Ι. Ένα από τα πολλά «παράδοξα» των καιρών είναι και η μετατροπή της ιστορικής μνήμης σε νεωτερική «κουλτούρα», με την εκάστοτε εξουσία να επιδιώκει την «εργαλειοποίηση» του παρελθόντος για τους δικούς της σκοπούς. Γι αυτό και η επίσημη «κουλτούρα της μνήμης» δεν γνωρίζει μονό ημέρες μνήμης και ανδραγαθίες εθνομαρτύρων, αλλά και την ιστορική λήθη και την «απο-ιστοριοποίηση», ακόμη και τον σκόπιμο στιγματισμό σημαντικών ιστορικών προσώπων.
ΙΙ. Στο Φράιμπουργκ, στην εξόχως ειδυλλιακή πόλη του Μέλανα Δρυμού, με «πράσινη κουλτούρα» και λαοπρόβλητο Πράσινο δήμαρχο, το δημοτικό συμβούλιο, αφού έλυσε όντως όλα τα τυπικά αυτοδιοικητικά προβλήματα, αποφάσισε να διερευνήσει «επιστημονικά» αν τα ονόματα των δρόμων της πόλης «είναι αποδεκτά» και ανταποκρίνονται στο «πνεύμα της εποχής». Μια διεπιστημονική επιτροπή ειδικών, με σχολαστική επιμέλεια, όπως αρμόζει σε Γερμανούς προφέσορες, απεφάνθη, μετά από τρία χρόνια μελέτης, ότι ανάμεσα στους δρόμους που πρέπει ν’ αλλάξουν ονομασία είναι αυτό του διακεκριμένου παγκοσμίως υπαρξιστή φιλοσόφου και πρωτοπόρου της «αντιδυτικής σκέψης», Μάρτιν Χάιντεγκερ, καθώς και του πρόεδρου της μεσοπολεμικής Γερμανίας στρατάρχη Χίντεμπουργκ.
Το πρωτοποριακό είναι όμως ότι σε αρκετά ονόματα δρόμων που παραμένουν πρέπει, εν είδη «στιγματισμού», να προστεθεί και επεξηγηματική πινακίδα. Έτσι, κάτω από όνομα του φιλοσόφου Γιόχαν Φίχτε, που μαζί με τους Χέγκελ και Σέλινγκ είναι οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του γερμανικού ιδεαλισμού, θα αναφέρεται στο εξής: «εθνικιστής φιλόσοφος και δεδηλωμένος εχθρός της Γαλλίας». Το 1808, ο Φίχτε δεν ακολούθησε τις σύγχρονες επιταγές της αλληλοκατανόησης των λαών και με τον πύρινο «λόγο προς το γερμανικό έθνος» καλούσε το γερμανικό λαό ν’ αντισταθεί στις στρατιές του Ναπολέοντα που διέλυσαν τη Γερμανία και έγινε έτσι ένας από τους πρώτους Γερμανούς πατριώτες που επιδίωκαν τη λύση του γερμανικού ζητήματος. Επίσης, κάτω από το όνομα του γνωστού, κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων, για τα πατριωτικά του ποιήματα, Καρλ Κέρνερ, θα αναγράφεται: «εθνικιστής, αγωνιστής της ελευθερίας και πολεμικός ποιητής, δεδηλωμένος εχθρός της Γαλλίας»! Ο Κέρνερ, που σκοτώθηκε το 1813 πολεμώντας για την ελευθερία της πατρίδας του, είχε την ατυχία να χαρακτηριστεί - πολλά χρόνια μετά - «ήρωας» και «πρότυπο εθελοντή» από τους ναζί αλλά και «πατριώτης» και «ταξικός αγωνιστής» από το καθεστώς της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. (Σημειώνεται ότι η λέξη «εθνικιστής» στη μεταπολεμική Γερμανία είναι περίπου συνώνυμο του ναζισμού). Επεξηγηματική πινακίδα όπου θα αναγράφεται: «παγκοσμίως γνωστός συνθέτης, 1850 συγγραφέας του αντισημιτικού λίβελου “περί του εβραϊσμού στη μουσική”» θα χρειαστεί και για έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες, τον Ρίχαρντ Βάγκνερ! Ο Βάγκνερ είχε κι αυτός την ατυχία - 16 χρόνια μετά το θάνατό του - να εκδώσει ο γαμπρός του ένα «κλασικό» για την εποχή βιβλίο περί αντισημιτισμού, που πιθανώς επηρέασε τον Χίτλερ, γνωστό θαυμαστή του Βάγκνερ.
Για δεκάδες άλλους δρόμους της πόλης η επιτροπή θεώρησε ότι με τα σημερινά δεδομένα δεν θα έπρεπε να γίνεται η επιλογή ονομάτων όπως π.χ. του Λούθηρου, του Βίσμαρκ, του Μπλύχερ ή του Έρασμου. Και για να μην υπάρχει η υπόνοια για καλλιέργεια κουλτούρας «θαυμασμού των ηρώων», η επιτροπή πρότεινε το πολεοδομικό τετράγωνο «Ηρώων» του Φράιμπουργκ να μετονομαστεί στο πνεύμα «μιας προοπτικής της θυσίας»!
ΙΙΙ. Αναντίρρητα, άνθρωποι που διέπραξαν εγκληματικές πράξεις, υποστήριξαν ολοκληρωτικά και βίαια καθεστώτα ή είχαν απόψεις που επηρέασαν αρνητικά την κοινωνία και τον πολιτισμό δεν πρέπει να τιμούνται, ακόμα και αν έχουν διακριθεί κάπου αλλού. Όμως, η αξιολόγηση ιστορικών προσωπικοτήτων και γεγονότων υπό το πρίσμα του παρόντος, βασισμένου μάλιστα σε ιδεολογικά κριτήρια, αποσπούν από την ιστορία τον «παιδαγωγικό» της χαρακτήρα. Ποιος θα μπορεί πλέον να κατανοήσει Παπαδιαμάντη, Ελύτη, Κόντογλου, Σεφέρη, Καβάφη ή Σικελιανό όταν δεν θα γνωρίζει τον εθνικό και θρησκευτικό ρόλο της ορθοδοξίας ή τι ακριβώς ήταν το Βυζάντιο;
IV. Το ιστορικό παρελθόν μιας χώρας και των ανθρώπων της δεν εξαφανίζονται μέσα στην τεχνηέντως παραγόμενη ομίχλη για την ιστορίας. Ούτε βεβαίως παραγράφεται επειδή κάποιοι «ιθύνοντες» προσπαθούν να την καταστρέψουν με εγκυκλίους, ψεύδη και ψυχοτεχνικές που απορρέουν από ολοκληρωτικές πεποιθήσεις ή την «εσωτερική αρμονία» κάποιας σέχτας. Όμως, σε εποχές εγκαθίδρυσης της μεταδημοκρατίας και της μεταπραγματικότητας όλα γίνονται πιθανά όταν μάλιστα εξουσιάζουν άνθρωποι χωρίς καν αίσθηση της ιστορίας, που αδυνατούν ακόμη και να κατανοήσουν αν κατά τους Περσικούς Πολέμους, που θέλουν να εξαφανίσουν από την ιστορικά βιβλία, διακυβεύτηκε η άνθηση της αθηναϊκής δημοκρατίας, η γέννηση της τραγωδίας ή η απογείωση της φιλοσοφίας.
V. Φανταστείτε λοιπόν στη Ζάκυνθο, κάτω από το Ανδρέας Κάλβος να υπάρχει πινακίδα: «Πολεμόχαρος ποιητής, καρμπονάρος και δεδηλωμένος εχθρός των Οθωμανών» και στην, ακόμα ελεύθερη, Λάρνακα, οδός Γιώργος Σεφέρης: «Βραβευμένος με νόμπελ ποιητής, εθνικιστής λάτρης της Κύπρου».
Αθήνα, 20-10-2016
Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.