Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη
Ο πρόσφατος βομβαρδισμός, που χαρακτηρίστηκε έγκλημα πολέμου από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, στο ιστορικό ελληνορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Πορφυρίου στην Γάζα και η ηρωϊκή στάση του Αρχιεπισκόπου Τιβεριάδος Αλεξίου δίπλα στο ποίμνιό του έφερε στο φως της δημοσιότητας ένα ξεχασμένο ζήτημα: την τύχη των χριστιανικών μειονοτήτων της Μέσης Ανατολής, που ζουν υπό το κράτος του φόβου στις αρχές του 21ου αιώνα.
Ένα ζήτημα που θα έπρεπε να ευαισθητοποιεί ιδιαίτερα εμάς τους Έλληνες (Ρωμιούς) διότι αυτοί οι χριστιανικοί πληθυσμοί της περιοχής είναι κατευθείαν παιδιά του Βυζαντίου.
Το εξ αρχής ελληνοποιημένο Βυζάντιο περιελάμβανε τον χώρο της μητροπολιτικής Ελλάδας, την Μικρά Ασία και μεγάλο μέρος των ελληνιστικών επαρχιών της Μέσης Ανατολής. Όλοι ανεξαιρέτως οι γειτονικοί λαοί αναγνώριζαν την ελληνικότητα σε αυτό. Οι Βόρειοι και οι Δυτικοευρωπαίοι αποκαλούσαν τους υπηκόους της Αυτοκρατορίας «Γραικούς», όπως έκαναν πάντα με τους Έλληνες. Για τους ανατολικούς λαούς, το «Ρωμιός» αντικατέστησε το «Έλληνας» ή, το πιο γνωστό, «Γιουνάν» (Ίωνας), το οποίο εννοιολογικά είναι το ίδιο πράγμα.
Η θρησκεία αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του μεσαιωνικού πολιτισμού. Ειδικά, όμως, για το Βυζάντιο, η θρησκεία αποτέλεσε τον άξονα γύρω από τον οποίο κινήθηκε όλη η ιδεολογική, πολιτιστική και πολιτική ζωή του.
Οι θεολογικές συζητήσεις και αντεγκλήσεις του 2ου και 3ου αιώνα προετοίμασαν το έδαφος για τις μεγάλες διαμάχες του 4ου αιώνα μ.Χ., στην διάρκεια των οποίων διατυπώθηκε η ορολογία του περί Τριάδος δόγματος, που ισχύει ως σήμερα στον χριστιανικό κόσμο.
Το θεμελιώδες ζήτημα της Χριστολογίας στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ήταν η έκταση και ο χαρακτήρας της σχέσης μεταξύ Θεού και ανθρώπου στο πρόσωπο του Χριστού. Από πολύ νωρίς, εκείνοι που αποκαλούσαν τον Ιησού «Κύριο» διαφωνούσαν ως προς το αν ο θεϊκός ή ο ανθρώπινος χαρακτήρας Του ήταν ο πιο θεμελιώδης.
Ομάδες πιστές σε αυτές τις αντίθετες δοξασίες περί Χριστού άρχισαν να δημιουργούνται από το τέλος της εποχής της Καινής Διαθήκης. Από την μια πλευρά, δρούσαν εκείνοι που τόνισαν τη Θεϊκή ιδιότητα σε τέτοιο βαθμό που αρνήθηκαν ακόμη και ότι είχε ανθρώπινο σώμα, πολύ λιγότερο ανθρώπινη διάνοια. Από την άλλη, ορισμένοι τόνισαν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του Ιησού.