Τζορτζ Φρήντμαν: Η επόμενη δεκαετία

Συγγραφέας : Τζορτζ Φρήντμαν

Βιβλίο          : Η επόμενη δεκαετία

Εκδόσεις      : Ενάλιος

Έτους          : 2011

ΤΟ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟ ΙΡΑΝ

Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του εικοστού πρώτου αιώνα, το διπλό πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες σ' αυτήν την περιοχή ήταν η απόσυρση των δυνάμεων τους, χωρίς να αφήσουν το Ιράν ανεξέλεγκτο λόγω της απουσίας μιας αντίστοιχης δύναμης. Δεδομένου ότι δεν υπήρχαν άλλοι υποψήφιοι για να μπλοκάρουν τις ιρανικές φιλοδοξίες, φαινόταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούσαν να αποσυρθούν από το Ιράκ μέχρι να δημιουργήσουν μια κυβέρνηση στην Βαγδάτη, η οποία θα ήταν αρκετά δυνατή για να αποκαταστήσει την ισορροπία.

Ήταν προφανές ότι οι Ιρανοί είχαν σαφώς καλοδεχτεί την εισβολή στο Ιράκ. Πολύ πριν την 11η Σεπτεμβρίου, είχαν κάνει ό,τι ήταν δυνατόν για να παρασύρουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να επέμβουν και να εξουδετερώσουν τον Σαντάμ Χαουσεΐν . Μάλιστα, ένα μεγάλο μέρος των μυστικών πληροφοριών που προέβλεπαν ότι τα αμερικανικά στρατεύματα δεν θα συναντούσαν αντίσταση, προερχόταν από ιρανικές πηγές.

Από τη στιγμή που οι αμερικανικές μπότες πάτησαν στο έδαφος, το Ιράν άρχισε να απειλεί άμεσα τα αμερικανικά συμφέροντα στο ιράκ, αποκτώντας βαθιές σχέσεις με διάφορες σιιτικές φατρίες, και στην συνέχεια προμηθεύοντας με όπλα τους Σουνίτες, για να συνεχιστεί η σύγκρουση. Το Ιράν είχε επίσης στηρίξει τις ταλιμπανικές δυνάμεις στο δυτικό Αφγανιστάν, καθώς επίσης και την Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Οι Ιρανοί περίμεναν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα δημιουργούσαν μια ιρακινή κυβέρνηση που θα έβαζε τους Σουνίτες στο περιθώριο και κατά κύριο λόγο θα ήταν σιιτική. Προέβλεπαν ότι από την στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποσύρονταν, μια τέτοια κυβέρνηση θα γινόταν ένας ιρανικός δορυφόρος. Περίμεναν ότι οι Αμερικάνοι θα βασίζονταν στους Σιίτες συμμάχους του Ιράν για να κυβερνήσουν το Ιράκ, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες τους αιφνιδίασαν προσπαθώντας να κυβερνήσουν το Ιράκ κατευθείαν μέσω διαφόρων θεσμών και ατόμων. Παρ' όλα αυτά, δεδομένης της παρατεινόμενης δυσκολίας να σχηματίσουν μια κυβέρνηση και της ενδεχόμενης απόσυρσης των Αμερικανών, είναι ακόμα πιθανό ότι το αποτέλεσμα θα ευνοήσει το Ιράν.

Αλλά αυτοί οι παράγοντες, που έμοιαζαν με δώρα, είναι που αποδείχτηκαν τόσο επικίνδυνοι για την κυβέρνηση της Τεχεράνης. Παγιδευμένες ανάμεσα στην προσπάθεια να κυβερνήσουν άμεσα μια επαναστατημένη χώρα και στην μετατόπιση της ευθύνης σε μια κυβέρνηση, στην οποία είχαν εισχωρήσει το Ιράν, έτσι ώστε να μπορέσουν να αποσυρθούν, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να σκεφτούν μια πιο ριζοσπαστική πιθανότητα: μια επίθεση που θα ανέτρεπε τον Ιρανό πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και το καθεστώς στο οποίο ήταν βασισμένη η προεδρία του.

Με τα 70 εκατομμύρια των κατοίκων του εντός ορεινών συνόρων, το Ιράν είναι λόγω τοπογραφίας ένα αποτελεσματικό φρούριο. Δεδομένου ότι το έδαφος καθιστά αδύνατη μια άμεση εισβολή, οι Αμερικανοί προσπάθησαν πολλές φορές να προκαλέσουν μια επανάσταση παρόμοια με εκείνες που ανέτρεψαν κυβερνήσεις στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Στο πέρασμα των χρόνων, αυτές οι απόπειρες αποτύγχαναν πάντα. Αλλά μετά το φιάσκο στο Ιράκ, και στο βαθμό που οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούσαν ούτε να αναβιώσουν την ισορροπία των δυνάμεων, ούτε να αφήσουν το Ιράν ως τη κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, θα ήταν αρκετά λογικό για τους Αμερικανούς να σκεφτούν κάποια επίθεση για να διώξουν την ιρανική κυβέρνηση. Το γεγονός ότι αυτό το καθεστώς είναι χωρισμένο ανάμεσα σε παλιούς κληρικούς που ανέβηκαν στην εξουσία με τον Αγιατολάχ Μομεϊνί και νεότερους, κοσμικούς ηγέτες, όπως είναι ο Αχμεντινετζάντ, μεγαλώνει τις ανησυχίες. Αλλά η βασική ανησυχία των ηγετών είναι ότι έχουν δει και άλλες χρηματοδοτούμενες από τις ΗΠΑ εξεγέρσεις να πετυχαίνουν ειδικότερα στην πρώην Σοβιετική Ένωση, και δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα σταθούν ξανά τυχερές.

Οι Ιρανοί είχαν παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο είχε διαχειριστεί η Βόρεια Κορέα ένα παρόμοιο πρόβλημα την δεκαετία του 1990, όταν η κυβέρνηση του Κιμ Γιονγκ-ιλ φοβόταν ότι η κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού θα οδηγούσε και στην δική της κατάρρευση. Προσπαθώντας να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως πιο επικίνδυνους και ψυχολογικά ασταθείς από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα, οι Κορεάτες ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα πυρηνικών όπλων. Για να πείσουν τον κόσμο ότι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στ' αλήθεια αυτά τα όπλα, έκαναν δηλώσεις που έμοιαζαν αρκετά τρελές. Ως αποτέλεσμα, όλοι φοβούνταν μια κατάρρευση του καθεστώτος που ίσως να οδηγούσε σε απροσδόκητα, ακόμα και κατακλυσμικά αποτελέσματα. Έτσι οι Βορειοκορεάτες κατάφεραν να δημιουργήσουν μαι κατάσταση στην οποία δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα προσπάθησαν να τους καλοπιάσουν να έρθουν στο τραπέζι των συνομιλιών προσφέροντας τους βοήθεια. Οι Βορειοκορεάτες είχαν πετύχει σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι μεγάλες δυνάμεις διαπραγματεύονταν για να τους πείσουν να διαπραγματευτούν. Ήταν ένα εξαιρετικό κατόρθωμα.

Εκμεταλλευόμενοι την φοβία των Αμερικανών για τα πυρηνικά, οι Ιρανοί εργάζονταν πάνω στην πυρηνική τεχνολογία για μια δεκαετία, ένα πρόγραμμα σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να υιοθετήσουν την εικόνα της Βόρειας Κορέας, ως απρόβλεπτοι και επικίνδυνοι. Όπως οι Βορειοκορεάτες, έτσι και εκείνοι κατάφεραν να μπουν σε μια θέση, στην οποία ολόκληρο το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ, καθώς και η Γερμανία, προσπαθούσαν να διαπραγματευτούν ή όχι.

Η κατάρρευση του Ιράκ είχε αφήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια εξαιρετική αδύναμη θέση, με περιορισμένες επιλογές. Μια αεροπορική επίθεση σε ιρανικούς πυρηνικούς στόχους πιθανότατα θα πυροδοτούσε έναν πατριωτικό ξεσηκωμό που απλά θα ενίσχυε το καθεστώς. Και το ΙΡάν είχε αρκετούς τρόπους αντεπίθεσης, μεταξύ των οποίων και την ικανότητα να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω το Ιράκ και ως ένα βαθμό και το Αφγανιστάν. Το Ιράν μπορούσε επίσης να εξαπολύσει την Χεζμπολάχ, μια τρομοκρατική οργάνωση πολύ πιο ικανή από την αλ Κάιντα. Ή μπορούσε να ανατινάξει τα στενά του Ορμούζ, δημιουργώντας έτσι οικονομικό χάος μπλοκάροντας την ροή του πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο.

Έτσι, η παραβίαση της μακροχρόνιας αμερικάνικης πολιτικής σχετικά με τις τοπικές ισορροπίες και την περιορισμένη εμπλοκή οδήγησε στο γεωπολιτικό σενάριο της χειρότερης περίπτωσης. Το Ιράν ήταν πλέον η κυρίαρχη γηγενής δύναμη στον Περσικό Κόλπο, και μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν τα μέσα για να την αντισταθμίσουν, πράγμα που θα παραβίαζε περαιτέρω τις βασικές στρατηγικές αρχές της Αμερικής. Επιπλέον, η μη ισορροπημένη εστίαση της προσοχής σε αυτή και μόνο την περιοχή άφηνε τις Ηνωμένες Πολιτείες αδύναμες σε άλλα μέρη του κόσμου, παγιδευμένες σε μια κατάσταση έλλειψη ισορροπίας, χωρίς να διαφαίνεται κάποιος τρόπος αντιστάθμισης.

Αυτό, με λίγα λόγια, είναι το καθοριστικό γεωπολιτικό πρόβλημα που κληρονόμησε ο Πρόεδρος Ομπάμα και το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσει και εκείνος και όλοι οι άλλοι πρόεδροι κατά την επόμενη δεκαετία. Το Ιράν έχει γίνει ο άξονας γύρω από τον οποίο θα γυρίζει η Μέση Ανατολή. Με πολλούς τρόπους, πάντα ήταν ο κεντρικός άξονας. Αλλά πριν μπορέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να ασχοληθούν με το Ιράν, έπρεπε να κάνουν κάτι αποφασιστικό για την ισλαμική τρομοκρατία. Αφιέρωσαν τους πόρους τους σε πολέμους που κατά την άποψη τους στρέφονταν ενάντια στην τρομοκρατία, πράγμα που ουσιαστικά προστάτευσε το Ιράν από την απειλή μιας αμερικανικής επέμβασης και μάλιστα ενίσχυσε την θέση του στην περιοχή.

Τα οικονομικά και γεωπολιτικά γεγονότα της περασμένης δεκαετίας ήταν αλληλένδετα. Δημιούργησαν μια κρίση αυτοπεποίθησης στον αμερικανικό λαό και επίσης παρέσυραν την αμερικανική στρατηγική σκέψη στο μίασμα των βραχυπρόθεσμων, τακτικών λύσεων. Το ζήτημα του Ιράν, για παράδειγμα, το οποίο πρέπει να εξετάσουμε ξεχωριστά, είναι συνδεδεμένο με τον φόβο ότι οι αυξήσεις της τιμής του πετρελαίου θα συντρίψουν την οικονομική ανάκαμψη, και με τον αντίκτυπο που θα έχει ο πόλεμος κατά των τζιχαντιστών. Η 11η Σεπτεμβρίου και τα γεγονότα του 2008 έχουν συνδυαστεί για να δημιουργήσουν μια παγίδα για την αμερικανική σκέψη. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωράνε στην επόμενη δεκαετία, θα πρέπει να ξεφύγουν από την παγίδα. Το οικονομικό πρόβλημα θα λυθεί με τον καιρό. Η γεωπολιτική πρόκληση της τρομοκρατίας απαιτεί αποφάσεις.

(σελίδες 118-123)

Ο Τζορτζ Φρήντμαν είναι ιδρυτής και CEO ίσως στη σπουδαιότερη δεξαμενή σκέψεως (think tank) σε παγκόσμια κλίμακα του Στράτφορ.

ΠΗΓΗ: http://protagorasnews.blogspot.gr/2017/09/blog-post_4099.html
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com