ΤΟΥΡΚΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

http://savvaspavlou.wordpress.com/

μνήμη Νεοκλή Σαρρή

έντονη απορία μου [...] για το γεγονός ότι η επίσημη tουρκική ιστορική θεωρία ασκεί επιρροή έξω και από τα σύνορα της Τουρκίας. Ali Sait Çetinoğlu, Τούρκος ιστορικός

Όταν ιδρύεται ένα Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στην Γερμανία, στην Αμερική ή σε κάποια άλλη χώρα, δεν θέλουμε να αναπαράγει την ατμόσφαιρα greek souvlaki και greek syrtaki, να αναφέρεται στα ελληνικά θέματα επιφανειακά και διαφημιστικά, θωπεύοντας την αυταρέσκεια και τον εγωισμό μας. Θέλουμε να μιλήσει για την αλήθεια του ελληνικού κόσμου -έστω και αν είναι πικρή, με επιστημονική εμβρίθεια να κάνει τομές, να αναδείξει νέα στοιχεία, να υποδείξει αλληλουχίες των γεγονότων και, εν τέλει, να συντελέσει στην ιστορική, πολιτική, πολιτιστική και κοινωνική αυτογνωσία μας. Αυτά που ζητάμε για τις ελληνικές σπουδές τα ζητάμε, τα ίδια ακριβώς, και για τα κέντρα τουρκικών σπουδών, που δημιουργούνται σε ελληνικά πανεπιστήμια και σε κάθε μέρος του πλανήτη.

Δυστυχώς αρκετοί τουρκολόγοι της Κύπρου και της Ελλάδας αναπαράγουν μια ειδυλλιακή εικόνα των τουρκολογικών θεμάτων, δεν προχωρούν σε τομές, δεν τολμούν να εκθέσουν προτάγματα κρίσης των εξελίξεων, δεν εμβαθύνουν στην επιστήμη της τουρκολογίας, χαρακτηρίζονται από ιδεοληψίες, ατολμία και φόβο να πουν την αλήθεια. Στο αρχείο μου έχω αποθηκεύσει πολλά τεκμήρια τουρκολογικής μιζέριας και αντεπιστημονικής θεώρησης των πραγμάτων, ο χώρος της εφημερίδας με υποχρεώνει να αρκεστώ σε τρία παραδείγματα.

Περιφανής τουρκολόγος, παίρνει ύφος και μας λέει τη φοβερή αποκάλυψή του: ότι σε έρευνα, που έγινε σε κατεχόμενο χωριό, με κατοίκους τώρα τουρκοκύπριους και εποίκους, στο ερωτηματολόγιο αν θέλουν λύση η πλειοψηφία απάντησε θετικά. Κι αυτό το έλασσον γεγονός, αυτή η ανθυπολεπτομέρεια στο σύνθετο πλέγμα και στο συσχετισμό δυνάμεων του Κυπριακού, καθίσταται μείζον θέμα, προκαλεί θεωρητικές αναλύσεις και άλλες βαθυστόχαστες θολούρες εκ μέρους του τουρκολόγου, λες και το αποτέλεσμα αυτού του ερωτηματολογίου θα μετακινήσει τους αμετακίνητους στόχους της Άγκυρας, που κινούνται σε σίγουρες σιδηροτροχιές. Οι Κύπριοι τουρκολόγοι αναδεικνύουν τη λεπτομέρεια σε κυρίαρχη, κινούνται με αντεπιστημονικά κριτήρια, ευσεβοποθισμούς και ιδεοληψίες.

Άλλος τουρκολόγος θρηνεί γιατί δεν είχαμε κοινή παιδεία στην Κύπρο, από την εποχή της τουρκοκρατίας αφού, όπως τονίζει, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι θα ζούσαν σε ένα κοινό κράτος. Η ιδεοληψία είναι εκκωφαντική. Ο τουρκολόγος προχωρεί σε αξιολόγηση του παρελθόντος όχι με βάση τις πραγματικές συνθήκες ύπαρξης των λαών της τότε εποχής αλλά με βάση ιδεολογίες του παρόντος. Στην οθωμανική αυτοκρατορία, που έφτανε, τον 19ο αιώνα, από την Αδριατική μέχρι το Κουβέιτ, η παιδεία ήταν υπόθεση των μιλετιών. Στο νησί μας όμως οι ανεπανάληπτοι Κύπριοι, μόνοι εντός της απέραντης αυτοκρατορίας, θα έκαναν κάτι διαφορετικό. Δεν είναι μόνο αυτό. Ο 19ος αιώνας ήταν η εποχή του εθνισμού. Εκλύθηκαν κολοσσιαίες ιστορικές δυνάμεις, που ήθελαν δημιουργία εθνικών κρατών, ενοποίηση, επέκταση ή απελευθέρωση περιοχών με ομοεθνείς. Όμως, κατά τον φοβερό Κύπριο τουρκολόγο, οι φοβεροί Κύπριοι, αντίθετοι με τα ρεύματα του καιρού, θα έκαναν κάτι διαφορετικό. Όμως οι Κύπριοι του 19ου αιώνα ήταν φυσιολογικοί άνθρωποι και μέσα στο πνεύμα του καιρού τους. Η μουσουλμανική μειονότητα ήθελε διαιώνιση της τουρκοκρατίας και η ελληνική πλειονότητα ήθελε τερματισμό της τουρκικής κατοχής, η ευτυχέστερη λήξη θα ήταν η Ένωση με την Ελλάδα. Ποια κοινή παιδεία θα έκαναν άνθρωποι με τόσο αντίθετους στόχους όσον αφορά το κύριο, δηλαδή το μέλλον του νησιού; Οι επαρχιώτες Κύπριοι τουρκολόγοι, που αγνοούν το σύνολο και τα κύρια θέματα της τουρκοκρατίας, που αγνοούν την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο και τις κύριες κινητήριες δυνάμεις της Ιστορίας του 19ου αιώνα, έχουν την απάντηση στο τσεπάκι τους. Εύκολη και ευκολοχώνευτη.

Άλλος τουρκολόγος προχωρεί σε μελετήματα που μας παρουσιάζει τις τουρκοκυπριακές απόψεις για διάφορα θέματα, για να τις κατανοήσουμε δήθεν, χωρίς κριτική, χωρίς προτάγματα και αξιολόγηση. Φυσικά δεν τολμά να μελετήσει και να μας παραθέσει την ειδησεογραφία των τουρκοκυπριακών εφημερίδων για την αρμενική γενοκτονία, για τις εξεγέρσεις των Κούρδων και τις σφαγές τους (1925, 1930 κ.λπ.) και την καταπίεσή τους από το αυταρχικό και δικτατορικό τουρκικό κράτος, γιατί αυτά θα αποκαλύψουν μια τουρκοκυπριακή μειονότητα με εντελώς φασιστική ιδεολογία, που επευλογεί και επικροτεί κάθε εκκαθάριση του Άλλου στην Τουρκία, όμως για την Κύπρο κλαυθμηρίζει γιατί δήθεν αδικείται. Οι άλλοι πρέπει να εξοντώνονται μα οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να αποτελούν κόρη οφθαλμού.

Ο ίδιος, μουρμουρά και μας παραθέτει τις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων για το ενωτικό δημοψήφισμα του 1950, χωρίς προτάγματα αξιολόγησης των λογικών τους, χωρίς κριτική, έτσι για να τα οικειοποιηθούμε. Μα δεν μένει μόνο σ’ αυτό, αδίστακτος προχωρεί και σε κριτική του δημοψηφίσματος, της υπέρτατης έκφρασης της λαϊκής βούλησης, με δύο υπονομεύσεις α) ότι έγινε σε ναούς, β) ήταν με φανερή ψηφοφορία και υπογραφή. Όλη η ανθρωπότητα ζούσε στους ρυθμούς της αυτοδιάθεσης των λαών, η αριστερά με το βιβλίο του Λένιν για την αυτοδιάθεση των εθνών υψωμένο και ο φιλελεύθερος αστισμός με τις διακηρύξεις του αμερικανού προέδρου Ουίλσον για την αυτοδιάθεση των λαών. Ο κυπριακός ελληνισμός πάντα εναρμονιζόταν με τα απελευθερωτικά προτάγματα της ανθρωπότητας (αντιαποικιακός αγώνας, αυτοδιάθεση των λαών, ανθρώπινα δικαιώματα, ευρωπαϊκό κεκτημένο κ.λπ) ενώ η στάση της τουρκοκυπριακής μειονότητας ήταν πάντοτε ανασχετική εισάγοντας, με έξωθεν πλάτες, τα πιο συντηρητικά και αντιδραστικά δεδομένα στο νησί. Το 1950, προβάλλοντας το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, ο κυπριακός ελληνισμός προχώρησε στο δημοψήφισμα αφού προηγουμένως αποτάθηκε στις αποικιοκρατικές αρχές για να αναλάβουν αυτές τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Η αγγλική κατοχή όχι μόνο αρνήθηκε αλλά απαγόρευσε στους Κύπριους δημοσίους υπαλλήλους να συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα. Μέσα σ’ αυτά τα δεδομένα, ο τουρκολόγος δεν χύνει ένα δάκρυ που δεν βρέθηκε η δυνατότητα να οργανωθεί το δημοψήφισμα από κάποιο διεθνή φορέα και το αποτέλεσμά του να γίνει σεβαστό από όλους αλλά χύνει το δηλητήριό του για το αποτέλεσμα της ελεύθερης λαϊκής έκφρασης, γιατί το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε, υπό τας περιστάσεις, με τον πιο άψογο τρόπο. 

Οι ημιμαθείς τουρκολόγοι της Κύπρου όταν μιλούν για την περίοδο της τουρκοκρατίας εξαφανίζουν την Υψηλή Πύλη, τον σουλτάνο και τις σχέσεις εξουσίας και δύναμης της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όταν μιλούν για την περίοδο της Αγγλοκρατίας εξαφανίζουν τις λογικές και τη δύναμη της αποικιοκρατίας, και στις δυο περιπτώσεις μένουν οι «δύο κοινότητες της Κύπρου» μόνες τους στο ειδυλλιακό νησιωτικό περιβάλλον τους.

Καταληκτικά: Η επιστημονική ζωή στην Κύπρο έχει πολλές ελλείψεις, φαίνεται όμως ότι αρκετοί Κύπριοι τουρκολόγοι αποτελούν κακέκτυπα επιστημόνων, εκφραστές μιας αβάσταχτης επαρχιώτικης μιζέριας.

Η τιμωρία μπορεί και να έρθει από Τούρκους επιστήμονες. Όπως με τα Σεπτεμβριανά του 1955, για τα οποία μερικοί Έλληνες έγραφαν ανοησίες -καθηγητής της Παντείου έγραφε ότι στο πογκρόμ αυτό, που εκθεμελίωσε τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, δεν υπήρχαν ανθρώπινα θύματα. Όμως οι νεότεροι Τούρκοι μελετητές έδωσαν όλες τις διαστάσεις των Σεπτεμβριανών κάνοντας καταγέλαστο τον καθηγητή της Παντείου. Οι καιροί αλλάζουν, με ραγδαίους ρυθμούς. Η εποχή που ο Κεμάλ Ατατούρκ μάζεψε τους υπάκουους Τούρκους ιστορικούς και τους έδωσε εντολές πώς να γράψουν την τουρκική ιστορία, σύμφωνα με τα συμφέροντα του νεοπαγούς κράτους του, τέλειωσε. Έχουν περάσει από τότε ενενήντα χρόνια. Τουρκολογικά κέντρα ιδρύονται σε διάφορες χώρες, στην ίδια την Τουρκία, παρά τον ασφυκτικό έλεγχο, διευρύνεται η αυτονομία των πανεπιστημίων, ακόμη και για την αρμενική γενοκτονία άρχισαν να συζητούν. Είναι ακόμη και η προσωπική τόλμη, ειλικρίνεια και αυτονομία διαφόρων Τούρκων επιστημόνων. Ωραία εκδίκηση, οι Τούρκοι επιστήμονες να αποδεικνύουν στο μέλλον ότι οι Κύπριοι τουρκολόγοι γράφουν ωραιοποιημένα πράγματα, ανόητα και αντιεπιστημονικά για τη στάση και τις μεθοδεύσεις της τουρκικής πολιτικής.

Ο Χατζιδάκις τόνιζε κάποτε το ωραίο ότι «αν δεν σε φοβίζει πια το τέρας σημαίνει ότι άρχισες να του μοιάζεις». Οι δουλειά των επαρχιωτών τουρκολόγων της Κύπρου είναι απλώς, με ιδεοληψίες και αντεπιστημονικούς τρόπους, να συνηθίσουμε το τέρας της κατοχής.