Αμφίπολη: Πύρινο άρθρο της κόρης του αρχαιολόγου που ξεκίνησε τις ανασκαφές

 

 Η Αναστασία Λαζαρίδη μιλά για «εθνικιστική παράκρουση» και «πρωθυπουργό σε ρόλο Ιντιάνα Τζόουνς». 

Βρισκόμαστε στο 1956 όταν ο τότε προϊστάμενος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Καβάλας Δημήτρης Λαζαρίδης ξεκινά τις πρώτες ανασκαφές στην αρχαία Αμφίπολη. Το 1964 κάνει την αρχική τομή στο λόφο Καστά.Η σκαπάνη του Λαζαρίδη εντοπίζει την περίμετρο του ταφικού περιβόλου.

Με οδηγό τον Θουκυδίδη, αμέσως μετά τη δικτατορία, ο μεγάλος αρχαιολόγος ξεκινά πλέον να ανασκάπτει συστηματικά την Αμφίπολη. Είναι πεπεισμένος ότι βρίσκεται στα ίχνη του τάφου του μικρού Αλέξανδρου, γιου του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης. Την εποχή εκείνη δύο ήταν οι μεγάλες ανασκαφές στην Ελλάδα: του Λαζαρίδη στην Αμφίπολη και του Ανδρόνικου στη Βεργίνα. Το 1984 ο Δημήτρης Λαζαρίδης πεθαίνει χωρίς να μάθει ποτέ την απάντηση στο ποιος επιφανής είναι θαμμένος στον λόφο Καστά.

Φωτογραφία τραβηγμένη το 1979, από τον ίδιο τον Δημήτρη Λαζαρίδη, που απεικονίζει ομάδα αρχαιολόγων που δούλευαν μαζί του. Η δεύτερη αριστερά είναι η νυν επικεφαλής της ανασκαφής Κατερίνα Περιστέρη (αρχείο Αλέξανδρου Κοχλιαρίδη)

Η ανασκαφή στην αρχαία Αμφίπολη, 50 χρόνια μετά, θα αρχίσει και πάλι να απασχολεί έντονα τα πρωτοσέλιδα όταν το καλοκαίρι του 2013 αναπαράγονται «πληροφορίες» για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ένα χρόνο αργότερα, η είσοδος στο ταφικό μνημείο προκαλεί νέα φρενίτιδα.

Με αφορμή το νέο ενδιαφέρον για τον τύμβο της Αμφίπολης τον οποίο επισκέφθηκε και ο Αντώνης Σαμαράς, η μικρή κόρη του Δημήτρη Λαζαρίδη, Αναστασία, με άρθρο της στην Εφημερίδα των Συντακτών μιλά για «εθνικιστική παράκρουση», για εμφάνιση του πρωθυπουργού «σε ρόλο Ιντιάνα Τζόουνς», ενώ κάνει λόγο για «οργή και αγανάκτηση για το υπερθέαμα και την αμετροέπεια».

Το άρθρο της αρχιτέκτονα Αναστασίας Λαζαρίδη έχει ως εξής:

«Κανείς δεν γνώριζε την Αμφίπολη, μέχρι που, μεσούντος του Αυγούστου, ο πρωθυπουργός μας εμφανίστηκε, αυτή τη φορά σε ρόλο Ιντιάνα Τζόουνς. Πρόκειται για ένα χωριό το οποίο δύσκολα βρίσκεις, καθώς η ταμπέλα στην Εγνατία γράφει προς Πρώτη Σερρών, πατρίδα του εθνάρχη, άρα σημαντικότερη.

Ο Αντώνης Σαμαράς στην είσοδο του ταφικού μνημείου (Τρίτη 12 Αυγούστου 2014)

»Ο πατέρας μου Δημήτρης Λαζαρίδης, κλασικός αρχαιολόγος, εγκαταστάθηκε, μετά τον πόλεμο και τις σπουδές του στη Σαλονίκη, στην Καβάλα. Το πεδίο έρευνάς του ήταν εξαιρετικά ευρύ και περιελάμβανε όλη την Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη. Σαν παιδί τον ακολουθούσα στις ανασκαφές της Θάσου και της Σαμοθράκης, κάνοντας επικίνδυνα ταξίδια στη θάλασσα, τα πρώτα χρόνια με γρι-γρι.

»Έστησε το νέο Μουσείο Καβάλας, Θάσου, Αμφίπολης. Έκανε ανασκαφές στα Άβδηρα και τη Μαρώνεια, όπου στο μουσείο υπάρχει αίθουσα “Δημήτρη Λαζαρίδη”. Αναστήλωσε τα αρχαία Θέατρα Θάσου και Φιλίππων κ.λπ. Η χούντα τον απομάκρυνε για 7 χρόνια. Όταν επέστρεψε αφιερώθηκε στις ανασκαφές της Αμφίπολης, σημαντικής αποικίας των Αθηναίων, λόγω του χρυσοφόρου Παγγαίου. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι στις ανασκαφές του χρησιμοποιούσε σαν πολύτιμο οδηγό τον ιστορικό Θουκυδίδη, εξόριστο τότε στη σκαπτή ύλη Παγγαίου.

»Το ενδιαφέρον του για την Αμφίπολη είχε αρχίσει απ’ το ’50. Έσκαψε τούμπες με μακεδονικούς τάφους και σημαντικά ευρήματα. Οι πολιτικοί τότε δεν ενδιαφέρονταν για τις ανασκαφές. Με μία εξαίρεση. Το ’54 η Φρειδερίκη κι ο Παύλος Γκλίξμπουργκ επισκέφθηκαν το Μουσείο Θάσου. Ο πατέρας μου είχε βρει ένα αγαλματάκι με ένα δελφινάκι, την Αφροδίτη στην πλάτη του και τον Έρωτα να παίζει στην ουρά του. Η Φρειδερίκη το ήθελε για την προσωπική της συλλογή. Ο πατέρας μου, επιστρατεύοντας τη διπλωματικότητά του, της είπε ένα έμμεσο μεν, πλην σαφέστατο “όχι”. Το “όχι” αυτό και καταγράφηκε και πληρώθηκε το ακριβό του τίμημα.

Ο Δημήτρης Λαζαρίδης στην Αμφίπολη

»Ως φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής απ’ το ’70-75 τον βοήθησα με αποτυπώσεις στο τείχος της πόλης, μήκους 7 χλμ., της αρχαίας πασσαλόπηχτης γέφυρας στον Στρυμόνα, απ’ όπου και το όνομα Αμφί-πολη, ελληνιστικά σπίτια, τον κατασκευασμένο τύμβο Καστά, όπου η πρώτη του ανασκαφική τομή ήταν πάνω στον εν λόγω τάφο, αλλά δεν είχε λεφτά να συνεχίσει. Βρήκε ωστόσο ένα νεκροταφείο της γεωμετρικής εποχής.

»Ανάμεσα στις πολλές βοηθούς του που πέρασαν, ήταν και η μαθήτριά του Καίτη Περιστέρη. Ο πατέρας μου ήταν γενναιόδωρος άνθρωπος και γενικά μοίραζε τομείς στις βοηθούς του, υπό την αδιάκοπη γκρίνια της μάνας μου, στην οποία απαντούσε στερεότυπα ότι δεν του φτάνουν 10 ζωές για να δημοσιεύσει τα ευρήματά του. Ίσως διαισθανόταν πως θα πεθάνει νέος. Ίσως, εκ των υστέρων η μάνα μου να’ χε δίκιο.

»Φέτος το καλοκαίρι, εκτός των άλλων, ζήσαμε την εθνικιστική παράκρουση της Αμφίπολης. Με φρίκη έβλεπα τον πρωθυπουργό, τους κ.κ. Τασούλα και Μενδώνη και τα ΜΜΕ να επιβλέπουν την ανασκαφή. Γιατί τόσος όψιμος ζήλος; Κι από πού κι ως πού, κι αυτό αποτελεί ύβριν, της οποίας επέρχεται τιμωρία, το επιστημονικό έργο συντελείται σε καθεστώς άγρυπνης παρακολούθησης από άσχετους προς το επάγγελμα; Ο καταβασανισμένος λαός μας χρειάζεται μια μεγαλειώδη αφήγηση, μιας μεγαλειώδους ιστορίας, που εξικνείται ώς τον Σαγγάριο, όπου πνίγηκε μεθυσμένος ο Μεγαλέξανδρος, την Αίγυπτο, τη Σαμαρκάνδη, τη Βακτριανή κ.λπ.;

»Εύχομαι ο τάφος να μην είναι συλημένος και να προκύψει κάτι στην αρχαιολογική έρευνα. Εδώ θέλω να θυμίσω έναν άλλο μεγάλο αρχαιολόγο, τον Γιώργο Χουρμουζιάδη, προϊστορικό αρχαιολόγο, ο οποίος δημιούργησε μια σχολή αρχαιολόγων για τους οποίους ένα λιοκούκουτσο του 7000 π.Χ. είναι εξίσου σημαντικό από αρχαιολογική σκοπιά μ’ ένα χρυσό στεφάνι.

»Οι λόγοι που με τσίγκλισαν να γράψω τα παραπάνω είναι:

• Φόρος τιμής στη μνήμη του πατέρα μου.

• Οργή και αγανάκτηση για το υπερθέαμα και την αμετροέπεια ανθρώπων, που λόγω βεληνεκούς όφειλαν να’ ναι πιο συγκρατημένοι.

• Θυμός, γιατί πολιτικοί που απαξιώνουν τον πολιτισμό και ξεπουλούν αρχαιολογικές περιοχές (Ναός Ζωσιμαίου Απόλλωνα στον Αστέρα Βουλιαγμένης, Αμνισός, Ισσός, κ.λπ.), που απολύουν έμπειρους μαρμαροτεχνίτες, σχεδιαστές, συντηρητές, εργάτες ανασκαφών κ.λπ. και αγνοούν τη λεπτή και προσεκτική ανασκαφική διαδικασία, που γίνεται με πενιχρά οικονομικά και αγάπη για τη δουλειά, λησμονιούνται».

Τμήμα σύνταξης pontos-news.gr