Όταν η ψηφιακή απόσταση είναι γλώσσα, που δημιουργεί πολιτισμό χωρίς τον άνθρωπο
του Δημήτρη Γιαννάτου *
Ζούμε μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα με την πανδημία του κορωναϊού. Σε μια στιγμή, μοιάζει να ανατρέπονται οι ψευδοβεβαιότητες που είχαμε όλη την προηγούμενη μακρά περίοδο. Αυτή η ιδιότυπη κατάσταση «ελεύθερης πολιορκίας» που ζούμε στα σπίτια μας, πλημμυρίζει κάθε τομέα της ζωής που ξέραμε μέχρι τώρα. Την εργασία, τις συναλλαγές, τις κοινωνικές σχέσεις, την επαφή με τη φύση, την εκπαίδευση, την άθληση, κ.α!
Ως γονείς, το απαραίτητο κλείσιμο των σχολείων, μας απασχολεί ιδιαίτερα. Η διακοπή της μάθησης και η έγνοια μας, «να μην μείνουν πίσω τα παιδιά», είναι μια φυσιολογική αντίδραση. Ανέδειξε όμως, ταυτόχρονα και ένα ανθρωπολογικό ζήτημα, το οποίο θα συζητείται όταν ανοίξουν, με το καλό, τα σχολεία και πιθανά θα γιγαντωθεί τα προσεχή χρόνια. Το ζήτημα της ασύγχρονης/σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, της τηλεκπαίδευσης, κ.α, δεν είναι απλά μια αντανακλαστική αντίδραση του εκπαιδευτικού συστήματος, για να προσφέρει πρώτες βοήθειες στην πληγωμένη μαθητική κοινότητα. Διαμορφώνει, συνειδητά ή ασυνείδητα, ένα τοπίο ψηφιακών στρατηγικών μετα-εκπαίδευσης, σε έναν κόσμο που δεν θα είναι πια ο ίδιος, μετά την «κοινωνική απομόνωση» που επέφερε η πανδημία του κορωναϊού. Έτσι η ζοφερή προοπτική δεν είναι η πρόσκαιρη (ελπίζω) διακοπή της μέθεξης της σχέσης εκπαιδευτικών – μαθητών, αλλά η σταδιακή αλλοίωση και μάλιστα με τις ευλογίες ενός μηχανικού θαύματος από-ανθρωποποίησης, για το «καλό μας». Το πρόβλημα και ο προβληματισμός, είναι βαθύτερα. Ας το δείξω με ένα προσωπικό μου παράδειγμα:
Μέσα δεκαετίας του ΄80, στη συνοικία του αθηναϊκού κέντρου, στην οποία μεγάλωνα! Συζητώντας με φίλους! Η αναζήτηση, οι βεβαιότητες ή η αμφισβήτηση, οι αξίες και ο προβληματισμός ήταν σχεδόν καθημερινά στις κουβέντες μας. Λόγω λήξης της σχολικής περιόδου, το θέμα μπήκε δυναμικά και με διχαστικά, όπως όλα τα θέματα τότε! «Πότε θα βγει ένα ρομπότ ή ένας υπολογιστής που θα μας βαθμολογεί, χωρίς να κάνει λάθη, αντικειμενικά, ρε γ@@ω το;» έλεγαν οι μεν! «Δεν κατάλαβα; εγώ προτιμώ να με βαθμολογεί ένας άνθρωπος κι ας κάνει λάθη!», είπαμε εμείς οι ..δε!
Η «εξαφάνιση» του δασκάλου/ας, η μετάλλαξη του ανθρώπου
Διότι, αυτή είναι η ουσία, η φύση και εντέλει το πρόβλημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η σταδιακή απόσυρση και προοδευτικά η εξαφάνιση της φυσικής παρουσίας του δασκάλου/ας, της ίδιας της «παιδευτικής», μυητικής και μυσταγωγικής ζεστής επαφής, μια πραγματικής ανθρώπινης, κοινωνικής σχέσης. Η απο-υλοποίηση της σχέσης δασκάλου και μαθητών, θα είναι κεντρικό ζήτημα σε ελάχιστα χρόνια. Και βέβαια, το πρόβλημα εδώ δεν είναι η επιστήμη και η τεχνολογία αυτή καθεαυτή, αλλά η παγανιστική-ειδωλολατρική μεταφυσική της Τεχνικής, που μετατρέπεται σε μια νέα θρησκεία χωρίς τον πραγματικό άνθρωπο που επιβίωσε εδώ και χιλιετηρίδες, με τις αλλαγές και την εξέλιξή του.
Έτσι, η εκπαιδευτική κοινωνική απόσταση θα δικαιολογείται συνεχώς και θα επιβάλλεται, όπως μέχρι τώρα η υπερτεχνολογική μεγέθυνση, είτε επειδή [δεν μπορείς να πάς ενάντια στην «πρόοδο»], είτε επειδή αύριο, θα υπάρχουν περιβαλλοντικοί, υγειονομικοί ή όροι ασφαλείας για μια καθολική εφαρμογής της, χωρίς όρια και κριτική σκέψη (ας θυμηθούμε εδώ και την ευρεία συναινετική προδιάθεση γονιών, για την τοποθέτηση καμερών ασφαλείας στα σχολεία).
Η ψυχολογική προσαρμογή που έχουμε υποστεί τα πολλά τελευταία χρόνια, κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να ταυτίζουν την πρόοδο του «πολιτισμού», αποκλειστικά με την τεχνολογική εξέλιξη. Η μαγεία που εκπέμπουν τα γκάτζετς στον άνθρωπο, έχουν πάρει τη μορφή …πανδημίας και του δημιουργούν την πεποίθηση ότι οι «έξυπνες συσκευές» είναι η ψυχή της ανθρώπινης κοινωνίας! Όμως ο άνθρωπος είναι αναλογικό ον τουλάχιστον όσον αφορά το συναίσθημα και την επαφή, καθώς εκτός από εγκέφαλο, έχει σώμα και ψυχή!
Και εδώ δεν μιλάμε πια για μια τεχνολογία-εργαλείο στην υπηρεσία του ανθρώπου, όπως πολλοί επιμένουν ακόμα να νομίζουν, ταυτίζοντας την τηλε-εργασία ή την τηλε-εκπαίδευη, με τον…τηλέγραφο ή την ανακάλυψη του τηλεφώνου. Αλλά αναφερόμαστε, σε ένα αυτόνομο τεχνικό σύστημα με τη δική του δυναμική αναπαραγωγής, το οποίο εμποτισμένο από την κερδοσκοπική λογική, δεν είναι πια ουδέτερο. Η απλουστευτική και καθησυχαστική εντέλει λογική περί της κακής ή καλής χρήσης της τεχνολογίας, αρχίζει να ξεθωριάζει. Επειδή, η συγκεκριμένη λειτουργία της μαζικής υπερτεχνολογίας, έχει την ταυτότητα να αλλάξει την ίδια τη δομή του ανθρώπου. Να μεταλλάξει τον ίδιο τον άνθρωπο ως είδος. Δεν θα το κάνει η κακή χρήση της τεχνολογίας αυτό, αλλά η ίδια η λογική της. Ιδιαίτερα, μάλιστα όταν οι περισσότεροι, απόλυτα συναινετικά έχουμε δώσει το δικαίωμα στα λογισμικά κάθε είδους να χειρίζονται προσωπικά μας δεδομένα, σε μια πρωτοφανή για την ιστορία της ανθρωπότητας, εθελοδουλία. Πιστεύοντας, ότι αυτή είναι μια φυσική νομοτέλεια και όχι ένας ακραίος ολοκληρωτισμός.
Άλλωστε, γι’αυτό τον λόγο και τους κινδύνους, μας μιλά η Βιοηθική ως κλάδος της επιστήμης που προσπαθεί να διερευνήσει την «δεοντολογία» που χρειάζεται να διέπει τους σύγχρονους κλάδους της τεχνολογίας. Ή ακόμα και αυτός ο θαυμαστός Στήβεν Χόκινγκ, προειδοποιούσε: «Οι υπολογιστές απειλούν με εξαφάνιση την ανθρωπότητα (…) Η τεχνητή νοημοσύνη, ένα ανεπτυγμένο κομπιούτερ ή ρομπότ, θα έκανε κουμάντο και θα επανασχέδιαζε τον εαυτό του με ολοένα αυξανόμενη ταχύτητα. Οι άνθρωποι, που είναι περιορισμένοι από την αργή βιολογική εξέλιξη, δεν θα μπορούσαν να το ανταγωνιστούν και θα έπρεπε να αντικατασταθούν»!
Η θριαμβολογία για μια…«τεχνολογικά δημιουργική» – στην ουσία- αυτοκαταστροφή του ανθρώπου – δασκάλου, θα είναι το υπερμοντέρνο υπαρξιακό πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης. Η «νέα γλώσσα» των εικονικών τάξεων, εφόσον δεν θα είναι μια παράπλευρη βοήθεια στον εμπλουτισμό των εκφραστικών εκπαιδευτικών μέσων, είναι ικανή να διαμορφώσει μια νέα ακόμα πιο εγωκεντρική και ατομικιστική συνείδηση. Μια συνείδηση που «ενώνει» άτομα, εντελώς διαχωρισμένα, με την ψευδαίσθηση μιας κοντινότητας σε…ασφαλή απόσταση. Η υπονόμευση της ανθρώπινης επαφής, της γλώσσας μας και της Ιστορίας, του πραγματικού δημόσιου κοινοτικού χώρου, το γκρέμισμα του φυσικού τόπου συνεύρεσης και μάθησης, κ.α θα αποτελειώσει τον ήδη τραυματισμένο πολιτισμό μας.
Η προτεραιότητα και η επιδεξιότητα της μετάδοσης bytes και high definition ηλεκτρονικών σχέσεων, έναντι της ατελούς μεν, αλλά φυσικής και τραγικής σχέσης νοήματος που είναι ο Έρωτας της ζωής και των ανθρώπων, για το Καλό και Αγαθό, αποτελούν ήδη την στρέβλωση της ίδιας της φύσης και της ανθρώπινης ταυτότητας.
Μιας ανθρώπινης φύσης, η οποία στη σοφία του ελληνικού κόσμου, περιείχε την έννοια του τραγικού. Το οποίο, ήταν αυτό που έθετε και το μέτρο, το όριο, το οποίο ενσαρκωνόταν στον τραγικό ήρωα, του αρχαιοελληνικού δράματος. Και το οποίο, είναι σημαντικό να κατανοούμε και να αγγίζουμε κάθε φορά, ως προστατευτικό νόημα του βίου.
Αλλά θα συνεχίσουμε, σύντομα…!
*Αντιπρόεδρος Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων 2ου Γυμνασίου Παλλήνης-Ειδικός Γραμματέας Ένωσης Γονέων Δήμου Παλλήνης
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.