Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ: Σοσιαλισμός «Αμέσου Δράσεως»

(Μήπως η Αμερική έχει τον τρόπο και δείχνει το δρόμο;)

από Κωνσταντίνος Κωστούρος

(Αριστερά η ηθοποιός Λίντα Χάμιλτον σε πολεμική ετοιμότητα από την ταινία «Ο Εξολοθρευτής», Δεξιά η ηθοποιός Φραν Ντρέσερ από τη σειρά «Νταντά Αμέσου Δράσεως.»

Η λεζάντα κάτω από τη φωτογραφία γράφει «Η γυναίκα που όλοι πιστεύαμε ότι θα ηγηθεί της επανάστασης εναντίων των μηχανών».)


Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή την απεργία των ηθοποιών στο Χόλυγουντ κυκλοφορεί στα κοινωνικά δίκτυα το παραπάνω meme με πρωταγωνίστριες τις ηθοποιούς Λίντα Χάμιλτον και Φραν Ντρέσερ. Η τελευταία, εκτός από ηθοποιός, είναι και Πρόεδρος του SAG-AFTRA, του μεγαλύτερου σωματείου ηθοποιών της Αμερικής με πάνω από 160.000 μέλη. Η απεργία έχει λάβει ευρεία δημοσιότητα και η Ντρέσερ είναι το σύμβολό της.

Για όποιον θυμάται, το «Νταντά Αμέσου Δράσεως»(όπως ήταν η ευφάνταστη μετάφραση του τίτλου “The Nanny” για την ελληνική τηλεόραση) ήταν μια πολύ χαριτωμένη τηλεοπτική σειρά με βιτριολικό χιούμορ και ευχάριστους χαρακτήρες. Βέβαια ήταν και μια σειρά βουτηγμένη στα οικογενειακά κλισέ και τον σεξισμό. Εκεί, ο άνδρας του σπιτιού ήταν μορφωμένος, έξυπνος και επιτυχημένος επιχειρηματίας, ενώ η γυναίκα, ανειδίκευτη καλόψυχη, αφελής και καπάτσα νοικοκυρά.

Όσο και αν δεν μας αρέσει, τα κλισέ αγγίζουν ένα μεγάλο κομμάτι της αλήθειας, γι’ αυτό εξάλλου είναι και «κοινός τόπος». Το πρόβλημα είναι όταν αυτά τα κλισέ συνεχίζουν να καθορίζουν το μέλλον μας ενώ οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Είναι καιροί που οι κοινότητες αποσυντίθεται και ο κοινός τόπος χάνεται· τότε έρχεται η ώρα που όλα όσα θεωρούσαμε κοινό τόπο πρέπει να συζητηθούν από την αρχή για να δούμε αν ισχύουν, ώστε να ξαναβρούμε τον κοινό μας βηματισμό. Αυτό, είναι κυρίως δουλειά της αριστεράς.

Ο λόγος είναι απλός. Προφανώς και η δεξιά έχει ιδεολογικά προβλήματα αλλά στην πραγματικότητα κανένα από αυτά δεν αγγίζει τα όρια ύπαρξης της. Και πως θα μπορούσε άλλωστε· όλη η υφήλιος -χοντρικά- ακολουθεί το μοντέλο της. Από τον ιδιωτικά κινούμενο καπιταλισμό της Αμερικής μέχρι τον κρατικά καθοδηγούμενο καπιταλισμό της Κινάς και της Ρωσίας, στην πραγματικότητα τίποτα δεν αλλάζει για τις βασανιζόμενες κοινωνίες. Ακόμα και σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που κυριαρχεί ένα σχεδόν φεουδαρχικό ή απολυταρχικό μοντέλο οι κανόνες καπιταλιστικής λογικής θεωρούνται δεδομένοι. Αν λοιπόν για την δεξιά, το μοντέλο «λειτουργεί», αν ο δρόμος της δεν είναι παρά «μονόδρομος» γιατί να προβληματιστεί; Στη χειρότερη γι’ αυτήν περίπτωση, αν εμφανιστεί δυσλειτουργία στο σύστημα και υπάρξει κίνδυνος κοινωνικής εκτροπής, θα επιστρατευτεί το φάντασμα της ακροδεξιάς, ώστε με το φόβο ή τη βία οι κοινωνίες να συρθούν πίσω στον δρόμο της «πειθαρχίας».

Η κυριαρχία της δεξιάς βέβαια δεν βασίζεται μόνο στην πειθάρχηση και στη αίολη υπόσχεση για κοινωνική άνοδο, χρειάστηκε επιπλέον η αρπαγή των καλύτερων ιδεών της αριστεράς και η μετατροπή τους προς όφελος του καπιταλισμού.

Δύο χαρακτηρίστηκα παραδείγματα είναι η παγκοσμιοποίηση και η σύγχρονη τέχνη:

Το μεγαλύτερο όνειρο της αριστεράς ήταν η κοινή συνείδηση και διασύνδεση των εργατών όλου του κόσμου. Αντ’ αυτού είχαμε την παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου! Επίσης, ένα από τα μεγάλα όπλα της υποτιθέμενης ιδεολογικής και πολιτιστικής «ηγεμονίας της αριστεράς» ήταν η καλλιτεχνική πρωτοπορία και η «τέχνη αιχμής». Σήμερα και τα δύο δεν είναι παρά ένα ακόμα παιχνίδι των πλουσίων αυτού του πλανήτη, καθώς και των μεγάλων θεσμικών ιδρυμάτων που τα στηρίζουν.

Αν λοιπόν η δεξιά δεν έχει λόγους να αναστοχάζεται, όπως βλέπουμε, δεν ισχύει το ίδιο για την αριστερά. Η αριστερά βλέπει ότι παρά την χυδαία επίδειξη ισχύος του κεφαλαίου (ακόμα και σε βάρος της ίδιας της ανάπτυξης του καπιταλιστικού μοντέλου που έχει σαν βάση τον υγιή ανταγωνισμό), αδυνατεί να εμπνεύσει την μεγάλη μάζα του κόσμου. Πρέπει λοιπόν να αποδείξει ότι όχι μόνο έχει ένα διαφορετικό κοινωνικό όραμα αλλά πως ξέρει ακριβώς και με ποιον τρόπο θα μας οδηγήσει προς τα εκεί.

Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα για την αριστερά, να σταματήσει να δεσμεύεται από τις μεγάλες αφηγήσεις του παρελθόντος, τα μεσσιανικά οράματα και τα όνειρα που θέλουν την κοινωνική αυτοπραγμάτωση να έρχεται με την κατάρρευση του καπιταλισμού; Μήπως πρέπει να πάει σε παρεμβάσεις μικρές και μεγάλες ταυτόχρονα, ανάλογα με τις δυνατότητες της κοινωνίας και την ιστορική συγκυρία;

Αν υποθέσουμε ότι οι αφηγήσεις με τις οποίες πορεύτηκε η αριστερά τα τελευταία χρόνια έχουν αποτύχει, αν αυτές δεν στάθηκαν ικανές να εμπνεύσουν τον κόσμο ακόμα και σε αυτήν την εποχή του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, μήπως να αναθεωρήσει;

Μήπως πρέπει να απαγκιστρωθεί από τα σύμβολα του παρελθόντος και να φτιάξει νέες αφηγήσεις; Τουλάχιστον στον τόπο μας, μήπως να είχαμε λιγότερες προσφωνήσεις του τύπου «Βεσνερέμος» στα ραδιόφωνα και τις συγκεντρώσεις, λιγότερα δήθεν χιουμοριστικά memes με τον Στάλιν στα κοινωνικά δίκτυα και σαφώς λιγότερο «επαναστατικό ξεσηκωμό» του καφέ και του τσιγάρου στο δημόσιο λόγο, προκειμένου να φτιαχτεί χώρος για έναν αγώνα που θα αντλεί από την υπάρχουσα πραγματικότητα και τα σύμβολα του σήμερα;

Μήπως οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες δεν θέλγονται τελικά ιδιαιτέρα, από τους Ζαπατίστας, τη Βενεζουέλα, τους εντόπιους «τροβαδούρους του αγώνα» και γενικότερα την επαναστατική εικόνα της Λίντα Χάμιλτον στον Εξολοθρευτή και θα προτιμούσαν για σύμβολα χώρες όπως η Αμερική και φιγούρες που εκπέμπουν ρεαλισμό, ξεκάθαρο λόγο και ηθική στάση παρόμοια με της Φραν Ντρέσερ; Η Ντρέσερ δεν παλεύει για την κατάρρευση των μεγάλων εταιρειών παραγωγής, παλεύει για κοινωνική δικαιοσύνη μέσα στα υπάρχοντα στούντιο.

Από την άλλη πλευρά, καλό θα ήταν να είχαμε και λιγότερη σοσιαλδημοκρατία, όπως τουλάχιστον αυτή που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Την σοσιαλδημοκρατία της συναλλαγής με την μεγαλοαστική τάξη που λειτούργει ως τροχονόμος του καπιταλιστικού κατήφορου.

Το θέμα λοιπόν δεν είναι η κατεύθυνση, αν δηλαδή μια σύγχρονη αριστερά κινείται «δεξιότερα» ή «αριστερότερα» αλλά η στόχευση της δράσης της και ο τρόπος που θα κινηθεί. Οφείλει να πατήσει στα σημεία που η δεξιά θεωρεί ότι υπερτερεί και να τα στρέψει υπέρ της, όπως ακριβώς είδαμε ότι έκανε η δεξιά όλο το προηγούμενο διάστημα. Για να τα καταφέρει πρέπει να ψάξει το στίγμα της ακόμα και σε χώρους όπου παλιά θα ήταν ταμπού να το αναζητήσει· σε μέρη και ιδέες που με μια πρώτη ματιά φαίνονται ασύμβατες με τις αρχές της.

Μπορεί να κοιτάξει το παράδειγμα της Αμερικής. Να δράσει άμεσα και να δώσει νέο νόημα σε έννοιες όπως αυτή του «εθνισμού» (και όχι φυσικά του εθνικισμού), της «ανταγωνιστικής οικονομίας» και του «ηθικό κώδικα», έννοιες που η δεξιά θεωρεί ότι έχει υπεροπλία!

Προφανώς η Αμερική είναι μέχρι και σήμερα ο φάρος του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Είναι όμως και η μόνη χώρα στην οποία υπάρχει σοβαρή αμφισβήτηση για αυτές τις πρακτικές, διεξάγεται σοβαρή συζήτηση -και κυρίως- εμείς μαθαίνουμε γι αυτό!

Αντί λοιπόν μέρος της αριστεράς να κοιτά με νοσταλγία στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες ή να «κρυφοΠουτινίζει» με διάφορα: «Ναι μεν η Ρωσία αλλά και το ΝΑΤΟ» να δει την Αμερική των κινημάτων, της ελευθερίας του λόγου και των αγωνιστών της. Ανθρώπων που δεν κοιμούνται με αφίσα του Τσε πάνω από το κεφάλι τους αλλά παλεύουν το σύστημα χωρίς να είναι απαραίτητα οι ίδιοι μαρξιστές· με γνώμονα όμως το μαρξιστικό ρητό «Από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».

Πέρα από τον αγώνα των ηθοποιών, η αριστερά πρέπει να δει και το παράδειγμα ανθρώπων όπως ο Κρις Σμολς. Ο Κρις Σμολς είναι ο άνθρωπος που οργάνωσε μέσα σε ένα εξαιρετικά εχθρικό περιβάλλον το εργατικό σωματείο της Άμαζον. Όταν συνάντησε τον πρόεδρο της χώρας, Τζο Μπάιντεν φορούσε μπουφάν «Φάτε τους πλούσιους». Ο πρόεδρος του είπε χαμογελώντας «ρε φίλε είσαι πρόβλημα» και αυτός απάντησε «ναι είμαι»! Που αλλού θα βλέπαμε τέτοια εικόνα;

Επίσης, παραδείγματα διάσημων ηθοποιών και επιχειρηματιών όπως η Εύα Λονγκόρια που φωνάζουν «δεν θέλουμε άλλες φοροαπαλλαγές για το εαυτό μας». Πρέπει να δει από πια χώρα ξεκίνησαν όλα τα μαζικά κοινωνικά κινήματα την εποχή της κρίσης.

Στην Αμερική, η ελευθερία του λόγου έστω και δύσκολα, σπάει σταθερά τα καρτέλ της ενημέρωσης και φτάνει μέχρι τα αυτιά μας μέσα από την μαζική κουλτούρα του διαδικτύου και του κινηματόγραφου. Όλα τα παραπάνω μαζί, σίγουρα δεν συμβαίνουν στης χώρες της νεοφιλελεύθερης πλέον ευρωπαϊκής ηπείρου αλλά ούτε και στις όποιες χώρες της Νότιας Αμερικής που κατά εποχές είναι φίλα προσκείμενες στον σοσιαλισμό.

Η αριστερά χρειάζεται αναδόμηση που ξεκινά από το πεδίο των ιδεών και φτάνει μέχρι την αισθητική της. Η ιδέα της αλλαγής ακόμα και σε επίπεδο αισθητικής, μπορεί να ακούγεται ως «ελαφριά προτεραιότητα» αλλά δεν είναι. Είναι απολύτως κρίσιμη για να προσεγγίσει μάζες που είναι διαχρονικά επιφυλακτικές απέναντί της. Οφείλει και μπορεί να εμπνεύσει αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλους· από το διεμφυλικό άτομο μέχρι τον «κυρ. Παντελή».

Παραπάνω, αναφέρθηκαν οι όροι εθνισμός, ανταγωνιστική οικονομία και ηθικός κώδικας. Υπάρχουν και άλλοι ενδιαφέροντες όροι· για παράδειγμα οι όροι πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια. Γιατί τους αφήνουμε βορρά στα νύχια της πιο μαύρης δεξιάς; Ας μιλήσουμε λοιπόν με όρους «ηθικής» και «κώδικα» που είναι το αγαπημένο της παιχνίδι.

Η ιστορία έχει δείξει ότι με όρους πατρίδας δεν πορευτήκαν μόνο οι ναζί αλλά πάλεψαν και άνθρωποι όπως ο Λένιν και ο Βελουχιώτης. Αναφορικά με την θρησκεία: Θα ξαναδούμε την κοινωνική διάσταση του χριστιανισμού και πόσο ξεκάθαρα απέναντι ήταν στην ιδέα του θεού / αφέντη ή απλά θα κοιτάμε τα λαμπερά άμφια της επίσημης εκκλησίας και θα βρίζουμε; Το εφαλτήριο για να αποκτήσει κάθε άνθρωπος κοινωνική συνείδηση βρίσκεται στην οικογένεια (οικογένεια ανεξαρτήτως φύλου και προσδιορισμού). Να την αποδομούμε συνεχώς λες και όλος ο κόσμος είναι ένας απέραντος «Κυνόδοντας» του Λάνθιμου βοηθάει σε κάτι; Αν δεν μας αρέσει ο θεσμός της οικογένειας με τι σκεφτόμαστε να τον αντικαταστήσουμε; Και τέλος, πόσο θα έβλαπτε αν δεν αποβλέπαμε σε μια ευθέως αταξική κοινωνία αλλά βοηθούσαμε αρχικά στον υγιή ανταγωνισμό και το σπάσιμο των μονοπωλίων;

Ένας από του κορυφαίους σύγχρονους διανοητές της αριστεράς ήταν ο αναρχικός ανθρωπολόγος Ντέιβιντ Γκρέμπερ. Δεν είμαι σίγουρος για το πόσο έχει μελετηθεί από την εγχώρια διανόηση της αριστεράς η θετική του στάση, το χιούμορ και γενικότερα η “mainstream” παρουσία του. Ο Γκρέμπερ, φύση αισιόδοξος, ακόμα και στις πιο μαύρες μέρες της οικονομικής κρίσης έγραφε ότι ο κομουνισμός είναι κάτι που το ζούμε ήδη αλλά δεν το έχουμε καταλάβει! Δεν εννοούσε τις ασυναρτησίες του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού και φασισμού που βλέπουν «κομουνιστές» σε κάθε κρατική παρέμβαση ή σε κάθε μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εννοούσε ότι ο κομουνισμός είναι παρόντας μέσα στις συλλογικές αποφάσεις των μικρών κοινωνικών ομάδων και φορέων, στην αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων που έχουν ανάγκη και σε κάθε διεκδίκηση που εξυπηρετεί το συλλογικό συμφέρον. Αυτό θεωρούσε ότι είναι η μαγιά για την όποια αλλαγή και με αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να πορευόμαστε.

Ας δούμε λοιπόν τους ανθρώπους σαν την Ντρέσερ τον Σμολς την Λονγκόρια και τον Γκρέμπερ. Όλοι είναι διαφορετικοί. Ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, εθνοτικό υπόβαθρο, φύλο και μορφωτικό επίπεδο. Κάποιοι είναι απέναντι σε κάθε σύστημα εξουσίας και κάποιοι είναι συνομιλητές με την εξουσία αλά όχι συνεργάτες της στην κοινωνική εξαθλίωση. Κάποιοι έχουν καθημερινή δράση και κάποιοι όχι. Κανείς όμως από τους παραπάνω δεν πουλά «αριστερό οπαδισμό» ούτε «σοσιαλισμό της σαμπάνιας». Ο καθένας με τα μέσα που του αναλογούν ψάχνει για ένα καλύτερο αύριο για το κοινό μας μέλλον μέσα στην κάθε μέρα, χωρίς κορώνες και αποκλεισμούς. Δεν «πουλούν» αριστερά, απλά προσπαθούν: Από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του.

ΠΗΓΗ:https://antifono.gr/sosialismos-amesou-draseos/?fbclid=IwAR2_oGwZboFlDRx8n8oVRcYsiDIRS8CwUrCsYCyzqINgS0IPckq0UKvcEJ0
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com