ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Ιστορική Μονή της Βελανιδιάς

Του Ηλία Μπιτσάνη

Εγκαινιάστηκε η ανακαινισμένη Μονή της Βελανιδιάς που βρίσκεται βόρεια τη Καλαμάτας σε μια μοναδικής ομορφιάς τοποθεσία, με την πόλη “στα πόδια της”. Είχε υποστεί σοβαρότατες ζημιές στους σεισμούς του 1986, ενώ είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με την ιστορία της πόλης και της περιοχής. Από εκεί ξεκίνησαν οι επαναστατημένοι Ελληνες και μπήκαν στην Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου και σε “αντίποινα” το πυρπόλησε ο Ιμπραήμ το 1825. Η ιστορία επαναλήφθηκε με άλλους πρωταγωνιστές το 1943, κάτι που είναι άγνωστο στους νεότερους που δεν έχουν μνήμες ή γνώση για την ιστορία της κατοχής.

Η Μονή της Βελανιδιάς αποτέλεσε ορμητήριο των μαχητών του ΕΛΑΣ, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το ανάγλυφο του εδάφους και τα πολλά ρέματα έμπαιναν μέχρι την “καρδιά” της πόλης από δυτικά. Αυτές οι επιχειρήσεις είχαν την υποστήριξη των δυνάμεων του ΕΑΜ στην πόλη που κυριαρχούσε πολιτικά το Σεπτέμβρη του 1944 όταν μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας έφθασαν και πάλι οι Γερμανοί στην Καλαμάτα. Ενα ολόκληρο δίκτυο έδινε πληροφορίες και διευκόλυνε την κίνηση των ανταρτών στην αστική περιοχή, ενώ τους ενίσχυε με κάθε μέσο. Στις 10 Οκτώβρη ένοπλοι αντάρτες επιτίθενται στο κτήριο της Στρατολογίας (στη σημερινή Μπουλούκου) , ενώ την επόμενη ημέρα κάπου 20 ΕΛΑΣίτες με επικεφαλής τον Γ. Κερκεμέζο κάνουν παρέλαση σε Αρτέμιδος, Αγίου Γεωργίου και Ανδανείας (Νίκου Ι. Ζερβή “Καλαμάτα, Κατοχή-Αντίσταση-Απελευθέρωση, Δ’ τόμος). Στις 15 Οκτωβρίου ένοπλοι κυκλώνουν το σπίτι του νεοτοποθετημένου Διοικητή Χωροφυλακής Δ. Ζερβόπουλου στη Ράχη, επιτίθενται με όπλα και χειροβομβίδες και τον σκοτώνουν.

Οι Γερμανοί προχωρούν σε αντίποινα για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό και να αποκόψουν τα πολιτικά στηρίγματα των ανταρτών, με μια γιγαντιαία επιχείρηση στην οποία συλλαμβάνουν κάπου 2.000 καλαματιανούς και τους οδηγούν στο γήπεδο του “Απόλλωνα” (σημερινό νέο Δημαρχείο). Κάπου 1.000 από αυτούς οδηγούνται στο Γουδί στην Αθήνα. Τελικά 188 στάλθηκαν όμηροι στο Νταχάου, από όπου επέστρεψαν μόνον οι 60 από αυτούς (Νίκου Ι. Ζερβή, από τον ίδιο τόμο της σημαντικής έκδοσης).

Τις ημέρες εκείνες είναι σε εξέλιξη η σύγκρουσή του ΕΛΑΣ με τον ΕΣ, που έληξε με τη συντριβή του δεύτερου στη μάχη της Παλιόχωρας στις 28 Οκτωβρίου. Οι Γερμανοί ανησυχούν γιατί οι δυνάμεις των ανταρτών επιστρέφουν στη Μονή της Βελανιδιάς και από εκεί απερίσπαστοι μπορούν να εξαπολύουν επιθέσεις. Επιχείρηση κατά μέτωπο ήταν δύσκολο και εξαιρετικά επικίνδυνο να οργανώσουν καθώς η θέση είναι οχυρή και αυτός που την κατέχει μπορεί να αποδεκατίσει εκείνον που επιχειρεί ακόμη και με μικρές δυνάμεις.

Ετσι στις 7 Νοεμβρίου το Γερμανικό πυροβολικό βομβαρδίζει τη Μονή με καταιγιστικά πυρά, ενώ την επομένη τμήματα του πεζικού φθάνουν στη Βελανιδιά και πυρπολούν ό,τι απέμεινε.

Οπως περιγράφει ο Χρ. Σωφρονάς (“Ενας Μακρονησιώτης θυμάται τη δεκαετία 1940-1950”), γερμανική φάλαγγα με αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες ανέβηκε την Αριστομένους σέρνοντας 4 βαριά πυροβόλα ενώ ακολουθούσε δύναμη πεζικού από 150 περίπου άτομα. Στο σχολείο Μπενάκη χωρίστηκαν σε 3 σχηματισμούς. Ο πρώτος ακολούθησε τη Λεΐκων και έπιασε θέσει ανατολικά του Προφήτη Ηλία. Ο δεύτερος ακολουθώντας την Αρτέμιδος προχώρησε στην Αγιάννα και πήρε θέσεις στον Αγιο Φανούρη. Και ο τρίτος ανέβηκε τη Νέδοντος και πήρε θέση στο “Λιθωμένο Φίδι”. Ετσι οι Γερμανοί έβαλαν στο στόχαστρο των πυροβόλων το μοναστήρι από τη δύση, το νότο και την ανατολή και άρχισαν τον ανελέητο βομβαρδισμό που είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του.

Ενα χρόνο μετά από την “Ελεύθερη Μεσσηνία, στις 7 Νοεμβρίου 1944 η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ σε ανακοίνση αναφέρει ότι “στέκει με βαθύτατη ευλάβεια και απεριόριστη ευγνωμοσύνη μπροστά στην ιερή και ιστορική Μονή της Βελανιδιάς για τις τεράστικες ηθικές και υλικές υπηρεσίες που προσέφερε στη διάρκεια της κατοχής και της παράλληλης εθνικοαπελευθερωτικής πάλης στο μαχόμενο Μεσσηνιακό λαό και στις λεπτομέρειες παραδίνει τις υπηρεσίες αυτές στον αυριανό ιστορικό που μαζί με άλλα πολλά θα μπορέσει να αποδείξει περίτρανα το δεσμό που υπάρχει στη διάρκεια του αγώνα αυτού μεταξύ τη ιερής Εκκλησίας και της εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης του ΕΑΜ και του εθνικού στρατού του ηρωικού ΕΛΑΣ που καθοδηγούν και κάνουν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα”. Και παράλληλα ανακοινώνει ότι οργανώνει έρανο για να αρχίσει η αποκατάσταση του μοναστηριού προσφέροντας συμβολικά η ίδια “ποσόν ίσον με αξίαν 25 οκάδων λάδι”.

ΠΗΓΗ: Ηλίας Μπιτσάνης

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com