του Δημήτρη Γιαννάτου *
«εγώ μαμά, μαθαίνω μόνο από τη δασκάλα μου» !
Η παραπάνω φράση, που μου την εκμυστηρεύτηκε φίλη μου ψυχολόγος, ήταν η αντίδραση της μικρής, όταν η μαμά της την πίεζε να ανταποκριθεί στα διαδικτυακά της μαθήματα. Το άρθρο θα μπορούσε απλά να τελείωνε εδώ, αφήνοντάς μας να προβληματιστούμε με τη σοφή κουβέντα του παιδιού.
Θα συνεχίσω, όμως, επειδή ήδη πολλοί από εσάς θα απορούν και θα παρερμηνεύουν τις προθέσεις μου. «Να σταματήσουμε την τεχνολογία, δηλαδή»; Αστεία ερώτηση και απορία και εντελώς διχαστική αφετηρία για την κατανόηση της αλλαγής πολιτισμικού παραδείγματος που βιώνουμε. Η τεχνολογία θα υπάρχει πάντα εκεί έξω, ως μια ανθρώπινη ανακάλυψη. Η σύνθεση και εντέλει η ουσία της όμως, εξαρτάται από την ίδια την φύση και την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και όχι από την κοινωνική και γονιδιακή αλλοίωσή του. Κι εδώ είναι η κρίσιμη καμπή της ανθρώπινης ιστορίας. Αυτήν που ο φιλόσοφος Κώστας Παπαϊωάννου, είχε ήδη από την δεκαετία του ΄60, επισημάνει: «Αν ο 19ος αιώνας είδε τη γέννηση μιας «ψυχολογίας χωρίς ψυχή» […] εμείς θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τη σημερινή εποχή σαν εποχή της ανθρωπολογίας «χωρίς άνθρωπο».
Αλλά και ο γνήσιος ανθρωπιστής Άλμπέρ Καμύ, που τον θυμηθήκαμε πολύ λόγω του έργου του, « Η πανούκλα», μας έμαθε επίσης, ότι χρειάζεται να παλεύουμε ενάντια στην «αποσύνθεση» των κοινωνιών. Και βέβαια, εννοούσε των κοινωνιών των ανθρώπων, που αγαπιούνται και αγγίζονται και όχι των εικονοκοινωνιών, όπου multiscreen άνθρωποι θα ανταλλάσουν «ανέγγιχτες» λέξεις και φράσεις και live twitter, βέβαιοι ότι ζουν την πρόοδο του «ανθρώπινου» πνεύματος.
Αν συμφωνήσουμε, ότι αποσύνθεση των κοινωνιών είναι και η λουστραρισμένη εικόνα των «μελετών» της Silicon Valley και των … τεχνοθρησκόληπτων «ιερέων» της. Αν αμφισβητήσουμε τον συναινετικό εκφασισμό μιας «προόδου» που λειτουργεί ως τεχνο-θεός, για να γαληνέψει την φυσιολογική υπαρξιακή αγωνία, ποντάροντας στην «αθανασία» του ανθρώπου μέσω ενός «απανθρωπισμού», ε, τότε θα αρχίσουμε να συνεννοούμαστε. Και να αποδεχτούμε, ότι καμιά τεχνολογική πρόοδος δεν μπορεί να διευκολύνει τη ζωή και την επικοινωνία, αν χτιστεί πάνω στην κατεδάφιση του γήινου πολιτισμού. Όταν ποντάρει στην ψηφιακή εκδορά της σωματικής επαφής, στην αποσύνθεση της γλώσσας του ανθρώπινου πνεύματος και του ατελούς, μα γι αυτό τόσο πλούσιου για Έρωτα προς τη ζωή, ανθρώπου.
Το «μέσον είναι το μήνυμα»
Μα που είναι το πρόβλημα; θα πείτε πολλοί; Η τηλεκπαίδευση είναι απλά ένα εργαλείο. Αμ, δε; Ήδη, από τη δεκαετία του ΄70, ο φιλόσοφος Μάρσαλ Μακ Λούαν, μας είπε ότι στην εποχή της μαζικής ενημέρωσης: «το μέσο είναι το μήνυμα». Σα να λέμε, ότι όταν ένας άνθρωπος συνδέεται με εξ αποστάσεως επικοινωνία, εκείνη τη στιγμή το περιεχόμενο της επικοινωνίας, δεν είναι οι λέξεις και τα λόγια, αλλά το ίδιο το γεγονός της σύνδεσης. Το περιεχόμενο του διαλόγου, έρχεται σε δεύτερο πλάνο. Κάτι εντελώς διαφορετικό δηλαδή, από το σφυρί, το αμόνι, το τιμόνι, ή την κινηματογραφική κάμερα, το ραδιόφωνο ή ακόμα και την τηλεόραση. Το «μέσον-εργαλείο» δηλαδή, επικρατεί έναντι των λόγων και της συνομιλίας.
Ο Μακ Λούαν, όπως και πολλοί σύγχρονοι απολογητές της τεχνολογίας ως το νέο Μεσσία, έχουν βαπτιστεί στο «ιερό ποτάμι» του τεχνολογικού ντετερμινισμού. Στην θεωρία δηλαδή, που ερμηνεύει τα κοινωνικά γεγονότα και την αιτία τους ή την εξέλιξη τους αποκλειστικά στην τεχνολογία και τη διαφήμιση. Και βέβαια, όπως όλοι οι απόλυτοι ντετερμινισμοί( απόλυτη αιτιοκρατία: η απομόνωση ενός μοναδικού αιτίου για την εξήγηση όλων των κοινωνικών φαινομένων), ενέχουν το σπέρμα του ολοκληρωτισμού και του αυταρχισμού.
Έτσι, λοιπόν, όταν τα παιδιά μας, συνδέονται με τον εκπαιδευτικό τους σε σύγχρονη τηλεδιάσκεψη, θεωρούμε ότι κύριο γεγονός είναι ότι απέναντί τους βλέπουν, τον κύριο Κώστα ή την κυρία Αμαλία. Είναι, όμως έτσι; Σε μια τάξη, σε μια ζωντανή επαφή στο σχολείο ή στην παρέα, το internet, όντως μπορεί να προσφέρει τεράστιο πλούτο εκπαιδευτικών ή ψυχαγωγικών ευκαιριών και γνώσεων. Αποτελεί, πολύτιμο μέσον στα χέρια του εκπαιδευτικού, που μπορεί να προεκτείνει τη φαντασία και την διεύρυνση του αισθητικού ή γνωστικού μας κόσμου. Εκεί, όμως τη μπαγκέτα της ορχήστρας, την ευθύνη και την έμπνευση την έχει ακόμα ο ζωντανός άνθρωπος, ο εκπαιδευτικός με σάρκα και οστά. Το μαθησιακό περιβάλλον, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος-εκπαιδευτικός. Όχι, η εικόνα του/της, ή το…avatar του/της, στο περιβάλλον μιας νέας τεχνοθρησκείας!
Αλλά για σκεφτείτε; ακόμα και η σημειολογία της τεχνοθρησκείας, παραπέμπει σε μια αντεστραμμένη έννοια «θέωσης», τέτοια που βρίσκουμε στον βραχμανισμό και στον ινδουισμό. Άβαταρ, εκεί σημαίνει τη κάθοδο και την ενσάρκωση μιας θεότητας στη γη. Στην ιντερνετική «θεία ομιλία», άβαταρ, είναι η απενσάρκωση του προσώπου. Η μεταβλητή και ρευστή οντότητα της εικόνας στον απέραντο ηλεκτρονικό χρόνο.
Η εξ αποστάσεως σχέση, αλλάζει τα δεδομένα. Επειδή η σύγχρονη ανατομία του μέσου, το κάνει να θριαμβεύει ως νέα γλώσσα η οποία δημιουργεί «ναρκισσιστικές σχέσεις», εντός ενός απρόσωπου πολιτισμού, όπου ο άνθρωπος υπάρχει ως εικόνα. Η εξ αποστάσεως διδασκαλία μετατρέπεται σε Θέαμα. Έτσι η γνώση και η κριτική σκέψη, η ζωντανή συμφωνία ή διαφωνία με τον εκπαιδευτικό, μετατρέπεται πια σε πληροφορία. Εκεί όπου ο έλεγχος υπάρχει χωρίς να υπάρχει, όπου η εθελοδουλία στην ψηφιακή αυτοκρατορία βιώνεται ως ελευθερία και ο εκπαιδευτικός είναι το «τηλε-εργαλείο». Υπάρχει ακόμα – έστω και ως εικόνα-εργαλείο – επειδή η …«κοινωνία», ο λαός, δεν είναι ακόμα…ώριμος αρκετά, ώστε να εξαφανίσουμε τον εκπαιδευτικό, ως πραγματικότητα, αλλά και ως εργαζόμενο.
Εκπαιδευτική σχέση, σχέση νοήματος…!
Η εκπαιδευτική σχέση, μια υπαρξιακή ψυχική αυτογνωσία, που αναβιώνει σε άλλο περιβάλλον τη σχέση γονιού-παιδιού, είναι κι αυτή μια ζωντανή σχέση τροφός. Θρέφει, επειδή έχει μια σωματική αδιαμεσολάβητη πραγματικότητα, έχει μυρωδιές, κίνηση, αγγίγματα, ήχους, σιωπές και μια καθημερινή μαρτυρία εμπειριών.
Ο/η εκπαιδευτικός, ενοποιεί τον χρόνο του μαθητή. Τον κάνει να νιώθει ολόκληρος με την μυητική παρουσία του, ακόμα και τα λάθη του. Η τηλεδιάσκεψη είναι μια αναγκαία πρόσκαιρη λύση, μέσα στον θρυμματισμένο κόσμο (Κορνήλιος Καστοριάδης – Ο θρυμματισμένος κόσμος – Ύψιλον – 1999) σε ρευστούς καιρούς (Ζίγκμουντ Μπάουμαν –Ρευστοί καιροί – Μεταίχμιο – 2009), γι΄αυτό και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να την αφήσουμε να γίνει αναγκαστική και μόνιμη.
Η φαινομενική «αισιοδοξία» και θετική διάθεση, δε σημαίνει ότι μειώνεται το άγχος και ο φόβος της εξ αποστάσεως επαφής, μεγάλων και μικρών. Ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός, από παλιά προειδοποιούσε: «Η ηγεμονεύουσα Τεχνική και η οικουμενική επιπεδότητα (σ.σ. όλοι και όλα επίπεδα και ίδια σε όλο τον πλανήτη), κάνουν την εξωτερική και εσωτερική ρευστότητα απόλυτη και, επομένως, τον κρυμμένο φόβο μας τεράστιο».
Ας μην επιτρέψουμε η πραγματική, βιωματική σχέση, να καταντήσει ένα απλό τεχνικό επεισόδιο. Ας εμποδίσουμε την «ευρυζωνική σύνδεση», να είναι το ασθενικό υποκατάστατο της ανθρώπινης επαφής. Ας εμποδίσουμε η κοινότητα των ανθρώπων, που βάλλεται από παντού, να μετατραπεί σε έναν «μοντέρνο ψηφιακό λαό», ατόμων ενωμένων, αλλά διαχωρισμένων. Όπως, προτείνουν οι κακόηχοι, ψυχροί ντήλερς, μια υπερτεχνικής, για τον άνθρωπο, χωρίς τον άνθρωπο.
Το γιατί και το πως, όμως θα το δούμε στο επόμενο άρθρο!
συνεχίζεται…!
*Αντιπρόεδρος Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων 2ου Γυμνασίου Παλλήνης-Ειδικός Γραμματέας Ένωσης Γονέων Δήμου Παλλήνης
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.