Ο Γεβγένι Ζαμιάτιν
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Εκατό χρόνια πέρασαν από τότε που ο Ρώσος συγγραφέας Γεβγένι Ζαμιάτιν (1884-1937) έγραψε το δυστοπικό του έργο «Εμείς». Το έγραψε το 1920 και ποτέ δεν εκδόθηκε στη Σοβιετική Ένωση. Το 1924 εκδόθηκε στα αγγλικά, και το 1929 στα γαλλικά,. Ακολούθησε η έκδοσή του σε πολλές άλλες γλώσσες, μεταξύ των οποίων στην Ελληνική, από τις εκδόσεις «Πλέθρον», το 1978, σε μετάφραση Αλίκης Αλεξανδράκη.
Το έργο του Ζαμιάτιν «Εμείς» παρουσιάζει μιαν δυστοπία, δηλαδή τη φρικιαστική εικόνα ενός ολοκληρωτικού κράτους. Σ΄ αυτό υπάρχει ο ηγέτης «Ευεργέτης». Αυτός δημιουργεί ένα κατάλληλο μηχανισμό, τον «Ολοκληρωτή», με τον οποίο αφαιρεί από τους κατοίκους του κράτους του την «άγρια κατάσταση της ελευθερίας» και τους υποχρεώνει να καταλάβουν ότι τους φέρνει σε μια κατάσταση «μαθηματικά αλάνθαστης ευτυχίας». Όλοι τότε, στο όνομα του «Ευεργέτη» θα είναι υποχρεωμένοι «να γράφουν διατριβές, ποιήματα, ωδές και άλλα κομμάτια σχετικά με την ομορφιά και το μεγαλείο του Μονοκράτους». Όλοι θα είναι ελεύθεροι να κραυγάσουν: « Ζήτω το Μονοκράτος! Ζήτω οι αριθμοί! Ζήτω ο Ευεργέτης».
Όποιος άνθρωπος, ή όποια οργάνωσή του θέτει ως σκοπό να απελευθερωθεί «από τον ευεργετικό ζυγό του Μονοκράτους» θεωρείται ότι έχει «εγκληματικά ένστικτα». Το πρώτο που του αφαιρείται είναι να σκέφτεται ελεύθερα. Ο μηχανισμός του «Ολοκληρωτή», τον «αναμορφώνει» και τον καθιστά «ευτυχή».
Πειρασμοί για το «Κράτος – Ευεργέτη» του Ζαμιάτιν θα υπάρχουν όσο θα υπάρχουν άνθρωποι. Αυτό μπορεί να είναι ωμό και απροκάλυπτο, όπως ήταν των ναζιστών και των μπολσεβίκων, μπορεί να είναι και συγκαλυμμένο. Ας σκεφθούμε πόσα κράτη σήμερα έχουν στον τίτλο τους τη λέξη «Δημοκρατία», είναι μέλη του ΟΗΕ και υποτίθεται ότι τηρούν τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όμως ρέπουν προς τον ολοκληρωτισμό…
Κοινωνία Μονοκράτους μπορεί να δημιουργηθεί και σε χώρες της Δύσης (Σημ. Με την πολιτισμική και όχι γεωγραφική έννοια του όρου). Σε αυτές εμφανίζεται μια τάση επιβολής στην κοινωνία αυτού, που από το ιδεολογικό εποικοδόμημά τους, θεωρείται ως το «πολιτικά, ή λογικά ορθό». Είναι γνωστό ότι στα κέντρα αποφάσεων, εθνικά και υπερεθνικά, υπάρχουν ιδεολογικές και επιχειρηματικές ομάδες πίεσης. Οι περισσότερες από αυτές έχουν στις κοινωνίες τους λίγα μέλη, αλλά μεγάλη πολιτική, οικονομική και κοινωνική ισχύ. Οι δυναμικές αυτές μειοψηφίες στις επιδιώξεις τους αποκτούν συμμάχους σχεδόν το σύνολο όσων απευθύνονται στην κοινή γνώμη και αλίμονο σε όποιον διαφωνήσει. Ή περνά από «Ολοκληρωτή», ή φιμώνεται και εξουδετερώνεται.
Ο Ζαμιάτιν, που ενέπνευσε στον Όργουελ το «1984», ήταν στη σπουδή ναυπηγός μηχανικός. Το 1911, όταν ήταν καθηγητής στο πολυτεχνείο, φυλακίστηκε για τα φρονήματά του. Με την επικράτηση των μπολσεβίκων βίωσε το ολοκληρωτικό κράτος και δεν το άντεξε. Το 1931, με επιστολή του στον Στάλιν, ζήτησε να φύγει με τη σύζυγό του στο εξωτερικό. Εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, όπου ο Ζαμιάτιν πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του φτωχικά, αλλά με αξιοπρέπεια. Το 1937 πέθανε από καρδιακή προσβολή. Ήταν 53 ετών.-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.