Danielson: Η διεθνής της εκπαιδευτικής αξιολόγησης

Του Ηλία Σταθάτου

Δημοσίευση: ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, Φύλλο 225 - 2/8/2014

Ιδού από πού «εμπνέεται» το υπουργείο Παιδείας για την καρμανιόλα που ετοιμάζει για τους εκπαιδευτικούς

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των πρωτοβουλιών των «μεταρρυθμιστών» της κυβέρνησης είναι ο απόλυτος μιμητισμός τους, ένας πιθηκισμός θα τολμούσε να πει κάποιος, πρακτικών και θεωριών που προέρχονται από τα μεγάλα think tanks του πιο επιθετικού κομματιού του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Κάτι που βέβαια δεν προξενεί εντύπωση, μια και ουσιαστικά η ίδια η χώρα, οντολογικά, επιδιώκεται να μετατραπεί στο πειραματόζωο όπου θα εφαρμοστούν οι πιο σκληρές αντιλαϊκές θεωρίες.

Όμως, η περίπτωση του «Πλαισίου Διδασκαλίας» της εταιρίας Danielson, που φαίνεται ότι χρησιμοποιείται και θα χρησιμοποιηθεί σχεδόν αυτούσια στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών της χώρας μας, έπειτα από τη δοκιμή του σε άλλες χώρες, αποτελεί σκάνδαλο κανονικό. Και για την έκταση της «ξεπατικωτούρας», αλλά και για την ίδια την ταυτότητα του εγχειρήματος, που έχει ως μοναδικό σκοπό τον στραγγαλισμό και την ευκολότερη απόλυση των εκπαιδευτικών. Και, κυρίως, γιατί έρχεται σε ολοκληρωτική αντίθεση με οποιαδήποτε έννοια παιδαγωγικής διαδικασίας.

Ποια είναι η Danielson

Το Πλαίσιο Διδασκαλίας Danielson είναι ένα σύστημα αξιολόγησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ειδικότερα των εκπαιδευτικών, που αναπτύχθηκε από την Charlotte Danielson και πωλείται διεθνώς από την Ομάδα Danielson, με έδρα το New Jersey. Αποτελεί την τελευταία βίβλο των εκπαιδευτικών αξιολογήσεων – έναν τομέα με πάμπολλες παροδικές μόδες και ευαγγέλια.

Χαρακτηριστικό του πλαισίου, όμως, είναι ο σαφής νεοφιλελεύθερος προσανατολισμός του, κάτι που τον έφερε πολύ κοντά με οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ. Εφαρμόστηκε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες, χώρα της οποίας η δημόσια Παιδεία, τις τελευταίες δεκαετίες, δέχεται μεγάλη επίθεση.

Για τους εκπαιδευτικούς της Νέας Υόρκης, που έπειτα από την εφαρμογή του Πλαισίου έχασε το 15% των δασκάλων της, αλλά και για εκπαιδευτικούς πολλών άλλων πολιτειών των ΗΠΑ, το όνομα Charlotte Danielson είναι συνώνυμο με τον σύγχρονο εκπαιδευτικό οργουελισμό και την επαγγελματική απαξίωση. Δεν είναι όμως μόνο οι παθόντες, σοβαρές ενστάσεις εκφράζουν και πανεπιστημιακοί – και μάλιστα από όλο το πολιτικό φάσμα. Όπως δήλωσαν πολλοί εκπαιδευτικοί που αξιολογήθηκαν, «Ποια είναι αυτή που σχεδίασε το σύστημα με το οποίο όλοι κρινόμαστε; Ποια εργασιακή εμπειρία έχει; Πού δίδαξε; Γενικά, η κ. Danielson αν και δεν έχει σαφή ακαδημαϊκή ιδιότητα, κάτι ασυνήθιστο για τον κλάδο της, είναι αλήθεια ότι, ίσως ως βιτρίνα, ίσως ως διευθύντρια, διευθύνει μια πολύ επιτυχημένη καπιταλιστική επιχείρηση. Μια επιχείρηση που διαμορφώνει την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική στις ΗΠΑ και όχι μόνο. Το Πλαίσιο Διδασκαλίας, στις ημέρες μας, συμβούλευσε τη μνημονιοκρατούμενη Πορτογαλία και, τουλάχιστον ανεπίσημα, τη χώρα μας.

Η διεθνής εμπειρία της αξιολόγησης Danielson

Πρώτα ας εξετάσουμε, σύντομα, τη διεθνή εμπειρία. Για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, χρησιμοποιείται μια περιγραφική κλίμακα τεσσάρων βαθμών. Η ένταξη του αξιολογούμενου σε κάθε βαθμίδα της περιγραφικής κλίμακας συνεπάγεται τον ποιοτικό του χαρακτηρισμό: Μη-ικανοποιητικός (non satisfactory), επαρκής (basic), ικανός (proficient) και εξαίρετος (distinguished).

Στη συνέχεια διαιρείται το εκπαιδευτικό και υπαλληλικό έργο του κάθε εκπαιδευτικού σε διακριτά αξιολογικά πεδία, που τα ίδια επιμερίζονται σε υπο-κατηγορίες αξιολογικών κριτηρίων. Για κάθε κριτήριο ορίζεται ένα σύνολο «επιθυμητών και ανεπιθύμητων» συμπεριφορών. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται στη βάση συγκεκριμένης ποσόστωσης μεταξύ των τεσσάρων χαρακτηρισμών, όπου ένα 10% πρέπει αναγκαστικά να κριθεί ως αναποτελεσματικό και ένα 40% ως υπό ανάπτυξη. Για κάθε εκπαιδευτικό συντάσσεται, στη συνέχεια, η Ετήσια Έκθεση Επαγγελματικής Ανάπτυξης (ΑPPR) και υπάρχει η δυνατότητα δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, η οποία οδηγεί συχνά στη δημόσια διαπόμπευση των εκπαιδευτικών που αποτυγχάνουν, με συνέπεια να μην μπορούν να ξαναεργαστούν.

Με βάση αυτή τη λογική κατασκευάζονται οι περιβόητες ρουμπρίκες, που προσπαθεί να εισάγει το επιμορφωτικό υλικό του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ουσιαστικά, η εξαιρετικά πολύπλοκη εκπαιδευτική διαδικασία μπαίνει σε «κουτάκια», που είναι τόσο εκτός πραγματικότητας, ώστε παιδαγωγοί να λένε πως «όχι μόνο το Πλαίσιο Danielson σχεδιάστηκε για να χτυπηθεί η δημόσια εκπαίδευση, αλλά εμποδίζει και την ίδια τη διδασκαλία». Και πώς γίνεται όλο αυτό; Με την εφόρμηση των αξιολογητών για… πέντε (5) ολόκληρα λεπτά στη σχολική τάξη για παρατήρηση, προκειμένου τα πινακάκια να γεμίσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Παράδειγμα, εκ Νέας Υόρκης ορμώμενο: «Ένας εξαιρετικός, μόνιμος, μαθηματικός, κρίθηκε αναποτελεσματικός επειδή χρησιμοποίησε ερωτήσεις “με μια μόνο σωστή απάντηση”. Αυτό το σχόλιο προέρχεται από την Κλίμακα Danielson. Όμως, ήταν μαθηματικά, πεδίο που υπάρχει συχνότατα μόνο ένας σωστός τρόπος…».

Παράδειγμα δεύτερο: «Ήρθε μια νέα καθηγήτρια και τρεις άνθρωποι μπήκαν στην τάξη της για πέντε λεπτά, την παρατήρησαν και έφυγαν. Η έκθεση που κατέθεσαν, ανέφερε: “ανεπαρκής διαντίδραση με τους μαθητές”. Κι όμως, η έκθεση αξιολόγησης δεν έλαβε υπ” όψιν της το γεγονός πως εκείνη την ώρα οι μαθητές έπρεπε να δουλέψουν μόνοι τους. Έκριναν βλέποντας 5 λεπτά ενός δίωρου μαθήματος. Η συγκεκριμένη καθηγήτρια είναι ιδιαίτερα αφοσιωμένη και σκληρά εργαζόμενη. Ταράχτηκε πολύ μετά».

Εφαρμόζονται και εδώ αυτά;

Φυσικά. Στη δική μας περίπτωση, από εμπιστοσύνη, ενδεχομένως, στην κατοχυρωμένη τεχνογνωσία της Danielson, δεν έχουμε μια απλή μεταφορά του γενικού σχήματος του Πλαισίου Διδασκαλίας για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, αλλά συχνά μια απλή μετάφραση από τα σχετικά πινακάκια που παρουσιάζονται. Το υλικό της επιμόρφωσης έχει διαμορφωθεί από τον ίδιο τον πρόεδρο της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ), Ηλία Ματσαγγούρα, σε συνεργασία με δύο από τα μέλη που συμμετείχαν και στην επιστημονική ομάδα που εισηγήθηκε το Προεδρικό Διάταγμα: την Αλεξάνδρα Κουλουμπαρίτση και τον Παρασκευά Γιαλούρη.

Διαρθρώνεται σε δύο μέρη: Ένα εισαγωγικό θεωρητικό κείμενο του ίδιου του προέδρου, που επιδιώκει να τεκμηριώσει και να νομιμοποιήσει επιστημονικά τη συγκεκριμένη επιλογή και μεθοδολογία αξιολόγησης και ένα δεύτερο μέρος που είναι ένας πρακτικός οδηγός για κάθε επιμέρους τομέα και κριτήριο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, όπου κυριαρχούν οι «ρουμπρίκες» που αναφέραμε.

Ανακύπτει επίσης το ερώτημα, αν η ΑΔΙΠΠΔΕ έχει εκχωρήσει την αξιολόγηση των εν Ελλάδι εκπαιδευτικών στο Danielson Group – και αν ναι, με ποιο οικονομικό αντίτιμο. Aκόμα, ποιος ο λόγος για υπέρογκες δαπάνες, όταν αυτό που γίνεται ουσιαστικά είναι μια απλή μετάφραση;

Οι πίνακες που διαμορφώνουν οι ρουμπρίκες αξιολόγησης, με την ιεραρχική διαβάθμιση των επιθυμητών συμπεριφορών, οδηγούν απλά σε μια αδιάκοπη καταγραφή του εκπαιδευτικού και της πρακτικής του, ως μια θηλιά στο λαιμό. Οι ρουμπρίκες, αν και σε τελική ανάλυση είναι αυθαίρετες πολιτικο-ιδεολογικές κατασκευές, διαμορφώνουν «λόγους αλήθειας» για το ποιος είναι ο ικανός εκπαιδευτικός. Και ειδικά όταν αυτές οι κατασκευές εξυπηρετούν σκοπιμότητες εργασιακού ολοκαυτώματος για τους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο, το όφελος είναι διπλό.

Πλαίσιο Αξιολόγησης Danielson

(χαρακτηριστικό απόσπασμα)

Παιδαγωγικό κλίμα στην τάξη

Βαθμίδα Ποιοτικής κλίμακας: Ελλιπής

Εφόσον στην πορεία της σχολικής χρονιάς, μεταξύ αυτών και των μαθητών τους, υπάρχει ουδέτερο έως και ψυχρό κλίμα και αρκετοί μαθητές βιώνουν με αρνητικό τρόπο και έχουν αρνητικές παραστάσεις προς τη σχολική ζωή της τάξης, με αποτέλεσμα να παραμένουν αδιάφοροι και αποστασιοποιημένοι.

Για όλα φταίει ο εκπαιδευτικός…

Επιστημονικό ήθος

Ελλιπής (0-30)

Αδιαφορεί πλήρως για τις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της επιστημονικής του έρευνας. Πολύ εύκολα υποτάσσει τις επιστημονικές του γνώσεις σε θεσμούς που έχουν κίνητρα και στόχους που δεν συμβάλλουν ή υπονομεύουν ανοικτά τη γενική ευημερία, με στόχο το προσωπικό όφελος. Ενδιαφέρεται κυρίως για την προσωπική του προβολή και υποτάσσει τη γνώση του στην μεγιστοποίηση των προσωπικών του υλικών απολαβών και προνομίων. Πολύ εύκολα τροποποιεί τις θέσεις του και εργαλειοποιεί ή διαστρεβλώνει πορίσματα του επιστημονικού του πεδίου, προκειμένου να ικανοποιήσει είτε τα προσωπικά του συμφέροντα ή εξουσιαστικούς μηχανισμούς έξω από το επιστημονικό του πεδίο. Επιδιώκει, με το έργο του, να προσδώσει «αντικειμενικότητα» και επιστημονικό κύρος σε βαθύτατα αντικοινωνικές πρακτικές .

Επαρκής (31-60)

Γνωρίζει και σέβεται το δημόσιο χαρακτήρα της επιστημονικής γνώσης και δεν υποκύπτει σε εξωτερικές πιέσεις προσαρμογής των επιστημονικών πορισμάτων του σε εξουσιαστικούς μηχανισμούς και αντικοινωνικούς θεσμούς. (!!!)

Αναδημοσίευση από: www.e-dromos.gr/uf