Χάρης Ναξάκης*
Η βούληση για δύναμη, η επιθυμία για εξουσία, η ιδιοτέλεια και ο
ανταγωνισμός είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, όπως βέβαια κι ο
αλτρουισμός, κι όχι τμήμα της ταυτότητας του φύλου και δη του αντρικού,
όπως αφελώς(;) διακηρύσσει το γυναικείο κίνημα. Το να δηλώνεις
φιλελεύθερος, προοδευτικός ή αριστερός ήταν και είναι συνώνυμο με την
άνευ όρων ταύτιση με τη φεμινιστική αφήγηση για την πατριαρχική
καταπιεστική κοινωνία, τον πατέρα εξουσιαστή-αφέντη, σε αντίθεση με την
ευαίσθητη και ευγενικών συναισθημάτων γυναικεία ψυχοσύνθεση.
Η άφεση αμαρτιών των προοδευτικών αντρών για το προπατορικό αμάρτημα
του αντρικού φύλου, για την επί αιώνες βάναυση πατριαρχική κυριαρχία,
είναι το να δηλώσουν φεμινιστές. Η έμφυλη όμως καταπίεση δεν ήταν και
δεν είναι μόνο πατριαρχική. Σήμερα, στην ύστερη νεωτερική εποχή, τα
δίκαια αιτήματα του γυναικείου κινήματος για χειραφέτηση και ισότητα
έχουν εκπέσει στην αναδυόμενη φιγούρα: της γυναίκας-αφέντρας, που
παίρνει το αίμα της πίσω για την επί χιλιάδες χρόνια ανδρική τυραννία,
της μορφωμένης γυναίκας μάνατζερ ή αυτοαπασχολούμενης στα ευγενή
επαγγέλματα, που η επιθυμία της για εξουσία και δύναμη και η ροπή στην
αυταρχικότητα σε τίποτα δεν διαφέρει από την ανάλογη αντρική, ή της
γυναίκας οδηγού που παρκάρει πάνω στις θέσεις για αναπήρους και βρίζει
τους άλλους οδηγούς με περισσότερη μανία από το απεχθές αντρικό πρότυπο.
Η αυταρχική, αντρική κατά τεκμήριο κυριαρχία, οι πατριαρχικές μορφές
κυριαρχίας, έχουν πλήρως αναλυθεί μέχρι σήμερα, αλλά μικρότερη σημασία
έχει δοθεί στην επίσης απεχθή χειραγώγηση του άλλου που έχει τις ρίζες
της στη μητρική κυριαρχία, στην κτητική και ευνουχιστική συμπεριφορά της
γυναίκας-μητέρας. Οι τεχνικές αυτής της συμπεριφοράς αναπτύχθηκαν στην
οικία όπου παρέμεινε η γυναίκα ως νοικοκυρά και ως υπεύθυνη για την
ανατροφή των παιδιών.
Η μητριαρχική επιθυμία ισχύος, σύμφωνα με τον Μισεά, παίρνει διάφορες
μορφές που είναι πιο αποπνικτικές από τη συμβολική αυθεντία και
αυταρχικότητα του πατέρα και γι αυτό είναι δυσκολότερα ανιχνεύσιμες και
αντιμετωπίσιμες. Ιδού ένα παράδειγμα, ελαφρώς τροποποιημένο όπως το
δίνει ο Ζίζεκ. Ο πατέρας-αφέντης λέει στον γιο του: «Πρέπει να πας στα
γενέθλια της θείας σου ακόμα κι αν πλήττεις θανάσιμα, θα πας θες δε
θες».
Η κτητική και ευνουχιστική μητέρα θα πει: «Παρ’ όλο που ξέρεις καλά
πόσο πολύ επιθυμεί η θεία σου να σε δει, δεν οφείλεις να το κάνεις παρά
μόνο αν το θες πραγματικά, αλλιώς μείνε στο σπίτι». Ενώ στην περίπτωση
του πατριαρχικού αυταρχισμού είναι ίσως ευκολότερο να αντιδράσει το
παιδί, στη μητριαρχική χειραγώγηση οι τεχνικές κυριαρχίας εμφανίζονται
μεταμφιεσμένες ως ελεύθερη επιλογή, που είναι όμως στην πραγματικότητα
αναγκαστική επιλογή.
Η βούληση λοιπόν για δύναμη δεν είναι προνομιακό χαρακτηριστικό της
έμφυλης υπόστασης του ανθρώπου και μάλιστα της πατριαρχίας, όπως
υποστηρίζει η φεμινιστική αφήγηση. Ιστορικά έχει πάρει και τις δυο
μορφές κυριαρχίας, του πατέρα-αφέντη και της κτητικής μητέρας. Η πρώτη
από τις δύο μορφές είναι κυρίαρχη αιώνες τώρα, αλλά στον ύστερο
καπιταλισμό οι τεχνικές κυριαρχίας είναι μείγμα και των δύο και
ασκούνται και από τα δυο φύλα, μέσω της κυρίαρχης φιγούρας της
νεωτερικότητας, του εξατομικευμένου ατόμου, που είναι κτητικό,
ναρκισσιστικό (Κ. Λας), ορθολογικά ιδιοτελές και αυτοαναφορικό.
*καθηγητής Οικονομικών στο ΤΕΙ Ηπείρου, συγγραφέας
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Γιώργου Σικελιώτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.