Μέρος 8ο: 1453-1715 Αντίσταση και Ορθοδοξία
«....Η περίοδος μετά την Άλωση υπήρξε, για διακόσια πενήντα χρόνια περίπου, η μελανότερη περίοδος της Τουρκοκρατίας: αποσπώνται βίαια οι ιδιοκτησίες των Ελλήνων, το παιδομάζωμα αποκτά ενδημικό χαρακτήρα, οι εκκλησίες μεταβάλλονται σε μουσουλμανικά τεμένη, τα σχολεία εξαφανίζονται, ενώ μεγάλος αριθμός των Ελλήνων εγκαταλείπει τις πόλεις και αποτραβιέται στα ορεινά και στα ξερονήσια. Στο Πήλιο, στα Ζαγοροχώρια, στη Δυτική Μακεδονία· στην περιοχή των Αγράφων και στην ορεινή Θεσσαλία, κατοικούσαν διακόσιες χιλιάδες Έλληνες ενώ, στη Λάρισα, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Τούρκοι και οι Έλληνες μόνο 3-5 χιλιάδες. Στη Θεσσαλονίκη, συμβαίνει το ίδιο. Αντιθέτως, ήταν πολύ μεγαλύτερος ο πληθυσμός σε μία ορεινή πόλη, που σήμερα βρίσκεται στη Β. Ήπειρο, τη Μοσχόπολη, κατοικημένη αποκλειστικά από βλαχόφωνους Έλληνες, η οποία χάθηκε εντελώς μετά τις επιδρομές των Τουρκαλβανών.
Πολλοί κατευθύνονται ταυτόχρονα και στα νησιά. Σε ορισμένα νησιά, για να αποφύγουν τους Τούρκους, κρύβονται την ημέρα, όπως συνέβαινε στην Ικαρία, και κυκλοφορούσαν το βράδυ και τη νύχτα. Ερημονήσια, όπως τα Ψαρρά, η Ύδρα, οι Σπέτσες, που ήταν απολύτως έρημα, εποικίζονται από Αρβανίτες κτηνοτρόφους ου θα μεταβληθούν σε ναυτικούς.
Αυτά τα ορεινά εδάφη και τα απομακρυσμένα νησιά θα μεταβληθούν εν συνεχεία στις εστίες αναβίωσης του ελληνισμού. Διότι εκεί είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν μία οικονομική και πολιτιστική-εκπαιδευτική δραστηριότητα, σχετικά αυτόνομη και ανεξάρτητη, και μόνο μετά τον 18ο αι. άρχισαν να ξανασυγκεντρώνονται στις μεγάλες πόλεις Παράλληλα αρχίζει το μεγάλο κύμα της φυγής στο εξωτερικό, στη Ρωσία, την Αυστροουγγαρία, αλλά και στις ηγεμονίες της Βλαχίας και Μολδοβλαχίας.
Ταυτόχρονα όμως, πολύ έντονος ήταν και ο ανταγωνισμός με τους Δυτικούς. Και όχι μόνο στις φραγκοκρατούμενες περιοχές –Κρήτη, Επτάνησα, νησιά του Αιγαίου– αλλά και στα τουρκοκρατούμενα εδάφη. Καθώς η οθωμανική Αυτοκρατορία μεταβάλλεται σταδιακώς σε ημιαποικία της Δύσης, οι Έλληνες –το δραστήριο εμπορικό στοιχείο στο εσωτερικό της Αυτοκρατορίας– υφίστανται, μέσα από τις διομολογήσεις, τον άνισο ανταγωνισμό των Λεβαντίνων και των Δυτικών υπηκόων και υποχρεώνονται, εν πολλοίς στανικώς, να γίνουν μεταπράτες. Χαρακτηριστικά, στη Σμύρνη, το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της εποχής, εμπορεύονται τα προϊόντα της Δύσης, βιομηχανοποιημένα ή αποικιακά, και εξάγουν ακατέργαστα προϊόντα. Όταν, κάποτε, δοκιμάζουν να αναμιχθούν στην παραγωγή προϊόντων, όπως σαπουνιού στην Πύλο, οι δυτικές πρεσβείες αγρυπνούν για να τους το απαγορεύσουν, συνήθως μέσω της παρέμβασης των οθωμανικών αρχών. Έτσι, η εγχώρια παραγωγή συγκεντρώνεται μάλλον στα ορεινά και στα νησιά, υφαντουργία, ναυπήγηση, οπλουργεία, κ.λπ., όπου αναπτύσσεται μια οιονεί «εθνική» αστική τάξη, σε ανταγωνισμό με το δυτικό εμπόριο.
Το σημαντικότερο καταφύγιο του ελληνισμού, πνευματικό αλλά και πολιτειακό, γίνεται η Εκκλησία – ο μόνος ελληνικός θεσμός που αναγνωρίζουν οι Τούρκοι μετά την Άλωση. Οτιδήποτε αφορά στη ζωή των ραγιάδων είναι συνδεδεμένο με την Εκκλησία και τα μοναστήρια. Τα μοναστήρια καθίστανται οι μόνοι χώροι σχετικής ελευθερίας των Ελλήνων – επειδή σχεδόν πάντα βρίσκονταν έξω από τις πόλεις, ή στην περιφέρεια τους. Οι ίδιες οι κοινότητες των Ρωμιών ήταν σχεδόν αποκλειστικά οργανωμένες γύρω από την Εκκλησία, και μόνο από τον 18ο αι. και μετά αρχίζουν να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, καθώς ενισχύεται το εμπόριο, η κλεφτουριά, το αρματολίκι, η εκπαίδευση.
Από την ανταρσία των νεομαρτύρων στην ένοπλη εξέγερση
Αν, για τους λογίους και τους ελάχιστους πεπαιδευμένους Έλληνες, συστατικό της ταυτότητάς τους, εκτός από τη θρησκεία, ήταν η γλώσσα και η ιστορία, για τον λαό, το μοναδικό ανάχωμα στο ισλάμ και τους Φράγκους ήταν η ορθόδοξη πίστη. Εξ ου και η τεράστια σημασία των νεομαρτύρων και η ευρύτατη διάδοση των «Μαρτυρολογίων» και των «Συναξαριστών».
Οι νεομάρτυρες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ήταν εξισλαμισθέντες νεαροί Έλληνες οι οποίοι διεκδικούσαν, ενώπιον των ισλαμικών αρχών, τη θέλησή τους να επιστρέψουν στην ορθοδοξία και υφίσταντο οικειοθελώς μαρτυρικό θάνατο, καθώς η εγκατάλειψη του ισλάμ τιμωρείται με αποκεφαλισμό. Και ο αριθμός τους αυξάνεται όσο πλησιάζουμε στην Επανάσταση και συνολικά πλησιάζει τους 600. Από τους 140 νεομάρτυρες, τους οποίους τιμά η Εκκλησία της Ελλάδας, οι 58 μαρτύρησαν κατά την περίοδο 1780-1830»....
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.