Πολιτικά ορθό, Αριστερά και «Ακροδεξιά»

Ανθρωπιστικοί πόλεμοι,  δικαίωμα παρέμβασης, «συνωμοτικά ιστολόγια»

γράφει ο Jean Bricmont

Ο ακαδημαϊκός Jean Bricmont καταγγέλλει το γεγονός ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ευρώπη μειώνουν την συζήτηση των ιδεών σε θέματα εικόνας και περιορίζουν το φάσμα της έκφρασης και της σκέψης σε έναν λόγο «πολιτικά ορθό» που οι ίδιοι έχουν προκαθορίσει. Όπως και οι σοφιστές της αρχαιότητας, οι δυτικοί δημοσιογράφοι δεν ασχολούνται πια με αξίες όπως η ηθική, η δικαιοσύνη ή η ακρίβεια των γεγονότων. Επιλέγουν να υπηρετήσουν ένα στρατιωτικό σύστημα επικοινωνίας και αναπτύσσουν συλλογισμούς των οποίων ο μοναδικός στόχος είναι να πείσουν και όχι να πουν την αλήθεια.

Μια δημοσιογράφος (της οποίας δεν Θα ήθελα να αναφέρω ούτε το όνομα και ούτε την εφημερίδα στην οποία εργάζεται), μου έθεσε ερωτήματα σχετικά με «την υποστήριξη μου στους δικτάτορες» (ειδικά τον Άσαντ), με την παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ξένης χώρας, όπως την Συρία, με τους συνδέσμους μου με την ακροδεξιά όσο και με «συνωμοτικά ιστολόγια», καθώς επίσης σχετικά με την ορθολογιστική και προοδευτική «εγγύηση» που θα τους παρείχα.

Ιδού η απάντησή μου:

Αυτές οι ερωτήσεις είναι ενδεικτικές, όχι μόνο επειδή δεν θα ήταν κατάλληλες,  αλλά επειδή βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής της δαιμονοποίησης, σαν η μορφή μέτριας αντίστασης στον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό της Γαλλίας. Είναι μέσω αυτού του είδους αμαλγάματος που απαγορεύτηκε στον  φίλο μου Michel Collon να  μιλήσει στο Εργατικό Χρηματιστήριο του  Παρισιού μετά από την εκστρατεία δήθεν αναρχικών.

Πρώτον, από τη στιγμή που μιλάμε για ορθολογισμό, σκεφτείτε τον μεγαλύτερο ορθολογιστή φιλόσοφο του 20ου αιώνα: τον Μπέρτραντ Ράσελ. Τι του συνέβη στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τοποθετήθηκε εναντίον του; Κατηγορήθηκε ότι υποστήριζε τον Κάιζερ. Το κόλπο να καταγγείλεις τους αντιπάλους των πολέμων ότι υποστηρίζουν το μέρος με το οποίο πηγαίνουμε για πόλεμο είναι τόσο παλιό όσο και η πολεμική προπαγάνδα. Τις τελευταίες δεκαετίες και εγώ «υποστήριξα» με αυτό τον τρόπο τον Μιλόσεβιτς, τον Σαντάμ Χουσεΐν, τους Ταλιμπάν, τον Καντάφι, τον Άσαντ και ίσως αύριο τον Αχμαντινετζάντ.

Στην πραγματικότητα, δεν υποστηρίζω κανένα καθεστώς, υποστηρίζω μια πολιτική της μη παρέμβασης, δηλαδή όχι μόνο απορρίπτω τους ανθρωπιστικούς πολέμους, αλλά και τις αγορασμένες εκλογές, τις έγχρωμες επαναστάσεις, τα πραξικοπήματα που διοργανώνονται από τη Δύση κλπ. Προτείνω η Δύση να υιοθετήσει την πολιτική του Κινήματος των Αδεσμεύτων, οι οποίοι το 2003 λίγο πριν την εισβολή στο Ιράκ, ήθελαν να «ενισχυθεί η διεθνή συνεργασία για την επίλυση διεθνών προβλημάτων που έχουν ανθρωπιστικό χαρακτήρα με πλήρη σεβασμό του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών» και επανέλαβαν «την απόρριψη του λεγόμενου δικαιώματος της ανθρωπιστικής επέμβασης που δεν έχει καμία θέση στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών ή στο διεθνές δίκαιο». Αυτή είναι η σταθερή θέση της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας: της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικανικής Ένωσης. Ό, τι και να πιστεύετε, δεν πρόκειται για ακροδεξιά θέση.

Αφού έγραψα βιβλίο γι 'αυτό το θέμα (Ανθρωπιστικός ιμπεριαλισμός, εκδόσεις Άντεν, Βρυξέλλες) δεν θα εξηγήσω λεπτομερώς τους συλλογισμούς μου. θα σημειώσω απλά ότι, αν οι Δυτικοί αισθάνονται τόσο ικανοί για την επίλυση των προβλημάτων της Συρίας, γιατί δεν λύνουν πρώτα εκείνα του Ιράκ, του Αφγανιστάν ή της Σομαλίας; 

Θα πρέπει επίσης να παρατηρήσω ότι υπάρχει μια βασική ηθική αρχή που θα πρέπει να εκπληρώνεται, όταν κάποιος παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων χωρών: να δέχεσαι εσύ ο ίδιος τις συνέπειες. Οι Δυτικοί προφανώς πιστεύουν ότι πράττουν το καλό παντού, αλλά τα εκατομμύρια θύματα που προκάλεσαν οι πόλεμοι στην Ινδοκίνα, Νότια Αφρική, Κεντρική Αμερική και τη Μέση Ανατολή βλέπουν χωρίς αμφιβολία τα πράγματα διαφορετικά.

Όσον αφορά τους δεσμούς μου με την ακροδεξιά, υπάρχουν δύο διαφορετικά ζητήματα: τι εννοούμε με τον όρο «δεσμούς»  και τι σημαίνει «άκρα δεξιά»; 

Δεν θα ζητούσα τίποτα καλύτερο από το να διαμαρτυρηθώ μαζί με όλη τη αριστερά ενάντια στην πολιτική της παρέμβασης, όπως νομίζω ότι θα έπρεπε να κάνει. 

Αλλά η δυτική αριστερά πείστηκε εξ ολοκλήρου από τα επιχειρήματα υπέρ της ανθρωπιστικής παρέμβασης, και μάλιστα  πολύ συχνά κριτικάρει τις δυτικές κυβερνήσεις, επειδή δεν παρεμβάλουν ακόμα πιο πολύ. Έτσι, τις λίγες φορές που διαδηλώνω, το κάνω μαζί με όσους συμφωνούν να το πράξουν και αυτοί δεν είναι όλοι ακροδεξιοί, εκτός αν φυσικά ορίζεται ως ακροδεξιά η αντίσταση στους ανθρωπιστικούς πολέμους. Ωστόσο, ούτε αριστεροί, με τη συνήθη έννοια, δεν είναι, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς υποστηρίζει την πολιτική της παρέμβασης. Στην καλύτερη περίπτωση, ένα μέρος της αριστεράς καταφεύγει στο «ούτε-ούτε»: ούτε το ΝΑΤΟ ούτε η επιτιθεμένη χώρα στη δεδομένη στιγμή. Προσωπικά, θεωρώ ότι καθήκον μας είναι να παλέψουμε ενάντια στο μιλιταρισμό και τον ιμπεριαλισμό των χώρων μας, και ότι η θέση μας δεν έχει τίποτα το ουδέτερο, σε αντίθεση με αυτό που υποδεικνύει το σύνθημα «ούτε-ούτε».

Επιπλέον, εκτιμώ ότι έχω το δικαίωμα να συναντήσω και να συνομιλήσω με όποιον θέλω: Μερικές φορές έχω μιλήσει με ανθρώπους που περιγράφετε ως ακροδεξιούς (αν και στις περισσότερες περιπτώσεις, διαφωνώ με αυτόν τον χαρακτηρισμό), αλλά πολύ πιο συχνά με ανθρώπους της ακρο-αριστεράς, και συχνότερα ακόμα με ανθρώπους που δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. 

Μ’ ενδιαφέρουν οι Σύριοι που αντιτίθενται στην πολιτική της παρέμβασης, επειδή μπορούν να μου δώσουν πληροφορίες για τη χώρα τους που έρχονται σε αντίθεση με τον κυρίαρχο λόγο. Αντίθετα βέβαια γνωρίζω, μέσω των μέσων ενημέρωσης, τον λόγο των Σύριων υπέρ της παρέμβασης.

Όσο για τα ιστολόγια, εκφράζομαι όπου μπορώ! Εάν όμως το NPA, το Αριστερό Μέτωπο ή το ΚΚΓ θέλουν να με ακούσουν ή να συζητήσουν μαζί μου για τη πολιτική της παρέμβασης, εγώ είμαι έτοιμος να το πράξω. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Σημειώνω ότι οι «συνωμοτικοί» ιστότοποι, όπως τους λέτε, είναι πολύ πιο ανοικτοί, διότι ξέρουν ότι σε γενικές γραμμές διαφωνώ με τις αναλύσεις τους, ιδιαίτερα για την 11 Σεπτεμβρίου, αλλά με δέχονται έτσι κι αλλιώς. Εξάλλου, τους ανθρώπους που γνωρίζω και που δημοσιεύουν στις ιστοσελίδες αυτές δεν είναι καθόλου ακροδεξιοί και το μόνο γεγονός ότι είναι σκεπτικιστές σχετικά με την επίσημη εκδοχή της 11 Σεπτεμβρίου δεν έχει τίποτα το ακροδεξιό από μόνο του.

Αφίσα Γάλλων δοσίλογων υπέρ του Πετέν ο οποίος εκλέχτηκε από το Λαϊκό Μέτωπο με πλήρεις εξουσίες διακυβέρνησης της Γαλλίας

Ο κόσμος παραείναι περίπλοκος για να κρατήσεις μια «καθαρή» στάση, όπου μιλάς και συναντάς μόνο «δικούς μας» ανθρώπους. Ας μην ξεχνάμε ότι στη Γαλλία ήταν η Βουλή που εκλέχτηκε από το Λαϊκό Μέτωπο που ψήφισε τις πλήρεις εξουσίες στον Πετέν, μετά τον αποκλεισμό των κομμουνιστών βουλευτών, και με τη βοήθεια των γερουσιαστών. Και η αντιπολίτευση στους δωσίλογους αποτελούνταν από  τους σταλινικούς (σε αυτή τη περίοδο όλοι οι κομμουνιστές ήταν σταλινικοί) και τους γκολικούς, πολλοί εκ των οποίων ήταν πολύ δεξιοί πριν τον πόλεμο. Το ίδιο πράγμα συνέβη και κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Αλγερία και το Βιετνάμ, Εναντίον αυτών των πολέμων ήταν, μεταξύ άλλων, οι κομμουνιστές, οι τροτσκιστές, οι μαοϊκοί, οι Χριστιανοί αριστεροί οι ειρηνιστές. Παρεμπιπτόντως, μήπως ο Στάλιν, το FLN της Αλγερίας και ο Ho Chi Minh ήταν δημοκράτες; Ήταν λάθος να τους «υποστηρίξουμε», δηλαδή να αντιταχθούμε μαζί τους στον ναζισμό και την αποικιοκρατία; Η μήπως στις αντικομουνιστικές εκστρατείες της δεκαετίας του '80, η αριστερά των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν έκανε κοινό μέτωπο με μια ποικιλία από ακραίους εθνικιστικές ή αντισημίτες (ο Σολζενίτσιν, για παράδειγμα); Και μήπως σήμερα, οι υποστηρικτές της παρέμβασης στη Λιβύη και τη Συρία δεν κάνουν κοινό μέτωπο με το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και μια σειρά από κινήματα σαλαφιστών;

Έπειτα, έχω πρόβλημα με τον ορισμό της «ακροδεξιάς». 

Καταλαβαίνω τι εννοείτε με αυτό, αλλά για μένα αυτό που μετράει είναι οι ιδέες και όχι  οι ετικέτες. 

-      Το να επιτεθείς σε χώρες που δεν θα σε απειλούν (που είναι η ουσία του δικαιώματος παρέμβασης) για μένα είναι μια αντίληψη της ακροδεξιάς. 

-      Το να τιμωρήσεις  ανθρώπους  για την γνώμη τους (όπως το κάνει ο νόμος Gayssot), για μένα είναι μια ιδέα της άκρας δεξιάς. 

-      Το να αφαιρέσεις την κυριαρχία τους από χώρες και επομένως  το θεμέλιο της δημοκρατίας, όπως το κάνει όλο και περισσότερο το «ευρωπαϊκό οικοδόμημα», για μένα είναι μια ιδέα της άκρας δεξιάς. 

-      Το να πεις «Το Ισραήλ επικρίνεται ευρέως επειδή είναι μια μεγάλη δημοκρατία», σαν να μην υπήρχε άλλος λόγος να επικριθεί το Ισραήλ, για να παραθέσω αυτόν που θα τον ψηφήσει σχεδόν όλη η αριστερά στο 2ο γύρο της προεδρικής ψηφοφορίας (Φρανσουά Ολλάντ), για μένα είναι μια ιδέα της άκρας δεξιάς.

-      Το να αντιπαραθέτεις απλοϊκά την Δύση με τον υπόλοιπο κόσμο, ιδιαίτερα τη Ρωσία και τη Κίνα (όπως το κάνει σήμερα ένα μεγάλο μέρος της αριστεράς εξ ονόματος της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), για μένα είναι μια ιδέα της άκρας δεξιάς.

Αν θέλετε να βρείτε ένα μέρος όπου θα συμφωνώ αδίστακτα με την «αριστερά» αυτό θα ήταν η Λατινική Αμερική. Εκεί θα δείτε μια αριστερά που είναι αντιιμπεριαλιστική, λαϊκή, κυριαρχική και δημοκρατική: ηγέτες όπως ο Τσάβες, ο Ορτέγκα και η Κίρτσνερ εκλέγονται και επανεκλέγονται με σκορ που είναι αδιανόητα εδώ, συμπεριλαμβανομένης και της «Δημοκρατικής Αριστεράς», που αντιμετωπίζουν τα αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης πολύ πιο επικίνδυνα από ό,τι έναν απλό Faurisson (αυτή η αντιπολίτευση πάει μέχρι και να υποστηρίξει πραξικοπήματα), αλλά ποτέ δεν θα τους πέρναγε από το μυαλό να την απαγορέψουν.

Δυστυχώς, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία, η αριστερά έχει συνθηκολογήσει σε πολλά πράγματα! στην ειρήνη, το διεθνές δίκαιο, την κυριαρχία, την ελευθερία της έκφρασης, τον λαό και τον κοινωνικό έλεγχο της οικονομίας. Αυτή η αριστερά έχει αντικαταστήσει την πολιτική με την ηθική: αποφασίζει, για ολόκληρο τον κόσμο, ποιός είναι δημοκράτης και ποιος όχι, ποια είναι η ακροδεξιά και ποιόν μπορείς να  συναντήσεις η όχι. Περνάει την ώρα της, διογκώνοντας το στήθος της, «καταγγέλλοντας» τους δικτάτορες, τους συνενόχους τους, τις μη πολιτικά ορθές φράσεις ή τις αντισημιτικές, αλλά στην ουσία δεν έχει να κάνει καμία συγκεκριμένη πρόταση που θα μπορούσε να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των λαών που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί.

Αυτές οι πολλαπλές εγκαταλείψεις προοδευτικών αγώνων ανοίγουν πράγματι μια λεωφόρο για κάποια ακροδεξιά, αλλά το λάθος βρίσκεται σε αυτούς που πραγματοποίησαν και αποδέχθηκαν αυτές τις αλλαγές, όχι σε αυτούς που προσπαθούν ταπεινά να αντισταθούν στην παγκόσμια τάξη.

Jean Bricmon

Πρωτοπόρος του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, ο Jean Bricmont είναι καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Louvain (Βέλγιο). Έχει δημοσιεύσει το βιβλίο, «Ο Ανθρωπιστικός ιμπεριαλισμός. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, το δικαίωμα της παρέμβασης, ο νόμος του δυνατότερου.» (Εκδόσεις Άντεν, 2005).