Με την ιστορία και τη γεωγραφία πεθαίνει ένας πολιτισμός

της Natacha Polony

Αναρωτιέται κανείς πόσες έρευνες, μελέτες και τεστ θα χρειαστούν ακόμα μέχρι να αξιωθούμε να δούμε να αντιμετωπίζεται η καταστροφή που εξελίσσεται στα γαλλικά σχολεία με ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης άξιο αυτής της ονομασίας· μέχρι να οργανωθεί μια πραγματική εθνική διαβούλευση· εν πάση περιπτώσει, μέχρι να γίνει κάτι διαφορετικό από τις αστειότητες σαν τις στρογγυλές τράπεζες με θέμα την «επανίδρυση του σχολείου» ή τις αενάως επαναλαμβανόμενες εκθέσεις των ίδιων πάντοτε ειδημόνων.

Η εθνική εκπαίδευση καταμέτρησε λοιπόν τις γνώσεις 5,000 γυμνασιόπαιδων στην ιστορία και τη γεωγραφία, και -το σημαντικότερο- τις συνέκρινε με το τι συνέβαινε το 2006. Το συμπέρασμα; Όλο και λιγότερο πραγματικά καλοί μαθητές, όλο και περισσότεροι νέοι εντελώς χαμένοι.

Οι μισοί από τους ερωτώμενους βαθμολογήθηκαν κάτω από τη βάση. Είναι δε προφανές πως το πρόβλημα έχει βαθύτερες ρίζες, αφού στην πρώτη τάξη του γυμνασίου διαπιστώνεται πως μόνο το 57% διαθέτουν«τις θεμελιώδεις γνώσεις και δεξιότητες που αποτελούν τη βάση για τις ανθρωπιστικές επιστήμες η εκμάθηση των οποίων είναι ο σκοπός του δημοτικού σχολείου». Μετάφραση: το σχολείο δεν μαθαίνει και τόσα στα παιδιά, και οι γνώσεις τους εξαρτώνται πια όλο και περισσότερο από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Όταν οι θεσμοί παύουν να λειτουργούν, επανακάμπτουν τα προνόμια που συνδέονται με την καταγωγή!

Οι πιο κυνικοί θα διαπιστώσουν πως αυτό ήταν αναμενόμενο και πως δεν υπήρχε κανένας λόγος να τη γλιτώσουν η ιστορία και η γεωγραφία από το γενικό Βατερλώ. Εξάλλου, δεν λείπουν και οι αναλυτές, που σπεύδουν να μας καθησυχάσουν, εξηγώντας μας πως αν τα παιδιά δεν μπορούν να απαντήσουν στις ερωτήσεις, αυτό δεν οφείλεται στο ότι δεν γνωρίζουν ιστορία και γεωγραφία, αλλά στο ότι δεν ελέγχουν ακόμα τη μητρική τους γλώσσα: απλά, δεν καταλαβαίνουν τι γράφουν οι ερωτήσεις!

Οι αιτίες αυτής της καταστροφής ας μην αναζητιούνται μόνο στις αξιολύπητες παιδαγωγικές μεθόδους που κυριαρχούν στα δημοτικά και τα γυμνάσια. Οφείλονται επίσης σε μια κοινωνία που κάνει τα πάντα για να αγκιστρώσει τα παιδιά αποκλειστικά σε ένα αενάως επαναλαμβανόμενο παρόν: εκείνο της κατανάλωσης και τις ικανοποίησης των ορμών τους. Όταν η έκθεση αναφέρει πως οι γυμνασιόπαιδες δεν δαπανούν πάνω από... 15' την εβδομάδα στο να μελετούν ιστορία και γεωγραφία, αυτό σημαίνει πως οι δραστηριότητές τους είναι εντελώς ξεκομμένες από αυτό που θεωρούν απλά ένα βαρετό μάθημα, αντί για μια πρόσκληση σε ένα μόνιμο πολιτιστικό περιβάλλον: οι προσόψεις των κτιρίων δεν τους λένε τίποτα· τα τοπία που διασχίζουν δεν τραβούν το βλέμμα τους· οι αναφορές στις σημαντικές μορφές της ιστορίας γλιστράνε πάνω τους σαν το νερό πάνω στα φτερά της χήνας. «Και τι μας νοιάζει; Δεν είχαμε καν γεννηθεί!», μου πέταξε κάποτε ένας σπουδαστής σε ένα μάθημα για το «λαϊκό μέτωπο». Ο ορίζοντας της ζωής αυτών των παιδιών σταματάει στον αφαλό τους. Σκοπός της ζωής τους η ικανοποίηση των πιο επιφανειακών επιθυμιών τους, σαν την αγορά του νέου κινητού ή τα ψώνια με τις φίλες.

Ας επανέρθουμε όμως σε όλους όσοι, σαν την απίστευτη Νατζάτ Βαλό-Μπλεκασέμ (Najat Vallaud-Belkacem), θέλουν λέει να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά από την τρυφερότερη ηλικία τους στις «έμφυλες διαφορές», προωθώντας μεταξύ άλλων την ανάγνωση στα νηπιαγωγεία βιβλίων σαν το «ο μπαμπάς φοράει φούστες». Καλά θα έκαναν να προσέξουν ένα από τα ευρήματα των ερευνώνόσον αφορά την ιστορία και τη γεωγραφία: τα κορίτσια τα πάνε χειρότερα από τα αγόρια! Εμφανίζουν μεν καλύτερες επιδόσεις στα μαθήματα που χρειάζονται σοβαρότητα και σύστημα, αλλά η πνευματική περιέργεια που θα τις ωθούσε να ενδιαφερθούν για τους ανθρώπους που προηγήθηκαν σε αυτόν τον πλανήτη λάμπει δια της απουσία της. Τίποτα το περίεργο φυσικά, από τη στιγμή που πρότυπά τους είναι η Κέιτ Μος (Kate Moss) και η Μπιγιονσέ (Beyoncé).

Συμπερασματικά, ολόκληρη η κοινωνία μας οδηγεί στην παραγωγή παιδιών που αναπτύσσονται εκτός εδάφους, σαν τις ντομάτες. Παιδιών εντελώς αποσυνδεδεμένων από τον πολιτισμό που προηγήθηκε.Οι νέες τεχνολογίες και η περίφημη σύνδεση που παρέχουν με «όλες τις γνώσεις» δεν αλλάζει το παραμικρό: για όσο καιρό κανακεύουμε την «νεανική κουλτούρα» (πάει να πει τον απλοϊκό ναρκισσισμό σύμφωνα με τον οποίο ό,τι είναι παλιό είναι ξεπερασμένο και οφείλουμε να είμαστε 100% μοντέρνοι, ήτοι φρικιαστικά απαίδευτοι) οι νέοι μας ούτε καν θα σκεφτούν να επισκεφθούν αυτές τις «γνώσεις». Πρόκειται για την καταστροφή των ριζών μας, και μαζί με αυτές, του μέλλοντός μας.

*Η Natacha Polony είναι δημοσιογράφος και επιφυλλιδογράφος,