ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΡΙΖΑ
Γιώργος Τασιόπουλος
Η αποχή των πολιτών από τις εκλογές και τα συρρικνωμένα ποσοστά των αριστερών κομμάτων προβληματίζουν.
Στη μνήμη του Λευτέρη Ριζά, που αποχαιρετάμε για τελευταία φορά αύριο, σας μεταφέρω αποσπάσματα από δύο κειμένα από τη Μηνιαία Επιθεώρηση (Monthly Review), στην οποία ο Λευτέρης ήταν εκδότης.
Προφητικές οι σκέψεις του, μαζί με αυτές του Εντουάρντο Γκαλεάνο, για την επερχόμενη θύελλα και την κρίση της αριστεράς.
Ίσως να φωτίζουν 35-40 χρόνια νωρίτερα τις αιτίες αυτής της κρίσης.
ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Λευτέρης Ριζάς (M.R. 51/1987)
[...Πριν από μερικά χρόνια στις αναλύσεις και προτάσεις σε αριστεράς για την έξοδο από την κρίση (οικονομική - κοινωνική) που μαστίζει τον καπιταλιστικό κόσμο - και τη χώρα μας - κυριαρχούσαν οι όροι: καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός, εκμετάλλευση, εθνική ανεξαρτησία, αυτοδιαχείριση, μητρόπολη - περιφέρεια, πολυεθνικές, κλπ. Ζητούμενο οι αλλαγή της κοινωνίας, η κατάργηση της εθνικής υποτέλειας, της εκμετάλλευσης από τις μητροπόλεις, ο βαθύς (σοσιαλιστικός) μετασχηματισμός της κοινωνίας μας, η αυτοδιαχείριση. Τότε τα κινήματα για εθνική και κοινωνική χειραφέτηση ήταν πηγή έμπνευσης και φρονηματισμού. Η Κίνα της Πολιτιστικής Επανάστασης, το Βιετ-ναμ, η Αλληλεγγύη, ακόμα πιο μπροστά ο Γαλλικός Μάης, το ιταλικό εργατικό και κοινωνικό κίνημα, η Πορτογαλία, οι χώρες του Τρίτου Κόσμου, κλπ. ήταν άξονες αναφοράς, άντληση θάρρους και εμπειρίας.
Σήμερα (1987), σχεδόν 10 χρόνια αργότερα, δε θυμόμαστε σχεδόν τίποτα από αυτά. Το λεξιλόγιό μας έχει αλλάξει: ανταγωνιστικότητα, παραγωγικότητα, διεθνής καταμερισμός εργασίας, ανάπτυξη, ιδιωτικό - οικονομικά κριτήρια, κέρδος, νέες τεχνολογίες, Κοινή Αγορά, ΜΟΠ, ανασυγκρότηση, περεστρόικα, Γκορμπατσόφ και άλλα τέτοια μας απασχολούν.
Η αλλαγή αυτή, είναι αλήθεια, έχει επιβληθεί από "τα πράγματα". Τις μεγάλες επιθέσεις των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και τη ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος, τις μεγάλες αμφισβητήσεις μέσα στον υπαρκτό σοσιαλισμό (Κίνα, Πολωνία), έχει διαδεχθεί η υποχώρησή τους...
... Μέσα σε αυτές τις συνθήκες για αστική ιδεολογία έχει πάρει το "πάνω χέρι", έχει στριμώξει την αριστερά και δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν μπει στη λογική της, προσπαθώντας να τη λουστράρουν με κάποιο αριστερό λεξιλόγιο, να παρουσιάσουν τις προτεραιότητες της σαν αριστερή πρόταση "εκσυγχρονισμού" και άλλα τέτοια παρόμοια...
... Το πιο αξιοπρόσεκτο, όμως, είναι το παρακάτω φαινόμενο: ότι η σύγκλιση προχωράει, έχει φορά, από τα αριστερά προς το δεξιά. Ο καθένας εγκαταλείπει το μετερίζι του για να πάει "δεξιότερα" και τη νέα θέση του την παρουσιάζει σαν "νέα πρόταση" για ανάπτυξη. Ίσως μόνο η δεξιά παραμένει ασάλευση στη θέση της...].
Λίγα χρόνια αργότερα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Εντουάρντο Γκαλεάνο έγραφε στο ίδιο περιοδικό
ΠΑΙΔΙ ΧΑΜΕΝΟ ΜΕΣ ΣΤΗ ΘΥΕΛΛΑ
Εντουάρντο Γκαλεάνο (M.R τ. 56/1992)
[... Το άγαλμα του λένιν ξηλώνεται από ένα γερανό στο Βουκουρέστι. Ένα συγκράτι το πλήθος συνωστίζεται έξω από το mcdonalds στη Μόσχα. Το μισητό τείχος του Βερολίνου να πουλιέται σε κομμάτια μεγέθους σουβενίρ. Στη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη οι υπουργοί οικονομίας μιλούν ακριβώς όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ - καθώς και στο Πεκίνο, την ίδια ώρα που τα τανκς τσακίζουν τους φοιτητές. Το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το μεγαλύτερο στη Δύση, ανακοινώνει την αυτοκτονία του. Η σοβιετική βοήθεια προς την Αιθιοπία περικόπτεται και ο συνταγματάρχης Μεγκίστου ξαφνικά ανακαλύπτει ότι ο καπιταλισμός είναι καλό πράγμα. Οι Σαντινίστας, η ψυχή της πιο υπέροχης επανάστασης στον κόσμο, χάνουν τις εκλογές, με τους κύριους τίτλους των εφημερίδων να αναγγέλουν: "Καταρρέει η Επανάσταση στην Νικαράγουα".
Φαίνεται πως δεν υπάρχει πια χώρος για επανάσταση άλλος από τους προθήκες των αρχαιολογικών μουσείων, μήτε και πεδίο δράσης για την Αριστερά, εκτός από τη μετανοούσα, πού επιθυμεί να καταλάβει μία θέση εκ δεξιών των τραπεζιτών. Είμαστε όλοι προσκεκλημένοι στην ανα τον κόσμο ταφή του σοσιαλισμού. Στην νεκρική πομπή παρευρίσκεται η ανθρωπότητα ολόκληρη λένε ορισμένοι.
Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν πιστεύω κάτι τέτοιο. Η κηδεία γίνεται με λάθος νεκρό...
... Μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι μας έχουν κλέψει από τα χείλια ακόμη και της ίδιες μας τις λέξεις...
... Η λέξη "ιμπεριαλισμός" έπαψε να είναι στη μόδα και δεν τη συναντούμε πλέον στο ισχύον πολιτικό λεξιλόγιο, παρά το γεγονός ότι ο ιμπεριαλισμός εξακολουθεί να υπάρχει, να λεηλατεί και να μακελεύει.
Και ο όρος "αγωνιστικότητα" τι γίνεται; Πώς αντιμετωπίζεται το φαινόμενο του αγωνιστικού ζήλου; Για τους θεωρητικούς της απογοήτευσης αποτελεί ένα φαιδρό κατάληπο του παρελθόντος. Και για τους μετανοήσαντες, ενοχλητική ανάμνηση.
Μέσα σε λίγους μήνες γίναμε μάρτυρες του πολύκροτου ναυαγίου ενός συστήματος που σφετερίστηκε το σοσιαλισμό και μεταχειρίστηκε τους ανθρώπους σαν παιδιά που δεν ενηλικιώνονται, τραβώντας τους διαρκώς από τ' αυτιά. Πριν τρεις ή τέσσερις αιώνες, οι ιεροξεταστές δυσφημούσαν το όνομα του Θεού, ισχυριζόμενη ότι εκτελούσαν τις προσταγές του• είμαι βέβαιος όμως ότι ο Χριστιανισμός δεν ήταν η Ιερή Εξέταση. Οι σημερινοί γραφειοκράτες εξευτέλησαν την ελπίδα και κυλίδωσαν την ευγενικότερη ανθρώπινη προσπάθεια• αλλά είμαι επίσης βέβαιος ότι όσο σοσιαλισμός δεν είναι ο σταλινισμός.
Τώρα πρέπει να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή, σκαλί - σκαλί, χωρίς ασπίδες, έξω από εκείνες που προτάσσουν τα σώματά μας. Προβάλλει ή επιτακτική ανάγκη διαρκώς να ανακαλύπτουμε, να δημιουργούμε, να εξασκούμε τη φαντασία μας...
... Αυτή είναι η μαρτυρία μου. Εξομολόγηση δεινοσαύρου; Ίσως. Πάντως, πρόκειται για κατάθεση ενός ανθρώπου που πιστεύει ότι η ανθρώπινη μοίρα καταδικασμένη να καταλήξει στην ασυδοσία του εγώ και στο χυδαίο κυνηγητό του χρήματος και ότι ο σόσιαλισμός δεν έχει πεθάνει, διότι δεν έχει ακόμη γεννηθεί - ότι σήμερα αποτελεί απαρχή της μακράς ζωής που έχει να διανύσει].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.