 |
| Από το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ (4-10 Νοεμβρίου 1918) |
Στις εκάστοτε διασπάσεις των κομμάτων της Αριστεράς, η φράση ότι «το κόμμα δυναμώνει όταν ξεκαθαρίζει τις γραμμές του…» αποτελούσε σχεδόν δόγμα. Μόνο τα τελευταία χρόνια η έννοια της Αριστεράς άρχισε να αποδεσμεύεται από τις ιστορικές, κοινωνικές και ιδεολογικοπολιτικές της αναφορές.
Γεμάτη διασπάσεις η ιστορία της Αριστεράς
Συντάκτης:
Γιώργος Πετρόπουλος
Στο κλασικό έργο του Λένιν «Τι να κάνουμε;» υπάρχει προμετωπίδα το παρακάτω απόσπασμα από το γράμμα του Λασάλ στον Μαρξ της 24 του Ιούνη 1852:
«…Η εσωκομματική πάλη δίνει στο κόμμα δύναμη και ζωτικότητα. Η μεγαλύτερη απόδειξη της αδυναμίας ενός κόμματος είναι η πλαδαρότητά του και η άμβλυνση των διαφορών που έχουν διαγράφει με σαφήνεια. Το κόμμα δυναμώνει όταν ξεκαθαρίζει τις γραμμές του…».
Γενιές και γενιές αριστερών διαπαιδαγωγήθηκαν με αυτήν τη θέση και στις εκάστοτε διασπάσεις των κομμάτων της Αριστεράς η τελευταία φράση ότι «το κόμμα δυναμώνει όταν ξεκαθαρίζει τις γραμμές του…» αποτελούσε σχεδόν δόγμα.
Η αλήθεια είναι πως για άλλο πράγμα μιλούσαν ο Λασάλ και ο Λένιν -όταν τα κόμματα στα οποία αναφέρονταν βρίσκονταν υπό διαμόρφωση- και για άλλους λόγους, συχνά-πυκνά, χρησιμοποιήθηκαν οι συγκεκριμένες απόψεις τους. Εντούτοις, η αποθέωση της διάσπασης είναι μια τραυματική εμπειρία στην ιστορία της Αριστεράς όλων των αποχρώσεων.
Η ιστορία των διασπάσεων της Αριστεράς χρειάζεται τόμους για να αποδοθεί ολοκληρωμένα. Και δεν μπορεί να γίνει με τα κείμενα που ακολουθούν. Φιλοδοξία δική μας είναι, απλώς, να καταστήσουμε τον αναγνώστη κοινωνό του ζητήματος στην ιστορική του διάσταση.
Από την εξιστόρηση λείπει η ιστορία των διασπάσεων του ΠΑΣΟΚ, όταν αυτό συγκαταλεγόταν στις δυνάμεις της Αριστεράς, για τον λόγο ότι αυτό το κόμμα δεν προήλθε από την ιστορική Αριστερά -αν και την αξιοποίησε δεόντως- αλλά από τον χώρο του λεγόμενου Δημοκρατικού Κέντρου.
Επίσης δεν υπάρχει αναφορά στις διασπάσεις του αναρχικού χώρου, ο οποίος έχει επίσης μία άλλη διαδρομή από αυτήν της ιστορικής Αριστεράς και ποτέ δεν εξέλαβε σοβαρές διαστάσεις στο εργατικό κίνημα.
Στην Ελλάδα η Αριστερά αρχίζει να διαμορφώνεται από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Πολιτικά, όμως, αποκτά ολοκληρωμένη υπόσταση από τον Νοέμβριο του 1918, με τη δημιουργία του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), που στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε ΚΚΕ.
Η μήτρα όλων των αποχρώσεων της ιστορικής Αριστεράς ήταν το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ. Οτιδήποτε άλλο επιχειρήθηκε να σχηματιστεί έξω από αυτόν το χώρο δεν ευδοκίμησε. Ιστορικά η Αριστερά στην Ελλάδα έχει κοινωνική αναφορά στην εργατική τάξη και οι διάφορες τάσεις της ετεροκαθορίζονταν με επίκεντρο το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ.
Μόνο τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση του ΣΥΡΙΖΑ ως δυνάμει κυβερνητικού κόμματος, την υποχώρηση του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος και την άρνηση του ΚΚΕ από το 2012 και μετά να συγκαταλέγεται στην Αριστερά (αποποιούμενο το όρο ως συμβιβαστικό κι εντός του αστικού πολιτικού χώρου), η έννοια της Αριστεράς άρχισε να αποδεσμεύεται από τις ιστορικές, κοινωνικές και ιδεολογικοπολιτικές της αναφορές.
Στην πραγματικότητα μιλάμε για μια νέα Αριστερά, που είναι υπό διαμόρφωση και αναζητεί τόσο το κοινωνικό-ταξικό βάθρο όσο και την ιδεολογία της.
Το ΣΕΚΕ ήταν μόνο η αρχή
Το ΣΕΚΕ ιδρύθηκε στο διάστημα 17 ώς 21 Νοεμβρίου 1918 (με το νέο ημερολόγιο). Η σύνθεσή του ιδεολογικά και πολιτικά δεν ήταν ομοιογενής.
Στο ιδρυτικό Συνέδριο ήταν διακριτές τρεις τάσεις. Η δεξιά, με κύριους εκπρόσωπους τους Α. Σίδερη, Ν. Γιανιό και Π. Δημητράτο, η αριστερή με βασικούς εκπροσώπους τους Δ. Λιγδόπουλο, Σπ. Κουμιώτη και Μ. Οικονόμου και μια τρίτη, κεντρώας συμπεριφοράς, με επικεφαλής τον Α. Μπεναρόγια.
Ισχυρότερη ήταν η τάση του κέντρου και ακολουθούσε η αριστερά. Ολοι οι κύριοι εκπρόσωποι των τάσεων που ίδρυσαν το ΣΕΚΕ στην πορεία της μετεξέλιξής του σε ΚΚΕ βρέθηκαν εκτός κόμματος -πλην του Λιγδόπουλου που έχασε νωρίς τη ζωή του.
Οι εκπρόσωποι της δεξιάς και της κεντρώας τάσης από το 1923 και μετά διαχώρισαν τη θέση τους και κινήθηκαν σε διάφορους σχηματισμούς σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης, που συχνά συναντιούνταν με το παραδοσιακό αστικό Δημοκρατικό Κέντρο.
Ουδέποτε όμως στην Ελλάδα μέχρι το 1974 έγινε κατορθωτή η συγκρότηση ενός αξιόλογου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.
Οι σοσιαλδημοκρατικές διασπάσεις του ΣΕΚΕ δεν του άφησαν ιδιαίτερα σημάδια. Ο κομμουνισμός ήταν το ανερχόμενο κίνημα της εποχής που του έδωσε σαφή επαναστατικά χαρακτηριστικά και το συνέδεσε με τα πλατιά λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη.
Για τον λόγο αυτό εκείνες οι διασπάσεις που έμειναν στην Ιστορία και σημάδεψαν την πορεία του πρώτου, ουσιαστικά, εργατικού κόμματος στην Ελλάδα αφορούν την αριστερή του πλευρά.
Το 1919 αποσπάστηκε από το ΣΕΚΕ μια ομάδα αριστερών, με στόχο να πιέσει το κόμμα να προσχωρήσει στην Κομμουνιστική Διεθνή. Η ομάδα αυτή δημιούργησε την οργάνωση«Κομμουνιστική Ενωση» και εξέδιδε την επιθεώρηση «Κομμουνισμός».
Το καλοκαίρι του 1921, βλέποντας ότι το ΣΕΚΕ δυνάμωνε και ενισχυόταν ο κομμουνιστικός του προσανατολισμός, η «Κομμουνιστική Ενωση» προσχώρησε και πάλι στο κόμμα, ενώ λίγο αργότερα ο «Κομμουνισμός» σταμάτησε να βγαίνει.
Ο πυρήνας των μελών της «Κουμμουνιστικής Ενωσης», τον Μάιο του 1923, εξέδωσε την επιθεώρηση «Αρχείον Μαρξισμού» το οποίο αποτέλεσε την βάση συγκρότησης του αρχειομαρξιστικού κινήματος, που στη συνέχεια προσχώρησε στον τροτσκισμό.
Μέχρι τον Δεκέμβρη του 1924, που το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε επισήμως ΚΚΕ, εμφανίστηκαν στις γραμμές του ορισμένες ακόμη διασπάσεις.
Στον συνδικαλιστικό χώρο, υπό τον Κώστα Σπέρα, εμφανίστηκε η κομμουνιστική ομάδα «Νέα Ζωή», η οποία τον Μάρτιο του 1921 εξέδωσε το ομώνυμο περιοδικό.
Η ομάδα αυτή τον χειμώνα του 1922 ίδρυσε το Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα, το οποίο γρήγορα προσανατολίστηκε στον εργατισμό και τον αναρχοσυνδικαλισμό.
Τον Μάιο του 1921 διασπάστηκε στην Αθήνα η οργάνωση Νεολαίας του ΣΕΚΕ («Σοσιαλιστική Εργατική Νεολαία») και δημιουργήθηκε η «Ανεξάρτητη Κομμουνιστική Νεολαία», η οποία στη συνέχεια συνενώθηκε με την «Κομμουνιστική Νεολαία» της «Κομμουνιστικής Ενωσης» και του περιοδικού «Κομμουνισμός», για να δημιουργηθεί η «Κομμουνιστική Νεολαία Αθηνών».
Το 1924, από τη διάσπαση της Κομματικής Οργάνωσης Πειραιά του ΣΕΚΕ δημιουργήθηκε, υπό τους Ευ. Παπαναστασίου και Στέλιο Αρβανιτάκη, η«Κομμουνιστική Ενωση Ελλάδας» η οποία εξέδιδε την εφημερίδα «Κομμουνιστικό Βήμα».
Οι διασπάσεις του ΚΚΕ στον Μεσοπόλεμο
Το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε σε ΚΚΕ στο 3ο έκτακτο συνέδριό του, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από τις 26 Νοεμβρίου μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου του 1924.
Μέχρι τη λήξη της περιόδου του Μεσοπολέμου, το ΚΚΕ γνώρισε αρκετές μικροδιασπάσεις. Οι ουσιαστικότερες όμως διασπάσεις του -με την έννοια ότι άφησαν ιστορικό στίγμα- ήταν τρεις.
Η πρώτη αφορά τους αρχειομαρξιστές, που κληρονομήθηκε από το ΣΕΚΕ, αλλά πήρε σοβαρή πολιτική υπόσταση αργότερα. Το 1929 η οργάνωση των αρχειομαρξιστών μετονομάστηκε σε«Ενωση Διεθνιστών Κομμουνιστών» και τον επόμενο χρόνο σε«Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών Ελλάδας- Αρχειομαρξιστές» (ΚΟΜΛΕ-Α)εκδίδοντας την εφημερίδα «Η Πάλη των Τάξεων».
Η ΚΟΜΛΕ-Α εντάχθηκε στη Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση του Τρότσκι και πολύ γρήγορα, αξιοποιώντας τη βαθιά κρίση του ΚΚΕ της περιόδου 1929-1931, κατάφερε να αποκτήσει ισχυρή δύναμη στους εργατικούς χώρους.
Η δεύτερη σοβαρή διάσπαση του ΚΚΕ συντελέστηκε το 1927 όταν -λόγω των εξελίξεων στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και στο ΚΚΣΕ- συγκροτήθηκε στο κόμμα η «Αριστερή Αντιπολίτευση».
Η «Αριστερή Αντιπολίτευση του ΚΚΕ» ήταν τροτσκιστικής κατεύθυνσης. Ηταν η ομάδα του Παντελή Πουλιόπουλου, που διαγράφηκε από το ΚΚΕ κατά την κρίση του 1927 και εξέδιδε το «Νέο Ξεκίνημα».
Στη συνέχεια η ομάδα Πουλιόπουλου μαζί με μια ομάδα «κεντριστών» (Σεραφείμ Μάξιμος, Κώστας Σκλάβος, Τάσος Χαϊνογλου κ.ά.), που αποχώρησαν από το κόμμα, συγκρότησαν την«Ενωμένη Αντιπολίτευση» και εξέδιδαν το περιοδικό «Σπάρτακος».
Το διάστημα 1929-1931 το ΚΚΕ έφτασε στα όρια της διάλυσης, καθώς στο εσωτερικό του ξέσπασε οξύτατη εσωκομματική πάλη που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως «φραξιονιστική πάλη δίχως αρχές».
Η πάλη αυτή διεξαγόταν ανάμεσα σε δύο κύριες ομάδες της ηγεσίας του κόμματος: την ομάδα των Χαϊτά-Ευτυχιάδη και την ομάδα των Θέου-Σιάντου-Πυλιώτη-Αλέξη.
Δίπλα στις δύο αυτές ομάδες κι ενάντιά τους υπήρχε και μία τρίτη, των Κ. Καραγιώργη, Αγι Βλάχου και Θέμελη. Η ομάδα αυτή επιδίωκε την παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς για την έξοδο του κόμματος από την κρίση.
Η κρίση ξεπεράστηκε με ανοικτή παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Νοέμβρης του 1931) και την επιλογή του Ν. Ζαχαριάδη στη θέση του γενικού γραμματέα του Κόμματος.
Το 1933-1934 στο εσωτερικό του κόμματος εμφανίστηκε μια ομάδα, η οποία στη συνέχεια αποσπάστηκε από το ΚΚΕ, υπό τον δεύτερο τη τάξει στην ηγεσία, μέλος του Π.Γ. και γραμματέα της Οργάνωσης Θεσσαλονίκης Γιώργο Κωνσταντινίδη (Ασημος Ασημίδης). Εκείνη η διάσπαση ήταν μικρής έκτασης.
Περιορίστηκε στην αποχώρηση μερικών στελεχών από την Αθήνα, αλλά επειδή αφορούσε σε βασικά ζητήματα διαφωνιών με την πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς, έχει αφήσει ξεχωριστό στίγμα στην ιστορία των διασπάσεων του ΚΚΕ.
Η καθαίρεση Ζαχαριάδη
Με παρέμβαση του ΚΚΣΕ και πέντε κομμάτων από τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, το 1956 καθαιρείται ο Ν. Ζαχαριάδης από Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ |
Τη δεκαετία του ’40 το ΚΚΕ φτάνει στο απόγειο της ανάπτυξής του. Πρωταγωνιστεί στην Εθνική Αντίσταση, προωθεί μια πλατιά πολιτική συμμαχιών δημιουργώντας το ΕΑΜ, του οποίου είναι η ραχοκοκαλιά και η καθοδηγητική δύναμη, μετατρέπεται στο μεγαλύτερο σε δύναμη ελληνικό κόμμα.
Διασπάσεις δεν γνωρίζει ακόμη και στις περιπτώσεις που κάνει σοβαρά πολιτικά λάθη με τεράστιες συνέπειες (Λίβανος-Καζέρτα-Βάρκιζα).
Αμέσως μετά τη Βάρκιζα, το ΚΚΕ μετατρέπει το ΕΑΜ σε πολιτικό συνασπισμό κομμάτων. Η εξέλιξη αυτή προκαλεί μια μικρή διάσπαση στο ΕΑΜικό κίνημα, καθώς η«Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας» του Η. Τσιριμώκου και το «Σοσιαλιστικό Κόμμα» του Αλ. Σβώλου αρνούνται να συμμετάσχουν στον Πολιτικό Συνασπισμό Κομμάτων του ΕΑΜ.
Η προσπάθειά τους να δημιουργήσουν έναν μετακατοχικό σοσιαλδημοκρατικό πόλο δεν φέρνει σοβαρό αποτέλεσμα. Το ΕΑΜ παραμένει ακλόνητο και διαρκώς ενισχυόμενο.
Διασπάσεις, ουσιαστικές, δεν γνωρίζει το ΚΚΕ ούτε στη διάρκεια του Εμφυλίου. Διάφορες κινήσεις στελεχών μέχρι το 1955 (Βαφειάδης, Παρτσαλίδης, Καραγιώργης) γνώρισαν τεράστια προβολή πολύ αργότερα, καθώς συνοδεύονταν από αντιπολιτευτικά κείμενα (πλατφόρμες) προς την πολιτική της ηγεσίας του κόμματος υπό Ν. Ζαχαριάδη. Στον χρόνο εκδήλωσής τους, όμως, είχαν πολύ μικρή απήχηση.
Κώστας Κολιγιάννης- Μάρκος Βαφειάδης |
Η πρώτη μεγάλη διάσπαση συντελείται στο ΚΚΕ το 1956, όταν με παρέμβαση του ΚΚΣΕ και πέντε ακόμη κομμουνιστικών κομμάτων (Ρουμανίας, Βουλγαρίας Ουγγαρίας, Πολωνίας και Τσεχοσλοβακίας) συγκροτείται Διεθνής Επιτροπή, η οποία στην 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του Κόμματος (Μάρτης 1956) καθαιρεί τον Ν. Ζαχαριάδη από γενικό γραμματέα.
Η διάσπαση αυτή πήρε τεράστιες διαστάσεις στη συνέχεια. Επεκτάθηκε σε όλες τις οργανώσεις του κόμματος στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, όπου ζούσαν Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγές, αλλά και στην Ελλάδα, στις φυλακές και στις εξορίες όπου κρατούνταν Ελληνες κομμουνιστές.
Η διάσπαση εκείνη είχε προετοιμαστεί νωρίτερα από τους Σοβιετικούς, σε μια προσπάθειά τους να προκαλέσουν την πτώση του Ζαχαριάδη από τη βάση του κόμματος.
Ετσι τον Σεπτέμβρη του 1955, στη μεγαλύτερη κομματική Οργάνωση, αυτή της Τασκένδης, ξέσπασαν βίαια επεισόδια που πήραν πρωτοφανή διάσταση και αγριότητα και έμειναν στην ιστορία ως «γεγονότα της Τασκένδης».
Η διάσπαση του ’56, λόγω του κύρους της ΕΣΣΔ στους Ελληνες κομμουνιστές, αλλά και του γεγονότος ότι το ΚΚΕ ήταν στην παρανομία και υπό απηνή διωγμό, δεν οδήγησαν στη συγκρότηση άλλων ή άλλου κόμματος. Μόνο το 1963, όταν στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα εκδηλώθηκε η διαφορά απόψεων ανάμεσα στο ΚΚΣΕ και στο Κ.Κ. Κίνας συγκροτήθηκε από πολιτικούς πρόσφυγες το φιλοκινέζικο ΚΚΕ (μ-λ).
Αργότερα αυτό το κόμμα συνδέθηκε με τους μαοϊκούς (ομάδα του περιοδικού «Αναγέννηση») εντός Ελλάδας και το 1966 εντάχθηκε Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας (ΟΜΛΕ).
Η συνέχεια του μαοϊκού κινήματος στην Ελλάδα έχει τη δική του ιστορία διασπάσεων και ανασυγκροτήσεων, με πιο γνωστά τα κόμματα ΚΚΕ (μ-λ), Μ-Λ ΚΚΕ, ΕΚΚΕ κ.ο.κ.
Η δεύτερη μεγάλη διάσπαση του ΚΚΕ, που αποτέλεσε τη μήτρα της μεταπολιτευτικής Αριστεράς στην Ελλάδα και την επηρεάζει ως τα σήμερα, συντελέστηκε στη 12η ολομέλεια της Κ.Ε. του κόμματος το 1968.
Η Ολομέλεια πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 5-15 Φλεβάρη του 1968 στη Βουδαπέστη. Το ιστορικό αποτέλεσμα της διάσπασης που συντελέστηκε εκεί ήταν να προκύψουν δύο κόμματα, που έφεραν τον τίτλο ΚΚΕ.
Το ένα ήταν το ΚΚΕ– υπό την ηγεσία του Κ. Κολιγιάννη και στη συνέχεια του Χ. Φλωράκη- και το άλλο το ΚΚΕ εσωτερικού– υπό τον Μπ. Δρακόπουλο, τον Μ. Παρτσαλίδη, τον Λ. Κύρκο κ.ά.-, ενώ ένα τμήμα κομματικών στελεχών και προσωπικοτήτων της Αριστεράς, που δεν πήγε με το ένα ή το άλλο κόμμα, ανασυγκρότησε μεταπολιτευτικά την ΕΔΑ -ό,τι δηλαδή απέμεινε από την προδικτατορική ΕΔΑ, της οποίας η κύρια δύναμη ήταν το ιστορικό ΚΚΕ. Ηγετική φυσιογνωμία της μεταπολιτευτικής ΕΔΑ ο Ηλίας Ηλιού.
Εκτοτε, το ΚΚΕ στον Μεσοπόλεμο δεν γνωρίζει διασπάσεις, αλλά συνεχή ανάπτυξη.
Οι διασπάσεις του ΚΚΕ στη Μεταπολίτευση
Συνάντηση Χαρίλαου Φλωράκη- Λεωνίδα Κύρκου | EUROKINISSI-ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ
Συντάκτης:
Γιώργος Πετρόπουλος
Στη μεταπολιτευτική περίοδο το ΚΚΕ γνώρισε δύο μεγάλες διασπάσεις την περίοδο 1989-1991 και ορισμένες μικρής έκτασης -κυρίως τοπικού χαρακτήρα- στο μεσοδιάστημα 1974-1989.
Το 1989, διαφωνώντας με το περιεχόμενο του συμμαχικού σχήματος «Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου» και με τις επιλογές του κόμματος για συμμετοχή του Συνασπισμού στις κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα, διασπάστηκε η Νεολαία του Κόμματος (ΚΝΕ), ενώ σταδιακά αποχώρησαν από το κόμμα 15 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του (Κ. Κάππος, Κ Τζιαντζής, Ν. Κοτζιάς, Αγγ. Χάγιος κ.λπ.).
Η διάσπαση εκείνη οδήγησε στη συγκρότηση του ΝΑΡ (Νέο Αριστερό Ρεύμα), που σήμερα -ό,τι έχει απομείνει από το αρχικό σχήμα- αποτελεί την κύρια δύναμη τηςΑΝΤΑΡΣΥΑ.
Το καλοκαίρι του 1990 το ΚΚΕ γνώρισε μια νέα φάση κρίσης, καθώς στο εσωτερικό του εμφανίστηκε η ομάδα των «Ανανεωτών».
Η ομάδα αυτή, που δεν ήταν ενιαία -όπως και κάθε ομάδα στον χώρο της Αριστεράς που προκύπτει σε συνθήκες κρίσης και διάσπασης- περιείχε απόψεις που επιδίωκαν τη μετακίνηση του ΚΚΕ σε δεξιότερες θέσεις, αλλά και απόψεις που συνηγορούσαν στη διάλυσή του και στη διάχυσή του στον «Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου».
Υστερα από οξύτατη ιδεολογική και πολιτική πάλη, η οποία κορυφώθηκε στο 13ο συνέδριο του κόμματος (Φεβρουάριος 1991), το ΚΚΕ διασπάστηκε εκ νέου.
Από τα 111 μέλη της Κ.Ε. που εξέλεξε το συνέδριο βρέθηκαν εκτός κόμματος και παρέμειναν στον «Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου» τα 54.
Στη συνέχεια διασπάστηκε και ο Συνασπισμός, καθώς αποχώρησε απ’ αυτόν το ΚΚΕ. Οι διασπάσεις 1989-1991 του ΚΚΕ φέρουν το βαρύ αποτύπωμα της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού και της τεραστίων διαστάσεων ήττας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος του 20ού αιώνα.
Οι σιωπηρές αλλαγές
Το ΚΚΕ, μετά τη διάσπαση του 1991, ανασυγκροτήθηκε στο 14ο συνέδριό του (Δεκέμβρης 1991). Για να φτάσει σε αυτό που είναι σήμερα ακολουθήθηκε μια πορεία εσωτερικών ανακατατάξεων στα καθοδηγητικά του όργανα, με απομακρύνσεις στελεχών, που δεν ήταν όλοι διαφωνούντες αλλά αφορούσαν και διαφωνούντες.
Αυτή είναι μια ιδιαίτερη πλευρά των διασπάσεων της Αριστεράς (οι λεγόμενες σιωπηρές διασπάσεις), η οποία είναι δύσκολο έως αδύνατο να διερευνηθεί σε όλη την ιστορική της έκταση.
Η Κ.Ε. που εκλέχτηκε στο 14ο συνέδριο αποτελούνταν από 85 μέλη.
Στο 15ο συνέδριο δεν εκλέχτηκαν στην Κ.Ε. 25 παλιά της μέλη και στο Πολιτικό Γραφείο 4 παλιά του μέλη.
Στο 16ο συνέδριο δεν εκλέχτηκαν στην Κ.Ε. 11 παλιά της μέλη ενώ το Π.Γ. συμπληρώθηκε με 2 νέα μέλη.
Στο 17 συνέδριο δεν εκλέχτηκαν στην Κ.Ε. 10 παλιά της μέλη και από το Π.Γ. βγήκαν 3 παλιά του μέλη.
Στο 18ο συνέδριο δεν εκλέχτηκαν στην Κ.Ε. 17 παλιά της μέλη, ενώ στο Π.Γ. προστέθηκαν 3 νέα μέλη.
Στο 19ο συνέδριο βρέθηκαν εκτός Κ.Ε. 21 παλιά της μέλη κι εκτός Π.Γ. 2 πρώην μέλη του.
Σ’ όλα τα προαναφερόμενα συνέδρια έμπαιναν διαρκώς νέα μέλη στην Κ.Ε.
Στο 15ο μπήκαν 16 νέα μέλη στην Κ.Ε. Στο 16ο μπήκαν 10, στο 17ο μπήκαν 11, στο 18ο μπήκαν 17 και στο 19ο, παρά τη μείωση των μελών της Κ.Ε. μπήκαν στο κεντρικό κομματικό όργανο 8 νέα μέλη.
Η Β’ Πανελλαδική και η ΕΑΡ
Από τη συνέντευξη Τύπου της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος Β’ Πανελλαδική (1978): Σπύρος Κιούσης, Γιάννης Μηλιός και Χρύσανθος Λαζαρίδης
Συντάκτης:
Γιώργος Πετρόπουλος
Το ΚΚΕ εσωτερικού (ΚΚΕ εσ.), που προέκυψε από τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, τράβηξε τον δρόμο του ευρωκομμουνισμού, όπως αυτός είχε χαραχτεί από τα κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης, κυρίως στην Ιταλία και την Ισπανία αλλά και -για ένα διάστημα- στη Γαλλία.
Οι συγκρούσεις στο εσωτερικό του ήταν πολλές, αλλά οι ιστορικές διασπάσεις του ουσιαστικά δύο. Το 1978 διασπάστηκε η Οργάνωση Νεολαίας του Κόμματος (ΕΚΟΝ – Ρήγας Φεραίος).
Από τη διάσπαση προέκυψε η οργάνωση «ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος Β’ Πανελλαδική», που εντασσόταν στο ρεύμα του αριστερού ευρωκομμουνισμού, θεωρώντας «δεξιόστροφη» εκδοχή της κομμουνιστικής ανανέωσης την πολιτική που εξέφραζε το ΚΚΕ εσ.
Η δεύτερη και τελειωτική διάσπαση έγινε στο 4ο συνέδριο, το 1986. Η τάση της «μετεξέλιξης» υπό τον Λ. Κύρκο σε συνεργασία με την τάση της «υπέρβασης» του Κώστα Φιλίνη οδήγησαν το συνέδριο στην απόφαση για εγκατάλειψη του κομμουνιστικού τίτλου και της κομμουνιστικής φυσιογνωμίας του κόμματος.
Από τη διάσπαση που προκλήθηκε, η πλειοψηφία συγκρότησε το κόμμα της«Ελληνικής Αριστεράς (ΕΑΡ)» και η μειοψηφία υπό τον Γ. Μπανιά συγκρότησε το«ΚΚΕ Εσωτερικού / Ανανεωτική Αριστερά».
Από τον Συνασπισμό στον ΣΥΡΙΖΑ
EUROKINISSI
Ο ΣΥΡΙΖΑ προέρχεται από τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, που συγκροτήθηκε το 1989 από τα κόμματα ΚΚΕ, ΕΑΡ, ΕΔΑ, ΕΣΠΕ, ΑΚΕ, με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως οι Στ. Γιώτας, Μ. Δρεττάκης, Στ. Νέστωρ και Ν. Κωνσταντόπουλος.
Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ και την αποχώρησή του από το συμμαχικό σχήμα, ο παλιός Συνασπισμός μετεξελίχθηκε το 1992 σε ενιαίο κόμμα.
Στις εθνικές εκλογές του 2004, οι πολιτικοί φορείς ΣΥΝ, ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ, Ενεργοί Πολίτες και ανένταχτες προσωπικότητες με τη στήριξη της ΚΟΕ συγκρότησαν κοινό ψηφοδέλτιο με την επωνυμία «Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς – Ενωτικό Ψηφοδέλτιο». Ηταν η αρχή της γέννησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο 5ο συνέδριο του Συνασπισμού, τον Φεβρουάριο του 2008, πρόεδρος εξελέγη ο Αλ. Τσίπρας, ο οποίος στη συνέχεια εξελίχθηκε στην κύρια ηγετική φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ, γεγονός που οδήγησε σε ρήξη σχέσεων με τον πρώην πρόεδρο του κόμματος Αλ. Αλαβάνο.
Στο 6ο συνέδριο του Συνασπισμού προκλήθηκε η πρώτη ουσιαστική διάσπαση με απήχηση στον ΣΥΡΙΖΑ.
Η ομάδα που αποσπάστηκε, υπό τον Φ. Κουβέλη, δημιούργησε το κόμμα τηςΔημοκρατικής Αριστεράς-ΔΗΜΑΡ. Τον Μάιο του 2012 -λόγω του εκλογικού νόμου και του μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα- ο ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλε στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ιδρυτική δήλωση ως ενιαίο κόμμα και ως τέτοιος συμμετείχε στις εκλογές του Ιουνίου 2012.
Το 2013 προχώρησε και στην ουσιαστική ενοποίησή του, με το 1ο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 10-14 Ιουλίου.
Την περασμένη Παρασκευή, με την ίδρυση της Λαϊκής Ενότητας του Π. Λαφαζάνη, μπήκε και τυπικά στη δίνη της διάσπασης, τα αποτελέσματα της οποίας θα αποκρυσταλλωθούν στις προσεχείς εκλογές.
Το «Αρχείον Μαρξισμού» και οι τροτσκιστές
Το 1931 οι φραξιονιστές δημιούργησαν την «Κομμουνιστική Ενωτική Ομάδα (ΚΕΟ)», με επιφανή ηγετικά στελέχη της τον Μήτσο Σούλα, τον Σπύρο Πρίφτη (Αγις Στίνας) και τον Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο) (φωτογραφία) | EUROKINISSI
Συντάκτης:
Γιώργος Πετρόπουλος
Το πιο δύσκολο και το πιο πολύπλοκο -ένα ξεχωριστό- κεφάλαιο στην ιστορία των διασπάσεων της Αριστεράς είναι αυτό που αφορά τον τροτσκιστικό χώρο. Είναι τόσο πολλές οι διασπάσεις που έχουν συμβεί σ’ αυτόν τον χώρο, που θεωρείται αμφίβολο αν θα μπορεί κάποτε ο ιστορικός να τις καταγράψει με ακρίβεια.
Οι τροτσκιστές προήλθαν από τις τάξεις του ΚΚΕ. Οι αρχειομαρξιστές πήραν το όνομά τους από την περιοδική έκδοση «Αρχείον Μαρξισμού», που το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε την 1η Μαΐου 1923 και το τελευταίο την 1η Ιανουαρίου 1928.
Το 1926 από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών αποσπάστηκε μια ομάδα που ονομάστηκε «Τρίτη Κατάσταση», γιατί είχε στόχο της τη συνεννόηση μεταξύ του ΚΚΕ και του Αρχείου (των δύο δηλαδή επαναστατικών καταστάσεων) και τη δημιουργία μιας ισχυρής οργάνωσης. Η «Τρίτη Κατάσταση» έπαψε να υπάρχει το 1930.
Το 1929 οι αρχειομαρξιστές μετονομάστηκαν σε Ενωση Διεθνιστών Κομμουνιστών (ΕΔΚ)και προσανατολίστηκαν στον τροτσκισμό, ενώ το 1930 μετονομάστηκαν σε«Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών-Αρχειομαρξιστών (ΚΟΜΛΕ-Α)» και εξέδιδαν την εφημερίδα «Η Πάλη των Τάξεων».
Μέχρι το 1934, που διασπάστηκε, η ΚΟΜΛΕ-Α ήταν το επίσημο τμήμα των τροτσκιστών στην Ελλάδα. Το 1930 αποσπάστηκε από τους αρχειομαρξιστές ακόμη μία ομάδα μελών, που ονομάστηκαν φραξιονιστές, γιατί είχαν σχηματίσει φράξια (παράταξη) στο εσωτερικό της οργάνωσης των αρχειομαρξιστών, με στόχο την εκκαθάρισή της από ορισμένα ηγετικά στελέχη που εμπόδιζαν την ανασυγκρότηση του χώρου με βάση τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.
Το 1931 οι φραξιονιστές δημιούργησαν την «Κομμουνιστική Ενωτική Ομάδα (ΚΕΟ)», με επιφανή ηγετικά στελέχη της τον Μήτσο Σούλα, τον Σπύρο Πρίφτη (Αγις Στίνας), που είχε αποχωρήσει από το ΚΚΕ, και τον Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο), που αργότερα υπήρξε ο ηγέτης της 4ης Διεθνούς.
Από την πλειοψηφία της ΚΕΟ στα τέλη του 1932 δημιουργήθηκε η Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ (ΛΑΚΚΕ). Το 1932 εμφανίστηκε επίσης η Ομάδα Κομμουνιστών της Αριστεράς, μια ομάδα που και αυτή είχε αποσπαστεί από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών.
Ο κύριος όγκος των αρχειομαρξιστών βρισκόταν στην ΚΟΜΛΕ-Α, η οποία διασπάστηκε το 1934. Από τη διάσπασή της προέκυψε το «Κομμουνιστικό Αρχειομαρξιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΑΚΕ)», με επικεφαλής τον Δημήτρη Γιωτόπουλο, το οποίο διαφοροποιήθηκε από τον επίσημο τροτσκισμό, και η οργάνωση «Μπολσεβίκος – Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών (ελληνικό τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνιστικής Ενωσης)», με επικεφαλής τον Γιώργη Βιτσώρη, η οποία έμεινε πιστή στον Τρότσκι.
Το 1935 η οργάνωση Μπολσεβίκος διασπάστηκε. Από τη διάσπασή της δημιουργήθηκαν η«Κομμουνιστική Διεθνιστική Ενωση Ελλάδος (ΚΔΕΕ)», με ηγέτη τον Γ. Βιτσώρη, και η οργάνωση «Νέος Δρόμος».
Εν τω μεταξύ, έξω από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών, από το 1927 είχε συγκροτηθεί άλλο ένα τροτσκιστικό ρεύμα, με ηγέτη τον πρώην γραμματέα του ΚΚΕ Παντελή Πουλιόπουλο.
Το 1929 το ρεύμα αυτό συγκροτήθηκε ως πολιτική κίνηση με την ονομασία«Σπάρτακος», που ήταν και το όνομα του δημοσιογραφικού της οργάνου. Το 1932 στον «Σπάρτακο» προσχώρησε μια ομάδα της ΚΕΟ.
Τον Οκτώβριο του 1934, από την ένωση του «Σπάρτακου» και της ΛΑΚΚΕ, δημιουργήθηκε η«Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος (ΟΚΔΕ)». Στη συνέχεια, από την ένωση της ΟΚΔΕ με τον «Νέο Δρόμο», συγκροτήθηκε η «Ενιαία Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος (ΕΟΚΔΕ)».
Η ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΕΟΚΔΕ συνήλθε το καλοκαίρι του 1937. Ηγετική φυσιογνωμία όλων αυτών των κινήσεων παρέμενε πάντα ο Παντελής Πουλιόπουλος.
Η κινητικότητα αυτή των διασπάσεων και συγκολλήσεων στο αρχειομαρξιστικό-τροτσκιστικό ρεύμα συνεχίστηκε και στη διάρκεια της Κατοχής. Η παρακολούθησή τους δεν είναι καθόλου εύκολη για τον ιστορικό, πολύ περισσότερο για τον αναγνώστη.
Θα την παραθέσουμε στο γενικό της περίγραμμα, με την ελπίδα ότι θα αποφύγουμε λάθη που αδικούν το θέμα:
Στα τέλη του 1942, με ηγέτη τον Αγι Στίνα, συγκροτήθηκε το «Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ)», από ομάδα που αποσπάστηκε από την ΕΟΚΔΕ και ενώθηκε με την ΚΔΕΕ.
Τον Μάιο του 1943 από την ΕΟΚΔΕ και ομάδα τεταρτοδιεθνιστών που βρίσκονταν έξω από τις τότε οργανώσεις του χώρου συγκροτήθηκε το Κόμμα Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας (ΚΚΔΕ).
Τον Δεκέμβριο του 1943 από το ΚΔΚΕ και την ομάδα του Λουκά Καρλιάφτη (παλιού αρχειομαρξιστή) συγκροτήθηκε το «Διεθνιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΔΚΚΕ)».
Το 1943 δημιουργήθηκε η «Ενωτική Ομάδα» από τη συγχώνευση της Ομάδας «Επίθεση» (υπήρχε από το 1941 από ανεξάρτητους τροτσκιστές) και της «Ομάδας Καλλιθέας» (την οποία είχαν συγκροτήσει δύο παλιά μέλη του «Σπάρτακου»).
Τον Οκτώβριο του 1944 ο Στίνας -αφού ήρθε σε ρήξη με τον Λουκά Καρλιάφτη στο ΔΚΚΕ- συγκρότησε το «Διεθνιστικό Επαναστατικό Κόμμα Ελλάδας (ΔΕΚΕ)», με εφημερίδα του το «Εργατικό Μέτωπο».
Επίσης η «ομάδα Καρλιάφτη», το ΚΚΔΕ και η «Ενωτική Ομάδα» συγκρότησαν το Εργατικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΕΔΚΕ).
Στο παζλ των τροτσκιστικών οργανώσεων πρέπει να προστεθεί και η ανεξάρτητη Περιφερειακή Επιτροπή του «Διεθνιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας»Θεσσαλονίκης (ΠΕΔΚΚΕ), που είχε αποκοπεί από το ΔΚΚΕ και είχε εξελιχθεί σε ανεξάρτητο σχήμα, με εφημερίδα της τη «Σπίθα» και εκπρόσωπο τον Κώστα Καροτσέρη, καθώς και η ομάδα της «Κόκκινης Σημαίας», που αποτελούνταν από τη νεολαία του «Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας» (ΕΣΚΚΕ), του οποίου ηγούνταν ο παλιός γραμματέας του ΣΕΚΕ Θωμάς Αποστολίδης (τουφεκίστηκε από τους Γερμανούς τον Σεπτέμβριο του 1944).
Τον Σεπτέμβριο του 1945, ύστερα από συζητήσεις μεταξύ του «Εργατικού Διεθνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΕΔΚΕ)», που εξέδιδε την «Εργατική Πάλη», του ΔΕΚΕ και ΠΕΔΚΚΕ (Θεσσαλονίκης), αποφασίστηκε η δημιουργία οργανωτικής επιτροπής για την προπαρασκευή ενοποιητικού συνεδρίου των τροτσκιστικών οργανώσεων.
Σε αυτή την επιτροπή προσχώρησε και η ομάδα της «Κόκκινης Σημαίας». Από το ενοποιητικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 1946, προέκυψε το Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ), με δημοσιογραφικό του όργανο την «Εργατική Πάλη».
Στη συνέχεια το τροτσκιστικό ρεύμα γνώρισε νέες διασπάσεις και συγκολλήσεις που συνεχίζονται ώς τα σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.