Αποχαιρετισμός στον Γιώργο Τσάκαλο

Φωτογραφία του Βασίλη Γόνη

*
Καταμεσήμερο, στο κάμα του καλοκαιριού· κι άρχισαν φίλοι και γνωστοί να προσέρχονται σκυφτοί, βουβοί, στην τελευταία, αποχαιρετιστήρια, κι εκ των προτέρων οργανωμένη, συνάντηση. Όχι στη Σόλωνος μήτε στη Χαριλάου Τρικούπη, μα στο κοιμητήριο των Αγίων Αναργύρων, έξω της παρεμβολής. Τοπόσημο έτσι κι αλλιώς πάντα ήταν ο Τσάκαλος, όχι ο τόπος· ο Τσάκαλος ο ακίνητος ―ο Γιώργος, ο Βιβλιοπώλης― είχε προ πολλού μετασχηματίσει εαυτόν σε τόπο συνάντησης.

Και για άλλη μια φορά έβλεπε κανείς όλη αυτή την ―έξωθεν― ακατανόητη, πολυειδή, πολύμορφη και ποικιλότροπη συνοδεία («εξ ιερέων και λαϊκών […] αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα») να συνευρίσκεται επί τω αυτώ, με τη θλίψη κοινή στα πρόσωπα, κατευοδώνοντας το ξόδι πια του Γιώργου Τσάκαλου, κι όχι να λειτουργεί ως βομβούσα και μαχόμενη εκκλησία του δήμου στα στενορύμια του Ναυτίλου ή της Παρουσίας.

Διότι αυτό ακριβώς ήταν που επιτέλεσε κι επιτελούσε χρόνια τώρα ο Γιώργος Τσάκαλος (κι οι φίλοι, συνεταίροι και συνεργάτες του στα βιβλιοπωλεία), με κέντρο το βιβλίο να καταφέρει να λειτουργεί ελεύθερα κι αυτόνομα μια ιδιότυπη εκκλησία του δήμου σε έναν κατ’ εξοχήν ιδιωτικό χώρο, όπως εύστοχα επισημάνθηκε (To παράδειγμα ενός βιβλιοπώλη ή εκεί που ο ιδιωτικός χώρος γίνεται δημόσιος): «Η υπομονή να είσαι για χρόνια σχεδόν ακίνητος και να περιστρέφονται γύρω σου εκατομμύρια γνώμες και λόγια του αέρα σε κάνει “άγιο” του βιβλίου, με τη βαθύτερη σοφία της πορείας της ανθρώπινης ζωής».

Ιούνιο μήνα, κουπί... επ' ελπίδι αναστάσεως...

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου 

Πέρασε το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής - πεισματική πρόσκληση σε ανοιχτούς αγέρηδες, παρ' όλα όσα υπηρετούν την ασφυξία. Τώρα που πέρασε, αφήνομαι πια να γράψω δυο λόγια για τα πρόσφατα παράδοξα, σαν με πόνο στα μπράτσα από κουπί πολύ.

Παράδοξο, το να μιλάς για απώλεια αγαπημένου ανθρώπου, κι όμως η κουβέντα να φέρνει στον νου και στην καρδιά μόνο γλύκα. Αλλά γλύκα κατάστικτη με δέος. Μου είναι έντονος, πολύ έντονος ο Ιούνιος του Γιώργου Τσάκαλου. Όχι μόνο ο φετινός, μα οπωσδήποτε με κορύφωση τον φετινό. 

Ιούνιο 1985 -τόσες δεκαετίες πριν- παντρευτήκαμε η Ελένη κι εγώ. Το διαμερισματάκι που είχαμε νοικιάσει δεν χωρούσε πολλά, κι ούτε για πλάκα δεν θα μπορούσα να μεταφέρω εκεί από το πατρικό μου έναν χάρτινο θησαυρό που είχα σε μπαούλο, στο μπαλκόνι του γονεϊκού σπιτιού μου. Ήταν αναρίθμητα έντυπα (εφημερίδες, περιοδικά, αφίσες και προκηρύξεις) από την πρώτη στιγμή της Μεταπολίτευσης. Έντυπα όποιου κόμματος και γκρουπούσκουλου της εποχής, που μπορεί να βάλει ο νους σου. Πού θα τα δίναμε; Απαντήσαμε αυθωρεί και αυθόρμητα: Στον Γιώργο φυσικά. Τον άδολο βιβλιάνθρωπο, τον αφιερωμένο βιβλιοπόντικα, τον βιβλιοχαρά. Κι έτσι έγινε... Άνω τελεία.

Ιούνιος 2021: Ο Γιώργος σε τρομαχτική περιπέτεια υγείας. Και συνέβη κάτι, σαν προοικονομία αυτού που ζήσαμε στην κηδεία του: της σύναξης πλήθους διαφορετικών ανθρώπων, διαφορετικών τροχιών, με κοινό τόπο τον ίδιο τον Γιώργο. Είναι χαρά το ότι ο Γιώργος την έζησε την κινητοποίηση του μεγάλου πλήθους για στήριξή του. Στο σημείωμα που είχαμε στείλει στις 29 Ιουνίου 2021 είχαμε γράψει "Στον Γιώργο μας με αγάπη". Ομολογουμένως, μέσα μας η φράση αυτή έπαιζε με τον τίτλο της γλυκιάς ταινίας του 1967, "Στον κύριό μας με αγάπη" (με πρωταγωνιστή τον Σίντνευ Πουατιέ) - καθόσον νιώθαμε ειλικρινά πόσα δίδασκε ο Γιώργος, με τον πιο ουράνιο τρόπο: διάφανος, κολλημένος στα ουσιώδη με αγάπη, δίχως την φαρμακερή έγνοια για στήσιμο χάριν της ανθρωπαρέσκειας.

Παρουσίαση του βιβλίου «Ο Θεός μου ο αλλοδαπός», του Θανάση Παπαθανασίου

"Ο Θεός μου ο αλλοδαπός" Η εξαιρετική παρουσίαση του βιβλίου! Ένα βιβλίο για το τρίτο κομμάτι της βασιλόπιτας, για τον αληθινό Χριστό με ανοιχτά τα μάτια και ζεστή τη καρδιά...

Παρουσίαση του βιβλίου «Ο Θεός μου ο αλλοδαπός», του Θανάση Παπαθανασίου

Στο πάνελ των ομιλητών:
•Γιώργος Τσιάκαλος, Ομότιμος Καθηγητής Παιδαγωγικής ΑΠΘ
•Ηλίας Κουνέλας, Ηθοποιός-Σκηνοθέτης
και ο συγγραφέας