Ο Φράνσις Φουκουγιάμα είναι ο συγγραφέας που εξέφρασε το 1992 εκ μέρους της Δύσης την ευφορία και την αίσθηση της νίκης σε θεωρητικό επίπεδο με το περίφημο βιβλίο του «Το Τέλος της Ιστορίας». Το εν λόγω βιβλίο προφήτευε τότε πώς η ολοκληρωτική νίκη του καπιταλισμού και της «δημοκρατίας της αγοράς» θα επέφερε την ειρήνη, την δημοκρατία και την πρόοδο σε όλες τις κοινωνίες του πλανήτη. Ισχυρίστηκε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία, απαλλαγμένη από εσωτερικές αντιφάσεις που ταλάνισαν όλα τα υπόλοιπα πολιτικά συστήματα, είναι το ακροτελεύτιο σημείο ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας. Χρησιμοποιήθηκαν βαρύγδουπες εκφράσεις όπως «το τέλος της ιστορίας του ανθρώπου» και «ο θάνατος των ιδεολογιών» ενώ τα έθνη και οι πολιτισμοί των λαών θεωρήθηκαν έννοιες ξεπερασμένες και μπήκαν στο στόχαστρο ως θεμελιώδεις μηχανισμοί σφυρηλάτησης αντιιμπεριαλιστικού πνεύματος.
Η ιδεολογική ρηγμάτωση η οποία προκλήθηκε στον χώρο της Αριστεράς από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ήταν τέτοια, που η προωθητική δύναμη αυτών των απόψεων επικράτησε με σχετική ευκολία και εξαπλώθηκε ταχύτατα. Ήταν η εποχή της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης κατά την οποία ένας αχαλίνωτος καπιταλισμός πάσχιζε να καταργήσει το άγραφο μα χρυσό «κοινωνικό συμβόλαιο» πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ευημερία, η πρόοδος και η ανάπτυξη της Δύσης μετά τον ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κληρονομιά του Ρόναλντ Ρήγκαν και της Μάργκαρετ Θάτσερ είχε θριαμβεύσει.
Έχοντας συμπληρώσει σχεδόν μια τριακονταετία από την κατάρρευση της Σοβιετικης Ένωσης και των δορυφόρων της (καθώς και της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας), οι εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο δείχνουν να μην έχουν δικαιώσει ούτε στο ελάχιστο τους φιλελεύθερους προφήτες σχετικά με τις προβλέψεις τους. Με σημείο αναφοράς την άκρατη κερδοσκοπία των οικονομικών ολιγαρχιών οι ανισότητες γιγαντώθηκαν, οι πολεμικές συγκρούσεις εξαπλώθηκαν και μεγάλα τμήματα των κοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσμο οδηγήθηκαν στην φτώχεια και την εξαθλίωση. Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με τους New York Times (την ναυαρχίδα του φιλελευθερισμού στις Η.Π.Α.) στην οκταετία Κλίντον (1993 – 2001) το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία Μπους (2001 – 2009) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία Ομπάμα (2009 – 2017) εκτοξεύθηκε στο 93%! Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το πλουσιότερο και ισχυρότερο έθνος στον πλανήτη, 41 εκατομμύρια πολίτες διαβιούσαν το 2018 σε συνθήκες σχετικής και απόλυτης φτώχειας. Αποκορύφωμα αυτής της ανεξέλεγκτης πορείας ήταν η φούσκα και η κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008, που οδήγησε τις επί μέρους κοινωνίες σε τεράστια οικονομική και κοινωνική καταστροφή. Μια κρίση που μόνο με την Μεγάλη Ύφεση του 1929 μπορεί να συγκριθεί.
Ειδικότερα, οι λαοί της Ευρώπης είδαν ότι είχε απομείνει από το Κράτος Πρόνοιας και το Κράτος Δικαίου που με τόσο κόπο οικοδόμησαν μεταπολεμικά μέσω του κοινωνικού ελέγχου στην καπιταλιστική συσσώρευση να καταρρέει σαν χάρτινος πύργος. Η Δυτική Ευρώπη αντί της εμβάθυνσης και της ενοποίησης στη λογική της ισοτιμίας των ευρωπαϊκών λαών, επέλεξε επικίνδυνες αντιδημοκρατικές ατραπούς υπό την πίεση του αναζωπυρωμένου γερμανικού οικονομικού εθνικισμού. Βασικές σταθερές της αποτελούν πλέον η πολιτική «φτωχοποίησης του γείτονα» (beggar-thy-neighbour policy όπως την πρωτοανέφερε ο Adam Smith στο βιβλίο του «Ο πλούτος των Εθνών») που ακολουθεί το Βερολίνο και οι τιμωρητικές λογικές για τις υπόλοιπες χώρες. Η απόκλιση των χωρών Βορρά – Νότου είναι πλέον τεράστια, με τις πρώτες να παράγουν συνεχώς αυξανόμενα πλεονάσματα και τις δεύτερες συνεχώς αυξανόμενα ελλείματα.
Όσον αφορά τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, ο πολύφερνος καπιταλιστικός παράδεισος αποδείχθηκε στην πράξη μια νέα υποανάπτυξη, περιθωριοποίηση και επαναποικιοποίηση. Ξαφνικά μεταπήδησαν από ένα καθεστώς ιδιότυπου κρατικού καπιταλισμού και ατελείωτης γραφειοκρατίας σε ένα άγριο και πρωτόγονο καπιταλισμό που θύμισε έντονα τις εποχές του Ελντοράντο στην Άγρια Δύση και της μαφίας του Σικάγο και της Νέας Υόρκης λίγο αργότερα.
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που βίωσαν με τον χειρότερο δυνατό τρόπο και ακόμα βιώνουν την προαναφερθείσα κρίση. Ο ελληνισμός συνεχίζει να πιέζεται ασφυκτικά από τους ιμπεριαλισμούς ξένων κρατών στα αιωνίως ασταθή Βαλκάνια: η Γερμανία φιλοδοξεί να ανασυγκροτήσει το επόμενό της οικονομικό Ράιχ. Οι Η.Π.Α. προσπαθούν να προσεταιρισθούν τα δύο τελευταία ερείσματα της Ρωσίας (Σερβία, Σλαβομακεδονία). Η Ρωσία με την σειρά της σχεδιάζει μεθοδικά να αποσπάσει από το ΝΑΤΟ τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατο του, την Τουρκία. Ακόμα και η Τουρκία (το νατοικό δόγμα της ακεραιότητάς της, συνέχεια του δόγματος της ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καλά κρατεί) ονειρεύεται νεοσουλτανικά μεγαλεία και συνδιαχείριση ενεργειακών κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο εργαλειοποιώντας τους συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς στα Βαλκάνια.
Και η Ελλάδα σε μιαν άκρη, χωρίς σοβαρή εθνική στρατηγική για τίποτα. Από την μια πλευρά η δεξιά, στην οποία η τυφλή υπακοή στο περίφημο δόγμα «ανήκομεν εις την Δύσιν» οδήγησε στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Εσπερίας ακόμα κι όταν αυτά έρχονταν σε ευθεία αντίθεση με τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα (π.χ. Κύπρος). Και από την άλλη μεριά η Αριστερά, η οποία αδυνατώντας να παράξει αυτόνομη εθνική πολιτική σκέψη από το 1974 κι έπειτα, σύντομα διολίσθησε στην άκριτη εισαγωγή ιδεών και πρακτικών από το εξωτερικό. Έτσι, επικράτησε στους κόλπους της η σταλινική άποψη ότι τα έθνη είναι δημιούργημα του καπιταλισμού και ότι όταν έρθει ο σοσιαλισμός τα έθνη θα πάψουν να υφίστανται ως δια μαγείας. Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ με την έξαρση του εθνικισμού αποδεικνύει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο το πόσο έωλη και ουτοπική είναι η θεώρηση αυτή.
Ο μεταπρατικός χαρακτήρας τόσο της κομμουνιστικής, όσο και της μη κομμουνιστικής αριστεράς στην Ελλάδα εδράζεται στην χαρακτηριστική αδυναμία τους να αντιληφθούν τις ειδικές συνθήκες που διαμόρφωσαν την ελληνική εργατική τάξη. Οι Έλληνες δεν έγιναν προλετάριοι περνώντας πύλες εργοστασίων ως βιομηχανικοί εργάτες όπως οι κεντρο και βόρειο – ευρωπαίοι, αλλά περνώντας το Αιγαίο από την Μικρά Ασία και τον Πόντο στην σημερινή ηπειρωτική Ελλάδα ως πρόσφυγες. Ο τεράστιος αυτός όγκος εξαθλιωμένων προσφύγων ήταν που χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως εργατικό προλεταριάτο στις βιομηχανικές περιοχές Ελευσίνας, Ασπροπύργου, Κερατσινίου, Δραπετσώνας, Περάματος και αργότερα και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Δηλαδή ο ελληνισμός γνωρίζει τον ιμπεριαλισμό όχι ως το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού αλλά ως το πρώτο: για τον ελληνισμό είναι ο ιμπεριαλισμός που τον εκδιώκει από τις ιστορικές του πατρίδες, που τον αποκλείει από τις πατρογονικές του εστίες. Είναι ο ιμπεριαλισμός που προκάλεσε την μικρασιατική καταστροφή, που απαγόρευσε τρεις φορές την ένωση της Βόρειας Ηπείρου με την Ελλάδα, που εμπόδισε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, που προκάλεσε εν συνεχεία τους δύο Αττίλες και που ετοιμάζει τον Αττίλα ΙΙΙ.
Κάποτε η Αριστερά όχι απλώς αγκάλιαζε και στήριζε τους εθνικούς αγώνες αλλά ήταν η ίδια που τους γεννούσε, επειδή έβλεπε ξεκάθαρα ότι οι γνήσιοι αντίπαλοι του ιμπεριαλισμού ήταν πάντα αυτοί ακριβώς: τα εθνικά κινήματα, τα πατριωτικά μέτωπα. Σταδιακά όμως, άρχισε να λειτουργεί ως Δούρειος Ίππος του Δυτικού ιμπεριαλισμού. Άρχισε να διαχωρίζει τον διεθνισμό από τον πατριωτισμό/εθνισμό και να τους αντιπαραβάλλει, πράγμα εντελώς αφύσικο αφού αυτές οι δύο έννοιες όχι απλώς δεν είναι ασυμβίβαστες αλλά είναι αναμενόμενο να συμβαδίζουν. Ο κάθε διεθνιστής έχει και μια ιδιαίτερη πατρίδα και είναι απολύτως λογικό την πατρίδα αυτή να την αγαπάει αν όχι περισσότερο από τις άλλες, τουλάχιστον το ίδιο. Με ποιο θάρρος μπορεί κάποιος Έλληνας να αγωνίζεται υπέρ των Κούρδων και των Παλαιστίνιων που το μόνο που ζητάνε είναι μια πατρίδα, και όταν γίνεται σε ένα δικό του τμήμα εισβολή, κατοχή, εποικισμός, όταν δηλαδή δημιουργείται το δικό του παλαιστινιακό στην Κύπρο να στέκει αδιάφορος; Δηλαδή ο Ιρλανδός ή ο Ιρακινός που υπερασπίζεται την πατρίδα του είναι το ίδιο με τον Βρετανό και τον Αμερικανό που εισέβαλε σε αυτή; Ο Ελληνοκύπριος ή ο Παλαιστίνιος ή ο Κούρδος που αγωνίζεται και διαμαρτύρεται καταδιωκόμενος και ξεριζωμένος από τα πατρογονικά του εδάφη είναι το ίδιο με τον Τούρκο ή τον Ισραηλινό που εισέβαλε στα εδάφη αυτά;
Σε τελική ανάλυση οφείλουμε να αναρωτηθούμε: θα μπορούσε ο Μπεν Μπελά και το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (FLN, το δικό τους ΕΑΜ) να είχαν συσπειρώσει την συντριπτική πλειοψηφία των Αλγερινών αν δεν διεξήγαγαν πόλεμο για την απελευθέρωση και την εθνική ανεξαρτησία της Αλγερίας από την Γαλλία το 1962; Θα μπορούσε ο Χο Τσι Μινχ να είχε συσπειρώσει τον λαό και να συντρίψει τους Γάλλους αποικιοκράτες στην Ινδοκίνα το 1954 αν δεν διεξήγαγε αντιαποικιακό, απελευθερωτικό αγώνα; Θα μπορούσε να θριάμβευε η κουβανική επανάσταση το 1959 αν δεν υποσχόταν ότι θα έδινε την Κούβα πίσω στους Κουβανούς; Ας μην πηγαίνουμε όμως πολύ μακριά κι ας δούμε τα δικά μας: θα μπορούσε το ΕΑΜ να συγκλονίσει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού με τα 1.500.000 μέλη και τα 3.000.000 μέλη – εθελοντές στις οργανώσεις αλληλεγγύης του, αν δεν διεξήγαγε εθνικό, πατριωτικό αγώνα; Το κείμενο «τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλα τα σχολεία της χώρας.
Σήμερα ως σοσιαλιστές, δημοκράτες και προοδευτικοί Έλληνες οφείλουμε πριν από όλα να δώσουμε απάντηση σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα: θέλουμε έναν γνήσιο διεθνισμό των λαών από τα κάτω, ή έναν ιμπεριαλισμό που τον έχουν βαφτίσει παγκοσμιοποίηση από τα πάνω; Θέλουμε πατρίδες ανεξάρτητες και κυρίαρχες, ή πατρίδες – προτεκτοράτα που αλλάζουν, διαλύονται και δημιουργούνται ανάλογα με τα συμφέροντα των ελίτ; Θέλουμε λαούς με διαφορετικούς πολιτισμούς που θα έρχονται σε όσμωση ή μια άμορφη μάζα με παγκοσμιοποιημένο και πολτοποιημένο πολιτισμό – σούπα;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.