Του Βασίλη Στοϊλόπουλου
Συμπληρώνεται φέτος ένας αιώνας από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης που καθόρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας κατά την μετεξέλιξή της από αυτοκρατορία σε κράτος μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Καταστροφή.
Σήμερα η νεοοθωμανική Τουρκία αμφισβητεί, ως γνωστόν, εμπράκτως τη συνθήκη αυτή, επιζητά με κάθε τρόπο την αναθεώρησή της και επιβουλεύεται εδαφικά ανοιχτά άλλες χώρες, από τη Συρία και το Ιράκ μέχρι την Κύπρο και την Ελλάδα.
Γι αυτό έχει ενδιαφέρον να γνωρίζουμε ποια (προφητική) άποψη είχε για την Συνθήκη της Λωζάννης ένας βαθύς γνώστης της σύγχρονης Τουρκίας, ο αείμνηστος πανεπιστημιακός δάσκαλος που άφησε δυσαναπλήρωτο κενό, ο Νεοκλής Σαρρής (*).
Νεοκλής Σαρρής : «Η Συνθήκη της Λωζάννης υπήρξε η πρώτη συνθήκη η οποία αναθεωρεί τα αποτελέσματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε μία ηττημένη χώρα, που η συνθήκη η οποία έδωσε τέλος στην αυτοκρατορία αυτή ήταν η Συνθήκη των Σεβρών (το 1920). Η Συνθήκη της Λωζάννης (το 1923) αναθεώρησε τα αποτελέσματα της προηγούμενης. Είναι δηλαδή σαν να αναθεωρήθηκε η Συνθήκη των Βερσαλλιών από τους Ναζί.
Εκείνο όμως που μου έχει κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι για ποιον λόγο υποχρεώθηκε η Ελλάς να εκκενώσει την Αν. Θράκη. Και να τονίσω το εξής: Ψάχνοντας, αναζητώντας στα αρχεία όχι μόνο του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών αλλά κυρίως αυτά της Κομιντέρν, που είναι πολύ ενδιαφέροντα, διαπίστωσα ότι η Κομιντέρν οδύρεται λόγω της καταστροφής της Σμύρνης, διότι με αυτήν ο Κεμάλ είχε επιτύχει μία πύρρειο νίκη˙ ο δρόμος τώρα – φοβόταν η Κομιντέρν – είναι ανοικτός για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης (από τους Έλληνες). Όντως η Κωνσταντινούπολη ήταν ζήτημα μιας απλής προέλασης των ελληνικών δυνάμεων, ένα παιχνίδι στρατιωτικό, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν δυνάμεις (κεμαλικές) να την υπερασπίσουν ˙ υπήρχαν μόνο μερικοί ξένοι, Γάλλοι και Άγγλοι, οι «δυνάμεις διασυμμαχικής κατοχής». Κι όμως, οι ελληνικές δυνάμεις δεν προέλασαν. Κι όχι μόνο δεν προέλασαν στην Πόλη, αλλά παρέδωσαν και την Αν. Θράκη, της οποίας μάλιστα η πλειοψηφία τούτου του πληθυσμού ήταν ελληνική. Σε αντίθεση με την Δ. Θράκη, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν αμφιλεγόμενη, διότι υπήρχαν και οι βουλγαρίζοντες, οι μουσουλμάνοι, και συνεπώς δεν υπήρχε πλειοψηφία ελληνική.
Θα ήθελα να πω επίσης ότι δεν υπήρχε στρατός εκεί, δεν υπήρχε στρατός κεμαλικός εκεί, δεν υπήρχε στρατιωτικώς η δυνατότητα για τον Κεμάλ να εκβάλει τις ελληνικές δυνάμεις από την Αν. Θράκη. Τον Σεπτέμβριο του ’22 θα μπορούσαν να κρατήσουν την Θράκη. Μπορούσαν άλλωστε να εγκαταστήσουν αμέσως τις στρατιές των προσφύγων στην Αν. Θράκη ˙ ήδη η Κωνσταντινούπολη έφθανε την εποχή εκείνη τους 500.000 Έλληνες, και συνέρρεαν συνεχώς και νέοι διωγμένοι Έλληνες από τον Πόντο και από άλλα μέρη.
Ακούστε. Ο Κεμάλ έψαχνε να βρει … βάρκες. Ναι, βάρκες, μαούνες, σκάφη κάθε λογής. Γιατί δεν είχε, διότι στον αγώνα του κατά των Ελλήνων δεν έλαβε μέρος το οσμανικό ναυτικό, ούτε υποτυπωδώς. Προσέξτε και το εξής: Τον Ιούλιο/Αύγουστο του 1923 υπογράφεται η Συνθήκη της Λωζάννης και τα κεμαλικά στρατεύματα παραλαμβάνουν τον οσμανικό στόλο, υα υπολείμματα του στόλου, μόλις τον Οκτώβριο μήνα (ναυλοχούσαν στον ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης). Λοιπόν, δεν είχε ναυτικό ο Κεμάλ ˙ γι αυτόν τον λόγο άλλωστε δεν ζήτησε και τα νησιά του Αιγαίου. Πρακτικώς δηλαδή δεν είχαν (οι Τούρκοι) την δυνατότητα να τα καταλάβουν. Κι εμείς εγκαταλείψαμε την Αν. Θράκη, που δεν μπορούσαν πρακτικά να απειλήσουν … Προσέξτε. Ποια είναι η χρησιμότητα της Αν. Θράκης (η οποία είναι ένα μικρό γεωγραφικό μέρος). Αποδεικνύεται σήμερα, με τον ρόλο τον οποίο αναλαμβάνει η Τουρκία, να παίξει δηλ. στα Βαλκάνια τον ηγέτη, αλλά και στην γενικότερη περιοχή. Δηλαδή: Η Κεμαλική Τουρκία της Λωζάννης είναι εν δυνάμει, το τονίζω αυτό, εν δυνάμει οσμανική αυτοκρατορία! Έχει την δυνατότητα να «αναπτυχθεί» στα όρια επιρροής της οσμανικής αυτοκρατορίας, αυτό δηλαδή που αποδεικνύεται στις ημέρες μας.»
(*) Το παραπάνω κείμενο είναι ένα απόσπασμα από μια άγνωστη συνέντευξη-ποταμό του Νεοκλή Σαρρή που δημοσιεύτηκε το 1992 στο ομογενειακό περιοδικό του Μονάχου «ΟΙΣΤΡΟΣ», μέλλος του οποίου υπήρξε και ο "υποφαινόμενος". Η συνέντευξη αναδημοσιεύτηκε σχεδόν 30 χρόνια αργότερα με δική μου επιμέλεια και στον «Νέο Λόγιο Ερμή», τχ. 22/2021.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.