GETTY IMAGES
Με την επικύρωση συμφωνίας με την πρόσφατα μετονομασθείσα Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η Ελλάδα αναγνώρισε σιωπηρά την ύπαρξη μακεδονικής γλώσσας και εθνότητας. Και όμως έχει αρνηθεί την ύπαρξη της μακεδονικής μειονότητας για δεκαετίες, λέει η Μαρία Μαργαρόνη. Θα αλλάξει κάτι τώρα;
Ο κ. Φωκάς, 92 ετών, στέκεται κατ 'ευθείαν ως δόρυ στα μαύρα δερμάτινα μπρουτζάκια και το γαλάζιο γαλάζιο του, που μόλις άφησε το έμβολο και το ελεφαντόδοντο που έφερε από τη Ρουμανία ο παππούς του πριν από έναν αιώνα. Το μυαλό του και η μνήμη του είναι τόσο έντονα όσο η στολή του.
Ένας συνταξιούχος δικηγόρος, ο κ. Φωκάς μιλάει τον άψογο επίσημο Έλληνα με μια ξεχωριστή γλώσσα: η μητρική του γλώσσα είναι μακεδονική, μια σλαβική γλώσσα που σχετίζεται με τη βουλγαρική και μιλάει εδώ και αιώνες σε αυτό το τμήμα των Βαλκανίων. Στο σύγχρονο σπίτι του γιου του σε ένα χωριό στη βόρεια Ελλάδα, με οδηγεί στην οδυνηρή ιστορία της μη αναγνωρισμένης σλαβικής μειονότητας της Ελλάδας.
Ο κ. Φωκάς φροντίζει να τονίσει από την αρχή ότι είναι πατριώτης εθνικής Μακεδονίας και Έλληνας. Έχει βάσιμους λόγους να υπογραμμίσει την αφοσίωσή του: για σχεδόν έναν αιώνα, οι εθνοτικές Μακεδόνες στην Ελλάδα υπήρξαν αντικείμενα υποψίας και, κατά περιόδους, διώξεις, ακόμη και επειδή η παρουσία τους αρνήθηκε σχεδόν από όλους.
Οι περισσότεροι είναι απρόθυμοι να μιλήσουν με τους ξένους για την ταυτότητά τους. Για τον εαυτό τους και τους άλλους, από όπου και αν είναι γνωστή απλά ως «ντόπιοι» ( dopyi ), οι οποίοι μιλούν μια γλώσσα που ονομάζεται «τοπικό» ( dopya). Απουσιάζουν εντελώς από τα εγχειρίδια της σχολικής ιστορίας, δεν έχουν εμφανιστεί στις απογραφές από το 1951 (όταν καταγράφηκαν μόνο παχυσαρκώς και αναφέρονται απλώς ως «σλαβικά») και δεν αναφέρονται καθόλου στο κοινό. Οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχουν.
Αυτή η διαγραφή ήταν ένας από τους λόγους για την μακρόχρονη διαμάχη της Ελλάδας με την πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία, που επίσημα ονομάζεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Η διαμάχη επιλύθηκε τελικά τον περασμένο μήνα με ψηφοφορία στο ελληνικό κοινοβούλιο επικυρώνοντας (με πλειοψηφία μόλις επτά) μια συμφωνία που έγινε τον περασμένο Ιούνιο από τους δύο πρωθυπουργούς των χωρών. Όταν ο πρωθυπουργός, ο Αλέξης Τσίπρας, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης στην ύπαρξη «Σλαβομακεδόνων» στην Ελλάδα - την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου - έσπασε ένα μακροχρόνιο ταμπού.
Η χρήση του ονόματος "Μακεδονία" από το γειτονικό κράτος αναγνωρίζει σιωπηρά ότι οι Μακεδόνες είναι αυτοί οι ίδιοι και ανοίγει την πόρτα σε δύσκολες ερωτήσεις σχετικά με την ιστορία της μακεδονικής μειονότητας της Ελλάδας.
Όταν γεννήθηκε ο κ. Φωκάς, η βόρεια ελληνική περιοχή της Μακεδονίας είχε μόλις προστεθεί πρόσφατα από το ελληνικό κράτος. Μέχρι το 1913 ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία να κατακλύζουν τους Σλαβικά μιλώντας τους κατοίκους ως μέσο για την διεκδίκηση της επικράτειας. Εν μέρει αντιδρούσε σε αυτές τις ανταγωνιστικές δυνάμεις ότι στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα προέκυψε μια ξεχωριστή ταυτότητα της Σλαβομακεδονίας. Όπως έλεγε ο θείος του κ. Φωκά, η οικογένεια δεν ήταν "ούτε Σέρβος, ούτε Έλληνας ούτε Βούλγαρος, αλλά Ορθόδοξος Μακεδόνας".
Τελικά, οι Σλάβοι Μακεδόνες βρέθηκαν χωρισμένοι μεταξύ αυτών των τριών νέων κρατών. Στην Ελλάδα, ορισμένοι εκδιώχθηκαν. όσοι παρέμειναν ωθήθηκαν να αφομοιωθούν. Όλα τα χωριά και οι πόλεις με μη ελληνικά ονόματα έλαβαν νέα, τα οποία επέλεξε μια επιτροπή μελετητών στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αν και σχεδόν ένας αιώνας αργότερα μερικοί «ντόπιοι» εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα παλιά.
Το 1936, όταν ο κ. Φωκάς ήταν εννέα ετών, ο Έλληνας δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς (ένας θαυμαστής του Μουσολίνι) απαγόρευσε τη μακεδονική γλώσσα και ανάγκασε τους Μακεδόνας να αλλάξουν τα ονόματά τους σε ελληνικά.
Ο κ. Φωκάς θυμάται ότι οι αστυνομικοί παρακολουθούν θρηνητές σε κηδείες και ακούν στα παράθυρα για να πιάσουν κάποιον που μιλάει ή τραγουδάει στην απαγορευμένη γλώσσα. Υπήρχαν αγωγές, απειλές και ξυλοδαρμούς.
Οι γυναίκες - οι οποίες συχνά δεν μίλησαν ελληνικά - θα κάλυπταν το στόμα τους με τις μαντίλες τους για να μιμηθούν την ομιλία τους, αλλά η μητέρα του κ. Φωκά συνελήφθη και επιβλήθηκε πρόστιμο 250 δραχμών, ένα μεγάλο ποσό τότε.
GETTY IMAGES
"Οι Σλαβογράφοι υπέφεραν πολλά από τους Έλληνες κάτω από το Μεταξά", λέει. "Είκοσι άνθρωποι από αυτό το χωριό, οι αρχηγοί των μεγάλων οικογενειών, εξόρισαν το νησί της Χίου, ο πατέρας μου ήταν ένας από αυτούς". Βασανίστηκαν επειδή αναγκάστηκαν να πίνουν καστορέλαιο, ένα ισχυρό καθαρτικό.
Όταν η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία εισέβαλαν στην Ελλάδα το 1941, μερικοί σλαβικοί ομιλητές χαιρέτισαν τους Βούλγαρους ως πιθανούς απελευθερωτές από το καταπιεστικό καθεστώς του Μεταξά. Αλλά πολλοί σύντομα εντάχθηκαν στην αντίσταση, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος (το οποίο τότε υποστήριζε τη μακεδονική μειονότητα) και συνέχιζε να αγωνίζεται με τους κομμουνιστές στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την κατοχή του Άξονα. (Η Βουλγαρία συνέταξε το ανατολικό τμήμα της ελληνικής Μακεδονίας από το 1941 έως το 1944, διαπράττοντας πολλές φρικαλεότητες, πολλοί Έλληνες αποδίδουν εσφαλμένα αυτά στους Μακεδόνες, τους οποίους αναγνωρίζουν ως Βούλγαροι).
Όταν οι κομμουνιστές τελικά νίκησαν, ακολουθήθηκαν σοβαρά αντίποινα για όποιον συνδεόταν με την αντίσταση ή την αριστερά.
"Οι Μακεδόνες πλήρωσαν περισσότερο από οποιονδήποτε για τον εμφύλιο πόλεμο", λέει ο κ. Φωκάς. "Οκτώ άτομα αγωνίστηκαν στο δικαστήριο και εκτελέστηκαν από αυτό το χωριό, οκτώ από το επόμενο χωριό, 23 από το ένα απέναντι, σκοτώθηκαν ένας παππούς και ο εγγονός του, μόλις 18 χρονών".
GETTY IMAGES
Ο κ. Φωκάς στη συνέχεια φοιτούσε στη Θεσσαλονίκη - αλλά και ο ίδιος συνελήφθη και πέρασε τρία χρόνια στο νησί της Μακρόνησσας, όχι για τίποτα που έκανε, αλλά επειδή η μητέρα του βοήθησε τον γαμπρό του να ξεφύγει από τον φεγγίτη ένα καφενείο όπου κρατούσε.
Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους στη Μακρόνησο ήταν Έλληνες αριστεριστές και πιέστηκαν να υπογράψουν δηλώσεις μετάνοιας για το υποτιθέμενο κομμουνιστικό τους παρελθόν. Εκείνοι που αρνήθηκαν έγιναν να σέρνουν κάτω από συρματόπλεγμα ή χτυπημένοι με παχιά μπαμπού. "Τα πράγματα έγιναν φρικτά", λέει ο κ. Φωκάς. "Αλλά δεν πρέπει να μιλάμε γι 'αυτούς, είναι μια προσβολή του ελληνικού πολιτισμού, βλάπτει το καλό όνομα της Ελλάδας".
Βρες περισσότερα
Ακούστε ή κατεβάστε το ντοκιμαντέρ BBC World Service Μακεδονία: Τι υπάρχει σε ένα όνομα; (Σεπτέμβριος 2018)
Δεκάδες χιλιάδες μαχητές με το Δημοκρατικό Στρατό, περίπου οι μισοί από τους σλαβικά ομιλητές, εξήλθαν στην εξορία στις χώρες του ανατολικού μπλοκ κατά τη διάρκεια και μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Περίπου 20.000 παιδιά παραλήφθηκαν πέρα από τα σύνορα από τους κομμουνιστές, είτε για την προστασία τους είτε ως εφεδρικά στρατεύματα για μια μελλοντική αντεπίθεση.
Πολλοί σλαβικά μιλώντες πολίτες επίσης πήγαν βόρεια για ασφάλεια. Ολόκληρα χωριά έμειναν κενά, όπως ο παλιός οικισμός της Κρυσταλλοπηγής κοντά στα αλβανικά σύνορα, όπου μόνο η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου μαρτυρεί έναν πληθυσμό που κάποτε αριθμούσε περισσότερες από 1.500 ψυχές.
Το 1982, περισσότερο από 30 χρόνια μετά το τέλος της σύγκρουσης, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας εξέδωσε διάταγμα που επέτρεπε την επιστροφή των προσφύγων από τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά μόνο εκείνοι που ήταν «ελληνικής καταγωγής». Οι Έλληνες Μακεδόνες από την Ελλάδα παρέμειναν κλειστοί από τη χώρα τους, τα χωριά τους και τη γη τους. οι οικογένειες που χωρίστηκαν από τον πόλεμο δεν επανασυνδέθηκαν ποτέ.
Ο πατέρας και ο γαμπρός του κ. Φωκά πέθαναν και στα Σκόπια. Όμως, επισημαίνει, η απόφαση αυτή αναγνώρισε σιωπηρά ότι υπήρχαν εθνικοί Μακεδόνες στην Ελλάδα, παρόλο που το κράτος δεν αναγνώρισε επίσημα την ύπαρξή τους: «Αυτοί οι πρόσφυγες πολέμου άφησαν πίσω τους τα παιδιά, τα εγγόνια, τους πατέρες και τις μητέρες. "
Είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός των σλαβικών ομιλητών ή των απογόνων των εθνοτικών Μακεδόνων στην Ελλάδα. Ο ιστορικός Leonidas Embiricos εκτιμά ότι περισσότεροι από 100.000 εξακολουθούν να ζουν στην ελληνική περιφέρεια της Μακεδονίας, αν και μόνο 10.000 έως 20.000 θα αναγνωριστούν ανοιχτά ως μέλη μιας μειονότητας - και πολλοί άλλοι είναι υπερήφανοι ελληνικοί εθνικιστές.
Η μακεδονική γλώσσα δεν έχει επίσημα απαγορευτεί στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, αλλά ο φόβος εξακολουθεί να παραμένει. Ένας μεσήλικας άνδρας συναντήθηκα σε ένα χωριό κοντά στο καλαμπόκι της λίμνης Πρέσπας, όπου η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας για πρώτη φορά υπογράφηκε τον περασμένο Ιούνιο, εξήγησε ότι ο φόβος αυτός περνάει μέσα από τις γενιές. "Οι γονείς μου δεν μιλούσαν τη γλώσσα στο σπίτι, σε περίπτωση που το πήρα και μίλησα δημόσια, για να με προστατέψω, δεν θυμόμαστε ακόμα γιατί φοβούμαστε πια", είπε. Αργά η γλώσσα πεθαίνει. Χρόνια καταστολής τον έσπρωξαν σε εσωτερικούς χώρους. η αφομοίωση τελειώνει την εργασία.
GETTY IMAGES
Και όμως μιλώντας ή τραγουδώντας στα μακεδονικά μπορεί ακόμα να είναι αιτία παρενόχλησης. Ο γιος του κ. Φωκά είναι μουσικός. παίζει το σκάνδαλο της Μακεδονίας που σκοντάφτει για μας όπως κοιτάζει ο δικός του μικρός γιος. Αυτός και μια ομάδα φίλων φιλοξένησαν ένα διεθνές φεστιβάλ μουσικής στην πλατεία του χωριού, με συγκροτήματα από τόσο μακριά από τη Βραζιλία, το Μεξικό και τη Ρωσία.
"Αφού έπαιξαν τα συγκροτήματα αυτά, θα έχουμε πάρτι και θα παίξουμε μακεδονικά τραγούδια", λέει. "Κανένα από αυτά δεν ήταν εθνικιστικά ή χωριστικά τραγούδια - δεν θα το αφήσουμε ποτέ αυτό, αλλά το 2008, όπως περιμέναμε να φτάσουν οι ξένοι μουσικοί, η τοπική αρχή μας απαγόρευσε ξαφνικά να κρατάμε το φεστιβάλ στην πλατεία, οι ίδιοι που θέλησαν να απαγορευτούμε - εξακολουθούν να κρατούν τα δικά τους γεγονότα εκεί ".
Τη θέση της Ελλάδας
- Η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει επισήμως μόνο μία μειονότητα - τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης
- Έχει ιστορικά θεωρήσει τους Μακεδονικούς Σλάβους της Ελληνικής Μακεδονίας ως γλωσσική και όχι εθνική ομάδα, αναφέροντας τους ως σλαβόφωνους Έλληνες ή δίγλωσσους Έλληνες - η συμφωνία για το όνομα της Βόρειας Μακεδονίας απαιτεί από τα Σκόπια να αλλάξουν το σύνταγμά τους για να αφαιρέσουν τις αναφορές σε μια " " στην Ελλάδα
- Ένα έγγραφο που εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 , λέει ότι «σχεδόν όλοι οι δίγλωσσοι κάτοικοι της περιοχής των οποίων η εθνική συνείδηση δεν ήταν ελληνική μετακόμισε στα γειτονικά κράτη» κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα - συνεπώς, κάθε δίγλωσσος λαός που παρέμεινε στην κατοχή του ελληνικού συνείδηση
Την τελευταία στιγμή, το φεστιβάλ μεταφέρθηκε σε ένα χωράφι έξω από το χωριό, ανάμεσα στα καλάμια και τα έλη, χωρίς κατάλληλες εγκαταστάσεις - κάτι το οποίο ο γιος του κ. Φωκά τονίζει, έκανε μόνο την Ελλάδα να φαίνεται κακή.
"Και ξέρετε γιατί τα τραγούδια απαγορεύονται στην πλατεία, αλλά όχι τα πεδία έξω;" προσθέτει ο πατέρας του. "Επειδή γύρω από την πλατεία υπάρχουν καφενεία και οι ντόπιοι μπορούν να καθίσουν εκεί και να παρακολουθήσουν και να ακούσουν κρυφά, αλλά έξω από το χωριό φοβούνταν να ενωθούν - θα είχαν επιστήσει την προσοχή στον εαυτό τους κάνοντας αυτό".
GETTY IMAGES
Η επικύρωση της συμφωνίας της Ελλάδας με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας - και η σιωπηρή αναγνώρισή της από μακεδονική γλώσσα και εθνικότητα - είναι μια σημαντική πολιτική πρόοδος που θα βοηθήσει στην άμβλυνση τέτοιων φόβων. Αλλά η διαδικασία έχει επίσης προκαλέσει νέα κύματα θυμού και άγχους, με μεγάλες, ενίοτε βίαιες, διαμαρτυρίες που αντιτίθενται στη συμφωνία, υποστηριζόμενες από τμήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Οι εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν πριν από το τέλος του έτους. Η δεξιά αντιπολίτευση της Ελλάδας επέστρεψε γρήγορα στα εθνικιστικά συναισθήματα, κατηγορώντας την κυβέρνηση Syriza για προδοσία και προδοσία. Για τους Σλαβικούς ομιλητές της Ελλάδας, οι οποίοι από καιρό δεν επιζητούν τίποτα περισσότερο από το δικαίωμα στην πολιτιστική έκφραση, ο χρόνος για να βγει από τις σκιές μπορεί να μην έφτασε ακόμα.
Ο κ. Φωκάς αναφέρεται με το όνομά του για να προστατεύσει την ταυτότητά του
Μπορεί επίσης να σας ενδιαφέρει:
GETTY IMAGES
Είναι περισσότερα από 25 χρόνια από τότε που η Γιουγκοσλαβία έσπασε σε κομμάτια και δημιούργησε τη δημοκρατία της Μακεδονίας. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, η νέα χώρα δεν διέθετε ένα επίσημο, διεθνώς συμφωνημένο όνομα, λόγω των αντιρρήσεων της Ελλάδας προς το όνομα "Μακεδονία". Και σχεδόν για όλο αυτό το διάστημα ένας άνθρωπος εργάστηκε για να λύσει το πρόβλημα.
Συμμετάσχετε στη συζήτηση -
ΠΗΓΗ:https://www.bbc.com/news/stories-47258809
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.