένα πολύ σπουδαίο έργο. Στους ίδιους κύκλους των λεγόμενων «Χριστιανών υπαρξιστών», όπως κάποιοι τους ονόμαζαν τότε, κινείτο κατά τη νεότητά του και ο διορατικός στάρετς Σέργιος Chevitch, ενώ ο Μπερντιάγεφ συνεργάστηκε πολύμορφα και με την Ελισαββέτα και κατόπιν Μητέρα και οσιομάρτυρα Μαρία Σκομπτσόβα, που μαρτύρησε στο Στρατόπεδο του Ravensbruck, παίρνοντας τη θέση μιας άλλης γυναίκας, λίγο πριν την απελευθέρωση της Γαλλίας.
Ο Μπερντιάγεφ φαίνεται ότι ριζοσπαστικοποιούσε και εκλέπτυνε τις θέσεις του, όσο ωρίμαζε ηλικιακά και ανέπτυξε σειρά εκπληκτικών θέσεων από Ορθόδοξης χριστιανικής άποψης και σε θέματα κοινωνικοπολιτικά.
Χαρακτηριστικά έγραψε, για την αλλοτρίωση του Χριστιανισμού μέσα στην ιστορική του διαδρομή, παρ΄ότι άνθρωπος ξεριζωμένος ο ίδιος: «Εμείς όμως οι χριστιανοί θα έπρεπε θαρραλέα ν’αναγνωρίσουμε ότι ο χριστιανισμός, παραμορφωμένος κατά τη διαδρομή της ιστορίας στα συμφέροντά τους, στηρίζει τη θεωρία ότι «η θρησκεία είναι όργανο εκμετάλλευσης». Ο χριστιανισμός, ή καλύτερα οι χριστιανοί, υποστήριξαν συχνά τους πλούσιους, ή τους ισχυρούς σ’ αυτό τον κόσμο. Δικαιολόγησαν το υπάρχον κακό και υποστήριξαν την αδικία. Οι εκπρόσωποι της εκκλησίας δεν γύρεψαν την καλυτέρευση της κοινωνικής ζωής. Αν η εργατική τάξη εμολύνθηκε με τον αθεϊσμό, αν υπάρχει αντιθρησκευτική προπαγάνδα, δεν είναι μόνο οι κομμουνιστές, αλλά και οι χριστιανοί με την υποκρισία τους και τα λάθη τους που φταίνε γι ‘αυτό».
Ταυτόχρονα, υποστήριξε ένα χριστιανικό σοσιαλισμό. Όπως γράφει στο τελευταίο βιβλίο του:
«Ο σοσιαλισμός όμως πρέπει να συνδεθεί με μια νέα στάση, μη αστική, μπροστά στη ζωή, και με μια νέα μη αστική συμπεριφορά των ανθρώπων. (..) Πρέπει να ευχηθεί κανείς την ανάπτυξη και νίκη του θρησκευτικού σοσιαλισμού».  
(«Βασίλειο του Πνεύματος και Βασίλειο του Καίσαρα», εκδ. Πουρναρά, 2002, σελ. 86)

ΠΗΓΗ: https://philalethe00.wordpress.com
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com