Νόαμ Τσόμσκι – Η δημοκρατία

Συμφωνείτε με το επιχείρημα πως το λιγότερο κακό σύστημα είναι η δημοκρατία;

Είναι το καλύτερο σύστημα, όχι το λιγότερο κακό. Η παρακάτω διάσημη έκφραση αποδίδεται στον Μαχάτμα Γκάντι, όταν τον ρώτησαν κάποτε τι σκεφτόταν για τον δυτικό πολιτισμό. Είπε λοιπόν: «Ίσως να είναι μια καλή ιδέα, θα έπρεπε να προσπαθήσετε να τον δημιουργήσετε...» Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για τη δημοκρατία. Υπάρχει, όπως κι ο δυτικός πολιτισμός, αλλά δεν έχει ακόμη εκπληρώσει όλες τις υποσχέσεις της.

Γίνεται συνεχώς μια μάχη ανάμεσα στο λαό, που προσπαθεί να επεκτείνει τη δημοκρατία, και στην ελίτ που αγωνίζεται να την περιορίσει. Η αύξηση της ισχύος των επιχειρήσεων και οι εμπορικές συμφωνίες είναι προσπάθειες περιορισμού της δημοκρατίας.

Αν η δημοκρατία είναι το καλύτερο σύστημα...

Όλα εξαρτώνται από το τι εννοούμε με τη λέξη δημοκρατία. Υπάρχει μια σχεδόν επίσημη θεωρία -πιο διαδεδομένη στις ΗΠΑ- σύμφωνα με την οποία η δημοκρατία είναι ένα σύστημα στο οποίο οι άνθρωποι είναι θεατές και όχι άτομα με δράση. Σε τακτά διαστήματα έχουν το δικαίωμα να ρίξουν μια ψήφο στην κάλπη, εκλέγοντας κάποιον από την τάξη των αρχηγών για να τους κυβερνήσει. "Υστέρα, πρέπει να γυρίσουν σπίτι τους και να ασχοληθούν με τις δουλειές τους, να καταναλώνουν, να βλέπουν τηλεόραση, να μαγειρεύουν, αλλά κυρίως να μην ενοχλούν. Αυτό είναι η δημοκρατία.

"Όταν αυτό διακοπεί, η αντίδραση έχει ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, μήπως συζητήθηκε στην Ευρώπη η πρώτη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1975 απο την Τριμερή Επιτροπή με τίτλο Η Κρίση της Δημοκρατίας-, Νομίζω ότι στις ΗΠΑ αυτό το είδος μελέτης δημιουργεί πολύ ζωηρότερες αντιδράσεις από εκείνες της Ευρώπης.

Θεωρείτε ότι η Ευρώπη είναι πολύ παθητική;

Η Ευρώπη φαντάζεται πως έχει δραστηριοποιημένους διανοούμενους, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, εκτός απο μερικές εξαιρέσεις. Όποτε υπήρξε πρόοδος, δεν προήλθε από τους διανοούμενους αλλά κυρίως από τις λαϊκές δυνάμεις και, συχνά, από τις οργανώσεις της εργατικής τάξης.

"Έτσι, στη δεκαετία του 1960 υπήρξε ένα μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης σχεδόν σ’ όλο τον κόσμο: στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία... Οι φιλελεύθερες ελίτ (με την αμερικανική έννοια του όρου) και οι σοσιαλδημοκρατικές ελίτ ανησύχησαν.

Σ’ αυτό το τοπίο γεννήθηκε η Τριμερής Επιτροπή, της οποίας τα μέλη στρατολογούνται από αυτές τις ελίτ. Περιλάμβανε υψηλά διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων, πολίτικους εν ενεργεία και διανοουμένους, όχι μόνο Αμερικανούς, αλλά και Ευρωπαίους και Ιάπωνες. Επιλέγονταν από τον διεθνή φιλελευθερισμό, κάπως σαν τους οπαδούς του «τρίτου δρόμου». Για παράδειγμα, τα μέλη της κυβέρνησης Κάρτερ προέρχονταν σχεδόν όλα από την ομάδα της Τριμερούς, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Κάρτερ. Λίγο μετά τη σύστασή της, με πρωτοβουλία του Ντέιβιντ Ροκφέλερ, αυτή η οργάνωση εξέδωσε ένα σημαντικό βιβλίο, την Κρίση της Δημοκρατίας, όπου παρουσίασε τα πρακτικά μιας συνεδρίασης της Τριμερούς. Ο Γάλλος εισηγητής ήταν ο Μισέλ Κροζιέ, ο Αμερικανός ο Σάμιουελ Χάντινγκτον και ο Ιάπωνας ο Ζόζι Ουατανοΰκι. Σύμφωνα με αυτούς, υπήρχε «κρίση της δημοκρατίας» γιατί, στη δεκαετία του 1960, οι πολίτες των χωρών που αντιπροσωπεύονταν στην Τριμερή είχαν προσπαθήσει να κατέβουν σε πολίτικους αγώνες. Τα στρώματα του πληθυσμού που θα έπρεπε να παραμείνουν απαθή -οι γυναίκες, οι νέοι, οι μειονότητες, ολόκληρος ο πληθυσμός- είχαν θελήσει να επέμβουν στις πολιτικές συζητήσεις, με βάση το δικό τους πρόγραμμα.

Αν είστε αφελής θα πιστέψετε πως η δημοκρατία είναι ακριβώς αυτό. Αν είστε όμως λίγο πιο διορατικός, θα καταλάβετε πως πρόκειται για κρίση της δημοκρατίας. Αυτό αποκαλείται «υπερβολική δημοκρατία». Για να ξεπεραστεί η κρίση, ζήτησαν μεγαλύτερη μείωση της δημοκρατίας. Η πραγματική δημοκρατία θα μπορούσε να επανέλθει μόνο υπό τον όρο ότι οι πολίτες θα ξαναγίνονταν παθητικοί και απαθείς.

Ο Αμερικανός εισηγητής, ο Χάντινγκτον, έκανε αυτό το κάπως νοσταλγικό σχόλιο: «o Τρούμαν μπόρεσε να -κυβερνήσει τη χώρα με τη βοήθεια μια χούφτας από δικηγόρους και τραπεζίτες της Γουόλ Στριτ». Ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι για την αποτυχία των θεσμών που ήταν επιφορτισμένοι με την «κατήχηση των νέων»: Το σχολείο, το πανεπιστήμιο, οι εκκλησίες δεν εκτελουσαν το έργο τους. Δεν τους ενστάλαζαν την παθητικότητα.

Πραγματικά, εκείνη τη στιγμή άρχισε η επίθεση κατά της δημοκρατίας με τη μορφή του νεοφιλελευθερισμού, τη μεταφορά ισχύος στις μεγάλες επιχειρήσεις, τη διάλυση του κράτους πρόνοιας... Όλα αυτά συνοδεύτηκαν από έντονη προπαγάνδα. Εννοείται ότι δεν είναι η Τριμερής που αποφάσισε αυτή την επίθεση. Η αντίδρασή της δεν ήταν παρά μια εκδήλωση, ανάμεσα σε άλλες, των ανησυχιών που οδήγησαν εκεί. Γι’ αυτό και συνέπεσαν χρονικά.

Πιστεύετε πως οι Αμερικανοί έχουν λησμονήσει τις αρχές του αμερικανικού Συντάγματος; Η πρώτη τροπολογία του επιμένει πολύ στην ελευθερία...

Η πρώτη τροπολογία αφορά στην ελευθερία της έκφρασης και της θρησκείας. Πάντως, ειδικά η ελευθερία της έκφρασης είχε για πολύ καιρό μια σχετικά περιορισμένη σημασία.

Όμως, με την πάροδο του χρόνου, οι μηχανισμοί προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης ενισχυθήκαν τόσο πολύ, που στη δεκαετία του 1960, μέσα στο πλαίσιο των αγώνων για τα πολιτικά δικαιώματα, έφτασαν σε ένα επίπεδο που ίσως ήταν μοναδικό στον κόσμο. Η κυρίαρχη ιδεολογία αποδίδεται καλύτερα στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας που επικαλείται «τη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας». Αυτά όμως δεν έχουν καμιά συνταγματική νομική υπόσταση. Απλά, είναι ωραία λόγια.

Στη Γαλλία, συχνά προτιμάται μια άλλη ερμηνεία, εκείνη που τονίζει την ισότητα.

Θεωρητικά, ίσως. Αλλά πρακτικά, η Γαλλία είναι μια από τις χώρες όπου οι ανισότητες είναι πολύ κραυγαλέες. Είναι ένα πολύ μεγάλο ψέμα.

Ας αρχίσουμε από τον Αριστοτέλη. Στα Πολιτικά, επιβεβαιώνει πως η ισότητα είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς ισότητα. Αυτή η αρχή ίσχυε και με το παραπάνω, για ένα τμήμα του πληθυσμού, τους ελεύθερους άνδρες (αλλά όχι για τις γυναίκες) που ήταν αναγνωρισμένοι ως πολίτες. Αυτά για τον Αριστοτέλη, αν και θα τα ξανασυναντήσετε καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας.

Ο Άνταμ Σμιθ πίστευε πως σε συνθήκες καθαρού και τέλειου ανταγωνισμού, οι αγορές θα χαρακτηρίζονταν από μια τέλεια ισότητα. Ένα σημαντικό ρεύμα της κλασικής σκέψης είναι βασισμένο στην υπόθεση ότι η ισότητα μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί. Όμως, είναι καθαρή αυταπάτη.

Το αμερικανικό εργατικό κίνημα αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση αφού δεν προέρχεται από καμιά κλασική παράδοση. Αρχικά, ήταν μια οργάνωση που συγκέντρωνε τους Ιρλανδούς υποδηματοποιούς της Βοστόνης, τις κοπέλες της αγροτικής κοινωνίας που δούλευαν στα εργοστάσια κλπ. Στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, είχαν τις δικές τους εφημερίδες. Γι’ αυτους ήταν αυτονόητο ότι θα κατακτούσαν την ισότητα μέσα από την ενότητά τους. Ήταν αντίθετοι στο «νέο πνεύμα της εποχής» που πρότεινε την απόκτηση πλουτου αδιαφορώντας για την τύχη των άλλων.* Το θεωρούσαν σκανδαλώδες. Χρειάστηκαν εκατοντάδες χρόνια για να πεισθουν οι άνθρωποι ότι, σύμφωνα με την ηθική του καπιταλισμού, έπρεπε να πλουτίσουν και να ξεχάσουν τελείως την ισότητα. Αυτή είναι η πολιτική των ελίτ.

Λέγεται επίσης ότι η δημοκρατία είναι η διακυβέρνηση τον λαού από το λαό και για το λαό...

Πρέπει να βγάλετε αυτή την ιδέα από το μυαλό σας. Η κυβέρνηση ούτε είναι του λαού ούτε προέρχεται από το λαό ούτε είναι για το λαό. Αυτό μας το εντυπώνουν στο μυαλό μας με όλα τα μέσα, για παράδειγμα με έναν πολύ απλό τρόπο, τις αστυνομικές σειρές της τηλεόρασης. Δεν έχω διαβάσει μελέτες πάνω σ’ αυτό το θέμα, αλλά έχω την εντύπωση ότι έχουν αλλάξει με τον καιρό. Άλλοτε, οι πράκτορες του FBI ήταν ήρωες που συνελάμβαναν τους εγκληματίες. Σήμερα, η τοπική αστυνομία είναι εκείνη που εκτελεί σωστά το έργο της, ενώ το FBI της βάζει εμπόδια εξαιτίας της ανάμειξης της κυβέρνησης, όπως και με τους φόρους. Μόνο η εθνική άμυνα, που μας προστατεύει από τους Σουδανους και τους Κουβανούς και που στηρίζει την οικονομία μας, γλιτώνει αυτή τη δυσφήμιση.

Γιατί ο στρατός επωφελείται από αυτή την ειδική κατάστασή

Για μια πολύ απλή αιτία: Όσο μια κοινωνία είναι πιο ελεύθερη, τόσο προσφεύγει στο φόβο και στην προπαγάνδα.

Όταν τα παιδιά μου πήγαιναν σχολείο, τους μάθαιναν να κρύβονται κάτω από τα τραπέζια ώστε να προετοιμάζονται για την ημέρα που οι Ρώσοι θα έριχναν τις ατομικές βόμβες... Έπρεπε να ζουν με το φόβο.

Οι ΗΠΑ επιτέθηκαν στη Νικαράγουα το 1985, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, γιατί αυτή η χώρα απειλούσε την ύπαρξή μας. Και εδώ και δυο χρόνια, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση αμφισβήτησε το αμερικανικό εμπάργκο κατά της Κούβας, οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δεν ήταν αρμόδιος να επεμβαίνει σε θέματα που άπτονται της εθνικής ασφάλειάς τους.

Ο κόσμος φοβάται: Φοβάται τους κακοποιούς, τους εμπόρους ναρκωτικών, τους μαύρους, τους ξένους... Ο φόβος της τρομοκρατίας είναι πολύ μεγαλύτερος στις ΗΠΑ, παρά στην Ευρώπη. Στη δεκαετία του 1980 ζούσαμε με την έμμονη ιδέα της τρομοκρατίας των Αράβων. Αυτό επηρέασε πολΰ την τουριστική βιομηχανία, γιατί οι Αμερικανοί προτιμούσαν να μην ταξιδέψουν στην Ευρώπη φοβούμενοι ότι θα πέσουν θύματα κάποιας επίθεσης. Λοιπόν, είμαστε εκατό φορές πιο ασφαλείς στην Ευρώπη, παρά σε οποιαδήποτε αμερικανική πόλη.

Ένας άλλος λόγος της καλλιέργειας των υπέρ του πολέμου διαθέσεων είναι για να τρομάξουν το λαό. Τα αεροπλάνα που πετούν και ρίχνουν βόμβες σπέρνουν τον πανικό. Επομένως, ψάχνετε κάποιον να σας προστατέψει. Αυτός είναι ένας άλλος τρόπος για να παραμένουν οι άνθρωποι υποταγμένοι και είναι ακόμη πιο αποτελεσματικός σε μια ελεύθερη χώρα.

Όταν μια κυβέρνηση δεν μπορεί πια να χρησιμοποιήσει την ωμή βία, πρέπει να ελέγξει τους εγκεφάλους. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, οι κλάδοι που επιδίδονται στην κατήχηση του κοινού είναι πολΰ πιο αναπτυγμένοι στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία παρά οπουδήποτε άλλου.

**************

Σας ανησυχεί η άνοδος της άκρας Δεξιάς;

Είναι πραγματικά ένας κίνδυνος. Στις ΗΠΑ, αυτό εκδηλώνεται με μια άλλη μορφή, δηλαδή με την άνοδο του χριστιανικού φονταμενταλισμοΰ.

Δεν είναι ακριβώς το ίδιο φαινόμενο.

Όχι, αλλά με την κοινωνιολογική έννοια είναι παρόμοιο. Εγώ βλέπω μια αντίδραση στο αίσθημα αδυναμίας απέναντι σε πράγματα τα οποία δεν μπορούμε να εξουσιάσουμε. Καλύπτεται κάτω από διαφορετικές μορφές, ανάλογα με τις χώρες. Ο φασισμός γεννιέται από αυτές τις απογοητεύσεις: «Κανείς δεν μας υποστηρίζει, θέλουν το κακό μας, οι Εβραίοι, οι Αφρικανοί... Η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα για μας, οι αξίες μας απειλούνται...» Η Δεξιά γνώριζε πάντοτε πώς να εκμεταλλεύεται αυτές τις ανησυχίες.

Στις ΗΠΑ, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις ανθουν με το ίδιο λίπασμα. Ο Τίμοθι ΜακΒί, που ανατίναξε ένα ομοσπονδιακό κτίριο στην πόλη της Οκλαχόμας,* είναι το είδος του ανθρώπου που, εδώ και εξήντα χρόνια, θα ήταν δραστήριος μαχητής μέσα στο Κογκρέσο των Βιομηχανικών Οργανώσεων:** «Θα χάσετε τη δουλειά σας, τα παιδιά σας δεν σας σέβονται, δεν έχετε μέλλον... Οπωσδήποτε κάπου υπάρχει ένας εχθρός, μας λένε πως είναι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, άρα...» Θα προσέξατε ότι ο ΜακΒί δεν χτύπησε την έδρα μιας μεγάλης εταιρείας. Αυτό οφείλεται στο επαναλαμβανόμενο μήνυμα προς τους ανθρώπους ότι το κράτος τους καταπιέζει. Πρέπει να πεισθουν.

******************

Περιγράψετε ακόμη τον εαυτό σας ως αναρχικό;

Η αναρχία καλύπτει πολλά διαφορετικά πράγματα. Υπάρχει όμως ένα ρεύμα στους κόλπους της αναρχίας που είναι άμεση κληρονομιά του κλασικού φιλελευθερισμού και που αγωνίζεται για να υπερασπίσει την ελευθερία και τη δημοκρατία ενάντια στον καπιταλισμό. Αυτά τα αναρχικά ρεύματα προσπαθούν να προτείνουν κάποιες μορφές οργάνωσης ικανές να βοηθήσουν τους ανθρώπους να πολλαπλασιάσουν τους καρπούς της ελευθερίας.

Οι αναρχικοί ήταν πάντα προσκολλημένοι σε μια βασική αρχή: Κάθε μορφή εξουσίας και ιεραρχίας πρέπει να εξετάζεται και να αποδεικνυεται η ορθότητά της. Δεν ισχύει καμιά αυτόματη δικαίωση. Το ίδιο ισχύει επίσης για τις σχέσεις μεταξύ γονιοίν και παιδιών, ανδρών και γυναικών, τις σχέσεις στον κόσμο της εργασίας ή μεταξύ των κρατών. Όλες οι μορφές εξουσίας πρέπει να εντοπίζονται και να απαιτείται η δικαίωσή τους.

Μερικές από αυτές είναι σωστές. Έτσι, οι σχέσεις ανάμεσα σε μια μητέρα και στο παιδί της είναι αυταρχικού τΰπου.

Όμως, κάθε μορφή εξουσίας που δεν μπορεί να αποδείξει την ορθότητα της είναι αθέμιτη κι έχουμε τα δικαίωμα να την ανατρέψουμε. Αυτό ισχύει σε όλα τα επίπεδα, από τις προσωπικές σχέσεις μέχρι τις διεθνείς σχέσεις. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι η βασική συνεισφορά της αναρχικής σκέψης και προέρχεται κατευθείαν από τους λαϊκούς αγώνες, από το Διαφωτισμό.

Τι πιστεύετε για τψ ιδέα, σύμφωνα με τη οποία το πολιτικό σύστημα αποσοβεί τον εμφύλιο πόλεμο;

Όλα εξαρτώνται από το αν είναι επιθυμητή ή όχι η αποτροπή ενός εμφυλίου πολέμου. Αν το 1938 είχε γίνει ένας εμφύλιος πόλεμος στη Γερμανία για να ανατρέψει τον Χίτλερ...

Πρέπει λοιπόν να δούμε το θέμα από πιο κοντά. Αν ένας εμφύλιος πόλεμος είναι ένας λαϊκός αγώνας που προσπαθεί να ανατρέψει την κατεστημένη εξουσία, τότε είναι κάτι καλό. Όπως οι περισσότεροι αγώνες για ανεξαρτησία, η Αμερικανική Επανάσταση ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος* με δυο στρατόπεδα πάνω κάτω ισοδύναμα. Η Γαλλία βρισκόταν με τη μια πλευρά και η Αγγλία με την άλλη. Ήταν αυτός ένας καλός εμφύλιος πόλεμος; Βεβαίως, κατά πολλές απόψεις, αλλά για τους Ινδιάνους και τους μαύρους υπήρξε μια φοβερή τραγωδία.

Δεν μπορούμε λοιπόν να γενικεύουμε τα πράγματα. Καμιά φορά, το πολιτικό σύστημα συμπεριφέρεται με εποικοδομητικό τρόπο, ενώ άλλη φορά συμπεριφερεται καταστρεπτικά. Δεν υπάρχει προκαθορισμένος κανόνας σ’ αυτόν τον τομέα.

Δομή της Δημοκρατίας- Maxim Kantor (Ρωσία, 1957)

Γιατί ο λαός δεν επαναστατεί, αφού η κατάστασή γίνεται αφόρητη; Μήπως επειδή είναι υποταγμένος, κυρίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης;

Τα μέσα αντιπροσωπεύουν μόνο ένα πολύ μικρό μέρος της πελώριας μηχανής της προπαγάνδας. Υπάρχει ένα σύστημα κατήχησης και ελέγχου πολύ πιο τεράστιο, στο οποίο τα μέσα ενημέρωσης είναι απλά ένας τροχός: το σχολείο, η διανόηση, μια ολόκληρη πανοπλία θεσμών που προσπαθούν να επηρεάσουν και να ελέγξουν τη γνώμη και τη συμπεριφορά και, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, να κρατήσουν τους ανθρώπους στην άγνοια.

Συχνά, οι άνθρωποι γνωρίζουν πάρα πολύ καλά που να βασιστούν κι όμως δεν επαναστατούν. Έτσι, όταν οι Αμερικανοί που ερωτώνται από τα ινστιτούτα δημοσκοπήσεων λένε πως το κράτος εξυπηρετείτο ιδιαίτερα συμφέροντα κάποιων και όχι του λαού, δεν επαναλαμβάνουν αυτά που τους έχουν πει. Τους λένε: «Αυτή είναι η κυβέρνησή σας. Είναι ελεύθερη», αλλά κανείς δεν το πιστεύει. Κι αυτό επιβεβαιώνεται σε όλους τους τομείς.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι ένα όργανο στην υπηρεσία των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα. Ο πόλεμος του Βιετνάμ δίνει ένα καλό παράδειγμα. Ήταν ένα μείζον θέμα της αμερικανικής δημόσιας ζωής. Η βιαιότερη κριτική που εξέφρασαν οι διανοούμενοι και η πλειονότητα της Αριστερός εναντίον αυτοΰ του πολέμου ήταν πως ήταν ένα λάθος που κόστισε πολΰ ακριβά. Να τι σκέφτονται οι διανοούμενοι, μπορείτε να το διαβάσετε και να το ακούσετε παντού.

Εδώ και τριάντα χρόνια λοιπόν, γίνονται δημοσκοπήσεις γι’ αυτό το θέμα. Η τελευταία έγινε πριν από λίγους μήνες. Σχεδόν σε όλη αυτή την περίοδο, διαπιστώθηκε πως περίπου 70% των ανθρώπων πιστεύουν ότι ο πόλεμος δεν ήταν ένα απλό λάθος, αλλά ότι ήταν βασικά κακός και ανήθικος. Τίποτα από όσα διαβάζετε στα μέσα ενημέρωσης δεν σας επιτρέπει να φτάσετε σ’ αυτό το συμπέρασμα. Οι άνθρωποι κατέληξαν σ’ αυτό μόνοι τους. Αν αυτή η ερώτηση ήταν το αντικείμενο μιας πραγματικής πολιτικής συζήτησης, το 95% των απαντήσεων θα συμφωνούσε μ’ αυτή την εκδοχή. Υπάρχει λοιπόν ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα σ’ αυτό που σκέφτεται η κοινή γνώμη και σ’ εκείνο που προσπαθεί να την κάνει να πιστέψει η προπαγάνδα των ελίτ. Συνεπώς, αυτό που εμποδίζει τους ανθρώπους να επαναστατήσουν δεν είναι η άγνοια.

Επανερχόμαστε στη ίδια ερώτηση: Γιατί δεν επαναστατούν;

Δεν επαναστατούν γιατί αυτό κοστίζει ακριβά. Αν αναλάβετε την πρωτοβουλία ν’ αλλάξετε την τάξη των πραγμάτων, διακινδυνεύετε να το πληρώσετε πολύ ακριβά.

Αφήνοντας κατά μέρος την επανάσταση, αν θελήσετε να δημιουργήσετε ένα συνδικάτο και το κατορθώσετε, αυτό ίσως να είναι καλό για τους συναδέλφους σας στη δουλειά, αλλά σίγουρα όχι για σας. Θα γίνετε αντικείμενο ενεργειών εκφοβισμού, παρενοχλήσεων και άλλα χειρότερα. Για να δράσετε, θα πρέπει να είστε έτοιμοι να πληρώσετε το τίμημα.

Πάρτε έναν προνομιούχο διανοούμενο και υποθέστε ότι προσχωρεί στους διαφωνουντες. Στις χώρες μας δεν θα τον σκοτώσουν, αλλά θα τιμωρηθεί. Θα κατηγορηθεί, θα μισηθεί, θα συκοφαντηθεί. Αν δεν το αντέξει, θα τα παρατήσει. Αν είναι ευαίσθητος στη γνώμη των άλλων, θα παραλυσει τελείως.

Αν θέλουμε να δράσουμε, πρέπει να αδιαφορήσουμε για τη γνώμη των άλλων: Είναι ο μόνος τρόπος για να είμαστε ελεύθεροι και για να κάνουμε αυτό που θεωρούμε σωστό. Για μένα, αυτό γίνεται γιατί είμαι προνομιούχος. Αλλά οι μη προνομιούχοι εργάτες το πληρώνουν ακριβά.

Ο μόνος τρόπος για να σωθούν είναι να οργανωθούν. Για παράδειγμα, άνθρωποι οργανωμένοι σε συνδικάτο μπορούν να πληρώσουν το τίμημα που ένα μεμονωμένο άτομο δεν μπορεί να αναλάβει μόνο του. Γι’ αυτό γίνονται τόσες προσπάθειες για να διαλυθεί αυτό το είδος οργάνωσης. Υπάρχουν βαθύτερες αιτίες, εκτός από την προπαγάνδα, που εμποδίζουν τους ανθρώπους να ξεσηκωθούν.

Τα βιβλία σας εκδίδονται από εναλλακτικούς εκδοτικούς οίκους, όχι από τους μεγάλους. Αφού αυτοί οι οίκοι δεν διαθέτουν τα ίδια μέσα με τους μεγάλους, τα βιβλία σας φτάνουν μόνο σε ένα περιορισμένο κοινό...

Μπορεί, αλλά τα βιβλία μου διαβάζονται από τους ανθρώπους που θέλω να προσεγγίσω.

Σας επιτρέπεται να είστε εκλεκτικός, γιατί απευθύνεστε σε ανθρώπους που σας γνωρίζουν ήδη...

Όχι, αυτό δεν είναι σωστό! Ακριβώς πριν έρθω εδώ, έδωσα μια διάλεξη στο Κάνσας. Η αίθουσα είχε 1.500 θέσεις και ήταν υπερπλήρης. Κανείς δεν ήξερε από που ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι. Αλλά έτσι γίνεται πάντα. Παντού όπου δίνω διαλέξεις, υπάρχει μεγάλο πλήθος. Υπάρχουν δίκτυα όπου βρίσκονται άνθρωποι που διαφωνούν με αυτά που συμβαίνουν και που θέλουν ν’ ακούσουν μια άλλη άποψη. Δεν είμαι ο μόνος σ’ αυτή την περίπτωση. Στις ΗΠΑ, υπάρχει μια χούφτα ομιλητών που, όπως εγώ, περνούν τον καιρό τους ταξιδεύοντας σ’ όλη τη χώρα και έχουν την ίδια δράση. Παντού όπου πάνε, υπάρχει πλήθος. Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα τεράστιο κοινό σε όλες αυτές τις περιοχές στις οποίες δεν φτάνουν οι New York Times, όπου όμως βρίσκονται διάσπαρτοι μικροί εκδοτικοί οίκοι. Επομένως είναι μια επιλογή, αλλά πιστεύω ότι δεν είναι κακή επιλογή.

Αν ψάχνετε τη διασημότητα και το γόητρο, αυτός δεν είναι καλός τρόπος για να τα αποκτήσετε. Αντίθετα, αν θέλετε να ενθαρρύνετε τη συμμετοχή και τη λαϊκή δράση...

Δεν πιστεύετε ότι το σύστημα θα μπορούσε να αλλάξει από τα μέσα;

Δεν λέω ότι αυτό δεν θα πετύχει ποτέ. Για παράδειγμα, αν οι άνθρωποι έχουν λαϊκή υποστήριξη στο εξωτερικό, μπορούν να κάνουν διάφορα πράγματα στο εσωτερικό. Έχω καλούς φίλους που κατέχουν πολύ υψηλές θέσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης καν που υποστηρίζουν την κριτική των μέσων. Θα προτιμούσαν να επανεξετάσουν οι άνθρωποι τα μέσα ενημέρωσης και να αποκαλΰψουν τα ψέματα τους, γιατί αυτό θα τους έδινε ένα μεγαλύτερο εύρος χειρισμών. Οι μεν θα ενίσχυαν τους δε. Αυτό ισχύει για το σύνολο του πολίτικου συστήματος και για άλλους κατεστημένους θεσμούς.

***********

Πιστεύετε πως το Ίντερνετ είναι όργανο απελευθέρωσης η προπαγάνδας;

Και τα δυο. Το Ίντερνετ, που τώρα είναι το αντικείμενο μιας μεγάλης διαμάχης, είναι μια εφεύρεση που αναπτύχθηκε με δημόσια κεφάλαια και πέρασε στον ιδιωτικό τομέα το 1995. Από τότε, το κοινό αγωνίζεται για να διατηρήσει την ελευθερία του.

Όταν εξαρτιόταν από το Πεντάγωνο και από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών το Ίντερνετ δεν είχε κανέναν περιορισμό. Μόλις πέρασε στον ιδιωτικό τομέα, οι επιχειρήσεις προσπάθησαν να ελέγξουν την πρόσβαση του μεγάλου κοινού σ’ αυτό το εργαλείο.

Το Ίντερνετ είναι εξαιρετικά πολύτιμο για την απόκτηση πληροφοριών έξω από το σύστημα. Αν ψάχνετε πληροφορίες για εμπορικές συμβάσεις, δεν θα τις βρείτε στις εφημερίδες αλλά στο Ίντερνετ. Στην πραγματικότητα, απεδείχθη ότι ήταν ένα κρίσιμο εργαλείο στον αγώνα εναντίον της Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις. Το ίδιο και με το Ανατολικό Τιμόρ: Οι οργανώσεις μπόρεσαν να κινητοποιηθούν χάρη στο Ίντερνετ. Το δημοκρατικό κίνημα που τελικά ανέτρεψε τον Σουχάρτο στην Ινδονησία, το χρησιμοποίησε με επιτυχία για να ξεφΰγει από την επίβλεψη των Αρχών. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλές άλλες πράξεις εκπαίδευσης και κινητοποίησης που δεν θα είχαν περατωθεί ή δεν θα είχαν υπάρξει αν είχαν χρησιμοποιήσει μόνο συμβατικά μέσα.

Αλλά το Ίντερνετ είναι και ένα τεράστιο σουπερμάρκετ. Οι μεγάλες εταιρείες θέλουν να το κάνουν όργανο του μάρκετινγκ, ένα όργανο που θα ενισχΰσει την περιθωριοποίηση των ατόμων. Όλα θα εξαρτηθουν από τον τρόπο που θα αντιδρά-σουν οι άνθρωποι.

Εσείς πώς πληροφορείστε: από τις εφημερίδες, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, ή το Ιντερνετ...; Ποια είναι η προσωπική σας σχέση με την πληροφορία;

Εγώ, προσωπικά, δεν χρησιμοποιώ τόσο πολύ το Ίντερνετ, γιατί κατακλύζομαι ήδη από πληροφορίες. Αν όμως ψάχνω κάτι συγκεκριμένο, τότε καταφεύγω σ’ αυτό.

Έχω δίκτυα συνεργατών. Πολλοί από τους φίλους μου είναι παθιασμένοι χρήστες του Ίντερνετ. Έτσι, για να μάθω πώς κάλυψαν τα μέσα ενημέρωσης τη δέκατη επέτειο της δολοφονίας των Λατινοαμερικανών διανοουμένων, απευθύνθηκα σ’ ένα φίλο που ξοδεύει πολύ χρόνο σερφάροντας και που γι’ αυτόν το Ίντερνετ είναι ερευνητικό εργαλείο. Έχουμε τέτοιες συμφωνίες συνεργασίας που, κατά κάποιο τρόπο, χρησιμοποιώ το Ίντερνετ.

Και φυσικά διαβάζω τις εφημερίδες.

Επιλεγμένα αποσπάσματα από το βιβλίο του Νόαμ  Τσόμσκι Δύο ώρες διαύγειας

ΠΗΓΗ: http://antikleidi.com

Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com