Κωστής Μοσκώφ

Στην παραδομένη μας ιδεολογία, που διατυπώνει την πράξη της ιστορίας με τη θεολογική γλώσσα, – τη βασική ώς πρόσφα­τα κοινή λαϊκή συμβολική – ο άνθρωπος σταυρώ­νεται μες στους αιώνες.
Στο δυτικό θεολογικό στοχασμό – που ως στοιχείο της εξάρτησης διείσδυσε βαθιά και μέσα στην ευσεβιστική γλώσσα μεγάλου μέρους της σημερινής ορθόδοξης θεολογίας – η σταύρωση δεν παραγράφε­ται παρά με το τέλος της ιστορίας. Στην Ορθοδοξία αντίθετα ο άνθρωπος γίνεται δυνάμει – «κατά χάρη» ως λέγεται – ισόθεος, αποκτώντας την αναστάσιμη κατάσταση, κατακτώντας την ισόθεη κατάσταση, μέσα από την ένταση του απόλυτου, του μανικού Έρωτα – την Αγάπη του όλου σώματος του κόσμου, το σύνολο τού «εν ή κατεμείχθη»... Ο άνθρωπος στην Ορθοδοξία αισθητοποιείται έτσι μέσα από τη διαλεκτική αίσθηση με την οποία ο κόσμος της καθ’ ημάς Ανατολής βιώνει τη ζωή – ως Πάθος, Σταύρωση και ως Ανάσταση, Θέωση, Απελευθέρωση, Κάθαρση.
Ο Εσταυρωμένος της Ορθοδοξίας είναι αυτός που ψηλαφίζει στα σκοτεινά, είναι ο ενοποιός της συντριμμένης, της διασκορπισμένης ύλης του κόσμου, γύρω από τον άνθρωπο, τα όνειρα και τους καημούς του ανθρώπου, είναι ο δυνάμει καταλύτης της απρόσωπης διαλεκτικής της ζωής που πάσχει να τη μετουσιώσει σε ιστορία του ανθρώπου. Ο Άνθρωπος είναι ο επαναστάτης οδηγός της απελευθέ­ρωσης, ο συμπαντικά ερωτικός που πεινά και διψά υπερβαίνοντας την ατομική του ζωή, υπερβαίνοντας το «δερμάτινο χιτώνα» του Εγώ του, να αποκαλύψει μες στους αιώνες μέσα από την Πράξη του, τους νόμους κίνησης της ύλης, ενσαρκώνοντας τους νόμους κίνησης της ιστορίας, εξανθρωπίζοντάς τους, υποτάσσοντάς τους στη θέληση και παρουσία αυτού που ο Καρλ Μαρξ ονόμασε «Όλου Ανθρώπου».