Εισαγωγή Ιανουάριος 2016.
Τα δύο σύντομα κείμενα που ακολουθούν μετά την παρούσα σύντομη εισαγωγή γράφτηκαν αρχές Φθινοπώρου 2007 όταν άρχισα να μελετώ το τελευταίο έργο του Κονδύλη Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος το οποίο είχε μόλις κυκλοφορήσει. Την Άνοιξη-Καλοκαίρι του 2007 τα είχα αφιερώσει γράφοντας ένα βιβλίο για τους κριτικούς κονστρουκτιβιστές (οι καθ’ ημάς «εθνομηδενιστές»).
Σε προηγούμενα βιβλία είχα αφιερώσει κεφάλαια, τομείς κεφαλαίων και εκτενή παραρτήματα στο φαινόμενο του κριτικού κονστρουκτιβισμού. Πρωτίστως στο «Οι διεθνείς σχέσεις ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης» και στο «ιστορία, θεωρία και πολιτική φιλοσοφία των διεθνών σχέσεων». Ήδη στην πρώτη μου αγγλική βιβλιογραφία, το European Political Cooperation είχα ήδη ενδιατρίψει σε παρεμφερή πεδία όπως ο συμπεριφορισμός.
Για να το πούμε διαφορετικά, όποιος αρχίσει μια Οδύσσεια στα πεδία του πολιτικού στοχασμού συναντά εσχατολογικές Σειρήνες, καλοθελητές της προπαγάνδας των Κυκλώπων, φουρτούνες που προκαλούν οι κάθε είδους ασυναρτησίες και πρωτίστως τα υψηλά τείχη των εσχατολογικών δογμάτων, των συμβεβλημένων με αυτά θεωρημάτων και των προπαγανδιστικών ιδεολογημάτων.
Αναπόφευκτο δυστυχώς το ταξίδι και η πλοήγηση μέσα από όλα αυτά. Αναπόφευκτο; Είναι ένα σημαντικό ερώτημα και αφορά τον ρόλο του πολιτικού στοχαστή, την ευαισθησία του για τα συντρέχοντα και την υποχρέωσή ή καλύτερα την αποστολή του να παράγει έργο πέραν και υπερ
άνω της συμβατικής σοφίας και της καθημερινότητας.
Το βαθύτερο ζήτημα, βέβαια, είναι η σχέση του πολιτικού στοχαστή με την πολιτική πάλη. Η αξιολογικά ελεύθερη περιγραφή και ερμηνεία αφορά την πολιτική πάλη καθότι παράγει πολιτικό ορθολογισμό. Η εμπλοκή όμως του αξιολογικά ελεύθερου πολιτικού στοχαστή έστω και έμμεσα ενδέχεται να διαφθείρει την επιστημολογία του και να ροκανίσει την ποθητή επιστημοσύνη.
Η αποχή και πιστή προσκόλλησή του στην αξιολογική ελευθερία ενδέχεται να τον καταστήσει, όπως ειρωνικά έγραψε ο Κονδύλης, «λευπτογεύστη του περιθωρίου» (τελευταίες σελίδες του «Ισχύς και Απόφαση»). Με την έννοια ότι γράφει όχι για την πολιτική πάλη της καθημερινότητας αλλά για τους προσανατολισμούς και τις προϋποθέσεις που καθιστούν τα κείμενα κλασικά και διαχρονικά.
Αρχές του καλοκαιριού του 2007 το βιβλίο για τους κριτικούς κονστρουκτιβιστές ολοκληρώθηκε, σελιδοποιήθηκε και ήταν έτοιμο να πάει για τυπογραφείο. Μόλις όμως είχε κυκλοφορήσει το δίτομο βιβλίο του Κονδύλη Το πολιτικό και ο Άνθρωπος οπότε από την πρώτη στιγμή διαβάζοντας τις πρώτες εκατό σελίδες αποφάσισα πως δεν ήταν επιστημονικά αναγκαίο να κυκλοφορήσω το δικό μου βιβλίο.
Μερικά στοιχεία τα χρησιμοποίησα στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών» αργότερα, μερικά άλλα σε μικρότερα κείμενα και τα υπόλοιπα σε επερχόμενες δημοσιεύσεις.
Λάθος ή ορθή αυτή η απόφαση κρίνεται. Σίγουρα ενώ που πουθενά δεν διαφωνούσε σε μερικά σημεία θα συμπλήρωνε την Κονδύλεια ανάλυση στον βαθμό και στην έκταση που εγώ εξειδικεύομαι στον φωτισμό του τρίτου επιπέδου, δηλαδή του διεθνούς συστήματος (το πρώτο επίπεδο είναι ο άνθρωπος, το δεύτερο το κράτος εντός του οποίου είναι ενταγμένος ο άνθρωπος και το τρίτο η διεθνής πολιτική μέσα στην οποία λειτουργούν, συναλλάσσονται, ανταγωνίζονται και συγκρούονται τα κράτη)
Τότε πάντως έκρινα ότι η ανάλυση του Κονδύλη επαρκούσε. Τόσο η δική μου μη δημοσιευθείσα όσο και του Κονδύλη στο Πολιτικό και ο Άνθρωπος ενέχουν κάποιο βαθμό δυσκολίας στο επίπεδο εξειδικευμένων όρων και εννοιών τις οποίες αναπόφευκτα χρησιμοποιούνται. Στο πεδίο αυτό, όμως, Ο Κονδύλης ως ο σημαντικότερος σύγχρονος πολιτικός στοχαστής του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, κρίνεται ως ο επαρκέστερος επιστήμονας να εξετάσει την ύστερη διολίσθηση της πολιτικής σκέψης στα πεδία των μεταμοντέρνων θεωρημάτων και ιδεολογημάτων («χυλός ελάχιστα θρεπτικός» όπως εύστοχα έγραψε ο Κονδύλης).
Στο κείμενο αυτό ο Κονδύλης κυριολεκτικά εξοντώνει επιστημονικά τους κριτικούς ή όπως τους ονομάζουμε εδώ τους εθνομηδενιστές. Το κάνει όπως σε όλα τα έργα του με τεκμηριωμένο και πηγαία πρωτότυπο τρόπο με το να τους εντάσσει στην έσχατη κατάληξη της μοντερνιστικής σκέψης. Ταυτόχρονα, βέβαια, όπως σε όλα τα έργα του, είναι περιγραφικός και αξιολογικά ελεύθερος. Ως αναμφίβολα ο σημαντικότερος αναλυτής των Νέων Χρόνων και ως ο πολιτικός στοχαστής που έδωσε τις σημαντικότερες αναλύσεις για τον μεταμοντερνισμό, ξέρει πολύ καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο τι κρύβει η μεταμοντέρνα τροχιά.
Η ιδεολογία δεν είναι επιστήμη και τα μεταμοντέρνα θεωρήματα και ιδεολογήματα της μετά-ιδεολογικής εποχής είναι, για να χρησιμοποιή
σω τα λόγια του, μεταμοντέρνος χυλός ελάχιστα θρεπτικός ενώ οι μίμοι και οι γελωτοποιοί που τα αναμασούν εκπροσωπούνται με ποσοστά ιδιαιτέρως υψηλά στους κύκλους των διανοουμένων στα πανεπιστήμια και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Εάν κανείς διαβάσει και κατανοήσει Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος, ένα κατά τα άλλα δύσκολο κείμενο –τα κείμενα του Κονδύλη είναι δύσβατα αλλά κάθε επίδοξος αναγνώστης πρέπει να γνωρίζει ότι η απόκτηση της γνώσης υποχρεωτικά είναι Οδύσσεια σε δύσβατα τοπία τα δε έργα που περιέχουν γνώση λίγα και συχνά επισκιασμένα ή σκόπιμα παραμερισμένα από την συμβατική σοφία–, τότε, εάν συνεχίσει να αναλώνεται κονστρουκτιβιστικά λογικά κάποιο πρόβλημα πρέπει να υπάρχει.
Να είναι συνειδητά προπαγανδιστής ή συνειδητά εθισμένος στο ναρκωτικό της πολιτικής θεολογίας. Ή βέβαια να είναι θύμα της πολιτικής θεολογίας και της προπαγάνδας, αμφότερα κύριες ασθένειες του ιδεολογικού φαινομένου που αποκορυφώθηκε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Στα δυτικά κράτη τις τελευταίες δεκαετίες και ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος, στον οποίο ήταν στρατευμένη η ιδεολογικά προσανατολισμένη πολιτική σκέψη, εξέπνευσε, είχαμε πλέον πλούσια βιβλιογραφία και πλούσιες μαρτυρίες για τον ρόλο των ιδεολογιών στην ηγεμονική διαπάλη. Στην Δύση αλλά και στην Ανατολή όταν πλέον μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ τα έγγραφα των αρχείων των μυστικών υπηρεσιών των κρατών τ
ου πρώην Ανατολικού Συνασπισμού τα πουλούσαν ένα δολάριο την κάσα, μάθαμε πολλά για τις αντίστοιχες και ανάλογες προπαγανδιστικές μεθοδεύσεις (για παράδειγμα του «ειρηνιστικού κινήματος» στην Γερμανία τις δεκαετίες του 1970 και 1980).
Αποτελεί άγνοια ή εθελοτυφλία εάν κανείς δεν γνωρίζει πλέον ότι η ιδεολογικά προσανατολισμένη πολιτική σκέψη στην Δύση και στην Ανατολή (98-99%;) ήταν συνειδητά ή ανεπίγνωστα στρατευμένη μεταμφίεση των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος των μεγάλων δυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου.
Τυγχάνει όμως, και αυτό είναι μια κύρια πολιτικοπνευματική παθολογία, στην Ελλάδα να φτάνουν μόνο τα ιδεολογήματα και τα θεωρήματα και όχι οι κριτικές που τα εκθέτουν και εκθεμελιώνουν. Λογικό αυτό εάν όχι πολύ γνωστό φαινόμενο και αναμενόμενο: Η έλευση των αναιρέσεων των ιδεολογημάτων προσκρούει πάνω στο soft power. Προσκρούει επίσης πάνω στον ανθρώπινο εγωισμό και πάνω στην άγνοια. Αφού πολλοί θαμώνες των δύο αριστεροδεξιών πόλων Κολωνάκι – Εξάρχεια γαλουχήθηκαν εθνομηδενιστικά λογικό είναι αφενός όλοι μαζί τώρα χέρι-χέρι να συμμαχούν και αφετέρου να νοιώθουν τους απωθεί οτιδήποτε φωτίζει την σπιθαμιαία πολιτικοπνευματική τους υπόσταση.
Τις ηγεμονικές πολιτικές τις συμφέρει να αναδεικνύονται αριστεροδεξιά-εθνομηδενιστικά θεωρήματα και ιδεολογήματα που εξυπηρετούν τα ηγεμονικά συμφέροντα. Αντίστροφα, εάν και όταν εμφανίζεται επιστημονική ανάλυση υψηλών περιγραφικών βαθμίδων και μεγάλης ερμηνευτικής σημασίας τις ηγεμονικές δυνάμεις τις συμφέρει να καταπολεμούνται και να απομονώνονται.
Ευρύτερα δεν είναι γνωστό το πόσο αυτά είναι οργανωμένα και ενταγμένα στην στρατηγική των δυνάμεων. Η άγνοια έχει, μεταξύ άλλων, δύο αλληλένδετα αίτια. Πρώτον την ζημιά που κάνει η συνομωσιολογία και δεύτερον και συναφές, η άγνοια του γεγονότος πως δεν υπάρχουν συνομωσίες αλλά στρατηγικές των κρατών των οποίων (οι μυστικές ενέργειες) είναι αναπόσπαστο κομμάτων (των στρατηγικών).
Στρατηγική είναι η χρήση των μέσων για την εκπλήρωση των σκοπών, δηλαδή εδώ των εθνικών συμφερόντων. Η χρήση των μέσων στον ανελέητο διεθνή ανταγωνισμό είναι σύμφωνος με την φύση της διεθνούς πολιτικής: Φόβος εξαπάτησης, φόβος άνισης ανάπτυξης και διλήμματα ασφαλείς, διαρκής εναλλαγή «φίλων» και «εχθρών» σύμφωνα με τα συμφέροντα και την εξέλιξης της κατανομής ισχύος και διαφορές, διενέξεις και πόλεμοι με την έννοια της άσκησης φανερής στρατιωτικής βίας. Καθότι από μια άλλη άποψη και εάν θεωρήσουμε τον πόλεμο ως μια μεγάλη αλυσίδα με πολλούς κρίκους όλα τα προαναφερθέντα είναι πόλεμος διαφορετικών βαθμίδων. Εξ ου και οKenneth Waltz στο εμβληματικό, μοναδικό και κλασικό του έργο έδωσε τίτλο «Ο άνθρωπος, το Κράτος και ο Πόλεμος».
Είμαι σίγουρος ότι λογικά τα πιο πάνω ίσως ξενίζουν κάποιους αναγνώστες που δεν είναι υποψιασμένοι ή δεν έχουν σκεφτεί τον χαρακτήρα, την φυσιογνωμία και τις λειτουργίες και εγγενή ιδιότητες του κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος.
Αποτελεί εν τούτοις στοιχείο αναγκαίας και μη εξαιρετέας γνώσης περί τα διεθνή ο φωτισμός ενός φαινομένου τουλάχιστον φαινομένου που ιστορικά ήταν πάγιο ζήτημα στην πολιτική: Η πολιτική σκέψη και ιδιαίτερα τα η ιδεολογικά εκπορευμένη της μοντερνιστικής εποχής είναι σημαντικό εργαλείο της πολιτικής των δρώντων. Εδώ δύο επισημάνσεις είναι αναγκαίες και μη εξαιρετέες:
ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΑ, τα οικουμενικίστικα ιδεολογήματα που εμφανίζονται ως ιδεολογικά δόγματα με κλασικό και πολύ γνωστό τρόπο (ήδη το θεμελίωσε ο Edward H. Carr το 1939 με ολιστικό και ανεπίστροφο τρόπο) αποτελούν μεταμφιέσεις των αξιώσεων ισχύος των ηγεμονικών δυνάμεων. Δεν υπήρξε ιστορική στιγμή που εκάστοτε ηγεμονική δύναμη να μην προσποιούταν ότι ήταν φορέας υψηλών οικουμενικών κριτηρίων και παραγόντων και που να μην προπαγάνδιζε οικουμενικίστικες παραδοχές που αποδυνάμωναν τα αμυντικά αντανακλαστικά των λιγότερο ισχυρών κοινωνιών. Η βασική διάκριση είναι μεταξύ της θεσπισμένης πολιτικής και των μη θεσπισμένων σχέσεων.
ΕΝΔΟΚΡΑΤΙΚΑ, οι ποικίλες πολιτικές απόψεις είναι στοιχείο που ρέουν μέσα στην δίνη που διαμορφώνει το Πολιτικό γεγονός, τις πολιτικές ηθικές της κοινωνίας όπως ορίζονται, επαναπροσδιορίζονται και εξελίσσονται, την θεμέλια διανεμητική δικαιοσύνη, τις κανονιστικές δομές και τον εν γένει πολιτειακό τρόπο ζωής. Η διαλεκτική σχέση ηθικής, ισχύος και πολιτικής ενδοκρατικά είναι τόσο δυσδιάκριτη όσο και σημαντική: Η συγκρότηση του Πολιτικού γεγονότος στην ενδοκρατική τάξη είναι ανεξάρτητη και ομαλά κινούμενη
α) εάν η πολιτική διεξάγεται σε αναφορά με την ανθρωπολογική ετερότητα της κάθε κοινωνικής οντότητας,
β) εάν η κοινωνία έχει επίγνωση του γεγονότος ότι τα ιδεολογικά δόγματα ανθρωπολογικής εξομοίωσης και πολιτικής εξίσωσης του πλανήτη είναι ανυπόστατα και μόνη χρήση έχουν να εξυπηρετούν τις εκάστοτε ηγεμονικές δυνάμεις και
γ) εάν κυριαρχεί η υψηλή κοσμοθεωρητική αρχή της εθνικής ανεξαρτησίας. Η τελευταία στην κλασική εποχή ήταν το θέσφατο του «ιδεώδους της ανεξαρτησίας» των Πόλεων και αποτελούσε (όπως εξάλλου και σήμερα) προϋπόθεση εσωτερικής δημοκρατικής συγκρότησης και επιδίωξης πολιτικής ελευθερίας.
Το πώς εισρέουν οι πολιτικές ιδέες στην πολιτική ενέχει, κατά συνέπεια, σημασία. Καθότι ενέχει μεγάλη σημασία εάν μια οποιαδήποτε κοινωνία συγκροτείται σύμφωνα με την φύση της όπως διαμορφώνεται και εξελίσσεται ή αντίθετα εάν εισρέουν αλλότρια κριτήρια και παράγοντες που διαστρέφοντας την πολιτική συγκρότηση καθιστώντας την ασύμβατη με την θεμέλια ανθρωπολογία. Θεμέλια ανθρωπολογία η οποία δεν κατασκευάζεται αλλά διαμορφώνεται στον τόπο και στον χρόνο. Εύστοχα, ο Κονδύλης στο «Πολιτικό και ο Άνθρωπος» αναφέρεται στα κοινωνικοοντολογικά και κοινωνικοανθρωπολογικά γεγονότα της ιστορικής εξέλιξης.
Ως εκ τούτου, απαιτείται να έχουμε καθαρό μυαλό κατά πόσο οι άνθρωποι όταν συγκροτούνται πολιτικά και όταν διαμορφώνουν την θεμέλια οικεία διανεμητική δικαιοσύνη / τρόπο ζωής κινούνται σύμφωνα με την ανθρωπολογική ετερότητα της κοινωνίας τους ή κατά πόσο ανυπόστατα διεθνιστικά/κοσμοπολίτικα θεωρήματα και ιδεολογήματα μόνη χρησιμότητα των οποίων είναι η εκπλήρωση ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος.
Για αυτά τα ζητήματα, πάντως, δεν υπάρχουν συνταγές ούτε και εύκολη στάθμιση και εκτίμηση. Η πολιτική συγκρότηση εντός ενός κράτους πάντα σχετίζεται με τον υπόλοιπό κόσμο, τις πολιτικές παραδόσεις των άλλων και τις ποικίλες ιδέες που κυκλοφορούν και –παρά τις σχετικές πρόνοιες των υψηλών αρχών του σύγχρονου διεθνούς δικαίου για μη επέμβαση και διακρατική ισοτιμία– ο τρόπος που επηρεάζεται η εθνική ανεξαρτησία διαφέρει από κράτος σε κράτος και περίπτωση σε περίπτωση.
Εάν όπως ίσχυε στην κλασική εποχή θεωρήσουμε την εθνική ανεξαρτησία συνώνυμη της συλλογικής ελευθερίας μιας κοινωνίας, το μέτρο στάθμισης είναι το κατά πόσο η άσκηση εσωτερικής πολιτικής αυτοδιάθεσης στις επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο εμπλουτίζεται ή αντίστροφα αποδυναμώνεται.
Οι δικοί μου επιστημονικοί στόχοι γράφοντας ένα βιβλίο για τον εθνομηδενισμό το 2007 ήταν πολλοί και εκτιμώ διόλου αμελητέοι:
Κατάδειξη του επιστημονικοπνευματικού μπερδέματος της μεταψυχροπολεμικής εποχής [Στο «Πολιτικό και ο Άνθρωπος» ο Κονδύλης με ενάργεια εντάσσει αυτό το ζήτημα στην ευρύτερη και μακρόχρονη διαδρομή των Νέων Χρόνων]
Κατάδειξη της προπαγανδιστικά στρατευμένης πολιτικής επιστήμης του Ψυχρού Πολέμου και του τρόπου που διαιωνίστηκε (με την εντατικοποίηση της πολιτικής θεολογίας των κριτικών κονστρουκτιβιστών ως φτωχών συγγενών των ιδεολογικών δογμάτων). [Ο Κονδύλης το φωτίζει απόλυτα και καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο στη δυτική βιβλιογραφία γιατί φωτίζει το πώς εξελίχθηκαν τα μεταμοντέρνα ιδεολογήματα και το πώς συνδέονται με τον μηδενισμό και την ανθρωπολογική συρρίκνωση]
Κατάδειξη των αιτιών πολέμου όπως εξελίσσονται στην πολυπολική μεταψυχροπολεμική εποχή [Ο Κονδύλης το είχε εξηγήσει συνοπτικά μεν πλην περιεκτικά δε σε προγενέστερα έργα κυρίως το «η παρακμή του Αστικού πολιτισμού» και «από τον 20 στον 21 αιώνα» ενώ στο «Πολιτικό και ο Άνθρωπος» φωτίζει βαθύτερα ποικίλες πτυχές]
Κατάδειξη της σημασίας της περιγραφικά και αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας στα πεδία της πολιτικής θεωρίας του διεθνούς συστήματος και αντιδιαστολή της με την κεκτημένη ιδεολογική ταχύτητα του Ψυχρού Πολέμου και την μεταλλαγή της ιδεολογικής σκέψης σε εθνομηδενιστική σκέψη προορισμένη για αναλώσιμους ιθαγενείς. [Στο «Πολιτικό και ο Άνθρωπος» ο Κονδύλης είναι τόσο δεικτικός όσο είναι και διεισδυτικός]
Η σύνδεση αυτών των φαινομένων με την διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η οποία ναι μεν μετά το 1966 δρομολογήθηκε εθνοκρατοκεντρικά πλην τα ωφελιμιστικά – αντί-πνευματικά της θεμέλια είναι κάτι χειρότερο από τον μηδενισμό: Είναι αφενός ο μεταμοντέρνος πνευματικός μηδενισμός του πολίτη και αφετέρου η κυριαρχία μιας τεχνόσφαιρας τεχνοκρατών υπηρετών των ηγεμονικών κρατών, των τοκογλύφων και των κερδοσκόπων.
Υπογραμμίζεται ότι κόντρα στην ιδεολογικά εκπορευμένη προπαγάνδα τα τελευταία ζητήματα περί την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αναλύθηκαν σε πολλά βιβλία μας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το ίδιο και ο Κονδύλης όποτε η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τύγχανε να βρεθεί στον δρόμο των αναλύσεών του (πχ στο «Από τον 20 στον 21 αιώνα»).
Στο δικό μου ανέκδοτο κείμενο του 2007 στο τελικό του στάδιο είχα ενσωματώσει περί τα 1200 κείμενα του κονστρουκτιβιστικού κινήματος (γιατί στα περισσότερα κείμενα όπως οι ίδιοι ομολογούν περί κινήματος πρόκειται και όχι περί επιστημονικού ρεύματος). Θεωρήματα, ιδεολογήματα, γνώμες, ασυναρτησίες, μελλοντολογία, αποδυναμω
τική προπαγάνδα που κρύβεται πίσω από ωραιοποιημένες φράσεις.
Συνάδελφος με τον οποίο συνομιλούσα τότε διερωτήθηκε εάν τελικά είμαι στοχαστικός μαζοχιστής για να διαβάσω και να επεξεργαστώ τόσα πολλά πνευματικά σκουπίδια ή, τέλος πάντων, κείμενα δέκατης ή και εκατοστής τάξης.
Με νόημα του απάντησα ότι δεν είναι έτσι. Δυστυχώς –όπως εξάλλου έχω εκτενώς εξηγήσει σε πολλά βιβλία και δοκίμια–, τα πνευματικά σκουπίδια των ιδεολογικά στρατευμένων «πολιτικών στοχαστών» του 20ου αιώνα οι οποίοι συνειδητά ή ανεπίγνωστα εξυπηρετούσαν προπαγάνδες είναι πάρα πολλά. Τόσα πολλά ούτως ώστε στο στοχαστικό ταξίδι –ή καλύτερα στοχαστική Οδύσσεια– τα συναντάς υποχρεωτικά. Το ζήτημα είναι πως τα διαχειρίζεσαι και πως διασώζεσαι ούτως ώστε α) να μην γίνεις φορέας τους και β) να ασκήσεις κριτική αφιερώνοντας τόσο χρόνο όσο τους αξίζει.
Πάρα πολλοί εκόντες άκοντες είναι απλά στοχαστικά θύματα πανεπιστημιακών μονοδρόμων εντός των οποίων εισέρχονται και συμμορφώνονται για να πάρουν το «χαρτί-δίπλωμα-εισιτήριο» ενώ πάγια οι λιγότερο ισχυρές κοινωνίες είναι στόχοι και ή θύματα. Μετά το 1990, για παράδειγμα, όταν άρχισε να μεταλλάσσεται το προπαγανδιστικό σύστημα στις ανάγκες της περιόδου που άρχισε με τον Ψυχρό Πόλεμο, ο εθνομηδενισμός, ο νομικισμός και νέα οικουμενικίστικα θεωρήματα και ιδεολογήματα ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με τις «επεμβάσεις» των οποίων οι συνέπειες ήταν αυτές που βιώνουμε έχοντας ήδη διανύσει το ένα τέταρτο του 21 αιώνα.
Ακολουθούν τα προαναφερθέντα σχόλια όταν διάβασα για πρώτη φορά τα πρώτα κεφάλαια του «Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος» του Παναγιώτη Κονδύλη το 2007. Μια εκτενέστερη ανάλυση για αυτό και άλλα έργα του, ετοιμάζεται.
12.11.2007
Όλα τα κείμενα του Παναγιώτη Κονδύλη είναι μοναδικά και ανεκτίμητα. Ήδη από τα πρώτα βήματά του κατέδειξε ότι αναπτυσσόταν πάνω σε ένα ολοκληρωμένο υπόβαθρο σκέψης που αντλούσε από ένα συγκεκριμένο ολιστικό ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο όσο προχωρούσε αναδείκνυε ολοένα και περισσότερο την πνευματική δύναμη του ελληνογερμανού στοχαστή. Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος αποτελεί εξ αντικειμένου το πιο ώριμο κείμενο του Κονδύλη. Με την έννοια ότι συμπυκνώνει και συνοψίζει μια διαδρομή τριών δεκαετιών.
Πριν τον θάνατό του σε συνομιλία μας μου είχε μιλήσει για πεντάτομο που ετοίμαζε (κάποιοι λένε ότι ήταν τρίτομο) και το οποίο υπολόγιζε ότι για να ολοκληρώσει τη μελέτη και τη συγγραφή υπολόγιζε πως χρειαζόταν γύρω στα 25 χρόνια. Το κείμενο αυτό που ολοκλήρωσε με επιμέλεια συναδέλφων του στην Γερμανία είναι ο πρώτος τόμος (ήταν ημιτελή τα προσχέδια ή χειρόγραφα; είναι κάτι που δεν γνωρίζω).
Παρά το ότι αποτελεί το πρώτο από το πρόγραμμα ζωής στην τελική ευθεία μιας μοναδικής στοχαστικής διαδρομής στα δύσβατα πεδία της κοινωνικοπολιτικής οντολογίας, η σκέψη του στον πρώτο τόμο που πρόλαβε να δημοσιεύσει, ξεδιπλώνεται με δύναμη, καταδύεται σε μεγάλο βάθος και θεμελιώνεται-τεκμηριώνεται με την απαράμιλλο Κονδύλειο τρόπο. Αντλεί δηλαδή από ένα μεγάλο ωκεανό γνώσης και χιλιάδες σελίδες κλασικών δημοσιεύσεων.
Σπάνια, πάντως, συναντάς κείμενα τόσο πυκνά και ταυτόχρονα ουσιωδώς περιεκτικά. Η έκταση των κειμένων, η δυσκολία όρων και εννοιών λόγω πυκνότητάς τους και δυναμικής σύνδεσής τους και η αριστουργηματική πλην όχι αυτονόητα εύκολα κατανοητή ένταξή της στην διαδρομή των ανθρώπων, καθιστά αναγκαία την προσεκτική και ιδεολογικά ανεπηρέαστη μελέτη τους.
Ο Κονδύλης, κατά κάποιο αν όχι πρωταρχικά, εκτιμώ, ανήκει σε εκείνους τους ολιγάριθμους πολιτικού στοχαστές που προσεγγίζουν την διαδρομή των ανθρώπων Ομηρικά-προσανατολιστικά. Δεν είναι δηλαδή προσδιοριστικοί ως προς τις συμπεριφορές κάθε κατάστασης αλλά προσπαθούν σε πρώτη φάση να προσδιορίσουν τον προσανατολισμό προς τον οποίο κατευθύνονται τα πράγματα και σε δεύτερη φάση να φωτίσουν όσες περισσότερες πτυχές μπορούν.
Όσοι εδώ και πολλά χρόνια κατανοήσαμε την πνευματική απεραντοσύνη και βαθιά επιστημοσύνη του Παναγιώτη Κονδύλη, αλλά και τον καθολικά πολύτιμο χαρακτήρα των αναλύσεών του λόγω υψηλών βαθμίδων αξιολογικής ελευθερίας όλων ανεξαιρέτως των κειμένων του, αφομοιώνουμε και ενσωματώνουμε το Κονδύλειο στοχαστικό Παράδειγμα στις δικές μας ερευνητικές και συγγραφικές αναζητήσεις.
Ως προς τούτο, μια σωστή προσέγγιση είναι αυτή που έγκαιρα τουλάχιστον εγώ κατανόησα τόσο λόγω συνομιλιών μαζί του όσο και ως αποτέλεσμα της μελέτης των έργων του. Αξιοποιώντας τον Κονδύλη σε κάθε πιθανή εκδοχή του κοινωνικού επιστητού, σίγουρα μια οποιαδήποτε ανάλυση δυναμώνει, βαθαίνει και τεκμηριώνεται. Η έκπληξη όταν κατανοήσεις τι κάνει ο Κονδύλης είναι μεγάλη και η αξιοποίησή του πολύτιμη:
Πρώτιστο μέλημά του ολοφάνερα είναι η δική του επιστημολογική/μεθοδολογική συνέπεια στην αυστηρά αξιολογικά ελεύθερη περιγραφή και ερμηνεία. Γι’ αυτό, για να τον παραφράσουμε, «εκπλήσσεται αν κάποιος διαφωνεί ή συμφωνεί μαζί του».
Συμφέρον όποιου στοχαστή ενδιατρίψει στην γνωσιολογία και επιστημολογία του Κονδύλη δεν είναι να επιδοθεί σε άσκοπες και άγονες αμφισβητήσεις –αυτό όσοι το έκαναν για καθαρά ιδεολογικούς λόγους καταποντίστηκαν αυτοκτονικά και εκτέθηκαν– αλλά να κολυμπήσεις μέσα στο μεγάλο γνωστικό ωκεανό που κατόρθωσε να συγκροτήσει. Να αντλήσεις και χρησιμοποιήσεις τεκμηριώσεις και θεμελιώσεις για τις οποίες πρέπει να τρέφεις ακλόνητη αυτοπεποίθηση ότι κινείσαι σε στέρεο επιστημονικό έδαφος.
Αυτό δεν είναι εύκολο ή αυτονόητο και τα κείμενα πάνω στα οποία μπορείς να στηριχθείς δεν είναι πολλά. Όσο υψηλών βαθμίδων και αν είναι ένας σύγχρονος πολιτικός στοχαστής που εξειδικεύει ποικίλα ζητήματα, πχ την πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος, τα περιγραφικά και αξιολογικά ελεύθερα κείμενα δεν είναι πολλά. Είναι βασικά ελάχιστα ενώ ο ωκεανός των πνευματικών σκουπιδιών ατέλειωτος.
Ο Κονδύλης λοιπόν είναι μια δυνατή βάση πάνω στην οποία μπορείς να σταθείς για περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής σκέψης. Παρόμοια βέβαια και ο Θουκυδίδης ως προς το σύνολο σχεδόν του πολιτικού στοχασμού. Εδώ βέβαια μένει ένα ερώτημα που χρήζει απάντησης: Ενώ ο Θουκυδίδης συνιστά Παράδειγμα/Υπόδειγμα μεστό αξιωμάτων τι είναι ο Κονδύλης; Είναι τα κείμενά του ή τουλάχιστον μερικά, αξιωματικά. Τείνω να πειστώ ότι αυτό ισχύει ως προς πολλά ζητήματα των Νέων Χρόνων αλλά επίσης και ως προς πάγια ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά στην διελκυστίνδα Πολιτικά ενταγμένος άνθρωπος / μη Πολιτικά ενταγμένος άνθρωπος / Ελλειμματικά ενταγμένος άνθρωπος. Ως πολλά ανθρωπολογικά ζητήματα, επίσης, τα οποία φώτισε και με την σειρά τους φωτίζουν την πολιτική συγκρότηση / πολιτική θέσπιση, τα προβλήματά της, τις κυμάνσεις της και κυρίως τον μη εσχατολογικά προσδιορισμένο προσανατολισμό της (σε αντίθεση με τον εσχατολογικά προσδιορισμένο χαρακτήρα της ιδεολογικής σκέψης).
Τον Κονδύλη λοιπόν όπως και τον Θουκυδίδη το ζήτημα που τίθεται δεν είναι να τον θαυμάσεις ή να τον αηδιάσεις, να τον ζηλέψεις ή να τον επικροτήσεις και να επιδοθείς σε άγονες και μίζερες προσπάθειες κριτικής για να καλύψεις τα δικά σου ελλείμματα, ιδεολογικές προκαταλήψεις ή και ψυχικοπνευματικές ασθένειες (είναι απίστευτος ο αριθμός του πόσοι πολλοί αυτό κάνουν).
Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχω καν καλύψει το ήμισυ του έργου που δημοσιεύτηκε στα ελληνικά τον Αύγουστο 2007. Η μελέτη συνεχίζεται. Ακόμη και αυτό που καλύφθηκε μέχρι στιγμής, όμως, αρκεί για να επιβεβαιώσει αυτό που πολλοί αναμέναμε: Ότι θα μιλά πιο τολμηρά για το Πολιτικό γεγονός και τις κοινωνικοοντολογικές του διαστάσεις.
Ξεπέρασε όμως τις προσδοκίες γιατί ριψοκινδύνευσε θεωρήσεις ακόμη και στο ναρκοπέδιο των ανθρωπολογικών προϋποθέσεων του Πολιτικού. Κάτι διόλου αυτονόητο για όποιον γνωρίζει την επιστημολογία του Κονδύλη.
Ασφαλώς δεν είναι ο πρώτος που αναλύει ανθρωπολογικά ζητήματα υπό το πρίσμα του Πολιτικού γεγονότος. Αυτό που τον διακρίνει από πλείστες άλλες αναλύσεις, όμως, είναι ότι όχι μόνο αφήνει πίσω μονοσήμαντες θεωρήσεις πλήρεις αυθαίρετων αλμάτων και σφαλμάτων, αλλά επιπλέον κυριολεκτικά κατακρεουργεί στοχαστικά τα αδιέξοδα λειτουργικά και τεχνόμορφα επινοήματα που δονκιχωτικά αναμετρώνται με την πραγματική κοινωνικοοντολογική δομή του κόσμου και τις απορρέουσες πνευματικές δομές.
Μερικά ακόμη σημαντικά στοιχεία που θα μπορούσα να αναφέρω στο παρόν σύντομο και προκαταρτικό σημείωμα, είναι η συνάφεια του με την «συζήτηση αιχμής» των τελευταίων δεκαετιών σε αδιέξοδα πεδία που διαδοχικά έρχονται και παρέρχονται, όπως, μεταξύ άλλων, των λειτουργιστών, επικοινωνιακών, εταιρικών, εξελικτικών, τεχνόμορφων, κριτικών και κριτικών κονστρουκτιβιστικών.
Ως συνήθως αναρίθμητες τάσεις και αποχρώσεις στον ευρύτερο χώρο της αμφισβήτησης των ιστορικά διαμορφωμένων κοινωνικοοντολογικών και πνευματικών δομών, κατακλύζουν την διεθνή βιβλιογραφία τις τελευταίες δεκαετίες, δημιουργώντας μια αυτάρεσκη αλλά παντελώς αβάσιμη αυτοπεποίθηση σε αναρίθμητους στοχαστές που ανυποψίαστοι και αμέριμνοι εγκλωβίζονται και κατασπαταλούν τον σύντομο βίο τους.
Ως και εάν, θα έλεγε σαρκαστικά και ειρωνικά ο Παναγιώτης Κονδύλης, η επιστημονική εγκυρότητα να είναι υπόθεση αριθμών (ατόμων που συνωστίζονται σε πανεπιστημιακά τμήματα) και όχι βαθμίδων επιστημονικής ποιότητας και με κύριο κριτήριο της πολιτικής σκέψης την συμβατότητά της με την ανθρώπινη οντολογία.
Έχοντας, για παράδειγμα, μελετήσει πρόσφατα το σύνολο σχεδόν της φλύαρης, έωλης και μεταφυσικά κινούμενης κριτικής και κριτικής κονστρουκτιβιστικής βιβλιογραφίας, γοητεύτηκα γιατί μόνο σε μερικές δεκάδες σελίδες του πρώτου κεφαλαίου, ο Κονδύλης κυριολεκτικά εκθεμελιώνει αυτό το εφήμερης σημασίας «κίνημα».
Με χαρακτηριστική άνεση και αυτοπεποίθηση εντοπίζει, ομαδοποιεί και διασυνδέει και κυριολεκτικά εκτελεί τους δράστες τεράστιων επιστημονικών αλμάτων, επιστημονικών σφαλμάτων και επιστημονικής ασυνέπειας. Και όλα αυτά, με την υπεροχή μιας αξιολογικά ελεύθερης ανάλυσης απαλλαγμένης πολιτικών ή ιδεολογικών φορτίων. Θα έλεγα πως αν επείγει κάτι στον ταλαίπωρο επιστημονικό στίβο των κοινωνικών επιστημών, θα ήταν να βληθούν οι περιφερόμενοι και εποχιακά αριθμητικά κυρίαρχοι επιστημονικοί παραλογισμοί που εγκλωβίζουν χιλιάδες νεοεισερχόμενους με το να μεταφραστεί στα αγγλικά το τελευταίο έργο του Κονδύλη.
Επειδή ακριβώς η αγγλοσαξονική βιβλιογραφία είναι κυρίαρχη στους τομείς αυτούς, μια ανάλυση τέτοιων βαθμίδων δημοσιευμένη στα αγγλικά θα αποτελούσε μια σημαντική και ουσιαστική συνεισφορά. Αυτή, πράγματι, θα ήταν μια επένδυση πολιτισμού και επιστήμης της ελληνικής πολιτείας ή κάποιου ιδρύματος που θα αναλάμβανε μια τόσο γόνιμη πρωτοβουλία.
Σε κάθε περίπτωση, η δημοσίευση στα ελληνικά του τελευταίου βιβλίου του μεγάλου ελληνογερμανού στοχαστή, θα μπορούσε να γίνει αφορμή μιας αποφασιστικής ποιοτικής ώθησης των κοινωνικών επιστημών στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε εκείνα τα Πανεπιστημιακά Τμήματα που δεν έχουν ακόμη κυριευτεί από αποδομηστές, προπαγανδιστές και ποικίλους άλλους ακαδημαϊκά μεταμφιεσμένους περιπατητές των διεθνοπολιτικών παρασκηνίων. Είναι, σε κάθε περίπτωση, προς το συμφέρον των νεοεισερχομένων να ενδιατρίψουν στα κλασικά κείμενα του Κονδύλη. Θα έχουν έτσι την ευκαιρία να απαλλαγούν από διαφημιστικά-προπαγανδιστικά φορτία, να προικιστούν με μια απαράμιλλη επιστημολογία και να αντιληφθούν τα στοιχειώδη και ουσιώδη της επιστήμης που επέλεξαν να υπηρετήσουν.
——————————————————————
1.11.2007. Το πολιτικό και ο άνθρωπος του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΟΝΔΥΛΗ και οι δικές μου δημοσιεύσεις
Παίρνω πολλά μηνύματα από φίλους, από αναγνώστες και επισκέπτες της παρούσης ιστοσελίδας που με «κατηγορούν» για ασυνέπεια. Πολλά βιβλία που ανακοίνωσα ήδη εδώ και πολλά χρόνια δεν δημοσιεύτηκαν. Οι «κατηγορίες» είναι αληθείς και κάποιες επεξηγήσεις ίσως φωτίσουν την απόφασή μου να αναβάλω την δημοσίευση νέων μονογραφιών.
Καταρχάς, μετά την τελευταία ογκώδη δημοσίευση (Οι διεθνείς σχέσεις ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης ….) όπου έκανα, κατ’ εμένα, σημαντικές και τολμηρές τομές (και όπου διαφοροποιήθηκα με τον Κονδύλη στο θέμα της οντοποίησης ηθικών κριτηρίων στην διεθνή πολιτική -αν και για να είμαι ειλικρινής ακόμη δεν έχω στοιχειοθετήσει πλήρως τον βαθμό «διαφωνίας»-, αποφάσισα να προχωρήσω σε δημοσιεύσεις μονογραφιών μικρότερου αριθμού σελίδων.
Για ένα ακαδημαϊκό αυτό είναι δυσχερέστερο εγχείρημα, γιατί στις μεγάλες μονογραφίες έχεις την δυνατότητα να ξεδιπλώσεις την σκέψη σου, να θεμελιώσεις περισσότερο και να διερευνήσεις ειδικά ζητήματα και τις αποχρώσεις τους. Πρέπει να πω, επιπλέον, ότι οι μεγάλες μονογραφίες εξυπηρετούσαν και διδακτικούς σκοπούς, δηλαδή να παρακάμψω το δυναστικό σύστημα του «ενός συγγράμματος» και να προσφέρω στους φοιτητές εκτενέστερη ανάλυση επί ενός ευρέως φάσματος θεωρητικών ζητημάτων, γνωσιολογικών πτυχών της ιστορίας και θεωρίας των διεθνών σχέσεων και περιπτωσιολογικών μελετών που θεμελιώνουν επιμέρους αλλά ουσιαστικά επιχειρήματα.
Στο πλαίσιο της προαναφερθείσης απόφασης προσάρμοσα το ερευνητικό και συγγραφικό μου έργο και προγραμμάτισα, κατ’ αρχάς, την συγγραφή πιο σύντομων και πιο πυκνών κειμένων (και μερικών άλλων πιο «εκλαϊκευμένων»). Γύρω στις πέντε μονογραφίες ήδη ολοκληρώθηκαν και είναι έτοιμες, ή σχεδόν έτοιμες για δημοσίευση.
Το ίδιο ισχύει για ένα εκτενέστερο κείμενο για το οποίο άρχισα συστηματική έρευνα στις αρχές του έτους που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι και αφορούσε την κριτική και κριτική κονστρουκτιβιστική και τις συναρτήσεις με την ελληνοποιημένη εκδοχή του αποδομητισμού στην περίπτωση της αποδομητικής βιβλιογραφίας.
Ανεξαρτήτως ημιμάθειας και ελλειμμάτων των ελλήνων κραχτών του ιδεολογικού κινήματος (και όχι καθαυτό επιστήμης) των κριτικών-αποδομηστών, η μελέτη του κριτικού ρεύματος ευρύτερα είναι δυστυχώς!!! αναγκαίο κακό [αυτό το αναγκαίο κακό δεν είναι νέο φαινόμενο και δημιουργεί ένα τεράστιο νεκροταφείο ψευτοθεωριών, θεωρημάτων και ιδεολογημάτων – μέσα το οποίο η ελληνική αποδομητική εκδοχή κολυμπά λόγω -για να παραφράσω τον Κονδύλη – «απτών συμφερόντων» ή λόγω αφέλειας και αγραμματοσύνης ή λόγω διαποτισμού με φανατισμένα κοσμοπλαστικά ιδεολογήματα, κατάλοιπα της μεγάλης εποχής του διεθνισμού και πριν μετατραπούν όλοι τους σε μεταμφιεσμένους ή πιο φανερούς ακραιφνείς νεοφιλελεύθερους]
Αφού λοιπόν μελέτησα εκατοντάδες (ίσως να είναι και χιλιάδες) κείμενα της «κριτικής βιβλιογραφίας» και των αποδομηστών ιστοριογράφων, την περασμένη άνοιξη, «σωρεύτηκε» ένα πυκνό κείμενο κοντά 500 σελίδων. Έπρεπε όμως να το ξανακοιτάξω (ένας περίπου μήνας σκληρή και κουραστική δουλειά που πρέπει να «κλαπεί» από άλλες δραστηριότητές υψηλότερης προτεραιότητας).
Όμως, ήδη κυριολεκτικά θυμωμένος και αηδιασμένος με τα επιστημονικά άλματα, τα επιστημονικά σφάλματα και την σωρεία ακαδημαϊκά μεταμφιεσμένων ιδεολογημάτων που συνάντησα στην πορεία αυτής της μελέτης (συνάδελφος μου διερωτήθηκε αν είμαι … μαζοχιστής για να προχωρήσω σ’ ένα τέτοιο μελετητικό εγχείρημα), αποφάσισα να μην το επεξεργαστώ και να μην το δημοσιεύσω (τουλάχιστον τους επόμενους μήνες και ίσως χρόνια). Για να είμαι πιο ειλικρινής, αν και θίγει εξαιρετικής σημασίας ζήτημα που ανέλυσα εξονυχιστικά, διστάζω να το δημοσιεύσω στην ελληνική πνευματική έρημο ή να το προσφέρω σε φοιτητές πολλοί από τους οποίους δυστυχώς ενδιαφέρονται (και αναφέρομαι σε όλα τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια) για πρόχειρα διαβάσματα λίγες ώρες πριν τις εξετάσεις για να πάρουν το «χαρτί-εισιτήριο» εισόδου σε κάποια δημόσια υπηρεσία.
Ο μεγάλος υπεύθυνος των αναβολών αυτών των δημοσιεύσεών μου, όμως, ονομάζεται … Παναγιώτης Κονδύλης. Εδώ και πολλά χρόνια συνειδητοποίησα ότι στον στίβο του στοχασμού ο Παναγιώτης Κονδύλης είναι πολύ Μεγάλη πνευματική μορφή. Θα έλεγα: Αν και δεν ολοκλήρωσε το έργο του γιατί απεβίωσε το 1998 σε ηλικία μόνο 55 χρονών, ίσως μολαταύτα στον στίβο των ιδεών να είναι ο σημαντικότερος στοχαστής των τελευταίων αιώνων.
Όταν πριν μια περίπου δεκαετία άρχισα να τον μελετώ ή ξαναμελετώ συστηματικά, αντιλήφθηκα αμέσως ότι ήδη έχασα πολύτιμο χρόνο γόνιμου στοχασμού γιατί επί πολλά χρόνια δεν είχα φροντίσει να ενσωματώσω το επιστημονικό κεκτημένο του Παναγιώτη Κονδύλη στις θεωρητικές μου αναζητήσεις. [Αντίστοιχα, ολοένα και περισσότερο αισθάνομαι θλίψη γιατί μιας και έφυγε από τα εγκόσμια δεν μπορώ να τον συναντήσω για να λύσω πολλές απορίες (και κάποιες διαφοροποιήσεις)]. Λίγο πριν αποβιώσει τον συνάντησα μερικές φορές, αλλά τότε δεν ήμουν υποψιασμένος για τα κείμενά του στον βαθμό που είμαι σήμερα. Αναπολώ όμως με νοσταλγία κάποιες συζητήσεις που κάναμε: Κάποια σημαντικά πράγματα που άκουσα συζητώντας μαζί του (και τα οποία κατέγραψα) ηχούν ολοένα και περισσότερο στα αυτιά μου ενόσω μελετώ τα κείμενά του.
Πριν ένα περίπου χρόνο, λοιπόν, αποφάσισα να μην πραγματοποιήσω κάποιος μονογραφικές δημοσιεύσεις πριν -έστω και αν είναι ολοκληρωμένες μονογραφίες- τις «αναβαπτίσω» στην κολυμβήθρα των βαθυστόχαστων και πολυδιάστατων αξιωμάτων και ιστορικοφιλοσοφικών θεμελιώσεων του Κονδύλη.
Βεβαίως, η τιτάνια προσπάθεια να μελετήσω, παράλληλα με άλλες ενασχολήσεις, τα είκοσι περίπου μεγάλα κείμενα του Κονδύλη, δεν ολοκληρώθηκε ακόμη και ούτε προβλέπω να γίνεται στο πολύ σύντομο μέλλον.
Σαν να μην έφθανε αυτό, πριν μερικές εβδομάδες μπήκα στον πειρασμό να αρχίσω παράλληλα -με την μελέτη υπόλοιπων κειμένων του- της ανάγνωσης της Ελληνικής μετάφρασης του τελευταίου του έργου, Ο πολιτικός και ο Άνθρωπος, που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο 2007. Έτσι, τελεσίδικα, οι δημοσιεύσεις μου αναβάλλονται επ’ αόριστον και μέχρι να ολοκληρώσω την μελέτη της αποκρυσταλλωμένης γνώσης που μας προσέφερε ο Παναγιώτης Κονδύλης (σημειώνω ότι πρόκειται για τον πρώτο από τους πέντε τόμους του έργου που προετοίμαζε).
Αρκεί να σημειώσω εδώ ότι η σαρωτική κριτική των μοντέρνων και μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων, η εξονυχιστική διερεύνηση των αλμάτων, σφαλμάτων και ανακολουθιών και τααριστοτεχνικά και αξιολογικά ελεύθερα διατυπωμένα σοφά συμπεράσματά του, αποτελούν μάννα εξ ουρανού για όποιον μελετητή των κοινωνικών επιστημών θέλει ένα ισχυρό αντίδοτο (ίσως το πιο ισχυρό) στην αγραμματοσύνη, στην επιστημονική κουτοπονηριά και στην επιστημονική επιπολαιότητα.
Επιπλέον, το προαναφερθέν τελευταίο έργο του κάνει τον μελετητή να είναι ταυτόχρονα επιφυλακτικός και προσεκτικός. Προσωπικά είμαι υποχρεωμένος να είμαι δεκαπλά προσεκτικός γιατί θα πρέπει ίσως τελικά να διαφοροποιηθώ με κάποια συμπεράσματά του που αφορούν την θέση της ηθικής και της οντολογίας στο επίπεδο του διακρατικού συστήματος και των διεθνών θεσμών. Κυρίως, η διαφωνία ή «διαφωνία» είναι επιστημολογικού και όχι πραγματολογικού χαρακτήρα. Το πώς δηλαδή η ηθική (ή καλύτερα πολιτική ηθική γιατί «ηθική» χωρίς πολιτική και οντολογική αναφορά είναι ατομική ηθική και μπορεί να είναι οτιδήποτε) εντάσσεται στις θεσπίσεις του πολιτικά πολιτισμένου βίου. Το ποια είναι επίσης τα όρια της περιγραφής μετά από τα οποία κάποιες κρίσεις –πχ που αφορούν την Ελευθερία όχι με κάποιο ελευθεριάζοντα τρόπο προσδιορισμούς της αλλά με όρους ατομικής ετερότητας / πολιτικής ελευθερίας και συλλογικής ετερότητας / συλλογικής ελευθερίας– δεν είναι αξιολογικού χαρακτήρα (ενώ ο Κονδύλης τις αποφεύγει για λόγους γρανιτένιας διαφύλαξης της επιστημολογίας του).
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο και σε αναφορά με τα ίδια ζητήματα, η τριβή μου σε επιστημολογικές και μεθοδολογικές συζητήσεις είναι το γεγονός πως πολλοί οι οποίοι εμφανίζονται ως πολιτικοί επιστήμονες ως προς το ζήτημα της ισχύος, της θέσπισής της και τον ρόλο της ηθικής, βρίσκονται σε πλήρη σύγχυση. Σύγχυση η οποία ενδέχεται να είναι και συμφεροντολογική ή όπως βολεύει την παρασιτική επιστημονική ζωή ή κάποιους ενδόμυχους εγωισμούς και ανεξιχνίαστες ψυχικές ασθένειες.
Για παράδειγμα αυτό φανερώνεται όταν συγχέουν την δια-ατομική ισχύ όπου και όταν δεν θεσπίζεται (αθέσπιστη στην βαρβαρική εποχή αλλά και σε αθέσπιστα πεδία της κοινωνικοπολιτικής ζωής για παράδειγμα εντός πανεπιστημίων όταν γίνεται κατάχρηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας ή στις άπιαστες διαπροσωπικές σχέσεις)), την ενδό-πολιτειακή ισχύ που συναρτάται με τις δημοκρατικές βαθμίδες και την ισχύ στην διεθνή πολιτική όπου προγραμματικά αφενός δεν θεσπίζεται και αφετέρου στερείται δυνατοτήτων κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένης σύνδεσής της με κάποια (διεθνή ή παγκόσμια) πολιτική ηθική. Η τελευταία υπάρχει μέσα σε φαντασιόπληκτα κρανία ή μέσα σε υποκριτικά ιδεολογικά δόγματα που υπηρετούν τα εκάστοτε ηγεμονικά συμφέροντα.
Αν και στην ελληνική στοχαστική έρημο των κοινωνικών επιστημών όπου πληθαίνουν ολοένα και περισσότερο οι πνευματικοί φελλοί, τα πιο πάνω ηχούν περίεργα, εκτιμώ πως όποιος έχει το προνόμιο να διαβάσει το τελευταίο έργο του Κονδύλη, συνειδητοποιεί πως δεν έχει την πολυτέλεια να σχοινοβατεί αμέριμνος προσαρμοστικά, συμβιβαστικά και κατευναστικά ή να παραμένει εγκλωβισμένος στην περιρρέουσα συμβατική σοφία.
Οι σπάνιοι πόροι που διαθέτουμε, ο σεβασμός που πρέπει να τρέφουμε για τους αναγνώστες και τους φοιτητές και η αναπόδραστη στενότητα χρόνου, απαιτούν εάν όχι υποχρεώνουν από άποψη επιστημονικών κωδίκων ρηξικέλευθη κριτική και σκληρή γλώσσα κατά τσαρλατάνων, αμέριμνων θιασωτών της πολιτικής θεολογίας και προπαγανδιστών επιστημονικά μεταμφιεσμένων.
Εκτιμώ ότι όσο περισσότεροι Έλληνες (κατορθώσουν να) διαβάσουν το τελευταίο και τα άλλα έργα του Παναγιώτη Κονδύλη, τόσο περισσότερο θα μπορούμε να συνεννοούμαστε για ένα μεγάλο αριθμό ζητημάτων που αφορούν την ζωή μας ζωτικά.
Αυτή εξάλλου είναι και η μεγάλη αξία έργων όπως αυτά του Κονδύλη: παρά το γεγονός ότι είναι συχνά σχολαστικά και κουραστικά, θεμελιώνουν απέραντα και αποκρυσταλλώνουν γνώση που οδηγεί σε πιο ορθολογιστικούς και κοινωνικά χρήσιμους πνευματικούς προσανατολισμούς ικανούς να στηρίξουν σωστές αποφάσεις καθημερινών ηθικοπρακτικών προεκτάσεων.
Τέλος, προσθέτω ότι οι τεράστιοι όγκοι πνευματικών σκουπιδιών που διατυμπανίζονται προπαγανδιστικά στις εφημερίδες επειδή υποτάσσονται σε εφήμερους σκοπούς, εξυπηρετικούς της ξένης εξάρτησης, αντισταθμίζονται αποτελεσματικά από ένα μεγάλο πλέον αριθμό βαθυστόχαστων αναλύσεων όπως οι αναλύσεις του Γιώργου Κοντογιώργη και μερικών ακόμη μοναχικών ελλήνων στοχαστών.
Μερικές έξοχες μεταφράσεις ξένων έργων, εξάλλου, εξισορροπούν την παρακμή και θρέφουν μια νέα γόνιμη τάση σοβαρής καλλιέργειας των στρατηγικών προσανατολισμών ενός κράτους. Προσδοκία μου είναι να συμβάλω κατά το δυνατό στην ενίσχυση αυτής της τάσης. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό, εκτός ίσως από το εφάμιλλης σημασίας διδακτικό έργο.
Σε κάθε περίπτωση μετά τα πρώτα διαβάσματα του Ο Πολιτικός και ο Άνθρωπος αναβάλλω ή και ακυρώνω το κείμενο για τους κριτικούς κονστρουκτιβιστές που ετοίμασα την περασμένη Άνοιξη και αρχές του καλοκαιριού. Η ανάλυση αυτή θα χρησιμοποιηθεί διαφορετικά στο μέλλον στο πλαίσιο άλλων δημοσιεύσεων καθότι πιστεύω ότι αυτά που διάβασα στο βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη είναι επαρκή ενώ δίνουν μια πλήρη και εκτεταμένη εικόνα των μεταμοντέρνων θεωρημάτων και ιδεολογημάτων.
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνοhttps://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμόςhttps://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμόςhttps://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτηςhttps://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
ΠΗΓΗ:http://piotita.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.