Θωμάς Ακινάτης vs Elon Musk

από John Jalsevac

Ο Elon Musk βρίσκεται και πάλι στην επικαιρότητα, αυτή τη φορά επειδή μίλησε για το πώς θέλει να βάλει μικροτσίπ στον εγκέφαλό μας.

Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Musk πρότεινε ότι το εμφυτεύσιμο τσιπ της Neuralink θα μπορούσε να είναι έτοιμο για δοκιμές σε ανθρώπους σε μόλις έξι μήνες. (Ήταν συνιδρυτής της εταιρείας το 2016.) Ο Musk καυχήθηκε ότι το τσιπ θα μπορούσε μια μέρα να επιτρέψει στους χρήστες να ελέγχουν τα smartphones τους με τις σκέψεις τους, ακόμη και “καλύτερα από κάποιον που έχει λειτουργικά χέρια”.

Αυτά είναι αρκετά ήπια πράγματα για τον Μασκ.

Ο Μασκ έχει στο παρελθόν μιλήσει με ευφράδεια για τη “μεταφόρτωση” της συνείδησής μας σε έναν υπολογιστή ή ακόμη και σε ένα νέο σώμα, ώστε να μπορούμε να “ζήσουμε για πάντα”. Μία από τις πολλές υπερανθρωπιστικές φαντασιώσεις που έχει διασκεδάσει όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι μια μέρα θα είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε εμφυτεύματα εγκεφάλου για να αποθηκεύουμε μνήμες. “Θα μπορούμε να αποθηκεύουμε και να αναπαράγουμε αναμνήσεις”, είπε σε μια άλλη εκδήλωση της Neuralink το 2020. “Το μέλλον θα είναι περίεργο”.

Ως κάποιος που έχει περάσει τα τελευταία έξι χρόνια μελετώντας τη μνήμη, δεν έχω εντυπωσιαστεί. Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερα “περίεργο” στο να μπορείς να “αποθηκεύεις και να αναπαράγεις” αναμνήσεις. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό από πάντα, χρησιμοποιώντας το πιο εξελιγμένο νευρωνικό δίκτυο “υγρού λογισμικού” στο σύμπαν: τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Χωρίς αμφιβολία, οι μελλοντολόγοι μας θα με κατηγορήσουν ότι είμαι σκόπιμα αμβλύς. Το συναρπαστικό με την ενσωματωμένη στον εγκέφαλο, βασισμένη σε πυρίτιο “hardware” μνήμη, θα εξηγήσουν, είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσει τις φυσικές μας μνήμες. Αλλά για άλλη μια φορά, μη με θεωρείτε εντυπωσιασμένο. Οι άνθρωποι αυξάνουν με επιτυχία τη μνήμη τους, επιτυγχάνοντας εκπληκτικά επιτεύγματα στην πορεία, εδώ και χιλιετίες.

Πάρτε τον Θωμά Ακινάτη. Οι σύγχρονοί του θαύμαζαν τη δύναμη της μνήμης του. Ο βιογράφος του Ακινάτη του 14ου αιώνα, Bernardo Gui, έγραψε ότι “ό,τι είχε διαβάσει και κατανοήσει κάποτε ο Ακινάτης δεν το ξέχασε ποτέ- ήταν σαν η γνώση να αυξανόταν διαρκώς στην ψυχή του, όπως η σελίδα προστίθεται στη σελίδα κατά τη συγγραφή ενός βιβλίου”.

Ο Gui αφηγείται πώς ο Ακινάτης συνέθεσε την Catena Aurea -μια τεράστια συλλογή από αυτολεξεί παραθέματα πατερικών κειμένων, οργανωμένα ανά θέμα- “από κείμενα που είχε διαβάσει και απομνημονεύσει κατά καιρούς κατά τη διαμονή του σε διάφορους θρησκευτικούς οίκους”. Ακόμα και η μνημειώδης Summa, με τα χιλιάδες παραθέματα και αναφορές σε άλλους συγγραφείς, προφανώς γράφτηκε κυρίως από μνήμης.

Σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, ο Ακινάτης ήταν φυσικά προικισμένος. Αλλά ήταν και κάτι περισσότερο από αυτό. Στο Summa, ο Ακινάτης παρέχει τέσσερις κανόνες για την εκπαίδευση της μνήμης: 1) Δημιουργήστε “ασυνήθιστες” εικόνες των πραγμάτων που θέλετε να θυμάστε- 2) Βάλτε τα σε σειρά- 3) Συγκεντρωθείτε έντονα σε αυτά- 4) Διαλογίζεστε συχνά πάνω σε αυτά.

Αυτοί οι τέσσερις κανόνες, τους οποίους σίγουρα θα πρέπει να εφάρμοζε και ο ίδιος, βασίστηκαν στη διάσημη μέθοδο “loci” για την εκπαίδευση της μνήμης που συναντάται στην ανώνυμη ρωμαϊκή πραγματεία για τη ρητορική, το Ad Herennium, η οποία με τη σειρά της βασίστηκε σε συμβουλές του De Oratore του Κικέρωνα.

Πριν από μερικά χρόνια, ο δημοσιογράφος Joshua Foer αποφάσισε να εξασκήσει αυτές τις τεχνικές για ένα χρόνο. Στο τέλος του, όπως αφηγείται στο μπεστ-σέλερ του Moonwalking with Einstein, κέρδισε το Πρωτάθλημα Μνήμης των ΗΠΑ, απομνημονεύοντας επιτυχώς 107 ονόματα και επώνυμα σε δεκαπέντε λεπτά, 94 τυχαία ψηφία σε πέντε λεπτά, μια τυχαία ανακατεμένη τράπουλα σε ένα λεπτό και σαράντα δευτερόλεπτα και πραγματοποιώντας άλλα παρόμοια άχρηστα αλλά εντυπωσιακά κατορθώματα. Ωστόσο, οι αρχαίοι και μεσαιωνικοί επαγγελματίες της τέχνης έβαζαν αυτές τις τεχνικές σε πολύ πιο ουσιαστική εργασία, απομνημονεύοντας πράγματα όπως τις 10.000 γραμμές της Αινειάδας ή τεράστιες ποσότητες της Αγίας Γραφής.

Τελικά, υπάρχει κάτι παράδοξο, και βαθιά αποκαλυπτικό, στη λαχτάρα των τρανσουμανιστών για ένα εμφυτεύσιμο τσιπ μνήμης.

Από τη μία πλευρά, σπεύδουν να συμπεράνουν ότι η ανθρώπινη μνήμη είναι ξεπερασμένη στην ψηφιακή εποχή. Ο συγγραφέας του Wikinomics Don Tapscott δήλωσε ήδη από το 2008 ότι για τα παιδιά, “η απομνημόνευση γεγονότων και αριθμών είναι χάσιμο χρόνου”- όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται είναι ένα κλικ του ποντικιού μακριά. Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Clive Thompson του Wired είχε φαντασιωθεί την “τέλεια ανάκληση της μνήμης από πυρίτιο”.

Και όμως, οι ίδιοι φουτουριστές τρέχουν τα σάλια τους για την απομακρυσμένη πιθανότητα να εμφυτευτούν μια μέρα τσιπ μνήμης στον εγκέφαλό μας. Με άλλα λόγια, ένα μέρος τους αναγνωρίζει ότι δεν αρκεί να υπάρχει γνώση εκεί έξω, όσο προσιτή κι αν είναι. Τη θέλουν πιο κοντά, μέσα, ενσωματωμένη.

Το συναίσθημα αυτό δεν είναι καινούργιο. Ο Πλάτωνας ήταν διάσημος για την “νέα εφεύρεση” της γραφής. “Θα γίνει”, έγραψε στον Φαίδρο,

εμφύτευση λησμονιάς στις ψυχές [των ανθρώπων]. Θα πάψουν να ασκούν τη μνήμη επειδή βασίζονται σε όσα είναι γραμμένα, φέρνοντας τα πράγματα στη μνήμη τους όχι πλέον από μέσα τους, αλλά μέσω εξωτερικών σημάτων. Αυτή η εξάρτηση θα σας βοηθήσει να φαίνεστε σοφοί και ευφυείς. Θα ακούτε, θα διαβάζετε και θα είστε σε θέση να ξετυλίγετε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών. Αλλά δεν θα γνωρίζετε σωστά αυτά τα πράγματα.

Με την πάροδο των χρόνων, έχω αποστηθίσει περίπου 10.000 λέξεις ποίησης. Γιατί να το κάνω αυτό, όταν όλα αυτά είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή, σε βιβλία ή στο διαδίκτυο;

Απομνημονεύοντας ποίηση, γίνεται μέρος του εαυτού μου. Αν ήταν δυνατόν να αφουγκραστεί κανείς τις μεταβαλλόμενες, αναπτυσσόμενες, εξαπλούμενες, ζωντανές νευρικές οδούς του εγκεφάλου μου, υποψιάζομαι ότι θα άκουγε την “Ωδή σε ένα αηδόνι” του Keats ή το “Dover Beach” του Arnold, που αντηχούν με διάφορους τρόπους και σε διάφορα κλειδιά. Θα ήταν το ίδιο αν μπορούσα να έχω άμεση πρόσβαση σε οποιοδήποτε ποίημα ανά πάσα στιγμή, σε ένα ενσωματωμένο μικροτσίπ; Αμφιβάλλω.

Αναμφισβήτητα, η πιο σημαντική πτυχή των μνημονικών συμβουλών του Ακινάτη δεν είναι οι ίδιες οι τεχνικές, αλλά το πού εμφανίζεται η συμβουλή του: σε μια απάντηση σε μια ένσταση στην πραγματεία του Summa για την αρετή. Η μνήμη είναι ένα από τα “αναπόσπαστα μέρη” της αρετής της σύνεσης- χωρίς μνήμη δεν μπορεί να υπάρξει σύνεση. Για τον Ακινάτη, λοιπόν, μια ισχυρή μνήμη δεν είναι απλώς ένα διανοητικό πλεονέκτημα. Υπάρχουν ηθικοί λόγοι για την ανάπτυξη της μνήμης.

Αυτό που κατάλαβε ο Ακινάτης, και αυτό που φαίνεται να έχουμε ξεχάσει, είναι ότι η μνήμη δεν είναι απλώς μια αποθήκη “πληροφοριών”. Αυτό που βάζουμε στη μνήμη μας και το πώς το βάζουμε εκεί, έχει βαθιές επιπτώσεις στην ηθική μας ζωή. Το αρχικό εγκεφαλικό εμφύτευμα ήταν, λοιπόν, ο εγκέφαλός μας. Και όπως υποστήριξε ο Ακινάτης, οι εγγενείς ικανότητές του μπορούν να βελτιωθούν πάρα πολύ, μέσω της σκόπιμης, δομημένης εξάσκησης. Βέβαια, αυτό είναι πιο δύσκολο από το να βάλουμε απλώς ένα τσιπ στον εγκέφαλό μας. Απαιτεί την επιλογή εκείνων των πραγμάτων που θεωρείτε ότι αξίζει να θυμάστε, και στη συνέχεια την προσοχή σας σε αυτά με εστιασμένη φροντίδα.

Επομένως, ο Ακινάτης μπορεί να σας διδάξει το “ένα και μοναδικό κόλπο” για να ενισχύσετε τη μνήμη σας. Αλλά υπάρχει μόνο μια παγίδα: Σε αντίθεση με το τσιπ του Μασκ, θα πρέπει να γίνετε καλύτερος άνθρωπος για να το χρησιμοποιήσετε.

ΠΗΓΗ:https://antifono.gr/aquinas-vs-musk/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com