«Σεμνή» μόδα: η «σεμνότητα» ως εργαλείο χειραφέτησης
Της Inna Shevchenko
Δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου 2022 (Charlie hebdo)
«Η ομορφιά βρίσκεται στη διαφορετικότητα, όπως η ελευθερία βρίσκεται στο χιτζάμπ»: αυτό το δυστοπικό απόφθεγμα θα μπορούσε να προέρχεται από κάποιο μυθιστόρημα του Τζωρτζ Όργουελ ή του Ισαάκ Ασίμοφ. Και όμως, αυτό το σύνθημα ανήκει στον πολύ πραγματικό μας κόσμο και χρόνο. Και παρατηρούνται προσπάθειες να μεταμφιεστεί αυτό σε φεμινισμό.
Πολλοί σοκαρίστηκαν όταν το Συμβούλιο της Ευρώπης ξεκίνησε, στα τέλη Οκτωβρίου, την εκστρατεία του κατά των διακρίσεων εις βάρος των μουσουλμάνων, με αφίσες που ζητούσαν από τους ανθρώπους να σέβονται το χιτζάμπ, το οποίο μεταβλήθηκε σε σύμβολο της ελευθερίας. Πράγματι, τα συνθήματα αυτής της εκστρατείας υποδηλώνουν ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης σκοπεύει περισσότερο να προωθήσει έναν σεξιστικό θρησκευτικό ενδυματολογικό κώδικα παρά να υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια των ατόμων. Μετά από μια χιονοστιβάδα επικρίσεων, ο οργανισμός αποφάσισε να αποσύρει μερικές από τις πιο αμφιλεγόμενες αφίσες. Ωστόσο, το περιστατικό δεν είναι καθόλου μεμονωμένο. Το αφήγημα που συνίσταται στην ταύτιση της σεμνότητας με την ελευθερία έχει διεισδύσει στον δυτικό φεμινισμό και έχει ήδη καταστεί μία τάση. Τα τελευταία χρόνια, οι συζητήσεις γύρω από το χιτζάμπ έχουν μετατοπιστεί από την εύλογη συζήτηση σχετικά με την προσωπική επιλογή κάθε γυναίκας σε μια υπεράσπιση της χρήσης του ως πράξη αυτονόμησης. Έτσι, ο ενδυματολογικός κώδικας της σεμνότητας, που κάποτε θεωρούνταν εξευτελιστικός για τις γυναίκες, έχει μεταβληθεί σε μια από τις εκδηλώσεις του κινήματος της «γυναικείας δύναμης».
Για να εντοπίσουμε αυτή τη συνθηκολόγηση ορισμένων φεμινιστριών με το πολιτικό ισλάμ, ας πάμε πίσω στο 2013. Εκείνη την εποχή διοργανώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες η πρώτη Ημέρα του Χιτζάμπ. Έκτοτε, ισχυρίζεται ότι προσφέρει ισχύ στις γυναίκες προωθώντας μια «σεμνή ζωή» (η οποία, φυσικά, απαιτείται μόνο από τις γυναίκες). Στη Γαλλία, η πρώτη Ημέρα του Χιτζάμπ πραγματοποιήθηκε το 2015, στους δρόμους της Λυών, ακολουθούμενη από την περίφημη Ημέρα στο πανεπιστήμιο Sciences Po του Παρισιού, το 2016, κατά την οποία οι φοιτήτριες κλήθηκαν να καλύψουν τα μαλλιά τους για μια ημέρα. Και αν, στη Γαλλία, το γεγονός έδωσε αφορμή για παθιασμένες συζητήσεις σχετικά με την κοσμικότητα, έκτοτε η Ημέρα του Χιτζάμπ έχει διευρύνει τους ορίζοντές της. Φέτος, η δέκατη έκδοση της εκδήλωσης ανακοινώθηκε για την 1η Φεβρουαρίου, σε περισσότερες από 150 χώρες.
Η συνθηκολόγηση ορισμένων φεμινιστριών με το πολιτικό ισλάμ
Πώς γίνεται οι αξίες του 7ου αιώνα να γίνονται οι αξίες του φεμινισμού στον 21ο αιώνα; Αναμφίβολα, οι ισλαμιστές έχουν βρει εδώ και καιρό διάφορους τρόπους να νομιμοποιούν την ιδεολογία τους στη Δύση, αλλά πρόσφατα, ιδίως με την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, έννοιες όπως η «ισλαμοφοβία» και η κουλτούρα της ισλαμικής σεμνότητας έχουν αποκτήσει καινούργια σημασία. Όταν ο Τραμπ υπέγραψε ένα διάταγμα με σκοπό την απαγόρευση της εισόδου μουσουλμάνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρξαν πολλές διαδηλώσεις από γυναίκες που φορούσαν την αμερικανική σημαία ως χιτζάμπ, κατά το πρότυπο της Ημέρας του Χιτζάμπ. Και η Πορεία των Γυναικών στην Ουάσιγκτον, η μεγάλη φεμινιστική διαδήλωση με συνδιοργανώτρια τη μουσουλμάνα ακτιβίστρια, Λίντα Σαρσούρ, που επισκίασε την ορκωμοσία του Τραμπ, παρουσίαζε μια γυναίκα με χιτζάμπ σε μια από τις επίσημες αφίσες της.
Έκτοτε, εικόνες γυναικών καλυμμένων με μαντίλα έχουν εμφανιστεί στις αφίσες διαφόρων οργανώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών – από το «ΟΗΕ-Γυναίκες», στις ΗΠΑ, μέχρι το «#NousToutes», στη Γαλλία. Η υπεράσπιση της αξιοπρέπειας των μουσουλμάνων, και ιδίως των γυναικών μουσουλμάνων, φαίνεται τώρα να ορίζεται από τη γενίκευση του χιτζάμπ. Με την άνοδο της ακροδεξιάς σε πολλές δυτικές χώρες, οι ισλαμιστές επωφελήθηκαν από νέα ώθηση. Οι αριστεροί προοδευτικοί χρειάζονταν απεγνωσμένα καινούργια επιχειρήματα ώστε να παραμείνουν μια αξιόπιστη αντιπολίτευση απέναντι στην επιστροφή των συντηρητικών στην εξουσία, και επομένως, για ορισμένους από αυτούς, η ένωση με το πολιτικό ισλάμ έγινε η πιο προφανής και πολύ βολική επιλογή. Ως αποτέλεσμα, πολλοί έχουν εσκεμμένα τυφλωθεί επιδοκιμάζοντας σεξιστικές πρακτικές, όπως ο θρησκευτικός ενδυματολογικός κώδικας.
Με αυτόν τον τρόπο, οι φεμινίστριες αυτές όχι μόνο εκτροχιάζουν τον καθημερινό αγώνα πολλών γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο, αλλά επίσης παραμελούν και καταδικάζουν στη σιωπή πολλές μουσουλμάνες ή πρώην μουσουλμάνες που ζουν στη Δύση. Αυτές οι τελευταίες ήταν που εκφράστηκαν εξαρχής εναντίον της Ημέρας του Χιτζάμπ. Η Asra Nomani, συνιδρύτρια του Μουσουλμανικού Μεταρρυθμιστικού Κινήματος, απηύθυνε έκκληση σε μια ανοιχτή επιστολή: «Ως μουσουλμάνες, σας ζητάμε να ΜΗΝ φορέσετε το χιτζάμπ, σε ένδειξη αλληλεγγύης, αλλά να σταθείτε πλάι μας ενάντια στην υποχρέωση να καλύπτουμε τα μαλλιά μας. Πρέπει να καταλάβετε ότι το χιτζάμπ είναι σύμβολο της κουλτούρας της αγνότητας και του βιασμού, που κρίνει μια γυναίκα από τα ρούχα που φοράει». Ακόμα και η καμπάνια White Wednesdays (Λευκές Τετάρτες) ενάντια στην υποχρεωτική επιβολή του χιτζάμπ, με επικεφαλής την Ιρανή ακτιβίστρια Masih Alinejad, σπάνια βρίσκει ανταπόκριση από τις φεμινιστικές οργανώσεις που ισχυρίζονται ότι υποστηρίζουν τις μουσουλμάνες γυναίκες. «Να είστε ειλικρινείς μαζί μου. Αν μια μουσουλμάνα ξυλοκοπούνταν για να βγάλει το χιτζάμπ της, πώς θα αντιδρούσε η διεθνής κοινότητα; Γιατί θεωρείται τόσο φυσιολογικό να υποχρεώνονται οι Ιρανές γυναίκες να το φορούν;» γράφει η Αλινετζάντ προβάλλοντας ένα από τα πολλά βίντεο που παρουσιάζουν Ιρανές να πέφτουν θύματα επιθέσεων επειδή κυκλοφορούν ακάλυπτες.
Αυτές οι θαρραλέες φωνές είναι πολυάριθμες, αλλά δεν ανήκουν στην κυρίαρχη τάση. Γιατί φέρνουν σε δύσκολη θέση τις φεμινίστριες που έχουν αποδεχτεί το σεξιστικό χιτζάμπ, καθώς θέλουν απεγνωσμένα να αποφύγουν να θεωρηθούν ως «νεοαποικιακοί σωτήρες» των μουσουλμάνων γυναικών. Ωστόσο, το να προωθούν τον θρησκευτικό ενδυματολογικό κώδικα για τις μουσουλμάνες γυναίκες δεν αποτελεί ίσως παρά άλλη μία χυδαία εκδήλωση του συμπλέγματος του δυτικού σωτήρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.