Προγραμματικές συνεργασίες με το «καθαρόαιμο άλογο» του νεοφιλελευθερισμού (ΟΟΣΑ/PISA/ΑΔΙΠ);

Αρθρογράφος: 

Γιώργος Μαυρογιώργος

Μέρες που είναι με εκβιάζουν να βγάλω στον αέρα σκέψεις από το βιβλίο μου («Οίκοι Αξιολόγησης στην Εκπαίδευση : Το Αόρατο χέρι της Αγοράς», Εκδόσεις Οσελότος) που πρόκειται να κυκλοφορήσει στο τέλος του μήνα…

Στην Ελλάδα, έχουμε την ιστορική πολιτική ανατροπή με τις δυνάμεις του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ). Η νίκη θα είναι ιστορική, εάν δεν επιτρέψουμε, η υπόθεση να εξελιχθεί ως ένα σενάριο «αριστερής παρένθεσης». Ο πειραματισμός της υποταγής που σχεδιάστηκε από τις δυνάμεις του κεφαλαίου μετασχηματίστηκε σε ανατρεπτικό πείραμα, με την εκλογική νίκη των εργαζομένων. Είναι το πρώτο «επεισόδιο» σε μια πάλη διαρκείας. Οι μάχες που έχουμε μπροστά μας είναι πολλές και κρίσιμες. Ο πειραματισμός βρίσκεται, πλέον, στα χέρια των δυνάμεων της εργασίας και της ανεργίας. Σήμερα είναι η «ημέρα της πλατείας»

Το πρόβλημα που έχουν μπροστά τους οι δανειστές και οι Ευρωπαίοι «εταίροι» μας δεν είναι μικρό. Μια ενδεχόμενη αποδοχή του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, από τους δανειστές-εταίρους, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ, θα ανοίξει το χορό εκρηκτικών κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων στις «χώρες του Νότου». Αυτό, καθώς φαίνεται, είναι το διακύβευμα της διαπραγμάτευσης και όχι αυτή καθαυτή η πρόταση της κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, σε αυτό το ανατρεπτικό «πείραμα», έχει ανάγκη από τη διαρκή και ενεργό επαγρύπνηση του λαού. Οι προγραμματικές δηλώσεις ήταν μια αφήγηση προοδευτικής ριζοσπαστικής πολιτικής και για την εκπαίδευση. Είχε, παρόλα αυτά, και τα πρώτα «απρόοπτα» και τις πρώτες εκπλήξεις!

Και ο ΟΟΣΑ;

Από τα ρεπορτάζ των εφημερίδων και τις προγραμματικές εξαγγελίες της κυβέρνησης πληροφορηθήκαμε για ενδεχόμενες αρμοδιότητες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα. Μάλιστα, ο επικεφαλής του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία έφτασε στην Αθήνα, για συνεργασία με την κυβέρνηση, κουβαλώντας τις περιβόητες… εργαλειοθήκες των μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες η σημερινή κυβέρνηση από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε ασκήσει έντονη κριτική.

Πραγματοποιήθηκε και η συνάντηση. Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, θα υπάρξει στενή συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με τον ΟΟΣΑ αλλά σημείωσε ότι «γυρίσαμε σελίδα στο κεφάλαιο της σχέσης μας». Μίλησε δε για μόνιμη κοινή επιτροπή συνεργασίας που θα δουλεύει πάνω σε ένα σύμφωνο για ανάπτυξη για την Ελλάδα. «Θέλουμε ένα ξεκάθαρο κοινωνικό πρόσημο στις μεταρρυθμίσεις μας. Όχι με βάση την εργαλειοθήκη αλλά με βάση την εντολή που πήραμε από τον ελληνικό λαό» ξεκαθάρισε.

Ο Αλέξης Τσίπρας σημείωσε ότι «η λεγόμενη εργαλειοθήκη δεν ήταν πραγματικά εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, αλλά εργαλειοθήκη της προηγούμενης κυβέρνησης που την ονόμασε έτσι» και πρόσθεσε ότι ο κ. Γκουρία «έρχεται με μια διάθεση όχι να υποδείξει αλλά να συνεργαστεί». Ακόμη τόνισε ότι οι στόχοι της κυβέρνησης και του ΟΟΣΑ είναι κοινοί και αφορούν την πάταξη της φοροδιαφυγής, της διαφθοράς και των φαινομένων διαπλοκής.

Γκουρία: Δεν ήλθα να υποδείξω!

Από την πλευρά του ο Άνχελ Γκουρία διευκρίνισε ότι στόχος της επίσκεψής του είναι όχι να υποδείξει στη χώρα μας τι πρέπει να κάνει, αλλά να εργαστεί από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση ώστε να επανέλθει η ανάπτυξη και να εξασφαλιστεί ότι τα οφέλη της θα βοηθήσουν την πλειονότητα των Ελλήνων και όχι μόνο λίγους.

«Είμαστε εδώ προκειμένου να συνεργαστούμε με την Ελλάδα αλλά και να εργαστούμε για την Ελλάδα. Δεν ήρθαμε για να υποδείξουμε στη χώρα σας τι πρέπει να πράξει. Οι Έλληνες γνωρίζουν καλύτερα από εμάς τι πρέπει να γίνει. Σας ανέθεσαν μία εντολή» είπε απευθυνόμενος προς τον Αλέξης Τσίπρα.

Πρόθεση του ΟΟΣΑ, όπως είπε ο Άνχελ Γκουρία είναι να παράσχει εργαλεία και μηχανισμούς ώστε να βοηθήσει σε τομείς όπως η είσπραξη φόρων, η ενίσχυση ανταγωνισμού και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Διαβεβαίωσε τέλος ότι ο ΟΟΣΑ θα στηρίξει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας, ξεκαθαρίζοντας ότι ο Οργανισμός ούτε θα αναλάβει νέους ρόλους, ούτε θα υποκαταστήσει κανέναν!!! Μας είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνουμε σε τι συνίσταται η συνεργασία με ένα «καθαρόαιμο άλογο» του νεοφιλελευθερισμού. Ή, τέλος πάντων, τι θα γίνει με τις εκθέσεις που έχει ήδη συντάξει για την αξιολόγηση, τον ανταγωνισμό, τις ιδιωτικοποιήσεις και στην εκπαίδευση, την αποκέντρωση, τα δίδακτρα, τα κουπόνια, κ.α.;

Τι λέει η πρόσφατη ΄Εκθεση;

Πράγματι, δόθηκε στη δημοσιότητα η πρόσφατη Έκθεση του ΟΟΣΑ (OECD,2015) που συστήνει στην Ελλάδα να προχωρήσει σε «βαθύτερες μεταρρυθμίσεις» στην αγορά εργασίας με «ενεργητικές πολιτικές» και παράλληλα να ενισχύσει το δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κρίσης και οι κοινωνικές επιπτώσεις. Παράλληλα με άλλα μέτρα, καλεί την κυβέρνηση να αναδιαρθρώσει το εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι, πράγματι πολύ ενδιαφέρουσες οι πολιτικές χρήσεις του ΟΟΣΑ, ενός Οργανισμού που διαπνέεται από σαφείς νεοφιλελεύθερες αρχές, σε διάφορες περιστάσεις. Δε λείπουν και τα ευτράπελα: η «προηγούμενη γνωστή έκθεση του ΟΟΣΑ, που παραδόθηκε στην κυβέρνηση της ΝΔ και είχε κοστίσει 900.000 ευρώ, αποδείχτηκε ότι είχε γραφεί στην πραγματικότητα από το ΙΟΒΕ και την Επιτροπή Ανταγωνισμού, μετουσιώνοντας σε νεοφιλελεύθερα μέτρα πολλές από τις επιδιώξεις συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησε σαν ολετήρας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (φούρνοι, περίπτερα, γαλακτοκομικά, μεταφορές κ.ά.)» (Εφημερίδα των Συντακτών,10.2.2015).

Για να καταδειχτεί η έλλειψη στοιχειώδους εγκυρότητας και αξιοπιστίας του ΟΟΣΑ, πέρα από τις σοβαρές επιφυλάξεις για τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία που διαπνέει τις «συστάσεις» και «συμβουλές» που δίνει, θα μεταφράσουμε από την πρόσφατη σχετική Έκθεση για την Ελλάδα τις πολύ σύντομες αναφορές στην Εκπαίδευση. Αυτές δεν έχουν πραγματολογική βάση! Διαβάζουμε: « Μέτρα: Στη μέση εκπαίδευση, τα αναλυτικά προγράμματα έγιναν πιο ευέλικτα και μια πολιτική αξιολόγησης των σχολείων και των εκπαιδευτικών έχει δρομολογηθεί. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, συντελέστηκε ένα πρώτο κύμα συγχωνεύσεων και συνενώσεων ιδρυμάτων για να αποφευχθούν οι επικαλύψεις, και προετοιμάζεται ένα σύστημα εξωτερικής αξιολόγησης. Συστάσεις: Να προχωρήσουν με γρήγορους ρυθμούς με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων και εκπαιδευτικών. Μεγαλύτερη αυτονομία στα σχολεία και μεγαλύτερη ευθύνη. Να εφαρμοστούν πλήρως οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, εισάγοντας ρυθμίσεις για χρηματοδότηση των πανεπιστημίων με βάση τις επιδόσεις τους. Να ολοκληρωθεί, όπως είχε σχεδιαστεί, η εξωτερική αξιολόγηση των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Είναι προφανές ότι η Έκθεση ΟΟΣΑ, στην περίπτωση της εκπαίδευσης, είναι έξω από τις συντελούμενες διεργασίες και εξελίξεις.

Οι πολιτικές και οι προσανατολισμοί που εκπορεύονται από τον ΟΟΣΑ (και το εργαλείο του το PISA) δεν είναι συμβατοί με τις προγραμματικές διακηρύξεις του ΣΥΡΙΖΑ για την εκπαίδευση. O χρόνος που μεσολαβεί μέχρι τις εξετάσεις PISA (3 Μαρτίου-7 Απριλίου 2015 ) είναι βραχύς. Δε γνωρίζουμε αν χωράει μια κυβερνητική απόφαση για ακύρωση της συμμετοχής της χώρας στο PISA. Για μας είναι σαφές ότι η συμμετοχή, σε περίοδο ανθρωπιστικής κρίσης, αποκτάει τα χαρακτηριστικά κοινωνικής αναλγησίας. Στη διευκρίνιση αυτής της κατάστασης θα συμβάλει καθοριστικά, ενδεχομένως μια δυναμική παρέμβαση εκ μέρους των εκπαιδευτικών. Η ακύρωση της συμμετοχής στο PISA θα ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα γραφής μιας προοδευτικής ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης που είναι αποφασισμένη να αναχαιτίσει τη διείσδυση των προταγμάτων του νεοφιλελευθερισμού στην εκπαίδευση, με όχημα τον ΟΟΣΑ/ PISA.

Πριν από λίγες ημέρες (31.1.2015), είχαμε το Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων με το οποίο ανακοινωνόταν ότι «Η αποτίμηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου είναι απαραίτητη και οφείλει να διεξάγεται με δημοκρατικό και συλλογικό τρόπο ως λειτουργία γνωστικής ανατροφοδότησης και αναστοχασμού και σκοπό την ουσιαστική βελτίωση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου. Με δεδομένο ότι οι τρέχουσες διαδικασίες ‘αξιολόγησης’ δεν υπηρετούν τον εν λόγω σκοπό, αυτές αναστέλλονται προκειμένου να μελετηθούν σε βάθος όλοι οι συναφείς παράγοντες. Πάντοτε μέσα από ουσιαστικό διάλογο με όσους εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και τους φορείς τους».

Τώρα ξέρουμε πως αγώνας που δόθηκε και κερδήθηκε έχει, έτσι κι αλλιώς, συνέχεια. Μια μάχη κερδήθηκε! Ο αγώνας συνεχίζεται. Πολύ περισσότερο τώρα που, από ό τι ακούσαμε με τις κυβερνητικές προγραμματικές εξαγγελίες, η νεοφιλελεύθερη «εργαλειοθήκη» του ΟΟΣΑ θα αξιοποιηθεί (πανηγυρίζει η Ν.Δ. που δικαιώνεται για τη συγκεκριμένη επιλογή της ), η «τιμωρητική ψευδοαξιολόγηση» αναστέλλεται για να προταθεί μια «άλλη αξιολόγηση». Το PISA, από ο τι φαίνεται, σε πείσμα της ανθρωπιστικής κρίσης που μαστίζει και την εκπαίδευση και παρά το γεγονός ότι έχουμε μαρξιστή Υπουργό Παιδείας, είναι αδιάβροχο στην κρίση και στα νέα δεδομένα με την ιστορική πολιτική νίκη της προοδευτικής αριστεράς. Οπότε, είμαστε στις επάλξεις, και πάλι, ενάντια στον ΟΟΣΑ, το PISA, τους οίκους αξιολόγησης και στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τις λεγόμενες Ανεξάρτητες Αρχές Διασφάλισης Ποιότητας στην Εκπαίδευση, με τους συγκεκριμένους «διανοούμενους» που τις στελεχώνουν.

Τα δύο τελευταία χρόνια, σε όλες μου τις εισηγήσεις, όπου κι αν μίλησα, κατέληγα με το «στοίχημα» ότι το σχέδιο ολοκληρωτικής αξιολόγησης ανοίγει έναν αγώνα μεγάλης διαρκείας, εκτός και εάν η κοινωνική δυναμική επιβάλει έγκαιρα μια αριστερή πολιτική ανατροπή. Αυτή έγινε. Πόσοι, άλλωστε, δεν το περίμεναν; Ή, καλύτερα, πόσοι δεν αγωνίζονταν γι αυτό. Η είδηση για την αναστολή εφαρμογής της αξιολόγησης ήταν και υπεσχημένη και αναμενόμενη. Θα χρειαστεί να είμαστε σε διαρκή αγωνιστική επαγρύπνηση και εγρήγορση για να καταλάβουμε τι εννοούν όταν ανακοινώνουν μια «άλλη» αξιολόγηση που δεν είναι «τιμωρητική». Γνωρίζουμε ότι η αξιολόγηση μυστικοποιείται με την επίκληση της ανατροφοδότησης, της βελτίωσης, της αυτογνωσίας και του γενικού συμφέροντος και της παιδείας. Αυτές οι λειτουργίες δεν επιτελούνται, οπότε η αξιολόγηση συντηρεί αποτελεσματικά το υπάρχον ή το τροποποιεί για να το διατηρεί. Οι δύο Ανεξάρτητες Αρχές Διασφάλισης Ποιότητας στην Εκπαίδευση μοιάζουν για την ώρα «ογκόλιθοι». Είναι οι δημόσιοι «οίκοι αξιολόγησης» που υπάγονται στην αξιολόγηση των υπερεθνικών συμβουλευτικών οργανισμών. Η «ανεξαρτησία» τους κερδίζει στην αγορά των ψευδεπίγραφων υποσχέσεων. Οι ανησυχίες «σιωπής» για τον ΟΟΣΑ, το PISA και τις Ανεξάρτητες Αρχές Διασφάλισης Ποιότητας στην Εκπαίδευση δεν έχουν θέση με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και Υπουργό Παιδείας μαρξιστή…