Επίκουρος και ασυνείδητο: Από την αρχαία φιλοσοφία στη σύγχρονη νευροεπιστήμη και ψυχοθεραπεία.

Αφορμή για αυτή την εργασία υπήρξαν δύο λόγοι: 

1. To ενδιαφέρον μου για την Επικούρεια φιλοσοφία, που συμπληρώνει την Ιωνική φυσική, τα πορίσματα της σοφιστικής κοινωνιολογίας και αποτελεί κατά την άποψη μου, το σημαντικότερο και συστηματικότερο φιλοσοφικό σύστημα της αρχαιότητας επίκαιρο στον πυρήνα του μέχρι και τις μέρες μας. 

2. Tο ερώτημα για το αν επιδέχεται εξέλιξη η φιλοσοφία του Επίκουρου μετά από 2500 χρόνια.

Κανένας φιλόσοφος πριν τον Επίκουρο δεν χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία ως φάρμακο ψυχής και σώματος, με τόσο συστηματικό και ιατρικό τρόπο. Με τη φιλοσοφία του στέκεται απέναντι σε ότι γεννά φόβο, πόνο, βάσανα και θεωρεί ως ύψιστο αγαθό την ψυχική γαλήνη. Για τον Επίκουρο, η επιστήμη όπως κάθε ανθρώπινη προσπάθεια, πρέπει να έχει ως σκοπό την γαλήνη της ψυχής και συνέπεια της την ευδαιμονία. Καμμιά γνώση δεν έχει αξία, εκτός από εκείνη που βοηθάει στην επιστήμη της ευτυχισμένης ζωής.

Mάταιος είναι ο φιλοσοφικός λόγος που δεν θεραπεύει κανένα ανθρώπινο πάθος, ακριβώς όπως και η ιατρική δεν ωφελεί, παρά μόνο σαν θεραπεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτε αν δεν απαλάσσει την ψυχή από τα πάθη της (Επικ. Απόσπ. 54, Πορφυρίου προς Μαρκέλλαν 31).

Ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης στο βιβλίο του Επίκουρος, η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου, έγραφε ότι κατά τον Επίκουρο, το ύψιστο αγαθό για τον άνθρωπο είναι η ψυχική γαλήνη.

Πριν απαντήσω στο κύριο ερώτημα της σημερινής εργασίας, θα ήθελα να κάνω μια παρένθεση και να σταθώ στη βασική βιολογική αρχή του Επίκουρου υπογραμμίζοντας τη σπουδαιότητα της. 

Επίκουρος και ασυνείδητο: Από την αρχαία φιλοσοφία στη σύγχρονη νευροεπιστήμη και ψυχοθεραπεία.

Αφορμή για αυτή την εργασία υπήρξαν δύο λόγοι: 

1. To ενδιαφέρον μου για την Επικούρεια φιλοσοφία, που συμπληρώνει την Ιωνική φυσική, τα πορίσματα της σοφιστικής κοινωνιολογίας και αποτελεί κατά την άποψη μου, το σημαντικότερο και συστηματικότερο φιλοσοφικό σύστημα της αρχαιότητας επίκαιρο στον πυρήνα του μέχρι και τις μέρες μας. 

2. Tο ερώτημα για το αν επιδέχεται εξέλιξη η φιλοσοφία του Επίκουρου μετά από 2500 χρόνια.

Κανένας φιλόσοφος πριν τον Επίκουρο δεν χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία ως φάρμακο ψυχής και σώματος, με τόσο συστηματικό και ιατρικό τρόπο. Με τη φιλοσοφία του στέκεται απέναντι σε ότι γεννά φόβο, πόνο, βάσανα και θεωρεί ως ύψιστο αγαθό την ψυχική γαλήνη. Για τον Επίκουρο, η επιστήμη όπως κάθε ανθρώπινη προσπάθεια, πρέπει να έχει ως σκοπό την γαλήνη της ψυχής και συνέπεια της την ευδαιμονία. Καμμιά γνώση δεν έχει αξία, εκτός από εκείνη που βοηθάει στην επιστήμη της ευτυχισμένης ζωής.

Mάταιος είναι ο φιλοσοφικός λόγος που δεν θεραπεύει κανένα ανθρώπινο πάθος, ακριβώς όπως και η ιατρική δεν ωφελεί, παρά μόνο σαν θεραπεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτε αν δεν απαλάσσει την ψυχή από τα πάθη της (Επικ. Απόσπ. 54, Πορφυρίου προς Μαρκέλλαν 31).

Ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης στο βιβλίο του Επίκουρος, η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου, έγραφε ότι κατά τον Επίκουρο, το ύψιστο αγαθό για τον άνθρωπο είναι η ψυχική γαλήνη.

Πριν απαντήσω στο κύριο ερώτημα της σημερινής εργασίας, θα ήθελα να κάνω μια παρένθεση και να σταθώ στη βασική βιολογική αρχή του Επίκουρου υπογραμμίζοντας τη σπουδαιότητα της. Η βασική βιολογική αρχή του Επίκουρου, πορισμού ηδονής- αποφυγής πόνου, αποτελεί θεμελιώδη αρχή της έμβιας ύλης. Ο Επίκουρος χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα τα μωρά και τα ζώα, τα οποία αποτελούν καθρέφτη της φύσης, είδε ότι πηγαίνουν προς την ηδονή και απομακρύνονται από τον πόνο. Φυσικά με την ηδονή δεν εννοούσε τις ηδονές των ασώτων αλλά το να μην πονάει κανείς στο σώμα και στην ψυχή. ¨Ετσι συμπεραίνει ότι η ηδονή (η ευχαρίστηση), είναι προσαρμοσμένη στη φύση μας, ενώ το άλγος (ο πόνος) ξένος, αλλότριον. Η ανάγκη πορισμού ηδονής-αποφυγής πόνου είναι το κύριο κίνητρο και ο ουσιαστικός σκοπός των πράξεων μας (δεν είναι απλά επακόλουθο).

ΕΠΙΛΟΓΕΣ...

ΦΥΣΑΕΙ ΣΤΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (απόσπασμα)

...Μια γυναίκα σφίγγει τρομαγμένη το παιδί της

εκείνο πονάει και μπήγει τις φωνές

σκασμός λοιπόν μιλάει ο υπουργός

ένας αρτεργάτης φτύνει

καθάρματα

αλληλούια

κι η φτυσιά του πηγμένη απ' το αλεύρι φουσκώνει σαν προζύμι

κι ένα μεγάλο αυριανό ψωμί

λάβετε φάγετε

φυσάει...

Τάσος Λειβαδίτης

Μια μέρα με θεόφτωχη βροχούλα 

θα χωθώ

στο τάφο μου και θα 

χουζουρέψω

Νίκος Καρούζος

ΤΕΛΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Νενανώ τα συστατικά των ουράνιων ήχων

ένα μακρόπνοο τερερέ στην άκαπνη συντέλεια

γοργά και δίγοργα και τρίγοργα

νε νε...νε νε /μηχανισμός απολαύσεως/

ένα τερερέ δίπλα-δίπλα στο Οχτωήχι της τουρκοκρατίας

πλαταίνοντας τις ολονυχτίες τέρπει τερερέ τα χριστεπώνυμα

νανά...νανά, άγια...Δόξα και Νυν εννεάσημος ο μάχιμος

ρυθμός εκείθε

νε νε... νε νε /χορίαμβος-νηρηίδα/

ο μείζων και ο ελάχιστος η πεταστή χειρονομούμενη

το παλαιό πολυσύλλαβον απήχημα

μ’ όλα τούτα βγήκαν οι Παπαφλέσσηδες κ’ οι Κολοκοτρωναίοι.





η Ιστορία φυσικά

δε μας περιμένει

στη στάση του τρόλεϊ

Νίκος Καρούζος

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΟΜΕΡΟ

Μηδαμινός ωσάν ένα θα ’λεγα μουσικό διάστημα χιονόλυτο

συλλογιέμαι τι ψάχνω εγώ σ’ αυτό τον κόσμο που εξοντώνει

στο Σαλβαντόρ στη Μπολίβια στην Ουρουγουάη στο Σαντιάγκο

σκοτώνει στις ηπείρους τα βαθιά πλάσματα με κάτι μάτια

Θεέ μου λουλουδένια-,

τι γυρεύω εγώ σ’ αυτήνε την εκποίηση του μαύρου αβέρτα...

Μηδαμινός ωσάν ένα κουρελιασμένο ξεσκονόπανο πάλι

καταστρέφομαι δίχως τη δύναμη να δοξάσω τους φρέσκους

κι αδιάκοπους Χριστούς της Παρουσίας.

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΟΜΕΡΟ: ΦΟΝΕΥΘΗΚΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΝΑΟ ΚΑΤΑ

ΤΗΝ ΩΡΑ

ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΕΠΕΣΕ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΥΝΑΣΤΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΛΑΟΥΣ

ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

ΤΟΥΣ ΔΥΣΤΥΧΙΣΜΕΝΟΥΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ.

Ας γίνει αχτιδοβόλημα.

Νίκος Καρούζος

218.  Ο φυσικός πλούτος δεν είναι πιο χρήσιμος στους ανθρώπους από ό,τι το νερό σ' ένα μεγάλο κανάτι.  Πρέπει να καταλάβουμε ότι ξεχειλίζουν.

219.  Μπορούμε να βλέπουμε χωρίς φθόνο ακόμη και τα πλούτη των άλλων και να νιώθουμε καθαρότερη ευχαρίστηση από εκείνους, γιατί εμείς είμαστε ελεύθεροι από τέτοια επιθυμία.

Επίκουρος

ΠΗΓΗ:

•  ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Β΄(1979-1991), ΕΚΔ. ΙΚΑΡΟΣ
• ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ,ΦΥΣΑΕΙ ΣΤΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ),  ΕΚΔ. ΚΕΔΡΟΣ 1953
• ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, ΗΘΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΕΚΔ. ΖΗΤΡΟΣ 2009, ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ 2015

Επίκουρος:Ο θάνατος για μας,είναι ένα τίποτα…

Αναρτήθηκε από τον/την visaltis στο Σεπτεμβρίου 8, 2013

“Κοίτα να συνηθίσεις στην ιδέα ότι ο θάνατος για μας είναι ένα τίποτα.

Κάθε καλό και κάθε κακό βρίσκεται στην αίσθηση μας όμως θάνατος σημαίνει στέρηση της αίσθησης. Γι’ αυτό η σωστή εκτίμηση ότι ο θάνατος δεν σημαίνει τίποτα για μας, μας βοηθά να χαρούμε τη θνητότητα του βίου: όχι επειδή μας φορτώνει αμέτρητα χρόνια αλλά γιατί μας απαλλάσσει από τον πόθο της αθανασίας. …

Δεν υπάρχει, βλέπεις, τίποτα το φοβερό στη ζωή του ανθρώπου που ‘χει αληθινά συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει τίποτα το φοβερό στο να μη ζεις.

Αρα είναι ανόητος αυτός που λέει ότι φοβάται το θάνατο, όχι γιατί θα τον κάνει να υποφέρει όταν έρθει , αλλά επειδή υποφέρει με την προσδοκία του θανάτου. Γιατί ότι δεν σε στεναχωρεί όταν είναι παρόν, δεν υπάρχει λόγος να σε στεναχωρεί όταν το προσδοκείς.

Το πιο ανατριχιαστικό, λοιπόν, από τα κακά, ο θάνατος, είναι ένα τίποτα για μας, ακριβώς επειδή όταν υπάρχουμε εμείς αυτός είναι ανύπαρκτος, κι όταν έρχεται αυτός είμαστε ανύπαρκτοι εμείς.

Ο θάνατος λοιπόν δεν έχει να κάνει ούτε με τους ζωντανούς ούτε με τους πεθαμένους, αφού για τους ζωντανούς δεν υπάρχει, ενώ οι τελευταίοι δεν υπάρχουν πια.

Βέβαια, οι πολλοί άλλοτε πασχίζουν ν’ αποφύγουν το θάνατο σαν να ‘ναι η πιο μεγάλη συμφορά, κι άλλοτε τον αποζητούν για ν’ αναπαυθούν από τα δεινά της ζωής.